PHYSICA, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

PHYSICA, Medicina, ἰατριϰή, quæ circa hominis naturam versatur. Willelmus Malmesbur. in prologo libri 2. de Gestis Angl. :

Logicam enim quæ armat eloquium, solo libavi auditu : Physicam, quæ medetur corporis valetudini, aliquanto pressius concepi.

Will. Tyrius lib. 18. cap. 34 :

Nostri enim Orientales principes, maxime id efficientibus mulieribus, spreta nostrorum Latinorum Physica et medendi modo, solis Judæis, Samaritanis, Syris et Saracenis fidem habentes, eorum curæ se subjiciunt imprudenter, et eis se commendant Physicarum rationum prorsus ignaris.

Hugo Falcandus de Calamitate Siciliæ pag. 683 :

Misit Archiepiscopum Salernitanum, virum in Physica probatissimum.

Egidius Corboliensis MS. de Virtutibus medicaminum :

Quo Pessulanus ubi Mons auctore niteret,

Jam dudum Physicæ laus ecclipsata fuisset.

Qui vetulo canos profert de pectore sensus

Ricardus, senior quam plus ætate senili.

Et lib. 3. de Salerno :

Fons Fisicæ, pugil eucrasiæ, cultrix medicinæ.

De Studio Physicæ Montispessulani vide præter Ranchinum, Gariellum in Episcopis Magalonensibus pag. 155. Gaufridus de Vino Salvo in Poetria MS. :

Instar Papa boni pastoris ab ore supino

Servat ovile suum, vel quomodo Physica curat

Corpora, sic animas et vulnera curat eorum.

Alex. Iatrosoph. Ms. lib. 1. Passion. cap. 68 :

Quoniam autem et Phisicas (Phisica vocantur illa in quibus causæ occultæ sunt) et ligaturas circa se habere multi volunt, etc.

Utuntur Guigo in Vita Hugon. Episc. Gratianop. num. 32. Ordericus Vital. lib. 3. pag. 477. Will. Tyrius lib. 18. cap. 19. Arnoldus Lubec. lib. 2. cap. 40. Honorius III. PP. in V. Compilat. tit. 27. cap. 1. Matth. Paris pag. 639. Concilium Turon. ann. 1163. Tho. Archidiac. in Hist. Salonit. cap. 19. Joann. Sarisberiensis lib. 1. Metalog. cap. 4. lib. 2. cap. 6. Vitæ Abbatum S. Albani pag. 67. etc. MS. :

Jadis Ypocras si fu li tres plus sages clercs de Physique, qui onc fut à son tans.

Guillelmus Guiart, in Philippo Augusto :

Grant dueil en orent Crestiens,

Tant que tous ses Physiciens

Qui de luy garir s'entremissent,

D'assentement commun li distrent, etc.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Physica Confectio, Medica. Concil. Turon. ann. 1163. cap. 8 :

Sub obtentu languentium fratrum medendi corporibus... regulares quosdam ad legendas leges, etiam confectiones Physicas ponderandas, de claustris suis educit (diabolus.)

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Physicalis, Medicinalis. Charta ann. 1230. apud Marten. tom. 1. Anecd. col. 968 :

Consideratis meritis et fama et ægritudine tanti viri,... et quæ in physicis et Physicalibus rebus et familia sua oporteret sustinere, provisionem ei assignavit, etc.

Physicus, Medicus. Lambertus Ardensis pag. 117 :

Unde et Physici ejus neminem ad ipsum accedere permittebant.

Adde pag. 118. Testamentum Asini editum a Petro Lambecio :

Fel apothecariis, stercus meum medicis, urinam quoque Physicis.

Rigordus professione physicum se dicit in prologo Historiæ. Medici physici, apud Sanutum lib. 2. part. 4. cap. 21. Magistri in Physica, in Constitut. Sicul. lib. 3. tit. 34. Ita usurpant hanc vocem Concilium Turon. III. ann. 813. can. 48. Willelm. Tyrius lib. 18. cap. 19. Oliverius Scholast. pag. 1186. Jacobus de Vitriaco lib. 3. Hist. Orient. pag. 1135. Arnoldus Lubecensis lib. 2. cap. 40. Anonymus in Chronicis Sclavicis cap. 34. Matth. Paris pag. 234. 511. Liber de Gozecensis Monast. fundatione pag. 226. etc. Vide præterea Leges Alfonsinas parte 1. tit. 17. lege 28. part. 2. tit. 9. lege 10. Ita usurpavere etiam hanc vocem nostrates : Alanus Charterius in Parlamento amoris :

Et la tres douce Physicienne

Pour guerir son servant feable.

Idem de tractatu de l'Esperance :

Et se le patient crie, et se guerment de la dureté de son mire, qui la laisse en tele chaleur eslever, pourtant n'est meu le sage Physicien à lui ottroier.

Vide Monstrelletum 1. vol. pag. 66. 3. vol. pag. 25. Christianum Pisanum 1. part. cap. 13. et Stephan. Paschasium lib. 8. Disquisit. Francicar. cap. 26.

P. Carpentier, 1766.

◊ Charta Rob. reg. comit. Provinc. ann. 1319. ex sched. Pr. de Mazaugues :

Sane venerabilis et discretus vir magister Gaufridus Isnardi Aquensis ecclesiæ præpositus ac Physicus et familiaris domesticus... DD. Joannis... summi pontificis, etc.

Eadem appellatione donati quoque apud nostrates chirurgi. Lit. remiss. ann. 1475. in Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 1563 :

Lesquelz gens de guerre prindrent ung homme de bien, nommé maistre Hugues Chaulagnes, vulgairement dit maistre Gregoire, qui estoit notable homme et cieurgien de feu nostre tres cher seigneur et pere ;... lesdiz gens de guerre ne vouldrent rendre ledit Physicien.

Clericos Physicæ seu medicinæ operam dedisse probat Angelus a Nuce ad Leonem Ost. lib. 1. cap. 33. lib. 3. cap. 7. Vide Concilium Monspeliense ann. 1195.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Fatendum tamen est Clericis, Monachisve sæpius interdictum fuisse a canonibus ne huic scientiæ vacarent. Concil. Turon. ann. 1163. cap. 8. et alia bene multa. Id sub pœna excommunicationis ipso facto incurrendæ vetant Statuta Eccles. Cadurc. etc. apud Marten. tom. 4. Anecd. col. 743 :

Item, religiosi leges vel Physicam audientes.

Statuta Ordin. Prædicat. ann. 1243. ibidem col. 1685 :

Item, fratres non studeant in libris Physicis.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Physicus Monasterii, Cui in Monasterio

cura infirmorum demandata Capitul. gener. MSS. S. Victoris Massil. :

Item de officio infirmariæ ; primo statuimus et ordinamus quod annuatim scilicet in festo S. Joannis Baptistæ Physicus monasterii juret in Capitulo coram conventu in manibus Prioris claustralis recipientis juramentum nomine ipsius et totius conventus fideliter se habere circa curam infirmorum, ut habeant omnia necessaria tam in rebus medicinalibus, quam in aliis condecentibus et necessariis juxta infirmitatem quam quilibet patietur ; quod nec amore, nec odio, nec prece, nec pacto alicujus moveatur, quin provideat cuilibet.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Physice, i. e. secundum Medicos. Miracul. S. Humilianæ tom. 4. Maii pag. 406 :

Patiebatur infirmitatem in femore, quæ vulgo dicitur anghio, Physice dicitur bubo.