« »
 
[]« 1 romanizare » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 209c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/ROMANIZARE1
1. ROMANIZARE, Tormentare, cruciare, affligere, trucidare, Ugutioni et Johanni de Janua ; a sævitia Romanorum in Martyres, vel gentes devictas, inquit Vossius lib. 4. de Vitiis serm. cap. 22. Notum quod de Curiæ olim Romanæ avaritia ingerunt Scriptores ; unde versus :
Roma manus rodit, quos rodere non valet, odit.
Quæ sic expressit auctor MS. inscriptus, Le Tableau de la mort d'Elinand :
Va mei saluer la grant Rome,
Qui de runger à dreit se nome
Quer les os runge, et le cuir pele, etc.
Guiotus Pruvinensis, qui vixit circa ann. 1200. in Biblia MS. :
Des Romains n'est-il pas merveille,
S'ils sont faux et malicieus,
La terre le doit et li lieus,
Cil qui primes i assemblerent
La felonie i aporterent.
Romulus son frere i ocist, etc.
Et Reclusus Moliensis in Poem. MS. de Caritate :
Si je veuil descrire briement,
Comme on vit Roumainement.
Roumains a la langue sece et dure,
Ne peut parler sans oignement,
Et ses huis siet tant serement,
Qu'il ne puet ouvrir sans ointure.
Silvester Giraldus de Expugnat. Hibern. lib. 1. cap. 36 :
Venerant in Normanniæ partes a summo Pontifice Alexandro III. transmissi Cardinates duo,.... viri, ut putabantur, justi et boni, et ad hoc fideliter electi ; sed tamen Romani.
Qua ultima voce Legatos perstringit ut rapaces. Baldricus lib. 1. Hist. Camerac. cap. 114 :
Mores etiam Ecclesiasticos, quos avaritia Romanorum pravis commercationum usibus vitiabant, ad normam prioris gratiæ reformare æstimabat.
Acriori stylo Luithprandus in Legatione :
Nos, Longobardi scilicet, Saxones, Franci, Lotharingi, Bajoarii, Suevi, Burgundiones, [] tanto dedignamur (Romanos) ut inimicos nostros commoti, nil aliud contumeliarum, nisi Romane, dicamus, hoc solo, id est Romanorum nomine, quidquid ignobilitatis, quidquid timiditatis, quidquid avaritiæ, quidquid luxuriæ, quidquid mendacii, imo quidquid vitiorum est comprehendentes.
Vide Joannem Sarisberiensem lib. 6. de Nugis Curial. cap. 25. et Epist. 176. 222. 272. Matth. Paris ann. 1103. et alibi passim, et alios ejusce ævi Scriptores ; ut et quæ in hanc rem attigimus ad Joinvillam.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Ejusdem, nisi fallor, originis est vox Romanzut, quam pro Afflicto usurparunt Poetæ Provinciales, vulgo Troubadours. Sic Anselmus Faidit in Cantilena, quam edidit Crescimbeni ad calcem suæ versionis Vitarum Poetarum Provincialium pag. 231 :
Er laissem los guerpitz,
Romanzutz et scarnitz.
Gallice :
Or laissons les abandonnés,
Les affligés et meprisés.
Italice :
Or lasciam gli abbandonati,
Romanzati e scherniti.