« »
 
[]« Putagium » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 6, col. 577b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/PUTAGIUM
PUTAGIUM, Fornicatio, meretricatus, de fœmina dicitur. Regiam Majestatem lib. 2. cap. 49 :
Quod generaliter dici solet, quod Putagium hæreditatem non adimit, intelligitur de Putagio matris, quia filius est hæres legitimus, quem nuptiæ demonstrant.
Vide Bractonum lib. 2. cap. 37. § 6. et Fletam lib. 1. cap. 15. § 4. Gallis Putage. Charta ann. 1247. in Tabular. Campaniæ fol. 343 :
La fame, qui dira vilonnie à autre, si come de Putage, payera 5. sols, ou portera la pierre toute nuë en sa chemise à la Procession, et celle-là poindra aprés an la nage d'un aguillon, et s'elle disoit autre villonnie, qui atourt à honte de cors, ele paieroit 3. sols, et li homs ainsin.
MS. :
Maint home a essillié et torné à servage,
Et mis par poureté mainte feme au Putage.
MS. :
A mal Putaige soit li siens cors livrez.
MS. :
Grand deshonnour et grant hontage,
Fistes vous, et grant Putage, etc.
MS. :
Et sa femme estoit mariée,
Benoite ne espousée,
Qui puis la trairoit à Putage,
A mauvaistié ne à hontage,
Qu'en le fesist mourir à honte
Sans en faire nul aultre conte.
Libertates villæ de la Perouse ann. 1260. apud Thomasserium pag. 100 :
Si fem mariée commaner venaet à la Paerose par Putage, hom qui n'auroet feme, qui gueraet ob li, n'en est tengut vers le Segnor.
Pute, pro Putain, ut putta et putana, apud Italos, de qua voce Acarisius et Murator. Antiq. Ital. tom. 2. pag. 1268.  :
Or m'avez vos lesdengiée vilment,
Et clamé Pute, oiant toute la gent.
Vetus Carmen MS. de Inventione S. Crucis :
Avogle et de Pute orine.
id est, cœcus, et nothæ orignis.
P. Carpentier, 1766.
Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Putaneiar, Prov. fornicari. Charta [] Phil. III. ann. 1283. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 389 :
Dimisimus Majori et communitati villæ de Vernolio emendas et cognitiones, quas in dicta villa et ejus livreis habebamus in casibus infrascriptis, videlicet.... de Putagio, de maledictis, de pravis denariatis carnium, piscium, etc.
P. Carpentier, 1766.
Hinc nostris Amputer, Deputer et Imputer, Putagii seu meretricatus crimen alicui imponere, mulierem putam clamare. Lit. remiss. ann. 1392. in Reg. 144. ch. 85 :
Icellui Michiel dist au suppliant qu'il venoit de veoir la femme de Denys du Tertre, et que certainement il le Imputeroit à office lui et ladite femme.
Aliæ ann. 1404. in Reg. 159. ch. 27 :
Thibault d'Orenge dit qu'il avoit congneu charnelement la fame Jehan Connivet, et si estoit marié ; et que il l'Amputeroit d'office à Sens.
Aliæ ann. 1459. ex Reg. 188. ch. 114 :
La femme d'icellui Laurens Deputa la femme du suppliant ; pour laquelle cause... icellui suppliant dist à son filz qu'il ne devoit pas soustenir ou souffrir sa femme à Deputer sa mere.
Vide infra Puteria.
Putena, Meretrix, ex Gallico Putain, seu ut Belgæ nostri efferunt, Putaine. Ordericus Vital. lib. 12 :
Castrum condere cœpit, quod Mataputenam, id est devincens meretricem, pro despectu Hadwissæ Comitissæ nuncupavit.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Putana non semel occurrit in sermonibus Quadragesimalibus Menoti.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Putaria, ut Putagium, in Statutis Astens. Collat. 12. cap. 7. fol. 39. v° :
Si uxor alicujus civis Astensis olim aufugit pro Putaria cum aliquo, relinquendo civitatem et domum mariti, etc.
Puteum, Idem quod Putagium. Warnerius MS. in Caprum, Scottum Poetam :
Eia nunc nostræ Scottum resonate camœnæ
Naufragium passum conjugis ob Puteum.
Jam vero quæ sit vocis origo, indicat Scaliger ad Catalecta Virgilii, a voce nempe Putus, quæ parvulum, aut puerum sonat. Gloss. Lat. Græc. : Putus, μιϰρός. Puti, μιϰροί. Hodie etiamnum Itali Putto, puerulum vocant, unde nostrum Petit, detorto vocabulo a Putito. Primum igitur Putæ dictæ puellæ, postmodum ad lascivientes deducta vox, quod in voce, Garce, accidit. Vide Matare.
P. Carpentier, 1766.
Putagium, perperam pro Pontagium, ut suspicatus est doctus Editor, in Lit. ann. circ. 1190. tom. 5. Ordinat. reg. Franc. pag. 317.