2. MORTALIA. Idem quod Mortua manus, quasi mortua tallia, vel mortui tallia, quod scilicet post mortem alicujus exigitur. Mortaille, in Consuet. Arvernensi cap. 17. art. 14. cap. 21. art. 12. 14. cap. 22. art. 16. in Burbonensi art. 207. et in veteri Consuet. Bituricensi tit. 1. art. 1. Unde eidem servituti obnoxii, Mortaillables dicuntur in Consuetud. Marchensi cap. 17. art. 125. 126. 127. etc. ubi ejusmodi servi, a servis consuetudinariis (Coustumiers) distinguntur. Charta ann. 1269. in Tabular. Virzion. :

Hominem Stephani de Melluno Militis et Marquisiæ matris suæ de capite et corpore talhabilem et explectabilem et de Mortalia ad voluntatem eorum.

Privilegia S. Palladii ex Cod. MS. Coislin. num. 522. pag. 1 :

Quietamus ab omnimodo jugo servitutis, servicii, talliæ, Mortaliæ, etc.

Charta Roberti Comitis Arvernensis ann. 1276 :

Illam autem servitutem quæ vocatur Mortalia, sive Manus mortua, quam in aliquibus hominum meorum de Comitatu meo de Arvernia percipere consuevi, hominibus meis... remitto in perpetuum.

Charta Ebonis domini Castri Meliandi de Immunitatibus dicti Castri :

Concessi etiam quod dicti homines ad mei dominium pertinentes, et eorum hæredes, a manu mortua, quæ vulgariter Mortalia appellatur, liberi sint et immunes ; sed cum decesserit quislibet illorum, qui commode poterit, ad plus 5. sol. mihi et hæredibus meis dabit in recognitione dominii.

Compotus Baillivorum Franciæ ann. 1306 :

De Mortalia uxoris Thibaudi Burgundi deducto jure Præpositi.

Vide Thomasserium de Consuet. localib. Bituricensib. lib. 1. cap. 6. 64.