« Phrygium » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 6, col. 306c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/PHRYGIUM
PHRYGIUM, interdum sumitur pro limbo seu ornatu ex opere Phrygio, ut apud Leon. Ostiensem
lib. 2. cap. 44 :
Obtulit similiter S. Benedicto planetam purpuream, aureis Phrygiis, mensium 12. signa in se habentibus, ornatam.Lib. 3. cap. 57 :
Planetam purpuream cum Phryso et cum aquila ex margaritis contexta.Chronic. Franc. Pipini lib. 2. cap. 49. apud Murator. tom. 9. col. 669 :
Illic argentum, aurum, margaritæ, mire fabricata Phrygia latissima, fulcimenta vestium serica.Vide Plumarium 2. Præterea
Phrygium sumitur pro præcipuo capitis summi Pontificis ornamento, quod hodie triplici
corona insigne est, vulgoque Regnum appellant Scriptores, quo in solennibus
ceremoniis utitur, quodque a Constantino Mag. Silvestro PP. concessum aiunt. Ementitæ nimirum Constantini donationis
fundamento innixi ; qua de re consulendus Papebrochius in Propylæo ad Acta SS. Maii num.
5. et 7. Vetus Interpres Juvenalis Sat. 6 :
Tiara, est Phrygium, quod dicunt.Arnoldus Abbas Bonæ-vallis de 7. Verbis Domini :
HacCharta donationis Constantini Magni apud Anastasium Biblioth. :(thyara)etiam minores Sacerdotes utebantur, eratque byssina, circundata coronula aurea, opere textili facta, sicut hodie Phrygium mitris nostrorum Pontificum plerumque consuitur.
Deinde diadema, videlicet coronam capitis nominis nostri, simulque Phrygium, nec non et superhumerale, etc.Calistus II. PP. in Epist. ad Stephanum Camerar. Legat. Sed. Apost. :
Et Frigii quidem corona capiti nostro imposita, gaudentes exultantesque per viam sacram ad Lateranense palatium usque solenni ritu nos prosecuti sunt.Chronicon Mauriniacense lib. 2 :
Ibique Romani Pontificis, ac ut sibi consuetudinis est in sacris magnisque festivitatibus, Frigio coronatus,... ad Ecclesiam matricem pervenit.Sugerius in Ludovico VI. Rege, de Alexandro PP. :
Cumque Turonis apud S. Martinum, ut mos est Romanis, Frigium ferens, Lætare Hierusalem celebrasset.Et infra, de Callisto II :
Ibique more Romano seipsos præparantes multo et mirabili ornatu, circundantes capiti ejus Frigium, ornamentum imperiale instar galeæ circulo aureo circuncinnatum, imponunt.Joan. Sarisberiensis lib. 8. Policrat. cap. 23. de Adriano PP. :
Spinosam dicit Cathedram Romani Pontificis, in tantum acutissimis usquequaque consertam aculeis, tantæque molis, ut robustissimos premat, terat, et comminuat humeros. Coronam et Phrygium clara merito videri, quoniam ignea sunt, etc.Guido in Vita Cælestini V. PP. apud Murator. tom. 3. pag. 617 :
Romæ itaque Bonifacius Frigii regnive corona festive redimitus.Denique Jacobus Stephanescus Cardin. lib. 2. de Coronatione Bonifacii VIII. cap. 7 :
Ex qua sane Phrygii Pontificii descriptione colligi potest, similis fuisse figuræ, qua Constantini M. Camelaucium, de quo pluribus egimus in Dissert. 24. ad Joinvillam pag. 291.Tunc Senior Levita manu diadema venustumImperii signum, pavonis cortice candensPennarum intexto, gemmis radiantibus auro,Vallatum in gyro, cui summo in vertice carboEvomit et cubito gemmarum maxima flammas,Imposuit capiti, spheræ cubitique figuram,Accipiens Phrygium, lapidem fulgoris inanemQuondam, sed nivei plenum candoris acutoVertice contentum gemma, nunc temporis auctum :Hæc Romana tenens quondam fastigia CæsarConstantinus apex statuit, tum primus in orbeFonte sacro purgatus herus, propriis sibi RegnumSeu Phrygium manibus Silvestri in vertice pressit.