Aqua, pro spiritu sancto ponitur, quoniam mundat omnia. Et Aquæ sunt populi. Melber. Vocabul. Versus memorial. in Gemm. Gemmarum :

Est Aqua doctrina, populus, dolor, unda marina.

Aqua Benedicta, Aqua Aspersionis. Anastasius in Alexandro :

Hic constituit Aquam Aspersionis cum sale benedici in habitaculis hominum.

Micrologus cap. 46. et Honorius August. lib. 3. cap. 27 :

Alexander Papa quintus a B. Petro constituit, ut sal et Aqua Benedicerentur, ad conspergendum populum, et habitacula eorum, quod et nos in omni Dominica juxta Canones sequimur.

Ex his facile est emendare Scriptorem Vitæ S. Guthlaci cap. 40 :

Illa etiam partem glutinam salis a sancto Guthlaco ante consecratam arripiens in Aquam apertoriam levi rasura mittebat.

Legendum enim aspersoriam nemo non videt. In Actis SS. Aprilis tom. 2. pag. 49. habetur, opertoriam, Mabillonius dubitat quî legendum sit, sed retinendum esse Apertoriam, hoc est, quæ aperiat oculos, ex sequentibus verbis manifestum est. Sic se habent :

Ipsam denique Aquam cum intra palpebras cæci guttatim stillaret, mirabile dictu ! ad primum tactum primæ guttæ, detrusis cæcitatis nubibus oculis infusum lumen redditum est.

Vide, quæ de Aqua benedicta et ejus apud Christianos usu ac virtutibus congessere Durandus lib. 4. Ration. cap. 5. Marsilius Columna in Hydragiologia, Baronius ann. 57. n. 106. et sqq. ann. 132. n. 4. Franciscus Turrianus lib. 3. pro Epistolis Pontific. cap. 9. lib. 5. cap. 4. Bosquetus Episcopus Monspelliensis ad Epist. Innocentii III. PP. et alii.

Beneficia Aquæ Benedictæ, dicuntur in Synodo Exoniensi ann. 1287. cap. 29 :

Fuisse a majoribus ab initio instituta intuitu caritatis, ut ex eorum proventibus pauperes Clerici exhiberentur in Scholis, ibidem taliter proficerent, ut aptiores et magis idonei fierent ad Majora.

Mox addit eadem Synodus :

Statuimus, quod in Ecclesiis quoque a Scholis civitatis, vel Castrorum Diœcesis ultra 10. non distantibus milliaria, Aquæ Benedictæ beneficia solis Scholaribus assignentur.

Deinde jubentur Presbyteri Parochiales Clericos magis idoneos ad ejusmodi beneficium præficere,

qui sciant et valeant in divinis officiis sibi congrue deservire, et suis mandatis obtemperare :

quibus si parochiani subtrahere velint eleemosynas consuetas, ad ipsas erogandas moveri vel compelli debent. Ex quibus colligitur, hic agi de Parochiarum, uti vocamus, Clericis, qui etiamnum in aliquot Galliæ Provinciis statim post peractam majorem Missam, Aquam Benedictam in Parochianorum domos deferunt eaque familiam universam aspergunt, brevi facta ad id oratione. Agunt præterea de ejusmodi Aquæ benedictæ beneficiis Statuta Alexandri Episcopi Coventriensis ann. 1237 :

Sed quia plerique Scholares carent necessariis, quorum scientia multi per gratiam Dei poterunt ædificari, volumus, ut Scholares ferant Aquam Benedictam per villas rurales, si sint qui postulent et indigeant.

Statuta Ægidii Episcopi Sarisberiensis ann. 1256 :

Personæ, vel Vicarii, dabunt Beneficium Aquæ Benedictæ Clerico pauperi scholari, ita quod veniat omnibus solennibus diebus ad Ecclesiam serviendum, de qua habet dictum beneficium.

Charta J. Cantuariensis Archiep. in Monastico Anglic. tom. 3. pag. 229 :

Volumus insuper ibidem esse duos Clericos Scholasticos per parochianorum, de quorum habeant vivere eleemosynis, industriam eligendos, qui Aquam Benedictam circumferant in Parochia et Capella diebus dominicis et festivis, in divinis ministrantes officiis, et profestis diebus disciplinis scholasticis indulgentes.

Huc etiam videtur spectare Charta Leonardi Episcopi Cæsenatis ann. 1175. apud Ughellum tom. 2. pag. 460 :

Id est, plebem integram S. Victoris, qui vocatur in Valle, cum titulis et Capellis, nec non et oblationibus, et decimationibus et Aqua Sancta, et unctionibus vivorum et mortuorum, etc.

Occurrit rursum infra, et in alia Charta ibid. pag. 469. ubi per aquam sanctam nude, intelliguntur obventiones ex aqua benedicta, qua non modo populum, sed et domus ipsas aspergi ab antiquo obtinuit, uti diximus.

Consecratio Fontis et Aquæ per domos spargendæ

, apud Riculfum Suessionensem Episcopum in Constitut. cap. 5.

Aqua Benedicta, Ecclesiæ seu Capellæ benedictio. Chartul. S. Dionysii de Nogento :

Concessit prior Bernardus dari Aquam benedictam (pro capella) quam domina Eustachia faciebat in parochia S. Leobini, et divinum servitium fieri in ea, eo tonore ut nihil parrochiale unquam ibi haberetur.

Charta Henr. reg. Angl. ann. circ. 1160. inter Instr. tom. 11. Gall. Christ. col. 114 :

Quare mando vobis (archiep. Rotomag.) quod si episcopus Abrincensis eis Aquam benedictam ad opus illarum ecclesiarum dare noluerit, vos ipse eis illam dare : ne ecclesiæ castelli mei, quod noviter firmavi, sine officio divino remaneant.

Quod præstitit idem archiepiscopus, ut patet ex ejusdem Literis ibid. :

Sciat dilectio tua (episcopum Abrinc. alloquitur) nos prece domini nostri regis Henrici et ex jure auctoritatis nostræ metropolitanæ, dedisse Aquam benedictam dilecto filio nostro Roberto abbati S. Michaelis de periculo maris ad capellam de Ponte-Ursonis, et licentiam divina celebrandi in eadem capella, quoniam tu semel, et secundo et tertio requisitus, Aquam benedictam ei dare noluisti.

Circuitiones cum Aqua Benedicta inter jura Parœciarum recensentur ab Innocentio III. PP. lib. 13. Epist. 31. Nam solis Presbyteris Ecclesiarum, seu Curionibus, jus erat

die Dominico cum psallentio circumire Ecclesiam suam una cum populo, et Aquam Benedictam secum ferre

, uti præcipitur in Capit. Caroli M. lib. 5. cap. 220. 372, ex concil. Mogunt. ann. 813. cap. 4.

Aqua Calida vel Tepida, in sacrificio adhiberi solita a Græcis. Innocentius IV. PP. Epist. ad Ottonem Cardinalem Tusculanum § 8 :

Porro in appositione Aquæ, sive frigidæ, sive Calidæ, sive Tepidæ, in altaris sacrificio suam, si velint consuetudinem Græci sequantur, etc.

Consulendus omnino in hanc rem vir doctissimus Jacobus Goarus ad Euchologium Græcorum pag. 148. Vide præterea Nomocanonem seu Pœnitentialem Græc. tom. 1. Monumentor. Eccl. Græc. cap. 130. et 436.

Aqua Cisternina. Cælius Aurelianus Siccensis lib. 5. Chron. cap. 10 :

Aqua imbrialis offerenda, quam vulgo Cisterninam vocant.

Aqua Coelestis. Rocho le Baillif in Dictionario Spagyrico, est Vinum sublimatum.

Aqua Crassa. Vide supra Adipata.

Aqua Exorcizata, Eadem, quæ Benedicta, quia in illius benedictione Exorcizantur dæmones, jubenturque, ut ab ea recedant. Sacramentarium Gregorii M. ex Bibl. Ecclesiæ Belvacensis :

Oratio Aquæ Exorcizatæ in domo. Exorcizo te creatura Aquæ in nomine Dei Patris omnipotentis, et in nomine Jesu Christi Filii ejus Domini nostri, ut fias Aqua Exorcizata ad effugandam omnem potestatem inimici.

Gordianus Monachus in Vita S. Placidi Mart. cap. 58 :

Rogavit... ut totius Monasterii ambitum Aqua Exorcizata respergeret.

Braulio Cæsaraugust. in Vita S. Æmiliani cap. 24 :

Salem Exorcizat, et Aquæ commiscet more Ecclesiastico, ac domum ipsam aspergere cœpit.

Marbodus Diac. in Vita S. Licinii Episcop. Andegav.

Exorcizatis Aquis lavat infirmum, et ad sacrarum manuum tactum dicto citius lepra disparuit.

Adde Capitul. Theodori Cantuariensis cap. 80. et Vitam S. Petri Cavensis n. 21. Odonem Cluniacensem lib. 2. de Vita S. Geraldi cap. 21. 26. Librum Miracul. S. Winoci cap. 22. etc.

Aqua Gregoriana, Quæ ritu Gregoriano benedicitur. Pontif. MS. Senon. ad usum eccl. Paris. :

Finiatur letania. Deinde surgat episcopus, benedicat aquam, cum sale, cinere et vino fiat Aqua Gregoriana.

Lit. Guillel. de Brocia archiep. Bituric. circa ann. 1325. ex schedis D. Le Beuf :

Vos autem unum quilibet in solidum reconciliare possitis cum Aqua Gregoriana vobis unum cuilibet committimus vices nostras.

Aqua Levata, Quæ fluit, pausatæ opponitur. Chartul. Casaur. fol. 51. v° :

Cum insula, et cum introitu et exitu suo, et cum Aqua levata et pausata, etc.

Aqua Lostra, f. Fetida. Vide Lustramentum. Chartul. S. Ursini Bituric. ch. 39 :

Ego Guarnerius Rusus et Joannes filius meus vendimus S. Ursino et canonicis ejusdem ecclesiæ alodum nostrum ; et habet has terminationes ex una parte Aqua lostra et tres ulmos, etc.

Aqua Lubricata est Aqua muscillaginosa ut sirupi. Rochus le Baillif in Dictionario Spagyrico.

Aqua Muscata. Collect. Concil. Hispan. tom. 4. pag. 130. col. 2 :

Solent nonnulli aquæ benedictæ, dum ea in festis populo aspergitur, odoriferam Aquam, et quam Muscatam dicimus, permiscere : quem usum... tolli volumus.

Aqua Navalis, Navale, statio navium, portus. Constit. Caroli III. imper. ann. 880. apud D. Bouquet inter Probat. tom. 1. Jur. publ. Franc. pag. 393 :

Insuper soumarium cum capistro concedant, quem, si domini voluerint, ipsi ad primam navalem Aquam usque perducant.

Aqua Opertoria, pro Aqua Apertoria. Vide Aqua Benedicta.

Aqua Permanens est solis et lunæ Aqua, Rocho le Baillif in Dictionario Spagyrico.

Aqua Picis, Gluten, quod ex pice aqua diluta fit, Gall. Colle, ut videtur D. Secousse. Lit. ann. 1358. tom. 8. Ordinat. reg. Franc. pag. 92 :

De una conglutinatura in duabus pellibus pergameni cum Aqua picis, una post aliam.

Aqua Prima, ex qua fit sapo. Vide in Capitellum.

Aqua Rosalia, id est, Rosacea, Gall. Eau-rose. Hist. Dalphin. tom. 2. pag. 282 :

Pro duobus flasconibus pro Aqua Rosalia ad opus dominæ Dalphinæ... 9. gross.

Aqua Sancta, apud Ardonem in Vita S. Benedicti Anianensis n. 39. Charta ann. 1176. apud Ughellum in Episcopis Veronensib. :

D. Jonathas Concordiensis Episcopus et D. Aldemarius Xantonensis Episcopus fecerunt Aquam Sanctam cum aqua et sale, et iverunt per tres vices deforis Ecclesiam, etc.

Mox :

Fecerunt Aquam Benedictam cum sale, cinere, et vino, et sanctificaverunt altaria, etc.

Vide Puricellum in Basilica Ambrosiana pag. 1155.

Aqua Sanctificata. Regula S. Benedicti :

Fratres Aquis se Sanctificatis perfundant. Sanctificatum elementum,

apud Petrum Cluniac. lib. 1. de Miracul. cap. 7.

Aqua Saturnia, est generata ex tribus primis, (id est, cœlesti, lubricata et permanenti, de quibus suo loco) in meatibus terræ, quales sunt thermarum. Rochus le Baillif in Dictionario Spagyrico.

Aquam Sordidam et stercoratam super sponsam jactare, in Lege Longob. lib. 1. tit. 16. § 8. Aistulph. 6. In formul. ibid. :

Aquam sordidam et stercora.

Aqua Vitis, pro Aqua vitæ, Gall. Eau de vie ; nisi ita vocetur quod sit vinum igne stillatum. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellicis cap. 147 :

Habeantur muscipulæ Aqua vitis balneatæ, et postea ligetur eis funiculus sulfure unctus, et accendatur funiculus, etc.

Occurrit præterea apud Barelet. Serm. 1. in Dom. 1. Quadrag.

Aqua Viva, Perennis, jugis, nostris Eau vive, quæ semper fluit. Apud Innocentium Gromatic. :

Sub se Aquam Vivam habens.

Seneca lib. 3. Nat. quæst :

Non cœlestem esse, nec collectitium humorem, sed, quod dici solet, Vivam Aquam.

Hoc sensu vero vivam aquam dici observat Cujacius, quo Virgilio

vivum saxum, vivum flumen, vivus lacus

et

viva terra

, id est, naturalis.

Aquæ Apprehensio, Fons seu caput fluminis vel aquæductus, Gall. Source. Annal. Bened. tom. 5. pag. 150 :

Deo ac S. Mariæ Sanctoque Victori martyri... (donationem faciunt aquæductus, qui vocatur Welna, cum omnibus fontibus in eamdem aquam descendentibus, omnemque terram) per quam itura est ex Apprehensione ipsius Aquæ, quæ est ad Ecclesiam Sancti Melnæ, et omnem piscationem ipsius aquæ, usque ad descensum ejus in mare.

Aquæ Cursus, seu Cognitio de delictis, quæ in aquæ cursu contingunt, in Chron. Hugonis Flaviniac. pag. 132.

Aquarum Dimersiones, Quæ ut ait Durandus lib. 6. Ration. cap. 81. num. 20,

tempore Paschali fieri solebant, ne quia homines vigilaverunt in Quadragesima, in his sanctis diebus dormire velint.

Aqua Formarum, Quæ, per tubos vel arcus defertur. Tubi vel arcus a Jurisperitis formæ non raro dicuntur, ubi de aquæductibus.

Aqua Foradiza, Idem. Charta Lusitan. ann. 1192 apud S^a Rosa pag. 63 :

Qui mutaverit Aquam foradizam pectet LX solidos : et totum istum sit cum vozeiro.

Aqua Reconciliationis, Aqua benedicta, qua asperguntur Ecclesiæ, quæ reconciliantur. Vide Reconciliare. Et mox Aqua sanctificationis.

Aqua Refectionis, id est, Baptismatis apud S. Paulinum epist. 19. n. 4. novæ edit. ad S. Delphinum a quo fuerat baptizatus :

Hunc tu Dominum ora donec exores, ut vellera nostra, quæ in Aqua Refectionis manibus tuis lavit, etc.

Aqua Sanctificationis, Idem quod Aqua Sancta vel Benedicta. Charta Lamberti Atrebatensis Episc. pro Monasterio Canonicorum in Aroasia apud Miræum Diplom. Belgic. tom. 1. pag. 167 :

Si autem aliquando, quod absit, antiquo hoste instigante in prædicto loco vel parochia tale quid acciderit, pro quo reconciliatio necessaria fuerit, tibi legitimisque successoribus tuis, vice nostra, accepta Aqua Sanctificationis et reconciliationis ut ea reconcilies, religioni vestræ annuimus et impertimus.