GUIDA, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

GUIDA, Viæ dux, ex Gall. Guide, Ital. Guida, Hisp. Guia ; vel ipse conductus. Ugutio : Ductus vel Guida. Vox videtur formata a Gué, vadum : est enim Guider, aliquem per viam ignotam ac incertam deducere, quasi Gueder. Alia suggerit Octav. Ferrarius in Guida. Menagius a Viæ dux, unde Viædus, deinde Guidus, nostrum Guide, putat efformatum.

Guidare, Guiare, Conducere, salvum et incolumem præstare : quasi Viare, in viam deducere, unde quidam vocem Guiare effictam volunt. Ugutio : Ducatus et Ductus, Guida ; et Ducere, Guidare, vel nutrire. Usatici Barcinonenses MSS. cap. 112 :

Nisi antea ab ipso seniore suo, seu ab amico amonitus fuerit, ut eum non Guidasset, nec cum illo abiisset.

Curia Generalis Catalaniæ in villa Montisalbi ann. 1333. sub Alphonso Rege Arag. MS. :

Ordinamus, quod si contingat bannitos Guidari ex aliqua causa per Vicarios, vel alios officiales, quod sublato dicto guidatico dicti Vicarii et alii officiales teneantur noviter bannire, et bannimentum voce præconia publicare in capite cujuslibet vicariæ.

Consuetudines MSS. Solemniaci in Arvernis :

Si aliquis fecerit furtum in dicta villa de Solignac,... non debet Guidari a nobis, nisi de voluntate et consensu ejusdem Communitatis, etc.

Consuetudines villæ Martelli in Vicecomitatu Turenensi :

Vicecomes Guidare non debet in villa Martelli malefactorem aliquem, nec debitorem, etc.

Charta ann. 1193. ex Archivo Massil. :

Nullus alius in iis quæ ad mare pertinent, sine consilio vestro affidare vel Guidare possit.

Conventiones anni 1338. Hist. Dalphin. tom. 2. pag. 422. col. 2 :

Item, quod tempore guerræ nullus homo de terra domini Clarimontis audeat Guidare, recipere vel retinere, recolligere aliquem de inimicis Dalphinatus.

P. Carpentier, 1766.

◊ Libert. Barcin. Mss. ann. 1283 :

De Guidaticis. Item quod aliquis qui fecerit injuriam corporalem alicui civi Barchinonæ, non potest Guidari, quod veniat vel stet in Barchinona, per vicarium vel per alium officialem domini regis, nisi paratus esset firmare jus.

Charta Petri III. reg. Aragon. ann. 1337 :

Tenore præsentis cartæ nostræ Guidamus et assecuramus socios, factores seu negotiatores societatis Bardorum, etc.

Alia ann. 1266. in Chartul. Cluniac. ch. 326 :

Ipsum forum seu mercatum tenetur conducere seu Guidare dominus Sinemuri, qui pro tempore fuerit.

Unde Guier, pro Securitatem coram judice præstare alicui, quocum inimicitias quis habet ; hinc Aguié dicebatur is, qui ejusmodi securitatem receperat. Lit. remiss. ann. 1465. in Reg. 194. Chartoph. reg. ch. 115 :

Domenez Record pria le suppliant selon la coustume du pais qu'il le Guiasse, c'est assavoir qu'il le asseurast pour trois ou quatre jours ; laquelle chose le suppliant comme lieuxtenant dudit lieu de Salses, fist ; et le lendemain... icellui Record estant sur la porte du chasteau de Salses, ainsi que dit est, Aguié et asseuré, etc. Guiseler,

eadem acceptione, in aliis ann. 1463. ex Reg. 199. ch. 79 :

Icellui Loys pour cuider demourer victorien, a trouvé maniere de soy faire Guiseler et de faire Guiseler le suppliant, selon les loy et usaige de la chastellenie de Bourbourg.

Guiare. Libertates Villæ franchæ, concessæ ab Archembaldo D. Borbonii ann. 1217 :

Quicumque veniet ad forum sive ad nundinas,... et debent ipsum Guiare per totam terram Domini Borbon. Guier,

nostris, conducere. Le Roman de Ronceveaux MS :

Piniax les Guie à une verte enseingne.

Guill. Guiart :

A ceus, qui le navie Guient.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ In allegatis Villæ franchæ Libertatibus Guiare, non est Conducere, sed Gagiare, Pignerari, pignus auferre, Gall. Gager ; ibidem quippe legimus hac posteriori notione :

Præpositus de Villa francha non debet Guiare apud Villam francham, nisi semel, hominem qui injuriam fecerit burgensi de Villa francha, aut debitum sibi debuerit... et si burgensis voluerit, Præpositus jurabit, quod acceperit eum in guagium prima vice, secunda vice ipse vel alter potest eum Guiare pro debito cognito, et pro fide juxta cognita debet quilibet pignorare apud Villam francham, si voluerit, et tenebit pignus per septem dies, etc.

Vide Vadium.

Guiare, Docere, præire Tabularium Prioratus de Domina in Delphinatu fol. 91 :

Iste Odo per tale laudavit tenere, in antea servitium reddere unoquoque anno, et taschas, et decimum, de Montemoreto, sicut pater suus monstravit et Guiavit.

P. Carpentier, 1766.

Guidus, Salvus, securus. Charta ann. 1230. ex Tabul. Massil :

Item quod dominus comes et domina comitissa nullum hominem guidabunt in civitate vel ejus territorio, sine assensu offensi, nec a suis officialibus Guidum permittent, qui civem Massiliæ offenderit in persona vel rebus.

Guidaticum, Protectio, salvus conductus, Salvagardia : Guidatico, Italis. Charta Alfonsi Regis Aragon. ann. 1290. in Camera Computor. Paris :

Confitemur nos dedisse treugam, Guidaticum et assecuramentum per nos et per omnes valitores nostros ac sequaces, homines et terras nostri et eorum vobis Serenissimo... D. Karolo primogenito illustris Regis Karoli bonæ memoriæ... et omnibus valitoribus... ab hac proxima die Dominica, quæ erit 9. Kl. Madii usque ad 15. dies sequentes.

Curia Generalis Catalaniæ ann. 1320. MS :

Talis bannitus assecuretur per officialem,... et sic bannitus transacto tempore dicti Guidatici, etc.

Alia ann. 1311 :

In protectionibus et Guidaticis.

Alia Jacobi Reg. Aragon. æræ 1270. apud Diago in Hist. Regni Valentiæ lib. 7. cap. 24 :

In nostra fide et in nostro Guidatico, etc.

Franciscus Tarafa in Hist. Episcoporum Barcinon. in Arnaldo II :

Jacobus Rex Aragonum sub Guidatico et protectione sua suorum successorum accepit possiones Ecclesiæ.

Occurrit rursus hac notione in Appendice Marcæ Hisp. col. 1402. 1407. etc.

Guidagium. Willelmus de Podio-Laurentii cap. 6 :

Quod si quando egredi vellet (Episcopus) parochias visitatum, dominos, ad quorum terras ire disponeret, necesse habebat Guidagium implorare, etc.

Charta Willelmi Pictaviensis Comitis Valentini, in Bibl. Sebusiana cent. 1. cap. 19 :

Notum sit omnibus, me domum Liuncelli, et omnes res ejus mobiles et immobiles in securitate mea et protectione et Guidagio suscepisse.

Epistola Raimundi Comitis Tolosani ad S. Ludovicum Reg. Franc. ann. 1242 :

Si nobis apud Caturcum cum litteris vestris patentibus et pendentibus miseritis Guidagium honorabile, et securas firmitates, etc.

Charta anni 1240. ex parvo Chartulario S. Victoris Massil. fol. 181 :

Nos R. Berengarius Comes Provinciæ... affidamus et sub Guidagio et protectione nostra recipimus bona fide Monasterium S. Victoris Massil. ac omnia molendina paratoria et candoria ipsius Monasterii... Quicquid ad dictum Monasterium pertinet in tota valle Massiliæ... sub Guidagio et protectione et fidantia nostra recipimus. Sub Guidagio et salvatione,

tom. 1. Maceriarum Insulæ Barbaræ pag. 177. Caput 32. libri 5. Statutorum Massil. est

de Guidagio non præstando alicui, qui civem Massiliæ offenderit

. Occurrit in Charta ann. 1266. Marcæ Hisp. col. 1447. in alia ann. 1307. apud Menester in Probat. Hist. Lugdun. pag. 41. in Conventione ann. 1251. inter Carolum I. Andegav. Comitem et Arelatenses art. 1. etc.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Guidonagium. Litteræ Alexandri Papæ III. apud Mabill. lib. 4. de Re Diplom. pag. 266 :

Præterea idem G. fidem dedit, quod de Guidonagio Pontis-Episcopi, et de ceteris pedagiis et pontonagiis per supradictum castellum Noviomensi Episcopo nullum damnum eveniet, nec aliqua quadriga ferens vinum, nec aliqua mercatio tendens ad quascumque ferias per castellum transibit ; aut si hoc evenerit, Episcopus Guidonagium et forisfactum de transeuntibus habebit.

Hic Guidonagium tributum est pro securo transitu. Vide Haltaus. Glossar. German. voce Geleitsschatz, col. 633.

Quidagia et Pedagia, in Concilio Avenionensi ann. 1209. can. 6. Tolosano ann. 1229. can. 21. Avenionensi ann. 1270. can. 7. Andegavensi ann. 1365. can. 23. et Saltzburgensi ann. 1386. can. 11.

Guionagium, Eadem notione, in Charta anni 1187. in Probat. Hist. Guinensis pag. 351. MS. :

Par demesure et par oultrage

Vous lairont hui grant Guionage.

◊ Sed præsertim hæ voces sumuntur pro ea præstatione, quæ domino exsolvitur pro securo transitu, vel mercium exportatione, per terram illius ; nam, ut ait Baldus in Usib. feudor :

Capiens pedagium debet dare Salvum Conductum, et territorium ejus tenere securum : adeo ut si aliquis spolietur, teneatur ejus dominus rapinam resarcire.

Tabularium S. Martini de Campis :

Ego Radulphus Viromand. Comes et Aelidis uxor mea concessimus et donavimus Ecclesiæ B. Medardi de Capi ad luminaria facienda singulis annis 10. sol. in conductu mercatorum, quod vulgo dicitur Guionagium, capiendos Peronæ, etc.

Charta Radulfi Comitis Suessionensis ann. 1219. in Tabulario Corbeiensi Ch. 241 :

Concessimus præfatæ Ecclesiæ 20. modios vini sui de Valliaco ad usum ipsius Ecclesiæ absque ulla exactione et Guionagio libere ad pontem Suessionicum transeundos.

Charta ann. 128. apud Perardum pag. 562 :

Quingentos solidos... pro dicto Guidagio et conductu.

Charta Guidonis de Montecatano Vicecom.

Beneharn. apud Marcam. lib. 6. cap. 28 :

Cupiens transeuntium gravamina removere, pedagium supradictum vel Guidagium, et quiquid a mercatoribus vel viatoribus... exigi consuevit, remitto, etc.

Alia apud Catellum in Comitib. Tolos. pag. 245 :

Quod indebita pedagia vel Guidagia colligo et colligere facio.

Et pag. 247 :

Guidagia vel pedagia vel exactiones aliquas a transeuntibus per stratas, vel etiam per flumina nullatenus accipiemus.

Alia Rainoldi Episc. Noviomensis ann. 1184. in Tabulario Lehunensi :

Quoties vina sua, sive quælibet usibus Fratrum necessaria per pontem nostrum deduci contigerit, a Guionagio et ab omni eo, quod a transeuntibus exigitur, præter calceatam,... eis in perpetuum confirmamus.

Adde pag. 353. 357. Concilium Avenionense ann. 1209. can. 5. Probat. Hist. Turenens. pag. 103. Lib. 5. Decretal. tit. 40. cap. 26. Gariellum in Episcop. Magalon. pag. 168, etc. Bernardus a Breydenbach de expugnatione Constantinop. :

Pedagia, Guidagia, impositiones et gravamina illuc applicantibus vel permanentibus suapte statuerunt.

:

De mer me tolent le port et le passage,

Et de la terre le mestre Guionage,

Et de Gironde trestot le revage.

Ex his emendandum Chronicon Valciodorense pag. 581. tom. 7. Spicilegii Acheriani, in qua perperam Ginovagium scribitur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Guisagium, Guitsagium. Charta Ludovici Regis Franc. ann. 1171. apud Baluzium tom. 2. Hist. Arvern. pag. 66 :

Juraverunt etiam sese nihil in stratis, neque pro pedagio, neque pro conductu sive Guisagio.... a transeuntibus accepturos.

Ibidem pag. 67. habetur Guitsagium.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Guisaticum. Charta anni 1197. apud Stephanotium tom. 1. Antiquit. Occitan. MSS. pag. 474 :

Salomon (dominus castri de Felgariis) usque modo exigebat ab hominibus Villæ magnæ et Minariorum et Monetatis nomine Guisatici et pesatici in trocellis, carguis, balis, saumatis, ac oneribus quarumlibet rerum per castrum de Felgariis transeuntium hoc quod de aliis hominibus ibi capiebat.

Wionagium, Eadem notione, in Epistolis Francicis tom. 4. Hist. Franc. Epist. 313 :

Wionagia, quæ nunquam dedimus, nec dare debemus, a nobis exigit.

Ita in veteribus Tabulis aliquot in Hist. Guinensi pag. 338. 347. 349. 353. Wionagio plaustrorum et vehiculorum, apud Herimannum de Restaurat. S. Martini Tornacensis cap. 92. Charta Idæ Castellanæ S. Audomari ann. 1196. in Tabular. Eccles. S. Nicolai de Clarofonte Ord. Præmonstrat :

Totum Wionagium, quod ducendo aliquid vel reducendo per villam meam, quæ Perices dicitur, debituri erant in posterum, etc.

Guinagium, in eodem Tabulario in Charta Balduini Comitis Hannoniensis ann. 1147.

Winagium, et Vinagium, contractius, Eadem notione. Harigerus Abbas Lobiensis cap. 59 :

Præfatum Cœnobium decimarum, teloneorum, Winagiorum et aliorum quorumdam redituum munificentia ditavit.

Charta Lotharii Regis Franciæ apud Vassorium in Noviomo :

Concedimus etiam fratribus ejusdem Ecclesiæ Winagium et teloneum in omni regno nostro super omnibus, vel quæ de propriis sumptibus vendiderint, vel in proprios usus emerint.

Charta Godefridi de Ribodimonte ann. 1104. apud Hemeræum :

Concessi in eleemosynam totum Winagium, vel omnimodæ carrucæ transitum liberum ab omni exactione ac repetitione, etc.

Alia ann. 1182. apud eumdem pag. 153 :

20. solidos in perpetuum super Vinagium Guisiæ et scalæ, et per omnes terras suas immunes a vectigali vecturæ.

Charta ann. 1226. apud Buzelinum lib. 2. cap. 25 :

Ut vecturæ, quæ res Ecclesiæ deferunt, liberæ sint a Winagio per totam terram meam.

Alia Joannæ Comitissæ Flandriæ apud eumdem cap. 30 :

Absque omni exactione Winagii, passagii, rotagii, telonei, etc.

Adde pag. 403. Charta Philippi Comitis Flandrensis ann. 1176. apud eumdem lib. 2. cap. 22 :

Vinagium et pedagium de omni vino, quod Fratres ducunt ad Ecclesiam ad opus suum per transitus nostros libere transire, et nihil omnino a ductoribus vini exire.

Alia Ivonis Comitis Suessionensis ann. 1177. apud Hemeræum :

Notum... dedisse me... Monasterio S. Præjecti in eleemosynam perpetuo possidendam Winagium septies viginti ter modiorum vini apud Pareguy.

Alia anni 1210. apud eumdem :

20. bigatas vini, quas ei concedo in eleemosynam perpetuam ducere per terram meam singulis annis ab omni Winagio meo liberas et quietas.

Arestum ann. 1259. ex Regesto 1. Parlamenti Paris. fol. 16 :

Solvendo Vinagium ad Pontem Episcopi de quolibet dolio antiquitus 4. denar. et obol.

Ubi cavendum, ne hisce locis Vinagium putetur dictum a vino, cum nihil aliud sit quam Winagium, seu præstatio pro vectura vini. Charta Gallica apud Haræum in Castellanis Insulensibus lib. 2 :

Et si promet ledit Castelain les rivieres devant dites franchir de Winage, de tous peages, et de toutes autres prises à tous jours, etc.

Chartularium Doncheriaci laudatum a D. de Lauriere in Glossario Juris Gallici :

Au lieu de Soignon, le Prieur de Doncheri a droit de Winage, c'est à sçavoir de chaque chariot passant et repassant par le detroit dudit lieu deux sols huit deniers parisis, et de chaque charette seize deniers parisis.

Ita

Vinagium pro qualibet præstatione usurpat Tabularium Ecclesiæ Ambianensis :

In festo S. Martini pro Vinagio unusquisque, qui habet equum vel equam, solvit 2. solid. similiter quædam terræ sunt, quæ solvunt pro Vinagio 26. sol.

Charta Willelmi Comitis Pontivi ann. 1205 :

Stalla circa S. Georgium, omne Vinagium in domo Alardi de Noion, decimam de Majoc, etc.

Pactum ann. 1311. lib. 2. Castellanorum Insul. :

Promet ledit Chastellain les reventes devant dites franches de Winages, de tous payages, et de toutes autres prises à toujours.

Ibidem pag. 206 :

Ad pontem de Windin arrestati erant homines sancti Petri pro Winagio. Ecclesia liberos eos reduxit.

Vide Vinagium suo loco. Butelerius in summa rurali lib. 2. tit. 40 :

Les Commis des Vinages et des pontenages.

Froissart. 1. vol. cap. 30. de Artevello :

Il faisoit lever les rentes, les Winages, et les droitures, que le Comte devoit avoir, etc.

P. Carpentier, 1766.

Guidagium, Præstatio, a tenentibus facta dominis, pro tutela et protectione personarum ac rerum suarum. Charta ann. 1266. ex Chartoph. reg. Tolos :

Noverint quod cum religiosus vir D. Hitbertus, prior domus sive monasterii de Casciano, Biterrensis diœcesis, conquerendo assereret,... tempore dom. Raymundi comitis Tholosani,.... servicia infrascripta fuisse hominibus dictæ villæ imposita indebite et injuste, videlicet Guidagium, gallinagium, etc.

P. Carpentier, 1766.

Guidonatgium, Eadem notione.

Charta Phil. Pulc. ann. 1301. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris. fol. 163. r°. col. 1 :

Guidonatgium cabanarum pro quindecim libris Morlanorum.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Guionagium simili modo pro qualibet præstatione videtur accipiendum in Regesto Probus fol. 62. Antiq. Recogn. de Albaripa :

Item comes capit in Guionagio pro sex militibus, et potest valere pars sua communibus annis xx. sext. avenæ Vienn.

P. Carpentier, 1766.

Guidonaticum, pro Præstatione qualibet. Charta ann. 1151. apud Cenc. inter Cens. Mss. eccl. Rom. :

Cum... domibus, urbanis et suburbanis, vinetis, olivetis, castagnetis, et cum omni dominio et Guidonatico, etc.

P. Carpentier, 1766.

Winagium, Pari intellectu. Arest. parlam. Paris. ann. 1333. ex Cod. reg. 9822. 2. fol. 64. v° :

Religiosi Corbeienses erant in possessione et saisina... percipiendi anno quolibet ab omnibus habentibus mediam mensuram in eorum villa de Silliaco sicco iij. denarios, quod vulgariter nuncupatur Winagium.

P. Carpentier, 1766.

Winagium, Præstatio, quæ domino exsolvitur pro securo transitu, vel mercium exportatione, per terram illius. Charta ann. 1196. in Chartul. Clarifont. ch. 83 :

Fratribus Clarifontis totum Winagium, quod ducendo aliquid sive reducendo per villam meam, quæ Perices dicitur, debituri erant, in posterum ex integro in perpetuum remisi. Vynguæ,

eodem sensu, apud Rob. Avesbur. in hist. Edwardi III. reg. Angl. pag. 67. unde emendandus idem Robertus ibid. pag. 106. et 174. ubi Umages legitur. tur. Wynage vero, Præstatio pro vectura vini, in Stat. Ms. scabin. Macer. ad Mosam :

C'est la déclaration du droit des Wynages duquel l'en use... au lieu de Maisieres. Primo, tous nobles et clers,... qui amainent vins,... doient pour chascun char xviiij. den. Par.

Wienagium, pro Wionagium. Charta Joannæ Comitissæ Flandriæ ann. 1243. apud Buzelinum lib. 2. cap. 28 :

Prædictam Ecclesiam ab omni exactione Wienagii, passagii, thelonei, rotagii,... omnino emancipatam et liberam esse volo.

Philip. Mouskes in Hist. Franc. MS. de Tornacensib :

Et s'eust l'avoerie ausi,

Et les forages leur guerpi

De vin, de cervoise, et de miés,

Qu'il k'il soient nouviel u viés,

Si leur donna le Vienage,

Des nés et tout le pontenage,

Et l'estalage et les merciers, etc.

P. Carpentier, 1766.

◊ Charta ann. 1246. ex Tabul. eccl. Camerac :

Quamdam partem in Wienagio de Bieviler, Wienaige,

eodem sensu, in Charta ann. 1270. ex Chartul. S. Vinc. Laudun :

La poursuite de nos Wienaiges et la justice, qui appartient ès Wienaiges, Winnage,

pro qualibet præstatione, in Lit. ann. 1238. apud Marten. tom. 1. Anecd. col. 1007. ut et Wynage, in Lit. remiss. ann. 1389. ex Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 74. Hinc Wignageur, Ejusmodi præstationis seu quorumvis vectigalium collector, in Charta Phil. VI. ann. 1349. ex Reg. 80. ch. 104 :

Les Wignageurs et péageurs des Wignaiges et peages de Bapalmes et de Péronne, etc.

Vienatium. Charta Nicolai Episcopi Cameracensis ann. 1146. apud Hemeræum in Augusta Viromanduorum :

Controversiam... eo tenore terminavimus, ut præfatus Nicolaus et successores sui sæpe fatæ Ecclesiæ Humblariensi infra Nativitatis dominicæ et Theophaniæ dies, singulis annis per Vienatorem suum, qui successu temporum Vienatium de Landreciis collegerit, 20. solid. monetæ illius terræ, pro censu irrefragabiliter persolvat. Quod si Vienatium et Vienatores defecerint, ex fructibus molendini et castelli, censum eundem Ecclesiæ solvi facient.