« Lampadarii » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 018a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/LAMPADARII
LAMPADARII, offieiis ac ministris inlustrium dignitatum vulgo accensetur, tametsi de eorum
munere haud constet : maxime vero Præfectis Prætorio, et Magistris officiorum adscribuntur
apud Julianum Antecessor. Constit. 37. et in Notitia Imperii, ac deinde inferioribus etiam
Magistratibus ex Imperatorum indulto, ut Quæstoribus seu Præfectis insularum, apud eumdem
Julianum loco laudato : et aliis, in Constitutione Leonis M. et Zenonis, Cod. de Diversis
Offic. Concessum etiam Pontici tractus Vicario, ut et Præcone et Lampadibus quatuor uti
posset, Justiniani Edicto 8. § 4. unde patet, plures fuisse Lampadarios majoribus
Magistratibus, quorum princeps, Primicerius Lampadariorum dicitur in Novella
Valentiniani 34. ex Theodosianis quas edidit Pithœus, Opilioni Magistro officiorum
inscripta. Ii
porro δαδοῦχοι videntur appellari in veteri
Inscriptione apud Sponium tom. 3. Itiner. part. 2. pag. 18 :
Προνοία Φλάϐιου Πομ. δαδούχου τοῦ διασημοτάτου ϰαὶ ἀποχομίτων.Ibi de Ministris sacrorum Cereris aut Proserpinæ, qui in iis sacris faces deferre solebant, agitur. Vide Polluc. Castell. de Ludis Græc. Meurs. de Eleusin. et Vandal. Dissert. 6. cap. 5. pag. 500. et seqq. Cum igitur lampades quatuor concedantur Vicario Pontici tractus, satis apparet, Lampadarios non fuisse, qui lampadum Palatii curam haberent, ut accenderentur et niterent : quod volunt Brissonius, Pancirolus, et alii. Neque plures quam quatuor lampades habuisse magistratus ex eo colligo, quod inter insignia Præfectorum Prætorio, in Notitia Imperii totidem depingantur : ubi lampades, non lucernæ oleariæ sunt, quod quidam volunt ; sed candelabra cereis suis candelis instructa. Aderat præterea inter ea insignia Imperatoris imago, quæ aut Magistratui præferebatur, ut observare est ex Senatore l. 6. in formula Consularitatis 20. adeo ut lampades iis concessas par sit credere ob ejusmodi imagines, cum deferri μετὰ ϰηρῶν et μετά ϰηραψίας, solerent, ut docent Acta Synodi VII. act. 1. et Chronico Alexandrin. in Phoca. Neque id summis Magistratibus proprium fuit, cum et Imperatoribus præferrentur, quod produnt Herodianus in Commodo et in Antonino, Tertullianus in Apologetico cap. 34. et ad Uxorem cap. 2. et aliquot alii. Inde vero fluxisse, ut cum faculis et acclamationibus, cum urbes ingrederentur, Imperatores Occidentis exciperentur, quod tradit Lambertus Schafnaburgensis ann. 1077. non ausim affirmare. Verum ut sese res habeat, hinc videtur ortus apud Orientales Augustos qui invaluit, ritus, ut a Lampadario in sacris liturgiis præcederentur
μετά διϐαμπούλου ϰαὶ τῆς λαμπάδος,ut auctor est Codinus de Offic. cap. 6. n. 4. 31. 41. cap. 7. n. 24. quod etiam attigit Balsamon de Privileg. Patriarch. pag. 445. Matthæus Monachus de Offic. aulæ CP.
ϰἂν ταῖς ἑορταῖς λαμπαδηφόρος ἄλλος.Sed cur Lampadarii Mensoribus adjungantur in Notitia Imperii, et in d. l. ult. C. de Divers. offic. (12. 59.) rationem aliam non perspicio, nisi quod ex Mensorum ordine essent, vel quod ut ii, Imperatorem et Magistratus præcederent. Vide Henric. Valesium ad Euseb. de laudib. Constant. cap. 1.
◊ Habuit etiam Ecclesia Græcanica suos Lampadarios, qui
scilicet lampades ac faces præferebant Patriarchæ in Liturgiis, ut est apud eumdem Codinum
de Offic. pag. 9. Edit. Reg. Quo etiam jure gaudebant Metropolitani αὐτοϰέφαλοι, apud Balsamonem de Privileg. Patriarch. pag. 444. et 445. Meminit Pachymeres
lib. 4. cap. 16.
λαμπαδαρίου τοῦ Βασιλιϰοῦ ϰλήρου,qui scilicet in Palatinis Ecclesiis lampadem Imperatori forte, aut ipsi Patriarchæ, vel alii Metropolitano, in iis sacra facienti, præferebat. Docet præterea idem Pachymeres lib. 2. cap. 15.
βαϰτηρίαν ϰαὶ τὸ λαμπαδοῦχον,symbola fuisse Patriarchicæ dignitatis, quæ ab Arsenio Patriarcha repetiit Michael Palæologus, cum eum abdicavit. Διϐάμπουλον dicitur eidem Pachymeri l. 7. cap. 28. quod duplici constaret lampade, de quo Meursius et Gretzerus ad Codinum. Vide Glossar. mediæ Græcit. in Διϐάμϐουλον et in Λαμπαδάριος, col. 300. et 785.
Lampadarii Pensiles,
Plures sustinentes lampadesin Ceremoniali Episcopor. lib. 1. cap. 12.