WARDA,
Garda, Custodia, Gall.
Garde. Capitulare 3. ann. 813. cap. 34 :
Si quis wactam aut Wardam dimiserit, etc.
Leges Edwardi Confess. cap.
35 :
Et ut Wardæ juste et rite observentur, et ut caute deinceps incendiis sibi
illic provideant, cum ad propria redibunt.
Thomas Walsinghamus pag. 120 :
Data suis custodibus soporifera potione, evasit per omnes turris custodias, quas
Wardas vocamus.
Pag. 314 :
Cepit insuper ulteriorem custodiam, quam
Wardam vocant, Castelli Papæ et gardinum ejus.
Id est,
l'avantgarde. Vide Graff. Thes. Ling. Franc. tom. 1.
col. 953. voce
Warta, sqq.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardia, Eadem notione. Charta Edwardi I. Reg. Angl. ann. 1296. apud Rymer. tom. 2. pag.
713 :
Et insuper quod Gardiam seu custodiam castri nostri dictæ civitatis alicui
civium prædictorum committeremus.
In Statutis Massil. lib. 5. caput 46.
inscribitur
de Gardia vinearum.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guardia, in Breviario Hist. Pisanæ apud Murator. tom. 6. col. 672 :
Pisani...
fecerunt quinque galeas ad Guardiam maris.
Occurrit rursum col. 175.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guardia, Præsidium, statio,
Corps de garde, Poste. Chron. Domin. de Gravina apud
eumd. Murator. tom. 12. col. 591 :
Et de eorum consilio in muris ipsius terræ
scalas apponi, asserentes habere se intus dictam terram quam plures partiales eorum, qui
Guardiam suam erant eis dare parati.
Et col. 685 :
Et ecce universus
populus civitatis ipsius distribuitur per Guardias mœniorum,... ne cum scalis
ascenderemus per muros.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardiare, Custodire, tueri, defendere. Charta Roberti Delph. ann. 1283. apud Baluz. tom. 2.
Hist. Arvern. pag. 300 :
Promittimus bona fide vos et vestra temporalia
rationabiliter et benigne Gardare tanquam bonus garderius et superior vester
dominus.
Regest. Magn. Dier. Campaniæ fol. 71. ann. 1288 :
Utrum..... ad
legem apertam (eum) receperat, videlicet de corpore suo defendendo (et de) honore suo Gardando.
Charta Beatricis Delphinæ Viennensis :
Juravit...
feudum supradictum Gardare, defendere, et tueri. Fiat bona Garda de suo honore,
apud Stephanotium tom. 2. Antiquit. Bened. Occitan. MSS. pag. 490.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guardiare, in Transact. inter Philippum Pulchrum Reg. Franc. et Episc. Capitulumque Eccl.
Vivar. ann. 1307 :
Homines, res, bona, et jura eorum, nos et successores nostri
tenebuntur deffendere, et Guardiare ab omnibus injuriis, violentiis, bona fide, modis et
remediis quibus bonus dominus et Guardiator debet suos fideles deffendere et etiam
Guardiare.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guardator, Custos. Barthol. Scribæ Annal. Genuens. ad ann. 1235. apud Murator. tom. 6. col.
474 :
Quæ (navis) nondum tota erat exonerata, per malam custodiam Guardatorum
accensa fuit et igne combusta.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Varda, in Statutis Cadubrii lib. 1. cap. 73 :
Exceptis pro capitaneis, Vardis,
custodibus castrorum Cadubrii, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Garda, Protectio, tutela, privilegium principis, quo, ne alicui vis inferatur, cavetur.
Consuetud. Norman. apud Marten. tom. 4. Anecd. col. 117 :
Et hæc est justitia
domini Normanniæ, quod in curia sua, vel eundo ad curiam, vel redeundo de curia nullus
homo Gardam habuit de inimico suo.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guardia, in Bulla Martini PP. apud Rymer. tom. 2. pag. 243 :
Ne prædictorum Regum
(Siciliæ et Aragoniæ)
Guardiam recipere.... præsumas.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Wardum, Pari intellectu, in Litteris Edwardi VI. ann. 1550. apud eumdem tom. 15. pag.
206 :
Venditiones, donationes et dispositiones Wardorum nostrorum quorumcumque....
remittimus.
Warda, Custodia pupillorum nobilium, quæ regi, aut domino feudali competit. Leges
Malcomi Regis Scotiæ cap. 1. § 3 :
Et ibi omnes Barones concesserunt sibi Wardam et
relevium de hærede cujuscumque Baronis defuncti ad sustentationem Domini Regis.
Adde Quoniam attach. cap. 18. et Will. Thorn. ann. 1206. De his
Wardis plura habes
in verbo
Custos 4.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Quo anno id
juris concessum fuerit Angliæ Regi docet Th.
Otterbourne in Chron. Angl. pag. 78 :
Anno sexto Henrici Regis magnates Angliæ concesserunt eidem Henrico Wardas
heredum et terrarum suarum, quod fuit initium in Anglia multorum malorum.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Warda, Custodia cujusvis pupilli. Consuetud. Furnenses ex Tabul. S. Audomari :
Quicumque in sua Warda puerum habuerit, qui fuerit infra annos et ipsum
maritaverit sine consilio parentum, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Garda, Eadem notione. Testam. Guillelmi dom. Motispessulani ann. 1146. apud Acher. tom.
9. Spicil. pag. 146 :
Si Guillelmus major infra ætatem viginti annorum decesserit,
quicumque filiorum meorum sibi successerit, similiter in Garda et in baillia, dominæ
matris meæ usque ad ætatem viginti annorum permaneat. Garde de proisme,
custos
proximi, seu consanguineus in successione proximus, custos, et curator bonorum
consanguinei absentis, in Consuet. Leod. cap. 11. art. 10.
Gardeur, pro
Tuteur, in Charta ann. 1247. ex
Chartul. 21. Corb. fol. 115. v° :
Par le volenté d'ichiaus nobles homes mes
curateurs et Gardeurs de ma terre, etc. Garde,
eodem significatu, in Charta ann.
1393. ex Chartul. Episc. Carnot. :
La dame de la Lande comme Garde de ses
enfans.
Vide
Gardiatrix in
Gardia.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardia, Pari intellectu. Litteræ Caroli
V. Reg. Franc. ann. 1371. tom. 5. Ordinat. pag. 419 :
Cum igitur
cives nostri Parisienses.... liberi usi fuerint et uti consueverint Gardiis et Ballis
liberorum et consanguineorum suorum, etc.
Eædem vernaculæ ibid. pag. 418 :
Adoncques, comme noz citeiens de Paris.... aient usé et accoustumé à user de
Gardez et banz d'enfans et de leurs cousins, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardiator, Testamenti executor. Testament. ann. 1286. tom. 2. Hist. Dalph. pag. 61. col. 2 :
Ad prædicta omnia et singula exequenda..... constituo Gardiatores et executores
meos D. Raymundum de Medullione.... Si vero unus dictorum Gardiatorum meorum decesserit,
sit loco illius executor frater Raymundus Gibosi filius meus de Ordine
Prædicatorum.
Vide
Gardiator.
Wardas et
Judicium Petere, in Quoniam attachiam. cap. 16. § 5. cap. 34. § 1. 4.
cap. 35. § 2. cap. 36. § 3. ubi
Wardas, interlocutorium,
Judicium,
definitivam sententiam, interpretatur Skenæus.
Wardæ Ecclesiarum, seu Bonorum Ecclesiæ tuitio ac custodia, quæ ad Regem et Barones pertinet.
Philippus Bellomanerius in Consuetud. Bellovacensi MS. cap. 46. quod
des Gardes des
Eglises inscribitur :
Nul n'a le Garde des Eglises, se n'est li Rois, ou cil
qui du Roy tiennent en Baronie.
Deinde magnum statuit discrimen inter
Wardam et
Justitiam : cum quis justitiam habeat in aliquo loco, in quo
wardam non habet. Mox subdit :
Que li Rois generalement a le Garde des
Eglises du Royaume, mais especialement cascuns Barons l'a en sa Baronnie, se par
renonciations ne s'en est ostez.
Quod si Baro
wardæ renuntiavit, ad Regem
continuo illa revertitur, cui alias
warda generalis omnium Ecclesiarum regni sui
competit : adeo ut si Barones in ea suo minus recte fungantur officio, ad Regem cuivis
recurrere liceat : quo pertinent ista ex Charta Ludovici VII. ann. 1172. in Tabul. S.
Victor. Paris. n. 24 :
Quoniam decrescente zelo Dei homines secularium rerum amore
fervescunt, et si concessa eis potestas fuerit quorumcumque, et maxime Ecclesiæ bona
diripiunt, necesse est, ut Majestas Regia Ecclesiis provideat, et protectionem suam
omnibus modis apponat.
Et ex alia Regis Ludovici VI. ann. 1133. ex eod. Tabul.
n. 30 :
Regiæ incumbit curæ et magnificentiæ Ecclesiis omnibus inposterum utiliter
providere, earumque bona sub sua tutela conservare, et ab omni injuria defensare.
<cit>In Regestis Parlamenti exstat Arestum O. SS. ann. 1272. quo præcepit Dominus Rex, et voluit in pleno Parlamento, quod novæ avoëriæ, seu
Gardæ, quas Baillivi et servientes Domini Regis cœperunt de hominibus aliorum
dominorum a 12. vel 10. annis citra, revocentur, et cassentur omnino, et pro nullis
habeantur, nec nove de cætero recipiantur.
</cit>
<cit>Tabularium Lingonensis Ecclesiæ anno 1239 : Nos dicimus et
recognoscimus, quod idem Episcopus et ejus successores habent de jure in Abbatem,
Ecclesiam, villam, et Burgenses Besuenses Gardiam et ressortum, etc.
Infra : Ratione tamen Gardiæ et ressorti non poterit in villa Besuensi facere
extorsionem quamlibet, etc. Gardarum
</cit> Ecclesiasticarum ista habetur
formula in Tabulario Absiensi fol. 220 :
Cunctosque ad eorum molarias, molendinum
et opera vevientes, et in veniendo, et in manendo, et in redeundo sub nostræ
protectionis defensione suscipimus.
Occurrit ibi non semel. Vide
Commendisia : præterea Chopinum lib. 2. de Domanio tit. 6. n.
1. Bretium de superioritate Regia, et Duchesnium
in Hist. Ducum Burgundiæ
pag. 92. 93. 98. 101.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Garda,
Gardia,
Guarda, Eadem significatione. Charta Mathildis Comit.
Nivern. ann. 1244. inter Instr. tom. 4. Gall. Christ. novæ edit. col. 104 :
In
omnibus et singulis superius nominatis nobis et nostris successoribus Gardam atque
omnimodam justitiam retinuimus.
Litteræ Philippi Pulchri ann. 1290. apud Marten.
tom. 1. Anecd. col. 1234 :
Et quia nos dicebamus ad nos pertinere Gardas, seu
custodias ecclesiarum et abbatiarum prædictæ terræ : easdem Gardas seu custodias
ecclesiarum de Ostrevant in manu nostra posuimus.... Guardam etiam ecclesiæ de Faimi in
manu nostra posuimus,.... et super eadem Guarda veritas inquiretur.
Statutum
ejusd. Reg. ann. 1302. tom. 1. Ordinat. pag. 344 :
Item. Prætextu alicujus Gardiæ
nostræ antiquæ in personis ecclesiasticis, non impediatis, nec impediri permittatis
jurisdictionem ecclesiasticam Prælatorum. In his tamen quæ ad ipsam Gardiam nostram
spectant, jus nostrum et illorum qui sunt de nostra antiqua Gardia, conservetis.
Occurrit præterea in Hist. Comit. Ebroic. pag. 29. apud Lobinell. tom. 3. Hist. Paris.
pag. 131. col. 2. pag. 473. col. 2. tom. 5. pag. 656. col. 2. tom. 2. Hist. Britan. col.
334. et 452. Baluz. tom. 2. Hist. Arvern. pag. 152. etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardianus, Idem qui
Advocatus, defensor, qui jura, bona et facultates Ecclesiarum
tuebatur. Vide in
Advocati. Charta Johannis dom.
Castrivillani ann. 1260. inter Instr. tom. 4. Gall. Christ. novæ edit. col. 210 :
Retineo autem gardiam dictorum canonicorum quantum ad temporalia, nec aliam quam
me et heredes meos dominos Castri villani poterunt pro Gardiano dicti canonici
advocare.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Garda,
Guarda, Pari significatu, in Charta Rogerii Comit. Fuxens. ann. 1121.
inter Probat. tom. 2. novæ Hist. Occitan. col. 417 :
Solvimus ad ipsas Guardas
ipsius loci, ad Raymundum Guillelmum, et ad Guillelmum Bernardum, et ad filios eorum hoc
nomine,... ut sint adjutores S. Petri et Abbati et Monachis ipsius loci
(Lezatensis.)
Similiter nos qui sumus Gardas ipsius loci suprascripti
nomina, guarpimus et solvimus per istam ipsam convenientiam ; etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardiator,
Guardator, Eodem intellectu. Charta ann. 1280. tom. 2. Macer. Insulæ
Barbaræ pag. 534 :
Et ego frater P. Sablera promitto pro me et successoribus meis
non ponere in dicta domo super dictum Arthaudum et successores suos alium aliquem
Gardiatorem vel deffensorem.
Charta ann. 1288. tom. 2. Hist. Dalph. pag. 45.
col. 2 :
Item promittimus nos abbas prædictus modo quo supra, quod in abbatia,
villa seu mandamento S. Theuderii, nullum Guardatorem vel avogerium seu etiam
deffensorem, sub quocumque nomine apponemus nec apponi faciemus, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guarderius, Eadem notione. Charta ann. 1217. tom. 1. Macer. Insulæ Barbaræ pag. 132 :
Promiserunt bona fide quod in empta medietate nullum introducant Guarderium, nec
in personam transferant alienam.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardiator, Cui a Rege committebatur custodia Ecclesiarum, quæ sub ejus tuitione erant.
Charta Caroli V. Reg. Franc. ann. 1369. apud Lobinell. tom. 3. Hist. Paris. pag. 473. col.
2 :
Dilectos nostros religiosos priorem et conventum monasterii Cœlestinorum.... in
nostris protectione, tuitione ac salva et speciali gardia suscipimus per præsentes ; eisdemque religiosis Gardiatores concedimus et deputamus universos et
singulos ostiarios parlamenti nostri, et servientes nostros qui nunc sunt et qui fuerint
temporibus affuturis ; quibus et eorum cuilibet præsentium serie committimus et
mandamus, quatenus prædictos religiosos.... defendant ab omnibus injuriis, violentiis,
gravaminibus,... et in suis possessionibus, franchisiis,.... conservent.... Et qui
prædictis Gardiatoribus aut eorum alteri Gardiatoris officium exercendo injuriam
fecerint vel offensam,.... coram dilectis et fidelibus gentibus requestarum palatii
nostri Parisius adjournent.
Vide in
Gardia, pag. 31.
col. 1.
Gardæ Ecclesiarum, Quæ vacantibus earum Prælatis in manu regia sunt, ratione regaliorum. Matth.
Paris et Matth. Westmonaster. ann. 1248. de Rege Henrico III. Angl. :
Redargutus
est insuper, quod Episcopatus et Abbatias, et etiam Gardas vacantes immisericorditer
depauperat, contra juramentum suum.
Huc spectant, quæ habet Concilium
Lambethense ann. 1261. cap.
De Custodia Cathedralium Ecclesiarum et Conventualium.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardiator, Qui decedente Episcopo a Rege mittebatur, ut colligeret reditus ac proventus
temporalitatis Episcopatus, qui de jure ad Regem pertinent, idem qui
Regaliator et
Custos regaliarum dicitur in
Regalia 2. Statutum
Philippi Pulchri Reg. Franc. ann. 1302. tom. 1. Ordinat. pag. 359 :
Volumusque quod
custodes seu Gardiatores regaliarum predictarum et Ecclesiarum vacantium.....
compellantur ex nunc summarie et de plano, ad restituenda seu resarcienda damna et
gravamina que eos fecisse constiterit.
Aliud Philippi VI. ann. 1338. ibid. tom.
2. pag. 124 :
Item. Edicto perpetuo prohibemus, ne amodo Gardiatores ecclesiarum,
aut commissarii a nobis, vel senescallis nostris deputati, penuncellos vel gardias
ponant, nisi in rebus de quibus Ecclesiæ fuerunt in possessione pacifica vel
quasi.
Vide in
Vicedominus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Garda Monetarum, Qui monetæ cudendæ præfectus est, Gall.
Garde de la monnoie. Charta ann.
1340. tom. 2. Hist. Dalph. pag. 416. col. 2 :
Fiant et fieri debeant per Gardam
Dalphinalem ipsarum monetarum deliberationes secundum remedia in qualibet prædictarum
monetarum ordinata..... Quibus Gardis etiam dictus dom. Dalphinus statuit et concessit
de jure suo, pro qualibet marcha quæ cudetur, unum obolum, sic ut ipsæ Gardæ tam
magistri quam subrogati ab eisdem magistris Gardis ipsarum monetarum.... tres obolos
habeant. Garda major et magistri monetarum,
in Litteris Clementis VI. PP. ann.
1345. ibid. pag. 516. col. 2. Vide
Custodes monetæ in
Custos
4.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Garderius,
Gardier vulgo, Idem apud Dalphinates qui
Gastaldus Longobardis.
Vide in hac voce. Charta ann. 1305. tom. 1. Hist. Dalph. pag. 21. col. 2 :
Ludovicus de Villariis primæ Lugdunensis Ecclesiæ Archiepiscopus.... creat et
ordinat illustres viros dom. Johannem Dalphini Comitem Vapincensem, et dom. Guidonem
ejus fratrem, et quemlibet eorum in solidum, custodes et Garderios domus fortis de
Bechevelleyn et totius ejusdem domus mandamenti,.... volens.... quod.... ut Garderii et
custodes ejusdem... redditus et obventiones,.... qui vel quæ ad dictam domum fortem
spectant et pertinent.... per se vel per alium percipiant et habeant ex causa Garderiæ
prædictæ.
Litteræ ejusd. ann. 1307. ibid. tom. 2.
pag. 136. col. 1 :
Constituimus illustrem virum carissimum
consanguineum nostrum D. Guidonem Dalphini Garderium nostrum in villa et civitate
Lugdunensi, et in ejus pertinentiis universis, et sibi dare promittimus singulis annis
nomine et ex causa salarii annui mille libras Viennensis monetæ, et eidem solvere
quandiu officium Garderiæ exercebit.
Vide
Chorier Hist. Dalph. tom. 2.
pag. 216. et
Valbonnais tom. 1. ejusd. Hist. pag. 7.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Garderia,
Garderii officium. Vide in
Garderius.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardiator, Lugduni appellabatur Custos, seu Missus regius, qui iis juribus quæ ad Regem
spectabant servandis invigilabat. Plura de eo scripserunt in Hist. Lugdun.
de
Rubys, Paradinus et Menesterius, quos consule, si placet.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardiata, Custos, defensor. Arestum Parlamenti ann. 1394. apud Menester. Hist. Lugdun. pag.
74 :
Nisi per nos qui Gardiata eorum sumus, vel ad dictam gardiam per nos deputatam
occurreretur, etc.
Warda, Custodia oppidorum, vel castellorum, ad quam tenentur incolæ et
Tenentes.
Item, Tributum quod ab iis pensitatur, ut ab hac
servitute immunes sint.
Garde lige, in Consuetud. Andegavensi art. 174. ubi Chopinus. Monasticum Anglic.
tom. 2. pag. 812 :
Sunt quieti de telonio et pontagio,.... et hydagio et Wardis, et
operibus castellorum, etc.
Pag. 16. 17 :
Et sint liberi a..... placitis,
querelis, et Warda, et warpani, etc.
Vide
Wardpeni.
Wardagium, Eadem notione. Idem Monasticum tom. 1. pag. 372 :
Sed sint quieti in
civitatibus, burgis, foris, et nundinis per totam Angliam de quolibet telonio, tallagio,
passagio, pedagio, lastagio, hydagio, Wardagio, et omnibus geldis, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardagium, Pari intellectu. Charta ann. 1213. ex Tabul. Majoris Monast. :
Ego Aelidis
Ducissa Britanniæ et Comitissa Richemondiæ confirmavi abbati et monachis Majoris
Monasterii quidquid habent in villa de Lamballia, nihil mihi retinens, exceptis octo
libris mihi per manus prioris in Quadragesima Domini, de Gardagio annuatim solvendis, et
quod homines dicti prioris ibunt in exercitu meo et calvachia cum aliis hominibus meis
de Lamballia.
Gardia, Præstatio pro tutela, quæ et pecunia et rebus
aliis usu consumendis pensitabatur. Charta ann. 1000. ex Tabul. S. Victoris Massil. :
Et ipsi dederunt omnia quæ in ea terra sunt, quomodo sunt vineæ, decimum,
Gardia, obedimentum, etc.
Charta Godefridi Episc. Lingon. inter Instr. tom. 4.
Gall. Christ. novæ edit. col. 179 :
Gardia autem et justitia, et quidquid præter
usum molendi reddiderint molendini proprie monachorum erunt.
Inventar.
Chartar. Reg. ann. 1482. fol.
viixx
vi. v° :
Littera Alfonsi filii Regis Franciæ Comitis Pictavensis et
Tholosæ per quam dat abbati et conventui Majoris Monasterii Gardiam et omne quod
habebat in dicta abbatia ex dono Johannis Comitis Blesensis. De anno
1255.
Charta ann. 1217. apud Gariellum in Episcopis Magalon.
pag. 228 :
Et generaliter omnes Gardias, et usatica, quæ habebat nomine et
occasione dictarum Gardiarum, etc.
Vide
Commendaria et
Salvamentum 1.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Garda, Eodem intellectu. Charta ann. 1229. apud Stephanot. tom. 3. Antiquit. Bened.
Pictav. MSS. pag. 807 :
Recognovit... se nihil juris vel consuetudinis habere in
dicta villa de Ferraboet, nisi quatuor sextarios avenæ annuos tantum de
Garda.
Charta ann. 1309. tom. 1. Hist. Dalph. pag. 86. col. 2 :
Item
habet dominus in parochia de Loco Dei et apud Locum Dei in omnibus et singulis
habitatoribus dicti loci Gardam, quæ Garda levatur in hunc modum ; videlicet de quolibet
hospitio habente carrucam, levatur unum sextarium avenæ ; in hospitio habente duos boves
vel tres, levatur tantum una hemina avenæ ; in hospitio non habente carrucam neque
boves, levatur tantum unum quartale avenæ.
Alia ann. 1407. ibid. pag. 87. col.
2 :
Quæ Gardæ sunt talis naturæ, quod quando persona debens Gardam dom. nostro
Dalphino moritur, vel recedit a dicta castellania nullis hæredibus relictis, dicta Garda
moritur et est expirata ; cum dicta Garda proprie debetur pro persona et domicilio
suo.
Charta ann. 1426 :
Petrus Jossadi recognoscit se esse hominem ligium,
quittum, justiciabilem, burgensem et subditum domini Ducis Borbonii ad causam castri sui
Villenovæ absque aliqua Garda seu tributo in persona ejusdem confitentis. Piper, cera et
aurum pro Gardis,
in Comput. Grasivod. ann. 1337. Adde Tabul. Aurel. in Lemovic.
Charta ann. 1260. ex Chartul. Campan. fol. 389. col. 2 :
Nostre taille de la saint
Reme chacun an que nos avons acoutumé à faire por la reison de la Garde que li diz Rois
a an nos hommes et an nostre eglise chacun an.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guardia, Pari significatione. Charta ann. 1253 :
Promittentes... quod Guardias seu
commandarias nullas recipiamus.
Charta ann. 1298 :
Promisit solvere...
tascam, decimam, Guardiam et civatam de blado quod ex eisdem terris contigerit
provenire.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Warda, Eodem sensu. Charta ann. 1227. apud Kennett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 203 :
Faciemus eidem Radulpho vel hæredibus suis competens escambium in Wardis et
escheatis ad valentiam prædicti manerii.
Charta ann. 1360. apud Lobinell. tom.
2. Hist. Britan. col. 503 :
Liberis consuetudinibus, Wardis, maritagiis,
etc.
Gardarii, Qui
gardas faciunt. Statuta Delphinalia pag. 40 :
Item voluit ipse
Do. Delphinus quietas esse, et quietavit pariter et remisit gardas quascunque, et
Gardarios facientes dictas gardas, quas et quos habet in castris, villis, seu
mandamentis Baronum et Banneretorum quorumlibet dicti D. Delphini, a decem annis citra
receptis, etc.
Garderii, tom. 2. Hist. Dalph. pag.
588.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Garderii, Qui sub alicujus
Garda seu protectione sunt, atque eam ob rem præstationi,
quæ
Garda dicitur, obnoxii. Charta ann. 1334. tom. 2. Hist. Dalph. pag. 249. col.
1 :
Quod ipse dom. Dalphinus emendaret aut emendari faceret dicto dom, Regi et
regnicolis, ac Garderiis regiis plurima damna et gravamina illata eis....... Habita
informatione eidem dom. Regi et gentibus ac Garderiis suis faciet emendam aut fieri
faciet.
Alia ann. 1342. ibid. pag. 439. col. 2 :
Tuebitur et deffendet a
quibuscumque personis, tanquam si essent sui proprii homines, et Garderii
speciales.
Alia ann. 1343. ibid. pag. 481. col. 1 :
Necnon et Garderios
quos habet de præsenti ipse dom. Dalphinus et in futurum habebit ipse et successores sui
prædicti servare, custodire et deffendere teneantur contra omnes personas.
Gardoiens,
in Charta ann. 1256. apud D.
Brussel de Usu feud. tom. 2. pag.
1017 :
Et si est à savoir que si aucuns de mes homes, ou de mes fihex, ou de mes
Gardoiens venoient pour demorer en la comuneté dou Nuef-Chastel,
etc.
P. Carpentier, 1766.
◊ Gardiers, eadem
acceptione, in Charta ann. 1398. ex Cod. reg. 5186. fol. 61. v° :
Item que nostre
sire le conte (de Savoye)
ne prendra, ne recevra par soy, ses gens, ne
officiers quelconques, les hommes et subgetz desdits nombles (nobles)
en
garde ou à Gardiers, saulvegarde ou bourgoigie, sans la volunté ou exprés consentement
desdits nombles.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guardia, Gromaticis dicuntur quatuor silices ad metas appositi, qui metam esse ostendunt ;
aliis
Testis termini nuncupantur. Vide in hac voce. Eodem nomine interdum
appellatur quidquid id officii præstat. Charta ann. 990. inter Probat. tom. 2. novæ Hist.
Occitan. col. 144 :
Guirpisco etiam atque dimitto villare Berbeiano qui terminat in
loco qui vocatur Archas,... aliudque terminum infrontat in petra quæ est in via super
portellum de Coteanicis et terminatur in Guardia Judaica.
Charta ann. 1019. ex
Tabul. S. Victoris Massil. :
Ab Oriente terminatur usque ad montes majores, a
Septentrione usque ad pojoles quos vocant Guardias, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guardator,
Guardiator, Satelles. Bartholomæi Scribæ Annal. Genuens. ad ann. 1230.
apud Murator. tom. 6. col. 461 :
Et quum milites dom. Spini, et octo nobiles, et
Guardatores vellent ipsos malefactores de domo, in qua erant, extrahere, et ad
supplicium ducere, mulieres cœperunt projicere lapides et impellere Guardatores.
Ibidem col. 524 :
Item quod haberet secum unum judicem et duos scribas ad salarium
communis, et Guardatores seu executores duodecim, et servientes sive clientes cum armis
50.
Statuta Castri Redaldi lib. 3. fol. 47 :
Item statutum est quod omnes
homines videntes vel audientes cridare camparios seu Guardatores, teneantur currere ad
prædictum rumorem, et dare auxilium et favorem campariis vel Guardatoribus capienti
malefactores.
Statuta Genuens. lib. 1. cap. 3. fol. 21 :
Si vero nuncius
communis, sive Guardiator reum præsentem in Janua vel districtu quæsierit, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gardagium, Custodia.
Officium et Gardagium porcorum, in Charta ann. 1360. ex
Memoriali D. Cameræ Comput. Paris. pag. 57. v°.
Guardatores, Gall.
Wardeurs, et
Eswardeurs, in urbe Metensi exstitisse olim,
observat Meurissius in Præfatione ad Histor. Episcoporum Metensium pag. 19. Sed quale
fuerit eorum munus, ignorare se profitetur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Id facile
doceremus, ex Litteris Caroli V. Reg. Franc. ann. 1370. pro restauratione Communiæ
Tornacensis, tom. 5. Ordinat. pag. 374. et seqq. si ex unius civitatis institutis ad
alterius cognoscendos usus legitima foret argumentatio. Ut ut est, hæc annotanda existimo
ex laudatis Litteris :
Chacun an à certain jour, les chiefs d'ostel heritez de
ladicte ville (de Tournay)..... à son de cloche,... assemblez... esliront trente
preudommes, appellez les Eswardeurs..... lesquieulx trente..... eslirront vint
Jurez,..... desquieulz vint, ils esliront deux Prevostz,....... et leur feront faire
sairement solennel en la main du Maire des Eswardeurs... lesdiz trente Eswardeurs
esliront quatorze preudommes, bourgois, herité et nez de la ville pour estre
Eschevins... Les Jurez et Eschevins et les Eswardeurs, donront les offices de la
ville....... Seront lesdix Eswardeurs tenuz de venir et assembler en la halle, avecques
les Prevostz, Jurez et Eschevins, touz les Mardis, au
son de la cloche, pour avoir ensemble avis et conseil des choses et
besoingnes touchans le corps de la ville ; et ce qui par l'accort des trois
concistoires, sera ordonné pour le proufit et utilité de la ville, vaudra et tendra ; et
se les Prevoz et Jurez pour aucune chose, mandoient lesdiz Eswardeurs à venir à leur
hale plus souvant, et en autres journées, ils seront tenuz de venir à leurs mandemens,
et que aucune des choses contenues en cest article, ne puissent passer ne estre
valables, se il n'y a pas assenz d'accort, onze Jurez, seize Eswardeurs et huit
Eschevins du mains... Que aucuns de ceulx qui auront été Eswardeurs une année, ne
puissent estre Eswardeur l'autre année ensuivant... Que les Eswardeurs n'aient aucune
congnoissance de cause pardevant eulx ; fors tant seulement de eslire et creer les
Prevoz, Jurez et Eschevins, comme dit est cy-dessus ; excepté que se aucuns des Jurez ou
Eschevins se meffaisoient contre bien de justice, ou pechoient en leurs offices faisant,
que ou lieu de celui ou de ceulx qui se meffairoient, il puissent remettre, et instituer
un autre ou plusieurs, et iceulx meffaisans oster et destituer de leurs offices..... Que
lesdiz Prevoz, Jurez, Eswardeurs et Eschevins, ou les trois concistoires seront
d'accort, puissent faire toutes manieres de Ordonnances, et ycelle rappeler, muer,
accroistre et diminuer en tout ou en partie si comme bon leur semblera ; pour le proufit
de la paix, la transquilité et le bien du commun peuple de la ville de Tournay.
Ii vero potissimum ita nuncupantur qui ex quolibet artificio electi, rebus quæ venum
exponuntur inspiciendis, præfecti sunt, Inspectores, Gall.
Egards. Regardeurs, in
Litteris Caroli V. ann. 1372. ibid. pag. 682. art. 20 :
Le Maire doit mettre
Regardeurs sur les bouchers et poissonniers, qui jurent et rapportent se il font choses
qui ne soit bien à poinct.
Vide in
Probus.
P. Carpentier, 1766.
◊ Quod apte confirmat Charta
ann. 1298. ex Chartul. Montis S. Mart. :
Per appretiationem inspectorum villæ S.
Quintini, qui Gallice nominantur les Eswardeurs de le ville, etc. Les Wards sur les
mestiers,
in Ch. Phil. ducis Burg. ann. 1447. ex Tabul. Audomar. Vide supra in
Regardus.
Wardæ in urbe Londinensi, et aliquot aliis Angliæ oppidis, dicuntur urbis regiones, quæ
pro numero Majoris et 24. Aldermannorum, 25. constitutæ sunt, præter
wardam Burgi
Southwarci, singulorumque
custodiis singulæ distributæ, unde nomen. Vide Will.
Thorn. ann. 1394. et pag. 2019.