« »
 
[]« 1 mansionarius » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 227c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MANSIONARIUS1
1. MANSIONARIUS, Custos et conservator ædis sacræ, ædituus, matricularius. Glossæ Isid. : Mansionarius, ostiarius. Apud Gregorium Magn. lib. 3. Dial. cap. 24. et 25. Abundius, Mansionarius et custos promiscue appellatur. Erant autem ii in Cleri ordine. Anastasius in Benedicto II. Joanne V. et Gregorio II. pag. 57. 58. 71 :
Hic dimisit omni Clero, Monasteriis, Diaconibus, et Mansionariis solidos mille.
Leo Ostiensis lib. 1. Chron. Casin. cap. 18 :
Manusque suæ ac filiorum subscriptione corroborans, decem Episcopos, et octo Abbates, Comites quinque, Bibliothecarium, Mansionarium, et Ostiarium unum subscribere fecit.
Pontificale Eccl. Remensis :
Feria quinta majoris hebdomadæ, id est, in cœna Domini, mane primo, Mansionarii ordinent omnia quæ sunt necessaria ad consecrationem Chrismatis.
In Tabular. Casauriensi, Chartam ann. 975. subscribit
Scambertus Presbyter Monachus et Mansionarius
. Chron. Novaliciense apud Murator. tom. 2. part. 2. col. 744 :
Fertur quod quadam die Mansionarius illius ecclesiæ, more assueto dum extinxisset cereum unum vespertino in tempore, in crastinum cum surrexisset ut sonaret matutinum, illum cereum minime reperit, sed candelam aliam in ceroferario, cœpitque mirari, et interrogatus suum adseclam, etc.
Unde colligitur ad Mansionarios spectasse ut campanas ad Officium divinum pulsarent. His etiam incumbebat reliquiarum et phylacteriorum cura, ut ex eodem Leone lib. 2. cap. 34. colligitur, et clavium Ecclesiæ, ut ex lib. 4. cap. 53. quod a nobis jam observatum in Descriptione ædis Sophianæ cap. 86. ubi et monuimus, Mansionarios appellatos, quod mansionem seu ædem Ecclesiæ adjunctam haberent : quod præterea ex autore Miraculorum S. Mauri Abbatis cap. 10. probavimus. Hinc προσμανάριοι Græcis dicti, in Vita S. Nili junioris pag. 73. in Miraculo S. Georgii erga captivum quemdam num. 19. in Menæis 21. Jan. in S. Zozimo, apud Symeonem Logothetam in Basilio [] Macedone n. 10. et apud alios Scriptores a nobis laudatos. Alia Mansionariorum munia habet Ceremoniale Ecclesiæ Rotomagensis, editum a Menardo ad librum Sacramentorum Gregorii M. pag. 80. Mansionariorum vero Ecclesiæ crebra occurrit mentio, in Lege Wisigoth. lib. 5. tit. 4. § 17. apud Gregor. M. lib. 3. Epist. 30. lib. 1. Dial. cap. 5. lib. 3. cap. 29. 30. lib. 4. cap. 51. 52. 54. Joannem Diaconum in ejusdem Vita lib. 3. cap. 58. Falconem Benevent. ann. 1128. Leonem Ost. lib. 1. cap. 16. lib. 2. cap. 33. Petrum Diac. Casin. lib. 4. cap. 51. 101. 104. in lib. de Miracul. S. Bened. n. 15. 25. 35. in lib. Miraculor. S. Virgilii Saltzburg. Episcopi num. 4. etc. Vide Glossar. med. Græc. voc. Μανσιονάριος, col. 874. et Παραμονάριος, col. 1111.
Primus Mansionarius, Dignitas in Ecclesia Romana ; qui primus scilicet in Mansionariorum ordine erat. Ordo Romanus :
Cætera vasa aurea et argentea,... de Ecclesia S. Salvatoris per manus primi Mansionarii sumunt, et Bajuli portant.
Alibi :
Hæc cura erit Acolytorum, ut sacri ministerii vasa per manum primi Mansionarii, qui est custos dominicalis Vestiarii accepta deferantur per Bajulos, etc.
Mansionarii Juniores, inferioris ordinis, qui primo Mansionario suberant. Ordo Romanus :
Post quos Acolyti, qui rugam conservant, post eos extra Presbyterium cruces portantes, deinde Mansionarii juniores, etc.
Mansionarium, Dignitas Mansionarii, seu præbenda Mansionario assignata. Vetus Charta apud Petrum Mariam Campum in Histor. Eccles. Placentin. tom. 2. pag. 237 :
Instituit in Ecclesia S. Gervasii beneficium unum sacerdotale, quod Mansionarium nuncupavit.
Vide Regestum ejusdem tomi pag. 397. Appendix ad Agnellum de Petrocino Archiep. apud Murator. tom. 5. pag. 211 :
Quatuor beneficia, quæ Mansionaria nuncupantur, in Ecclesia Ursiana posuit, quarum Mansionarii Missas diebus non festivis alternis hebdomadis cantant, quod opus peroptimum fuit.
Vide Ughellum tom. 5. Ital. sacræ pag. 985.
Mansionarii mansionum S. Petri, Romæ, in Bulla Benedicti PP. ann. 1035. pro Episcopis Silvæ-Candidæ, apud Ughellum tom. 1. part. 1. pag. 124 :
Parentatum autem ejusdem Ecclesiæ S. Petri (Romæ) et supradictorum suorum Monasteriorum, et Mansionariorum omnium mansionum S. Petri, seu totius civitatis Leoninæ urbis, vobis vestrisque successoribus concedimus.
Mansionarii, Ecclesiæ Pragensis, ex ordine Canonicorum, de quibus egit Bohuslaus Balbinus in Histor. Bohemiæ pag. 383.