![[]](img/image.png)
«
Rotaticum » (par C.
du Cange, 1678), dans
du Cange,
et al.,
Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 221c.
http://ducange.enc.sorbonne.fr/ROTATICUM
ROTATICUM,
Rodaticum,
Rotagium,
Roagium, etc. Vectigal, seu
tributum, quod pro damno, quod in viis publicis, quas
Rotabiles vocat vetus
Inscriptio 149. 1. currus facere solent, exsolvitur domino prædii.
Angaria pro Rotarum
tritura, in lege 21. Cod. Theodosiani de Cursu publico (8,5.)
Teloneum Rotarum,
in Charta Roberti Regis Franc. pro Monasterio Argentoliensi apud
Duchesnium in Notis ad Abælardum pag. 1151.
Datium Rotarum
, in Statutis
Mediolanensibus 2. parte cap. 478. Gallis
Roage, vel
Rouage. Vide
San-Julianum in Cabilone pag. 419. Charta Dagoberti Regis apud Doubletum pag. 656. et apud Miræum tom. 1. pag. 241. col. 2.
Portaticos, rivaticos, Rotaticos, vultaticos, etc.
Vide eumdem pag. 709.
732. 778. Charta Chlodovei III. Regis pro Monasterio S. Dionysii :
Ubicumque
telleneus, portaticus, Rotaticus, vel reliquas reddebutionis a judicibus publicis
exigebantur.
Felibianus Histor. Sandionys. pag.
xii.
legit
Rotatecus. Charta Caroli M. apud Aimoini Continuatorem
lib. 5. cap. 1 :
Nec Rotatico, nec portatico, nec pulveratico, etc.
Charta
Caroli Calvi in Tabulario Dervensis Monasterii :
Rotaticum totum ad integrum, quod
a transeuntibus exigitur, etc.
Vide Præceptum
Pippini Regis apud Marten. tom. 1. Collect. Ampliss. col. 30. aliud Præceptum Ludovici
Imperat. eod. tom. col. 62. Privilegium ejusdem Imper. ibid. col. 66. Præceptum
Carlomanni Regis Franc. an. circiter 880. in Appendice Marcæ Hispan. col.
812. Chartas alias apud San-Julianum in Trenorchio pag. 510. Hemereum
de Academia Parisiensi pag. 25. 33. et in Augusta Viromand. pag. 258.
Rotatica vini
, apud eumdem Hemereum ibidem pag. 132.
Rodaticum,
Rodage, in Consuetudine Aquensi tit. 12. art. 5. 6. et S. Severi tit. 10.
art. 5. 6. Indiculus Regalis :
Nec nullas venditas, nec Rodaticum, nec foraticum,
nec pontaticum.... exactare præsumatis.
Capitula Caroli M. lib. 6. cap. 219.
243. :
Ut
nullus homo præsumat tholoneum per vias, nec per villas Rodaticum vel pulveraticum
recipere.
Adde Capitulare 5. ann. 803. cap. 22. et Chartam ejusdem Caroli apud
Doubletum pag. 708. ubi habetur
Rodaticom.
Appendix Marculfi formula 45 :
Nullus quislibet.... nulla telonea, nec ullas
venditas, nec Rodaticus, nec foraticus, nec pontaticus.... exactare
præsumatis.
Occurrit ibi passim.
Rotagium. Charta Roberti Franc. Regis ann. 1010. apud
Doubletum pag. 829 :
In Argentolio mercatum et theloneum, Rotagium et tensamentum
vini.
Tabularium Vindocinense ann. 1080. Ch. 206 :
Dimisit, et quietam perpetualiter clamavit Domino Deo et Monasterio Vindocini
consuetudinem quamdam, quæ vulgo Rotagium appellatur, quam exigebat ab hominibus S.
Trinitatis, non quidem recte, sed sicut mos est sæcularibus facere.... accipiebat autem
ab omnibus prædicti loci hominibus, quaqua versum in terra sua exirent, pro aliquo
conductu fœni, aut alterius rei, carris sive quadrigis
cum bubus faciendo. Capiebat vero de carro 4. den. de quadriga 2. den.
etc.
Rotagium liberum, in Tabulario Absiensi fol.
187. Tabularium Prioratus S. Nicasii Mellentensis fol. 36 :
Asserebat etiam Prior S. Nigasii se debere habere et percipere de quolibet dolio
vini venditi in manerio et hostisiis supradictis duos denarios ratione Rothagii in
prædicta compositione, seu ordinatione.
Vetus Notitia in Historia Monasterii S.
Nicolai Andegavensis :
Ut vini nostri in nostro cellario venditi partem suam
Rotagii et venditionis tribueret deposcimus.
Charta ann. 1218 :
Petunt
etiam quod cessem a Rotagio, quod de novo levavi super calceam ante domos hospitum
suorum.
Litteræ Roberti Abbatis S. Columbæ ann. 1231. e
Tabulario Sangermanensi :
Habebamus præterea in dicta villa hospites et Rotagium,
videlicet duos denarios pro unaquaque quadrigata vini.
Passim
occurrit. Vide Doubletum pag. 827. et Buzelinum in Gallo-Flandria pag.
386.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Rotoagium. Tabularium Calense pag. 111. ad ann. 1247 :
Libertates autem domorum et
sex arpentorum de cætero non habebunt, salvis eisdem Clericis Rotoagio et
minagio.
Roagium. Charta Guillelmi Episcopi Laudunensis in Probat. Hist. Guinensis pag. 378 :
Item medietatem Roagii de Mailli et de Noviant.
Charta Philippi Aug. ann.
1185. apud Morinum lib. 5. Histor. Vastin. :
Absque Roagio, et messione
servientium, et carreto.
Charta anni 1147. apud Loisellum in Bellovaco pag.
274 :
Quiconque chose est coustume estre pris des marcheans en tonnelieu, en
forage, Roage, et en travers.
Tabularium Maurigniacense Charta 26 :
Insuper et Roagium ejusdem villæ eis concessimus, retenta nobis et successoribus
nostris ejusdem Roagii justitia, etc.
Chartularium Compendiense :
Dedimus etiam atque
concessimus prædicto Petro clerico nostro jus integrum, quod habebamus in dicta domo,
videlicet Roagia, foragia, vintragia, salvis et Retentis nobis et Ecclesiæ nostræ
omnibus justitiis altis et bassis.
Charta Mathildis Comitissæ Nivern. ann.
1244. inter Instrum. novæ Gall. Christ. tom. 4. col. 102 :
Dedimus..... eis in
Roagio ejusdem villæ quinquaginta bichetos frumenti annui redditus.
Codex MS.
reddituum Episcopatus Autissiod. ann. circiter 1290 :
Roagium et plaintagium sunt
Comitis, Episcopi et Vicecomitis : et in hoc Roagio et plaintagio, Comes unum
denarium, Episcopus unum denarium et Vicecomes unum obolum. Clerici, Milites,
Religiosi non debent Roagium, plaintagium nec minagium, nisi modiant ; si vero modiant
debent de modio 1. obolum. Roagium et minagium (Appoigniaci)
circa
iiiixx. lib.
ibidem. Adde Chartam Philippi Audacis
Regis Franc. ann. 1273. apud Lobinellum tom. 3. Histor. Paris. pag. 27. col. 1. Chartam
Ludovici Franc. Regis ann. 1255. tom. 4. Hist. Harcur. pag. 1353. etc.
Porro
droit de Roüage vocant nostri, tributum, quod exsolvitur pro vino, quod curru
transvehitur. Charta Philippi Aug. Francorum Regis ann.
1202. e Chartulario Latiniacensi :
Asserebant, quod ipsi habebant omne
pressoragium de vineis terræ B. Petri de Latigniaco, quæ est apud Vannas, et Roagium
illius terræ ad censum duorum modiorum vini et unius denarii annuatim.
Recensio reddituum Petræ-fontis ann. 1300. e Bibl. Regia :
Item a Jausi
vientrages de vins, et Rouage de vins dou mui 1. den.
Tabularium Calense pag.
171 :
Li Sire de Pompone a teles coustumes
en sa terre de Chiele...
d'un tonniau de vin du fust et vin ii. den. et ob. de Rouage....... s'il
vent vin en la cave, il en doit son Rouage.
Vide Raguellum.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Roaticum, Idem quod
Roagium. Privilegium Hugonis Comitis de Roceio pro S.
Remigio Remensi e Chartulario ejusdem Monasterii :
Minus pretium Roatici ab ipsis
quam a laicis guiniatores accipiant.
Privilegium Bartholomæi Laudun. Episc. de
eadem re :
Sicque guinitores Roagium minoris pretii ab ipsis quam a laicis
accipiant.
Rouagium, in Charta Henrici II. Reg. Angl. :
In... tallagio, Rouagio, et feria, et
foro.
Computus Domanii Comitatus Bononiensis ann. 1402 :
Recepte des
Rouages, c'est assavoir de chars ou charrettes qui à loier mennent desrées, doivent
chascun char 4. den. par.
Ita
Rouage occurrit in Consuetud. Meduntensi
art. 196. Silvanectensi art. 5. etc.
Ruagium. Charta Willelmi Domini
de Clarques Militis ann. 1260. in Tabulario S.
Bertini :
Contuli et concessi libere prædictæ Ecclesiæ quoddam Ruagium, quod
habebam.... in villa et dominio prædictæ Ecclesiæ apud Arkes, et quidquid juris habebam,
et habere poteram in dicto Ruagio, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Occurrit
eadem vox in Charta Lugdunensis Ecclesiæ ann. 1243. qua Stephanus
de Villars
oppignerat Decano et Capitulo ejusdem Ecclesiæ pro sexcentis libris Vienn. quicquid
tenebat vel possidebat, vel alius ejus nomine in parochiis Reiniaci, Perciaci et de Gesnay
et in nemoribus de Albæ vacca et de Laya, cum universis dependentiis dictarum parochiarum,
exceptis
lampredis et Ruagio : quo in loco D.
Aubret, quem honoris causa
nomino, suspicatur
Rouagium hic esse venationem ferarum in prædictis nemoribus,
sicque dici a Gallico
Rut : quod de feris dici solet, ac præsertim de cervis cervam
expetentibus æstu venereo. Addit tamen Cl. Vir laudatus,
Ruagium hic intelligi
posse eo quo Cangius exponit modo loco superiori.
P. Carpentier, 1766.
◊ Nostris
Roiage et
Rouaige. Charta ann. 1260. in Chartul. Thenol. ex Cod. reg. 5649. fol. 54. r° :
C'est assavoir la moitiet dou Roiage des vins de lor quieuçon de Bruieres, et des
autres vins entier Roiage.
Rursum in alia ibid. :
Il paieront à moi et à
ciaus de Bruieres le demi Roiage de lor quieuçon, et le Roiage entier de tous autres
vins.
Chartul. Latiniac. fol. 242 :
Quiconques mayne ou charie vin hors
la terre de Laigny, quelqu'il soit, il doibt pour chacune roue ung denier Tournois pour
droit de Rouaige, et dès ce que la roue a fait le premier tour, ledit droit est
acquis.
Terrear. Castell. ad Sequanam ex Bibl. reg. :
Une servitude que
l'en appelle Rouaige ; c'est assavoir, quiconques amene en ladite ville de Chastillion
danrées sur char, sur charriot, sur brouette, la roue doit deux deniers
Tournois.