◊ Apud Francos vero nostros Baculus imperii nota fuit præcipua, adeo ut ejus traditione regia dignitas designaretur. Ita enim Guntrannus Childebertum nepotem sibi successorem declaravit, ut auctor est Gregorius Turonens. lib. 7. cap. 73. et ex eo Aimoinus lib. 3. cap. 69 :

Rex Guntrannus data in manu Regis Childeberti Hasta, ait, Hoc est indicium, quod tibi omne regnum meum tradidi.

Ita hastam et sceptrum confundit Claudianus lib. 2. in Rufinum :

Deserat Illyricos fines, Eoa remittat

Agmina, fraternas ex æquo dividat hastas.

Nec sceptri tantum fueris, sed militis hæres.

Annales Francor. Bertiniani ann. 849 :

Hludovicus et Carolus germana caritate convenientes, tanto amoris vinculo devincti paruerunt, ut alter alteri Baculos publice tribuendo, Regum uxores et liberos superstiti commendaret.

Hac quippe Baculi mutua traditione fœdus invicem sanciebant, ac firmabant, quomodo Ditmarus lib. 7. pag. 99 :

Concambium mutuis Baculis firmatum

ait. Baculi quippe traditio symbolum fuit investituræ, quod a prisco illo Regum Francicorum ritu fortasse profluxit : nam per illam mutuam a Hludovico et Carolo baculi factam traditionem, uterque Regna sua sibi invicem commendabant. Annal. Gueferbyt. Contin. ad ann. 787. apud Pertz. vol. 1. Scriptorum pag. 43 :

Illuc venit dux Tassilo, et reddit ei ipsam patriam cum Baculo, in cujus capite similitudo hominis erat scultum, et dedit ei filium suum Deodonem obsidem.

Baculus autem iste Regius aureus fuit, ut est apud Theganum de Gestis Ludovici Pii cap. 19. et in iisdem Annalibus Bertinianis ann. 876 :

Præsentata sunt Imperatori ab Apostolico transmissa dona, inter quæ fuerunt præcipua, sceptrum et Baculus Aureus.

Annales Francor. Metenses ann. 837. de Ludovico Pio :

Coronam auream in capite gestans, et Baculum Aureum in manu tenens. Baculus flaventis auri

dicitur apud Anonymum de Translat. S. Sebastiani num. 88. ubi de eodem Ludovico Pio :

Baculo flaventis auri innixus.

Neque forte aliud fuit sceptrum Regale, quod in lib. 1. de fundatione Monasterii S. Clementis in Piscaria dicitur datum ab eodem Imperatore, eidem Monasterio,

quod gestabat in dextra, ut illud Abbas portaret in solennibus festis in loco Baculi Pastoralis.

◊ Ejusmodi enim Baculi regii forma fuit, ut baculi pastoralis formam quodammodo referret, atque adeo hastæ, cum longior esset. Monachus Sangallensis lib. 1. de Gest. Caroli M. cap. 19. de quodam Episcopo :

In tantam progressus est proterviam, ut virgam auream incomparabilis Caroli, quam ad statum fieri jussit, feriatis diebus vice Baculi ferendam pro Episcopali ferula improvidus ambiret.

Quo loco Carolus sceptrum virgam eamdem vocat :

Quidam, inquit ille, ex Episcopis non contentus Episcopatu, quem in primæ Germaniæ sede obtinet, sceptrum nostrum, quod pro regiminis nostri significatione aureum ferre solemus, pro pastorali Baculo, nobis ignorantibus sibi vindicare voluit

. Ex quibus patet, promiscue virgam et sceptrum appellari, quod Baculus longior fuit, et staturæ Principis par ; quomodo non ab Antoninis duntaxat Cæsaribus, et Ottone III. Imp. gestatos baculos observat Marquardus Freherus, sed et a regibus nostris tertiæ stirpis prælatos testantur præter Scriptores, eorum nummi aurei, in quibus et sceptrum et virgam gestant. Rursum idem Sangallensis lib. 1. cap. 36 :

Tunc Baculus de arbore malo, nodis paribus admirabilis, rigidus et terribilis, cuspide manuali ex auro vel argento, cum cælaturis insignibus præfixo, portabatur in dextera.

Sugerius in Vita Ludovici VI. cap. 13. et Continuator Aimoini lib. 5. cap. 5. de Ludovici filii inauguratione :

Diademate regni gratanter coronavit, nec non et sceptrum et virgam, et per hæc Ecclesiarum et pauperum defensionem, et quæcunque Regni insignia, approbante Clero et populo, devotissime contulit.

◊ Aliud tamen fuit sceptrum a baculo : quippe in Ordine ad coronandum Regem edito a Menardo, non modo sceptrum Regi porrigitur, sed et virga, quæ quidem Baculus appellatur in Cod. MS. Senonensis Ecclesiæ, in quo idem Ordo describitur, non iisdem licet omnino verbis Ad Baculum dandum :

Accipe Baculum, sacri regiminis signum, ut imbecilles consolides, titubantes confirmes, pravos corrigas, rectos dirigas in viam salutis æternæ.

Sceptrum vero virgam appellat :

Accipe sceptrum Regiæ potestatis insigne, virgam scilicet rectam regni, virgam virtutis, qua te ipsum bene regas, etc.

In Ordine ad consecrandum Regem edito a Renato Benedicto, virga appellatur, quæ nostris manus justitiæ vocatur :

Positis super altare corona regia, gladio in vagina incluso, calcaribus aureis, sceptro deaurato, et virga ad mensuram unius cubiti vel amplius habente desuper manum eburneam, etc.

quæ quidem dicitur virga virtutis atque æquitatis, in oratione, quam dicit Archiepiscopus, cum Regi porrigitur sinistra manu gestanda, ut est apud Menardum pag. 282. Habetur in eodem Codice Senonensis Ecclesiæ, Benedictio ad ordinandum Regem, ubi, quando sceptrum datur, Regem sic alloquitur Pontifex :

Accipe sceptrum insigne regnantis, quo significatur regula divinæ æquitatis, quæ bonos regit, et malos conterit. In hac virga regni disce amare justitiam, et odisse iniquitatem.

At vero quando baculus :

Sub hoc Baculo commendamus tibi gubernaculum regni Francorum in nomine Patris, et Flii, et Spiritus Sancti, ut populum juste regas et Ecclesias Sanctorum bene disponas.

Baculi, cujusmodi a Regibus alterius stirpis delatus est, forma describitur in iis Tabellis, quas delineari curavit V. Cl. Stephanus Baluzius in Not. ad Capitularia Regum Francor. tom. 2. pag. 1279. ubi Lotharius Imperator, et pag. 1276. ubi Carolus Calvus Rex effinguntur : sceptrum vero pag. 1278. in ejusdem Caroli imagine, quod quidem desinere in lilii figuram, uti repræsentari solet in Regiis armorum insignibus, licet observare. At baculo, seu virgæ Regiæ manus, quam Justitiæ vocant, addi tum primum cœpta, post annum 1300. quantum colligi datur ex Regum nostrorum sigillis, apud Tillium, apud quem primus Ludovicus Hutinus ejusmodi virga, et exinde cæteri, qui subsecuti sunt reges, insigniti conspiciuntur.

◊ Sed et Imperatores et Reges Anglicos sceptro ac virga simul donatos in eorum coronationibus tradunt Scriptores : ac de Germanicis quidem Augustis, Witikindus lib. 2. de Coronatione Ottonis M. :

Proinde procedit Pontifex cum Rege, tunica stricta more Francorum induto, pone altare, super quod insignia regalia posita erant, gladius cum baltheo, chlamys cum armillis, Baculus cum sceptro ac diademate.

Infra :

Exinde sumpto sceptro Baculoque : His signis, inquit, monitus, paterna castigatione subjectos corripias, etc.

◊ An non potius pulvinaris species, quod vulgo Rondin dicimus, a forma rotunda et longiore sic dictum ?

◊ Conf. Glossar. med. Græcit. voce Διϰανίϰιον.