« »
 
[]« Utlaga » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 8, col. 393c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/VTLAGA
UTLAGA, Exlex, extorris, proscriptus, relegatus ; apud Littletonem sect. 197 :
Hors de la Loy, Utlage,
ex Saxonico utlaga, extra legem ; ex ute, foris, et laga, lex. Leges Henrici I. Regis Angliæ cap. 10 :
Qui excommunicatum, vel Utlagam habet et tenet, etc.
Cap. 53 :
Si evaserit et aufugerit, pro Utlaga reputetur.
Adde cap. 13. etc.
Utlagus, in Regiam Majestatem lib. 1. cap. 18. § 3. Utlagatus, lib. 4. cap. 35. ut et apud Hovedenum pag. 654. 655. Utlagi, pag. 550. 774. Matth. Paris pag. 423. in Vitis Abbat. S. Albani pag. 99. etc. Utlage, in Legibus vernaculis Willelmi Nothi cap. 50. De iis etiam, nisi hostes, piratas malis interpretari, intelligendum videtur MS. :
Quant il trespasseront les barges,
Se il encontrent les Uslaige,
Bien les porront illuec atendre,
Et le dromont vers ax deffendre.
P. Carpentier, 1766.
Wecteloix, eodem sensu, in Lit. remiss. ann. 1458. ex Reg. 189. Chartoph. reg. ch. 256 :
Par lequel ban furent deslors-en-avant (les dessus nommés) tenus et réputez Wecteloix par la coustume de Flandres.
Utlagare, Extra legem ponere, exlegem facere, proscribere. Cum enim quis reus ad judicium vocatus per quinque Comitatus seu assisias, non comparet, judex in eum sententiam suam pronunciat, qua eum extra legem, et extra protectionem Regis esse decernit, omniaque illius bona fisco addicit. Bracton. lib. 3. [] tr. 2. cap. 13. § 1 :
Si cum sit quarto vocatus non comparuerit... in primis forisfaciat patriam et regnum, et exul efficitur, et talem vocant Anglici Utlaughe, et alio nomine antiquitus solent nominari, scilicet Frendlesman : et sic videtur quod forisfacit amicos : et unde si quis talem post utlagariam et expulsionem scienter paverit, receptaverit, vel cum eo scienter communicaverit, aliquo modo, vel occultaverit, eadem pœna puniri debet, ita quod careat omnibus bonis suis et vita, nisi Rex ei parcat de gratia sua.
Charta Johannis Reg. Angl. in Lib. nigro Scaccarii pag. 383 :
Et cum Utlagari deberet, secundum consuetudinem Angliæ, nos propter finem, quem prædicta Matildis nobiscum fecerat, mandavimus eidem Vicecomiti, quod hoc differret.
Utlagari autem potest masculus 12. annos habens et ultra, non autem si infra, quia prius in Lege Decenæ non debet admitti. Fleta lib. 1. cap. 27. § 11. Vide eumdem Bractonum lib. 3. tr. 2. cap. 12. 14. ubi varias causas Utlagationis refert, et Rastallum. Utuntur præterea hac voce Leges Edwardi Confess. cap. 7. 39. Matth. Paris pag. 179. 222. etc. Vide Caput lupinum, et in Wayf. Confer Inlagare.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Utlaghiare, Eadem notione, apud Radulfum Coggeshale tom. 5. Ampl. Collect. Marten. col. 871 :
Rex Eustachium de Vesci et Robertum filium Walterii in comitatibus tertio requisitos cum eorum fautoribus Utlaghiari fecit.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Utlegatus, Idem quod Utlaga. Litteræ Edwardi II. Reg. Angl. ann. 1304. apud Rymer. tom. 2. pag. 950 :
Per eosdem proceres... adjudicatis et a regno Scotiæ Utlegatis, etc.
Utlagaria, Utlagatio, Proscriptio, quæ inter jura Regia recensetur in Legibus Henrici I. cap. 10. 13. 47. scilicet trium annorum Utlagaria, (sic enim legendum) pro trium stannorum. Leges Willelmi Nothi cap. 71 :
De omnibus Utlagariæ rebus Rex instituit, ut Anglicus se purget ad judicium.
Charta Richardi II. Regis Angliæ apud Thomam Walsinghamum pag. 254 :
Ac etiam perdonamus eisdem ligeis ac subditis nostris omnimodas felonias, proditiones, transgressiones, extorsiones per ipsos vel per aliquem illorum qualitercunque factas, sive perpetratas, ac etiam Utlegariam vel utlegarias, si qua vel quæ in ipsos, vel aliquem ipsorum, fuerit vel fuerint his occasionibus promulgata vel promulgatæ, etc.
Eadem pene habentur pag. 270. Hinc apud Anglos Forenses Outlawry, eadem notione.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Utlagarium, Simili intellectu. Charta Henrici VI. Reg. Angl. ann. 1452. in Chron. Joh. Whethamstedii pag. 321 :
Ac etiam Utlagaria si quæ in ipsos abbatem et conventum hiis occasionibus, seu earum aliqua, fuerint promulgata, et firmam pacem nostram eis inde concedimus.
Utlagium. Leges Kanuti Regis cap. 32 :
Et qui opus Utlagii fecerit, ejus revocatio sit in misericordia Regis, i.
qui crimen perpetravit, ex quo utlagium seu proscriptionem incurrerit.
Utlagatio. Tabularium Leprosariæ Pontis Audomari :
Interdictum vulgare Utlagatio nuncupatum.
Apud Prynneum in Libertatibus Angl. tom. 2. pag. 278 :
Interdictum, quod vulgariter Utlagatio nuncupatur.
Bracton. lib. 3. tract. 2. cap. 12. § 5 :
Procedendum erit ad Utlagationem sive ad Utlagariam.
Adde § 8. et Fletam lib. 1. cap. 28. ubi fuse de Utlagariis. []