« Mansionarii » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 227a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MANSIONARII
MANSIONARII, Iidem qui Manentes, Mansuarii, Hospites, qui ratione mansionis, seu
mansi, vectigal, aut censum, quotannis domino persolvebant. Guerard. in Glossar. Irminon. : Qui
mansionem alienam incolit, inquilinus. Ugutio :
Mansionarius, Manens, vel ad mansionem pertinens.Charta S. Eligii Noviomensis Episcopi edita a Mabillonio tom. 2. SS. Ordin. S. Benedicti pag. 1091 :
Cum omnibus adjacentiis suis, cum Mansionariis, originariis, inquilinis ac servis, etc.Juramentum Philippo Regi Franc. præstitum apud Marten. tom. 1. Ampliss. Collect. col. 1029 :
Eidem tradam et securitatem omnium hominum meorum Mansionariorum in eisdem castellis.Charta Ludovici IV. Reg. Franc. ann. 950. apud Miræum tom. 1. pag. 261 :
Mansum... unum cum Mansionario... aliisque mancipiis numero xii.Acta Murensia pag. 43 :
Deinde libera utens potestate, pæne quasi sui Mansionarii essent, jussit sibi servire, scilicet in agricultura sua, et secando fœnum et metendo.Adde pag. 39. Notitia de Rogero Episcopo Bellovac. apud Loisellum :
Neminem vero hospitem, non Mansionarium, nec dejustificabit.Chronicon Lobiense :
Nocturno diverticulo jacendo pauperes Mansionarios omnimodis affligunt.Alibi :
Culturas villæ de Tullies, quas Mansionarii colendas tenebant, ad indominicatum Ecclesiæ revocavit.Apud Sugerium Constit. 2. tom. 4. Hist. Franc. pag. 548 :
Oppidani et Mansionarii villæ B. Dionysii. Mansionarii Ecclesiæ,in Hist. Episc. Salisb. pag. 266. 267. 317. apud Canisium tom. 2. et apud Marcam in Hist. Beneharn. lib. 5. cap. 31. n. 3. Mansionarii Capituli, apud Hemeræum in Aug. Viroman. ann. 1216. In Charta Ludovici Bertholdi ann. 1245. apud Miræum in Cod. Don. piar. cap. 103. Mansionarii opponuntur feodalibus hominibus. Mansioniers nostris dicuntur, et in Consuetud. municip. Britanniæ art. 376. et 377. Vide Chronicon Valciodorense pag. 564. 565. Chronic. Andrense pag. 454. 471. 532. Doubletum pag. 876. 907. Sammarthanos in Episcopis Santonensibus pag. 982. Probat. Histor. Castilion. pag. 41. Monmorenciacæ pag. 395. etc.
P. , 1766.
◊ Massonyers,
eodem sensu, in Charta ann. 1323. ex Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 418 : Comme il nous fu raporté par nos mayeurs et Massonyers, etc.Ubi etiam Masoniers et Maysonniers. Census autem a Mansionariis debitus, Masonage appellatur, in Charta Egidii de Soyecuria dom. de Vailly ann. 1360. ex Reg. 89. ch. 560 :
Comme ladite maison soit chargié envers nous, comme seigneur de ladite ville de nuef Masonages chascun an, lesquels Masonages valent un tonneal de vin, treize sextiers et demi d'avaine, etc.Vide infra Masuragium. At vero Mencionaire, nude pro Habitator, manens alicujus loci, intelligendum opinor, in Charta ann. 1300. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris. fol. 134. r°. col. 1 :
Les droiz et les actions que nous avions et avoir devions et poions en mil livres en deniers, en quoy nous estoient tenuz les Mencionnaires de la terre de Rochefort. Masniercerte eo sensu, in Lit. ann. 1290. apud Marten. tom. 1. Anecd. col. 1235 :
Et jurames solempneument le Vile de Valenchienes, les cors et les avoirs des bourgois et des Masniers de ladite vile à warder.Hinc Coulon manssar, Columbus domesticus, in Lit. remiss. ann. 1420. ex Reg. 171. ch. 197 :
Un jeune enfant... monté sur un arbre... pour oster et desracher un ny de coulons Manssars, qui estoit audit arbre.
Masoverius, Idem qui Mansuarius. Consuetudines Cataloniæ inter dominos et vassallos
MSS. cap. 55 :
Si duo vel tres Masoverii vel aloerii franchi erunt intra terminos alicujus castri, vel in termino, et dominus castri habet guerram, seu sperat, homines Masoverii, licet sint alodium franchum Militis, seu Ecclesiæ, tenentur operari in muris et vallis et lizis, et antemuralibus sive anpits, et propugnaculis, sive barbacanis, et arqueriis.
Terra Mansionaria, quæ a Mansionariis habitatur. Diploma Henrici V. Imp. ann. 1107. apud
Chapeavillum tom. 2. Hist. Leod. pag. 54. 55 :
Si autem non claustralis sedis, sed Mansionariæ terræ domus fuerint, ipsas domos spoliandi, obserandi, habitatores capiendi jus erit forensi potestati.Et mox :
Si aliquis vel emptione, vel hæreditate aliquid de terra claustrali, vel Mansionaria obtinuerit, quando investituram requisierit, domino ipsius terræ quantum census, tantum redemptionis dabit.Chart. ann. 1249. in Guden. Cod. Diplom. tom. 2. pag. 89 :
Mansum receperunt Jure Mansionario, de ipso... 1. maldrum tritici et 1. siliginis annis singulis assignantes.
Mansionaria Ecclesia. Ekkeardus Jun. de Casibus S. Galli cap. 2 :
Crastinam autem processionem ad Mansionariam suam S. Crucis disponens Ecclesiam, in proximo prato stationari jussit.
Mansionarii, Canonici, qui residentes vulgo dicuntur, ad discrimen forensium,
qui non resident, in Charta anni 1130. apud Vassorium in Histor. Noviomensi pag. 878.
Charta 17. Tabularii Carnotensis, quæ est Alexandri PP. :
Præterea ab eodem statutum est et ordinatum, ut qui ante hanc institutionem Canonici facti ad minus dimidio Mansionarii in vestra civitate non fuerint, centum solidos minus, quam Mansionarii annuatim consequantur, etc.Charta 19. ejusdem Alexandri :
Ut qui in eadem Ecclesia vestra de cætero canonizandi fuerint ; et ibidem Mansionarii non extiterint, 40. tantum solidos de præbenda sua singulis annis percipiant.Adde Ch. 44. Vide Foraneitas.