« »
 
[]« Annulus palatii » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 262a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/ANNULUS2
ANNULUS Palatii, idem qui Regius. Præcept. Lothar. reg. in Chartul. S. Petri Gand. ch. 2 :
Hoc ei præceptum fieri jussimus et Annulo nostri palatii subtus firmantes jussimus insigniri.
Annulus Pontificum, Prælatorum : Quem scilicet deferunt in symbolum Ecclesiæ ab iis desponsatæ, cum, ut ait Joannes Citrius, τῶν ἐϰϰλησιῶν προστάται νύμφιοι appellentur, carpens scilicet Michaëlem Cerularium Patr. Constantinopol. in Epist. ad Petrum Antiochenum, damnantem Latinos Episcopos, ὼς δῆθεν γυναῖϰας τὰς ἐϰϰλησίας λαμϐάνοντας τὸν ἀῤῥαϐῶνα φέροντας. Vide præterea Demetrium Chomatenum Bulgariæ Archiepiscop. in Responsis pag. 318 et 321. Juris Græco-Romani. Chronicon Mauriniacense, lib. 3 :
Ipsos quoque Annulos, in quibus ad ipsos (Episcopos) pertinens Ecclesiæ desponsatio exprimitur, sine respectu misericordiæ abstulit.
Charta Joannis Archiepisc. Capuani ann. 1301 :
Item Annulum unum Pontificalem de auro magnum. Item quemdam alium Annulum de auro.
De annulo Episcopali vide Honorium Augustod. lib. 1. cap. 206. Innocentium III. lib. 1. Epistol. pag. 329. Durandum lib. 3. Ration. cap. 14. et Domin. Georg. Rhodiginum, qui lib. 1. de solemni missarum celebratione a Rom. Pontifice cap. 28. num. 2. edit. 1731. hæc paucis, sed dilucide pertractat. Hoc unum cum viro erudito observo, Annulum in dextram episcopi manum immitti, ad discrimen inter annulum episcopalem et annulum pronubum, uti notatur in Pontif. MS. Lyrensis monasterii ann. 600. apud Marten. de Ant. eccl. rit. part. 2. lib. 1. cap. 9. pag. 618.
P. Carpentier, 1766.
Annulus Plumbeus, Quo episcopi ad subsignandas Chartas interdum usi sunt, ut testatur Charta ann. 988. apud Murator. tom. 1. Antiq. Ital. med. ævi col. 1014 :
Et in qua ipse archiepiscopus manu propria scripserat, sicut ibidem esse videtur, quæ legitur Bene Valete, et ab Annulo ejus plumbeo sigillata est
. Ubi Annulus nihil aliud forte est quam sigillum. Liceat huc revocare, ut oblivioni subripiatur, ex eod. Murator. ibid. tom. 5. col. 507. celebrem ritum, qui proximis tandem, ipso teste, temporibus exolevit :
Ubi novus, inquit ille, Pistorii episcopus civitatem primum ingrediebatur, universo clero ac populo stipatus, solenni pompa deducebatur ad templum sactimonialium S. Petri Majoris. Spectabatur ibi paratus dapsilis lectus, quem sedis loco petebat antistes. Tum abbatissa, quæ effracto claustri muro in sacram ædem cum universis monialibus prodierat, ad sinistram episcopi et ipsa super lectum assidebat. Exinde a præsule ejusdem abbatissæ digito Annulus pretiosus inferebatur, desponsantis[] ad instar, et pastoralis etiam baculus dexteræ illius paulisper dimittebatur. Atque his peractis, procedebat ad cathedrale templum episcopus, abbatissa regrediente cum suis virginibus ad consueta penetralia cœnobii.
P. Carpentier, 1766.
Annulus Lignorum, Quo ligna scilicet mensurentur. Continuat. 2. Nangii pag. 121. col. 2 :
Annulus lignorum, qui antea pro duobus solidis dabatur, nunc pro unius floreni pretio venditur.
P. Carpentier, 1766.
Annulo Ferreo brachium debitoris, dummodo miles non esset, astringere licebat creditori, potius Annulum ferreum brachio ejus immittere ex Assis. Hierosol. cap. 119 :
Se aucun autre que chevalier doit dete, ... il doit estre livré à celui à qui il doit ladite dete, et il le peut tenir com son esclaf tant que il, ou autre pour lui, ait paié ou fait son gré de ladite dete, et il le doit tenir sans fer, mais que un Aneau de fer au bras pour reconoissance que il est à pooir d'autrui pour dete.
De annulis vilioris metalli qui a servis ferebantur vide Grimmii Antiq. Jur. pag. 340. Conf. etiam Tacit. de morib. Germ. cap. 31. et Isid. Orig. lib. 19. cap. 32. sect. 3.
P. Carpentier, 1766.
Agneau, pro Anneau, annulus. Le Roman de Wace MS. :
En Normendie erent chetis,
Mis en Agneaux et en guoles.
Annulus Regius, quo Reges utebantur ad subsignanda Diplomata. Agobardus lib. de Insolentia Judæorum :
Quos indiculos, licet ex sacro nomine vestro recitarentur et vestro Annulo essent signati, nullatenus tamen credidimus ex judicio vestro tales prodiisse.
Faustus in vita S. Mauri de Theodeberto Rege :
Vocans Ansebaldum qui scriptionibus regalium testamentorum præerat, præcepit ei, ut antequam de monasterio egrederetur testamentum de iisdem scriberet rebus, ac de Annulo Regis, regali firmaret more.
Theganus de Ludovico Pio cap. 19. de villis regiis :
Fidelibus suis tradidit eas in possessiones sempiternas, et præcepta construxit, et Annuli sui impressione cum subscriptione manu propria roboravit.
Hugo Flaviniac. in Chron. pag. 107 :
Aliaque quam plurima quæ chartis manu propria inseruit, quas Regis Annulus roboravit.
Hinc formula vulgaris omnibus ferme Regum et Imperatorum Diplomatibus adscripta :
Et ut inviolabilem obtineat firmitatem, manu propria subterfirmavimus, et Annuli nostri impressione signari jussimus.
Erant autem annuli regii Regum imaginibus et nominibus insigniti. Gesta Francor. cap. 12 :
Requirentes invenerunt in thesauro Regis Annulum, Clodovei inscriptione vel imagine insculptum.
Ejusmodi est Childerici Regis annulus, qui in ejus sepulcro juxta Tornacum inventus, in Gazophylacio Regis asservatur, cujusque ectypum exhibuit Joan. Jacobus Chiffletius in Anastasi, cujus ea est inscriptio : CHILDRICI REGIS. Præterea alter Ludovici Pii apud Petrum Fr. Chiffletium in Hist. Tornutiensi pag. 195. cujus hæc est epigraphe : XPE. PROTEGE. HLUDOWICUM IM-PERATOREM.
Annuli Regii cura ac custodia penes Referendarium erat. Gregorius Turon. lib. 5. Hist. cap. 3 :
Siggo quoque Referendarius, qui Annulum Sigeberti tenuerat.
Vita S. Boniti Arvernorum Episc. tom. 1. Histor. Franc. :
Cum a Sigeberto Rege enixe diligeretur, Annulo ex manu Regis accepto, Referendarii munus adeptus est.
Adde Fridebodum in Vita S. [] Audoëni, Aigradum in Vita S. Ansberti, Aimoinum lib. 4. Hist. cap. 41. et quæ notamus in voce Referendarius. Quod igitur annulo Regio signarentur Regum Diplomata, inter præcipua eorum ornamenta recensetur in Gestis Francor. cap. 11.
Annulum Transmittere, seu annulo misso aliquem accersere. Lex Bajuvar. tit. 2. § 14 :
Si quis jussionem Ducis sui contempserit, vel signum quale visus fuerit Dux Transmittere, aut Annulum, aut sigillum, si neglexerit venire, etc.
Vide Theophylactum Simocatt. lib. 8. cap. 11.
Annulus, qui vulgo Collare, seu le Carcan, quo reorum colla astringuntur, Collistrigium. In Consuetud. Juliodunensi cap. 2. art. 8.
Avoir ceps, fer et Anneaux
, dicitur esse ejus qui mediam Justitiam habet.
L. Favre, 1883–1887.
ANNULUS TYPARIUS, SIGNATORIUS
De Ecclesiast. Offic. investituris per annulum vide infra Investituræ Ecclesiarum.