« Umbellum » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 8, col. 365a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/VMBELLUM
UMBELLUM, Umbraculum ad arcendos solis ardores, pilei species, Byzantinis familiaris.
Gloss. S. Benedicti cap. de Pellibus :
Umbellum, σϰιάδιον. Sic enim legendum arbitror pro libellum, σϰίαδρον. Sciadia Byzantinorum procerum recenset Codinus de Offic. Aulæ CP. cap. 3. Πυραμίδα vocant Acropolita cap. 11. Καλύπτραν πυραμοειδῆ Nicetas in Andronico lib. 1. Imperatorium sciadium, cujus apex gemma grandiori insigniebatur, πῖλον non semel appellat Cantacuzenus lib. 3. cap. 27. lib. 4. cap. 14. Quibus vero jus esset utendi sciadiis, docet Codex MS. Biblioth. Reg. sign. 2023 :
Ἰστέον ὅτι τὰ χρυσοϰόϰϰινα σϰιάδια φόρουσιν οἱ ἀπὸ τοῦ Υπερσεϐάστου μέχρι τοῦ μεγάλου Στρατοπεδάρχου, τὰ δὲ συρμάτηρα, οἱ ἀπὸ τοῦ μεγάλου Πριμμιϰηρίου μέχρι τοῦ Κουροπαλάτου, τὰ δὲ ϰλαπωτὰ, οἱ ἀπὸ τοῦ Πρωτοϐεστιαρίτου μέχρι τέλους. τὰ δὲ σϰαρανίϰια φοροῦνται οἱ ἀπ᾽ ἀρχῆς μέχρι τοῦ λογοθέτου τῶν ἀγελῶν· τὰ δὲ ϰόϰϰινα, οἱ ἀπὸ τοῦ λογοθέτου μέχρι τέλους.De ejusmodi sciadiis ita præterea Raimundus Montanerius in Chronico Catalanico Reg. Aragon. cap. 199. extremo :
E daquest Megaduch trames privilegi ab Bulla d'or be fermat per ell, e per sos fills, à frare Roger : e li trames la vergat de Megaducat, e la senyera, et lo capell, que tots los officis de Romania han capell triat, que altre no gosa portar semblant capell daquell.Et cap. 212. de eodem Rogerio Cæsare creato :
Et l'Emperador porta capell vermell, e totes ses robes vermelles : e el Cesar porta capell blau, e totes ses robes blaues ab fres d'or estret.
Umbellum et Umbraculum dicitur, quod ex pellibus compactum est, quodque expandi
aut contrahi solet ad arcendos pariter solis ardores, cujusmodi sciadia
describuntur ab Aristophane in Avibus. Gloss. Gr. Lat. :
Σϰιάδιον, umbraculum.Lexic. Gr. MS. Reg. cod. 2062 : Δεῤῥίδιον, σϰιάδιον, δερμάτιον. Claudianus lib. 1. in Eutrop. :
Idem in 4. Consul. Honorii :...... Jam non Umbracula gestantVirginibus.
...... Neu defensura caloremAurea summoveant rapidos Umbracula soles.
Umbrella. Chronicon MS. Andreæ
Danduli anno 1177 :
Anconitani vero duas Umbrellas præsentant, unam Papæ, Imperatori aliam, etc.Chron. Foroliv. apud Murator. tom. 19. col. 888 :
Ante corpus Christi præcedebant Umbrella, et sex equi albi.