TASCA 1, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 1 tasca » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 8, col. 036a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/TASCA1

1. TASCA. Jo. de Janua :

Pera, sacculus, qui Tasca vulgo vocatur.

Italis nempe ; qui vocem hanc deduxerunt a Germanico Tassche, ut docet Vossius de Vitiis sermonis pag. 293. et post eum Menagius in Diction. Etym. v. Tasque. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc. tom. 5. col. 460. voce Tasca. Vita S. Catharinæ Senensis n. 128 :

In regione illa Tascha parvus saccus vulgariter nominatur.

Dantes in Infern. cap. 17 :

Che dal collo a ciascun pendea una Tasca.

Abbavillenses etiamnum vocant Marsupium, quod a cingulo Majoris pendet, la Tasse du Majeur : estque magistratus symbolum.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Nota perinde est ejusdem vocis significatio apud Burgundiones aliosque, quibus pera, sacculus, Tasche nuncupatur : hinc nonnulli Tache, pensum operis, accersunt ; quod in peram pecunia ex diurno opere conjicitur. Tasque sacculum vocat Rabellaisius lib. 2. cap. 30.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Tassa, Eadem notione, ut Tasse, aliquando pro Tasque, apud nostrates : quod observat Menagius. Cepisse in bursa vel Tassa, in Litteris Caroli Regentis ann. 1357. laudatis tom. 3. Ordinat. Reg. Franc. pag. 371. Unde merito Cl. Editor conficit voces Tassetiers et Boursiers unum et idem sonare, in Litteris ejusd. Caroli ann. 1359. eos nempe qui faciunt Tassas, vel Tascas, seu crumenas.

TASA 2. TASCA © École des chartes.

« 2 tasca » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 8, col. 036a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/TASCA2

2. TASCA, Taschia, Præstatio agraria, Agrarium, Campipars. Vox in Chartis Occitanis, et Provincialibus præsertim, sat frequens. Scribit Camdenus in Britannia pag. 314. 3. edit. se vidisse nummos antiquos, quos ibi exhibet, cum equo absque fræno currente, et inscriptione Tascia : ex altera parte in medio nummo Ver. et Davidem Povellum, eruditissimum antiquitatis indagatorem, tributum Verulamii, (urbs est Britanniæ) interpretatum : Tasc enim tributum, Tacia, denarium tributi, et Tascyd præcipuum tributi Collectorem Britannice sonare : alios vero existimare nummos tributarios fuisse, qui in caput et agros impositi quotannis a Romanis exigebantur, quibus haud se refragari profitetur. Ita Tasca vox est Gallica vetus, quam pro præstatione agraria postmodum usurparunt nostri. Veteribus Septentrionalibus, Hickesio teste, in Grammatica Theot. pag. 92. Tacan, Saxonibus tæcan, Cimbris Taka, et Takia Capere est, levare, accipere, auferre ; unde apud veteres Danos Tekia, Captura. Hinc, inquit, Tasca, vel Taschia,

Tributum, quod accipitur, et Attachiare, Vincire, ligare ; nemo enim attachiatur, seu vincitur, nisi prius capiatur. Thasca, in Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. 78. Judicium ann. 34. Caroli M. apud Stephanot. tom. 1. Antiq. Occitan. MSS. pag. 480 :

Ut de ipso villare per singulos annos, ibidem vobis exinde Tascas et decimas persolvere debuissemus.

Donatio ann. 901. Marcæ Hispan. col. 837 :

Et de ipso viviale ipsi homines de Artedone et de Tregale donare faciant per singulos annos ipsam decimam et Tascham.

Testamentum Borrelli Comitis Barcin. ann. 993. ibid. col. 946 :

Cum villulis et Ecclesiis, et decimis et primitiis, et cum ipsas Taschas, etc.

Adde col. 997. et Probationes novæ Hist. Occit. tom. 2. col. 147. 489. 606. Chartularium Prioratus S. Petri de Domina fol. 93 :

Mansus de la Varx debet unum sextarium vini de Tascha, qualis licuerit, ix. sextarios de frumento.

Occurrit ibi pluries. Charta ann. 1065 :

Petrus Rainoardus dedit unam modiatam de terra culta et inculta Deo et S. Mariæ cum Tasca et decimo.

Charta Bernardi Archiep. Arelat. ann. 1139. in Tabular. Archiepiscopatus ejusdem Ecclesiæ fol. 109 :

Istius etiam prænominati honoris decimas atque Taschas sine omni impedimento retinemus.

Alia ann. 1107. in Tabulario Eccles. Gratianop. sub Hugone Ep. fol. 20 :

Et Morardus Jovencellus donavit Tascham Episcopo, et laudavit terram in manu jamdicti Episcopi... et Tascham de terra Rosseti similiter donavit.

Fol. 45 :

Quædam vero pars (mansi) est de Tascha, et alia pars de decima.

Charta Gerardi Comitis Matiscon. ann. 1180. in Tabulario Cluniacensi :

In nemore dicto Jou Comes et Monachi habent Taschias suas.

Infra :

Apud Domange habet Comes medietatem Taschiæ, et monachi aliam.

Charta Simonis Comitis Montis-Fortis ann. 1211. pro Pezenacio, ex Regesto Carcassonensi :

Furnum, homines et feminas, et prædia urbana, et suburbana, cum omnibus ædificiis suis, et rustica similiter, et 4. Taschas et usatica, et albergas, etc.

Infra :

Et insulas, et nemora, et venationes, et devezia, et 4. Taschas terrarum, et pascua, et paludes, etc.

Charta ann. 1214. in 30. Regesto Archivi Regii ch. 58 :

Similiter liceat nobis libere emere vineas et alias possessiones, cartones, vel Tascas ad usum mensæ nostræ, vel Canonicorum, etc.

Alia ann. 1230. apud Perardum pag. 428 :

Jure dictarum possessionum et terrarum, tam in Taschiis, seu tertiis, quam in decimis dictis Abbati et Conventui..... in perpetuum remanente.

Libertates concessæ Aquarum-Sextiarum Incolis a Beatrice Comitissa Provinciæ, mens. Sept. 1245 :

Salvis nobis pensionibus et censibus, et Taschis, quæ et quas percipimus in possessionibus aliquorum.

Alia anni 1211. in Regesto Carcassonensi :

Insulas et nemora, et venationes, et devazia, et 4. Taschas terrarum, et pascua, et paludes.

Compositio inter Carolum Comitem Provinciæ et Dominos Arearum ann. 1257 :

Jura recipiendo, banna et justitias, et pasqueria, Tascas in tenementis.

Charta ann. 1289 :

Videlicet jus exsartandi absque præstatione Taschiæ, ac etiam laborandi et fusterandi, et lenhairrandi, pascendi et piscandi.

Charta ann. 1280 :

Damus....... medietatem totius partis nostræ, quam habemus in podio, qui dicitur, etc. in territorio civitatis Majoricarum, et tenetur per dominum Regem ad decimam et Tascham.

Tabularium Priorat. de Paredo fol. 16 :

Natali Domini 4. panes, 2. spatulas, duas oscors, pastionem de porcos in silvis, et Taschiam de terra.

Fol. 34 :

Et reddit..... sextarium vini, et 2. de avena, et Taschiam de fructibus.

Fol. 75 :

Illam condominam.... in qua duplam Taschiam habebant Monachi.

Charta ann. 1304. in 9. Regesto Philippi Pulchri Regis Franc. ch. 86. ex Tabulario Regio :

Illud agrarium sive Tascam, quod et quam dictus Rex percipere consuevit in 9. quartonatis terræ, etc.

Occurrit præterea in Synodo Nemausensi ann. 1284. cap. de Pœnitentia : et in Concilio Avenionensi ann. 1326. c. 11. ubi vir doctus perperam reposuit ad marginem Taxas : ut apud Dion. Salvaingum Boissium de Usu feudor. pag. 385. Taschas etiamnum Hispani dicunt. Andreas Bosch dels Titols de honor de Cathalunya lib. 5. pag. 553 :

Quant als delmes, primicies, y Taschas, gosal en especial los de Cathalunya.

Vide Appendicem ad Capitul. Reg. Franc. n. 145. et Sammarthanos in Episcopis Massiliensib. n. 28. Hujusce præstationis origo retegitur infra in v. Tertia 3.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Tachia, Eadem notione. Homagium ann. 1272. apud Guichenonum in Probat. Hist. Bressiæ pag. 19 :

Humbertus de Tregnay... confitetur tenere a domino Baugiæi quidquid habet apud Avignion et in territorio de Avignion tam in Tachiis, quam in aliis.

Charta ann. 1335. apud Menesterium in Probat. Histor. Lugdun. pag. xxiv. col. 2 :

Item grangiam de Rebussello cum omnibus terris, pratis, nemoribus, Tachiis, decimis, servitiis, juribus, etc.

Charta Chassaniæ ann. 1399 :

Terra erat ad Tachiam decimam, quæ remota fuit, et de novo asservisata fuit ad servitium 12. denariorum.

Charta ann. 1465. e Schedis D. Aubret :

Tenet res Tachiabiles ad decimam Tachiam levandam per cellarium, etc.

Et infra :

Tenet terram Tacherentiam ad decimam Tachiam.

Ubi decima Tachia est decimus manipulus pro Tachia solvendus. Regestum 87. Chartophylacii Regii :

Aynardus senior percipit Tachiam dicti dimidii jornalis terre predicti....... Percipiunt,... quinque cartas frumenti et dymidiam cartam frumenti pro Tachia. Tachia vinee et duorum dimidiorum jornalium terre predictorum,

ibidem, ubi sæpius recurrit.

P. Carpentier, 1766.

◊ Tache, eadem notione, in Charta Guidon. comit. Nivern. ann. 1232. ex Reg. comitat. Clarimont. :

Nous avons assigné à nostre amé et loial Fouchier Guerri nostre cambellen... toutes nos Taches de la ville de Bor et des apartenanches d'icelle.

P. Carpentier, 1766.

Thascha, Eodem significatu. Charta ann. 1307. in Reg. 44. Chartoph. reg. ch. 82 :

Salvo etiam domino nostro regi jure et suis in Thascha scilicet, undecima parte bladorum et vini.

Vide Taschia 1.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Tasqua, Eodem intellectu, in Charta ann. 1052. ex Tabul. S. Victoris Massil. Charta ann. 1216. e parvo Chartulario ejusd. S. Victoris pag. 157 :

Exactiones quascumque facere poterant, videlicet comtalias, cavalcatas, lesdas, Tasquas, linguas boum, etc.

Venditio Vicecomitatus Rellaniæ ann. 1410. e Schedis Præsidis de Mazaugues :

Cum....... albergis, cavalcatis, adempris, Tasquis, cuistis, etc.

Charta ann. 1509. ex iisd. Schedis :

Ad Tasquam sive facheriam, etc.

Statuta Ecclesiarum Cadurc. Ruthen. et Tutel. tom. 4. Anecd. Marten. col. 737 :

Decimæ...... debent solvi statim cum fructus percipiunt, et antequam inde segregentur census vel Tasquæ, id est, quintam et quartam, etc.

Statuta Eccl. Nemausens. ibid. col. 1030 :

Circa agricolas interroget de furto, et maxime super decimas et primitias, tributa, census, Tasquas, etc.

P. Carpentier, 1766.

◊ Charta ann. 1394. in Reg. 146. Chartoph. reg. ch. 441 :

Acquisiverunt Tasquam, sive nonam partem fructuum annualium, cum dominationibus septem peciarum terræ.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Taychia, Eadem notione. Tabul. S. Germani a Pratis ann. 1527 :

Omnes census, redditus, proventus, obventiones, coroatas, fornagia, Taychias, quartonos et alia quæcumque servitia.

Terræ Tascales, Tascabiles, Tascharum præstationi obnoxiæ, in Tabulario Prioratus de Domina in Delphinatu fol. 81. Charta Comitis Provinciæ ann. 1252 :

Defensum, quod vocatur de Vesiano, ubi sunt terræ Taschales et venationes.

Charta laudata ann. 1306 :

Item 15. sextariatas terræ Tascabiles pro 5. sextariis bladi communis singulis annis, etc.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Tachabilis Terra, Eadem notione. Charta Prioratus S. Triverii in Dumbis ann. 1420 :

Sub servitio 6. den. fortium et unius cuppæ messis ad quodlibet levagium cum Taschia septima talis bladi qualis crescet in dicta terra Tachabili.

In Dumbis et Bressia septimus manipulus vulgo solvitur pro taschia, aliter alibi, ut ex relatis jam satis patet.

Tachibilis Terra. Acta Capitularia Ecclesiæ Lugdun. ann. 1347. fol. 126. v. Cod. MS. :

Juxta pratum hæredum Stephani Remensis ex una parte, et juxta terram Tachibilem dictorum hæredum.

Occurrit ibi pluries.

Tascharia, Ager tascæ obnoxius. Vetus Charta tom. 7. Spicilegii Acher. pag. 264 :

Dono..... illam partem taschæ, quam habeo vel habere debeo in prædiis cultis vel incultis, et jus et dominationem, quod vel quam habeo in ipsis prædiis, vel adversus possessores prædiorum ratione taschæ : quæ prædia sunt infra Taschariam, etc.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Taschereium, Tempus qua Tascha colligitur, ni fallor. Polyptychus S. Remigii Remensis :

Mansus ingenuilis 1. habet in Taschereio, facit mapp. 1. ad tremsaticam sationem, etc.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Tascha, Liber, ut videtur, in quo taschæ impositæ describuntur. Chron. Parmense ad ann. 1308. apud Murator. tom. 8. col. 870 :

Ascenderunt palatia Communis vetus et novum, et domos Potestatis et Capitanei et gabellæ, et judicis exactoris averis Communis, et omnes libros bannorum et Taschas maleficiorum et actorum novorum et veterum..... dilaceraverunt, et de fenestris in plateam projecerunt ad modum nevolarum, ita quod tota platea erat plena de chartis laceratis.

Vide Taxare.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Tasquerius, Collector taschæ. Inquisitio ann. 1268. ex Schedis Præsid. de Mazaugues :

Requisitus a quibus vidit accipere tascham, a dom. Hugone de Baucio, vel dom. Barralo ; dixit quod a nullo : sed vidit ire Tasquerios et portare bladum in saccis ; sed nescit ubi accepissent.

Infra :

Ipse fuit Tasquerius territorii de Græso, et habuit tascham. Tasquerius seu recolligens tasquam,

in Sententia arbitrali inter dominos et incolas Calliani ann. 1497.

◊ A Tascis vel Taschiis istis agrariis, Hispani vocem Tacha, usurpant pro quolibet defectu in quavis re. Lex partida 64. tit. 5. part. 5 :

Tache, maldad, aviendo el sierno, que un home vendisse a otro, etc.

ut et Galli nostri vocem tasche pro quavis macula aut labe, quod agri, qui hujuscemodi præstationibus gravantur, inquinati et commaculati quodammodo sint : tametsi promiscue

sumitur apud Poëtas et Scriptores vernaculos in utramque, malam scilicet, et crebrius in bonam partem, contra quam hodie. Philippus Mouskes in Philippo Augusto :

Quar li Dus i ert de male Teke.

Infra :

Godefrois de Condet fu Vesques,

Ki plains estoit de boines Teques.

Willelmus Guiart in Ludovico VIII :

Cis Marcomires proprement

Ou lors ot mainte bone Teche,

Mua le nom de Leuteche.

Idem ann. 1205 :

Cil qui sont de hardies Taches

Embatent le feu és estaches.

Ann. 1214 :

Montmoranci, Rethel, Gamaches,

Et autres à hardies Taches.

Ann. 1304 :

Car gens à plains de bonne Teche, etc.

MS. :

Bontez chascun membre toucha,

De bonnes Tesches l'entecha.

Historia Franciæ MS. ex Biblioth. Memmiana fol. 223 :

Ingebor (uxor Philippi Augusti) belle et bonne sainte Dame et religieuse, et garnie de moult bonnes Taches.

Hinc vox Entechié, in libro Inscripto MS. Le lignage de Coucy, ubi de Odone Burgundo Comite Nivernensi :

Et fut li plus riches homes, qui en son temps allast aux armées ou Royaulme de France, de plus grand grace, et de plus grand renommée d'estre bien Entechiez, et de bonne vie mener.

Assisiæ Hierosolymitanæ MSS. cap. 190 :

Yvrongne, ou Entechié de aucun mauvais et vilain vice.

Robertus Bourronus in Hist. fabulosa Merlini et Arthuri :

Et si a le plus preude feme et le plus affaitié, et Entechié de toutes les millors Teches qui soint.

Vide in Thaschia.

◊ Quod vero Tasca in hisce locis dicitur, Macula videtur appellari in Charta ann. 1309. in 2. Regesto Philippi Pulchri Reg. Franc. n. 132. de quibusdam servis :

Super capitagio, manumortua, maritagio, seu super alia quacunque Macula seu redibitione servili non molestabimus in futurum.

« Thasca » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 8, col. 094a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/THASCA

THASCA, Præstatio agraria. Conventio ann. 1245. e MS. D. Brunet fol. 79. v° :

Barralus..... recipere possit..... pedagia, census, Thascas, etc.

Hinc emendanda

Charta fundationis Monasterii Francarum vallium ann. 1143. in Instrum. Gall. Christ. novæ edit. tom. 6. col. 192 :

Totum hoc sive in Thastis, sive in quartis cum omni dominio....... donamus, etc.

Lege Thascis, et vide Tasca 2.

« Thascha » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 8, col. 094b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/THASCHA

THASCHA, Præstatio agraria. Vide supra in Tasca 2.