◊ Constantinianam, ac proinde Orientalem a Consulatu Constantini III. et Licinii III. auspicatur Chronicon Alexandrinum, in quo hæc habentur pag. 656 :

Ἰνδιϰτιώνων Κωνσταντινιανῶν ἐντεῦθεν ἀρχἡ, ἰνδ. ά, ἡ ὑπ. Κωνσταντίνου Αὐγούστου τὸ δ, ϰαὶ Λιϰινίου τὸ γ`.

Ubi pro δ´ reponendum γ´. Atque hic quidem Consulatus incidit in annum Chr. 312. juxta Victorium, cujus Coss. anno uno prævertunt : juxta vulgarem vero Chronologorum sententiam, ann. 313. Constantinianam Indictionem appellatam, sunt qui putant, quod sub Constantino, ut Valentiacam in leg. 9. et 10. Cod. Th. de Indulgent. debitor. (11, 28.) quod sub Valente cucurrerit. Sed an Indictiones ante Constantini ævum obtinuerint, addubitatur, cum nulla harum occurrat mentio, etsi idem Chronicon Alexandrinum pag. 446. ἀρχὴν ἰνδιϰτιώνων a Julii Cæsaris anno repetat, et a primo Septembris mensis die numeratas scribat.

◊ De nominis ratione non minor est difficultas, etsi ab indictionibus, seu functionibus tributariis manasse constans fere sit opinio, quod vox ipsa fusionis, quæ indictioni tribuitur, omnino evincit, uti in hac voce observatum. Sed cur 15. annorum spatio Indictiones finiri placuerit, quove tempore id primum usurpari cœperit, cum multæ multorum conjecturæ sint, nulla satis probabilis affertur, inquit Petavius. Vide quæ in hanc rem congessit Baronius ann. 1312. n. 104. et seqq.

◊ Triplicem Indictionis usum observare est apud Scriptores. Alia enim a Kl. Septembribus proficiscitur, eaque Constantinopolitana dicitur ; altera ab viii. Kl. Octobris, quæ Constantiniana et Cæsarea : tertia denique quæ Pontificia seu Romana, et a Kl. Januariis consurgit. Quartam addit Scaliger Antiochenam, cujus initium esse ait a neomenia Iiar, id est, Maii.

◊ Constantinopolitana Indictio est, qua Imperatores Constantinopolitani utebantur, quaque semper utuntur Historiæ Byzant. Scriptores. Cujus quidem usus, si Scaligerum audimus, non est antiquior Imperio Justiniani, sub quo constat numeratam Indictionem a Kl. Septemb. ex Cedreno et Paulo Warnefrido lib. 2. cap. 25. Indictionis istius usum in Italia obtinuisse ostendunt præ cæteris Chartæ duæ apud Franciscum Mariam in Mathildi Comitissa lib. 3. pag. 105. et 108. quarum prior acta dicitur anno ab Incarnatione 1079. 15. Kal. Octob. Indict. 3. quæ erat secunda Romana : altera anno 1078. 6. Kal. Octob. Indict. 2. quæ erat 1. Romana. Alia anni 1053. apud Puricellum pag. 430. data dicitur

Quinto die Septembris, ingrediente Indictione

vii. In veteri monumento, quod Sirmondus in Notis ad Ennodium lib. 8. Epist. 9. refert Romæ in æde suburbana S. Pancratii ab se visum, Maximus parvulus depositus memoratur, sub diem iii.

Id. Augustarum, Symmacho et Boetio VV. CC. Consulibus, in fine Ind. xv.

S. Ambrosius de Noe et Arca :

Etsi a septembri mense annus videatur incipere, sicut Indictionum præsentium usus ostendit, etc.

Ea vero indictio etiamnum obtinet apud Mediolanenses, ut colligere est ex Statutis Mediolan. part. 1. cap. 109. Olim etiam obtinebat in regno Neapolitano, ut patet ex Litteris Roberti Regis Siciliæ Neapoli datis ann. 1332. die ii. Novembris primæ Indictionis, tom. 2. Hist. Dalphin. pag. 241. hoc enim anno currebat 15. Indictio Romana. Eamdem quoque Indictionem Constantinopolitanam interdum adhibitam fuisse in Dalphinatu constat ex Computo anni 1333. quo currebat Indictio 1. Romana ; numeratur enim 2. Indictio die 5. Septembris ibid. pag. 277. Communis tamen usus illius provinciæ idem erat qui Romæ, uti probatur pag. 568.

◊ Indictionis quæ ab viii. Kl. Octob. proficiscitur, originem Constantino M. adscribunt passim Chronologi unde et Constantinianam vocant : quam ab hac die cœptam ideo volunt, quod tum imperare cœperit ann. Chr. 307. Atque hujus usum Gallis et Britannis familiarem fuisse constat. De Britannis, testatur Beda lib. de Rat. temp. cap. 48. de Gallis præ cæteris Rabanus lib. de Computo cap. 66 :

Incipiunt autem Indictiones ab viii. Kl. Octobris, ibidemque terminantur.

Hariulphus lib. 3. Chr. Centul. cap. 1.

Notetur, inquit, descriptio, quia eodem quidem quo sanctissimus Angilbertus Abbas obiit anno, sed non eadem Indictione, hic Hericus Abbatiæ Centulensi prælatus est : siquidem mense Septembri die 24. Indictiones mutantur.

Kalendarium MS. S. Victoris Paris. :

viii. Kal. Octob. incipiunt Dictiones. (sic.)

Præterea exauctorationem Ludovici Pii Imperat. anno Incarnat. 833. Indict. 12. factam habent illius Acta, quo anno Indict. ii. Pontificia currebat : unde saltem conficitur post 24. Octobris coactum ejusmodi Concilium Compendiense, quod circa Missam S. Martini, solutum tradit auctor Vitæ ejusdem Ludovici. Sed et extremis sæculis eadem Indictio obtinuit. Exstant siquidem in 4. Regesto Memorialium Cameræ Paris. Acta hominii a Duce Britanniæ Regi Franciæ præstiti, quæ confecta dicuntur anno Domini 1366.

Indictione quinta secundum morem Franciæ, mensis Decembris die decima tertia :

quippe tum currebat Indictio Romana quarta. Vide Sirmondum ad Concilium Parisiense IV. anno 573.

◊ In Germania perinde eadem semper obtinuit Indictio, obtinetque etiamnum : unde et Cæsaream vocant. Legi Chartam originalem Ottonis II. Imp.

datam 6. Kal. Octobr. an. Dominicæ Incarnationis 982. Indictione 11. anno vero regni secundi Ottonis 22. Imperii autem 12.

Exstat apud Chiffletium in Beatrice Comitissa Cabilonensi pag. 113. Charta Henrici Imp. cum hac temporis nota :

Datum apud Bernum 5. Kal. Januarii, Indict. 13. anno Dominicæ Incarnationis 1224. anno regni nostri 5.

quippe anno 1224. putato a Kl. Jan. initio currebat indictio Romana 12. anno vero 1225. Ind. 13. Joannes de Janua :

Nota, quod anni Domini renovantur in Kalendis januarii, sive in Nativitate Domini. Sed Indictio renovatur in octava Kalendas Octobris : et sic anni Domini præcedunt novem mensibus. Unde versus :

Mensibus hanc novem Domini præcursitat annus.

Et si computas vel quæris Indictionem a Nativitate usque ad octavas Kalendas Octobris, jungas tantum duos annos annis Domini, et si quæris de ea ab octavo Kalendas Octobris, usque ad Nativitatem Domini, jungas annos tres.

Obtinuit etiam in Italia. Exstat quippe Charta Mathildis Comitissæ apud Franciscum Mariam lib. 3. pag. 108. quæ descripta dicitur anno ab Incarnatione

millesimo septuagesimo octavo 6. Kal. Octob. Indictione secunda

, quæ scilicet biduo ante incœperat.

◊ Indictio Romana, seu Pontificia, quando cœperit, non omnino constat. Nam ex Epistolis Gregorii M. Joannis VIII. et Gregorii VII. lib. 1. Epist. 29. 30. etc. Pontificia diplomata ac Epistolas Indictionibus more Græcorum, a prima ipsa Septembris die inchoatis, subnotari, observare est : quod et astruunt Acta vetera Vaticana apud Baron. ann. 1154. Otto de Morena ann. 1158. etc. At Acta Alexandri III. PP. apud eumdem Baron. ann. 1158. videntur Indictionem a 1. Januarii exordiri, in quibus hæc habentur :

Acta sunt hæc omnia anno Dominicæ Incarnationis millesimo centesimo sexagesimo quinto, Indictione tertia decima, undecimo Kal. Decembris Pontificatus vero ipsius anno sexto.

Ex quibus recte conficit Chiffletius in Trenorchio pag. 253. Indictionum initia varie pro Scriptorum aut Notariorum arbitrio ea tempestate tabulis adscripta : adeo ut aliquot in Gallia nostra confecta ab ipsius Caroli Calvi ævo diplomata recenseat, in quibus Indictiones Pontificiæ seu Romanæ adscribuntur. Consulto omittimus cætera, quæ de Indictionibus hic conferri possent, cum satis sit indicasse, quæ ad Scriptorum et Tabularum ævi inferioris intelligentiam necessaria visa sunt. Præstat tantum hoc loco rationem inveniendæ Indictionis Constantinopolitanæ inserere ex recentiori Scriptore MS. Bibliothecæ Regiæ cod. 1024. qui inscribitur

περὶ τῆς ψήφου τῆς πασχαλίας, cap. περὶ τῆς ἰνδίϰτου. Ἰστέον, ὅτι ἡ ἴνδιϰτος, ἥτις ϰαλεῖται ϰαὶ ἐπινέμησις, ἄρχεται ἀεὶ ἀπὸ τῆς πρώτης τοῦ Σεπτεμϐρίου μηνός. ἀνέρχεται δὲ ἕως ἐτῶν δεϰαπέντε ϰαὶ πληροῦται, ϰαὶ πάλιν ὑποστρέφει, ϰαὶ ἄρχετάι πρώτη. Ἐὰν δὲ οὐ γινώσϰῃς τὴν ἴνδιϰτον ὁποία ἐστὶ, ϰαὶ μέλλῃς εὑρῆσαι αὐτὴν, ϰράτησον τὰ ἀπὸ ϰτίσεως ϰόσμου ἔτη, ἕως τοῦ ἐνεστῶτος. ϰαὶ ὒφειλον αὐτὰ ἐπὶ τῶν δεϰαπέντε, ϰαὶ τὰ ἔχοντα ϰαταλειφθῆναι ϰάτωθεν τῶν δεϰαπέντε, ἕστιν ἡ ϊνδιϰτος ἤτοι ἡ ἐπινέμησις. εἰ δὲ οὐ μείνει τι, ἕστιν ἡ πεντεϰαιδεϰάτη. ϰαὶ ἰδοὺ, πρός ὑπόδειξιν ἔστω σοι οὕτως· εἰσὶ τὰ ἀπὸ ϰτίσεως ϰόσμου ἔτη ἕως τοῦ ἐνεστῶτος ͵στχϟα. ὕφειλον οὖν ταῦτα ἑπὶ τῶν δεϰαπέντε οὕτως· ιε υ = ϛʹ ιε μ = χʹ ιε ϛ = ϟʹ ϰαὶ ὑπελείφθη ἕν. ἰδοὺ οὖν, πρώτη ἴνδιϰτος ἐστίν.

Locum integritati suæ restituit Vir summus Car. Ben. Hase. Vel ex hoc loco plus satis patet, errasse viros doctissimos in Exegesi ad tom. 3. Martii cap. 4. § 26. ubi ἐπινέμησιν a nullo hactenus Scriptore Indictionem appellatam negant, licet longe secus se res habeat, uti obiter monuimus ad Alexiadem, adde Glossar. med. Græcit. col. 423. et Append. col. 72. c. : quod et diserte observarat Josephus Scaliger lib. 5. de Emendat. temp. pag. 501. ubi nominis etiam rationem exequitur. Glossæ Græco Lat. : Ἐπινέμησις, Indictio. Addendum postremo videtur, quod de ratione inveniendæ Indictionis habet Rollandinus in Summa Notariæ :

Fuit vero prima inventa ista Indictio, sive factum fuit istud præceptum a Cæsare Augusto tribus annis, antequam Dominus nasceretur de Virgine, et propter hoc divisis annis Domini per quindenas, si quid a quindenis supererit, ei quod supererit, debent addi tres, et quot fuerint illi anni qui supererunt a quindenis cum dictis additis tribus, tanta erit Indictio, in hoc exemplo, Ponamus enim, quod anni Domini sunt 61. divide 61. per quindenas, superest unus. Illi anno adde tres, et ita faciunt 4. et ita erit quarta Indictio. Sed si nihil a quindenis supererit, nihilominus adde tres, et erit Indictio tertia. Sed si ab omnibus quindenis supererunt 13. adde illis 13. et tres, et ita faciunt 16. de illis 16. trahe unam quindenam, supererit unus, et ita prima erit Indictio. Unde versus :

Si tribus adjunctis Domini diviseris annos

Per ter quinque solet indictio certa manere.

Prostant præterea hi in eamd. sententiam versus :

Si per quindenos Domini diviseris annos,

His tribus adjunctis, Indictio certa patebit ;

Si nihil excedit, quindena Indictio currit.

Aliter concepti leguntur apud Joan. de Janua :

Si tribus adjunctis domini diviseris annos

Per ter quinque datur Indictio certificata ;

Si nihil excrescit quindena Indictio currit.

◊ Consule novum Tract. diplom. tom. 4. pag. 674. et seq. Savinium de Capitatione pag. 379. sqq. Murator. Antiq. Ital. tom. 3. col. 48. et Art de vérifier les dates tom. 1. edit. octon. form. pag. 36. ubi monetur duodecimo seculo interdum non solum annum indictionis quindenæ, sed numerum etiam indictionis notari in chartis, ut Indictionis 79. anno 5.