BELFREDI 2, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 2 belfredi » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 620b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BELFREDUS2

2. BELFREDI nomen a similitudine ejusmodi machinæ bellicæ, postea inditum altioribus turribus, quæ in urbibus aut castris eriguntur, in quarum fastigio excubant vigiles, qui eminus adventantes hostes pulsata, quæ in eum finem appensa est, campana cives admonent, quo sint ad arma parati.

◊ Nec in eum tantum finem statutæ in berfredis campanæ, ut adventantes nuncient hostes, sed etiam ad convocandos cives, et ad alios usus, prout rei politicæ curatoribus visum fuerit. Unde Campana bannalis dicitur Hocsemio, quod cum pulsatur, quicumque intra bannum seu districtum urbis commorantur, ad conventus publicos ire teneantur. In quibusdam Consuetud. municipalibus, la Ban-clocque, quod ad bannum convocandum pulsetur. Statuta Gildæ Scoticæ cap. 28 :

Nullus regratarius emat pisces, fœnum, avenas,... ante pulsationem campanæ in Berefrido, etc.

Atque unde Berfredus inter privilegia Communiæ vulgo accensetur : idque colligitur ex Aresto, seu Statuto Caroli Pulcridato Paris. ann. 1322. quo cives Laudunenses, propter nescio quod commissum in Laudunensem Ecclesiam sacrilegium, jure Communiæ privantur, nempe jure Scabinatus, Collegii, Majoratus, Sigilli, Campanæ, Berfredi, et Jurisdictionis. Berfredi Brugensis meminit Chronicon Fland. cap. 61. 63. quod Beaufroy et Bellefroy vocat. Idem probat Charta Johannis Comitis Atrebat. ann. 1376. pro libertate et immunitate S. Vallarici :

Item nous avons donné et accordé échevinage, Ban-cloque grande et petite.

Sed et Belfredi vox, a Saxon. et German. bell, campana, et freid, pax, videtur deducta, quod in hisce turribus appenderetur ad convocandos homines in tumultibus bellicis, vel aliis occasionibus, maxime

in urbibus, quarum Communiæ Pacis nomine non semel donatæ leguntur. Vide Campana.

◊ Denique etiamnum berfredum appellant nostri ligneam fabricam in campanariis, in quibus pendent campanæ. Charta ann. 1282. in Magno Pastorali Eccl. Paris. lib. 20. cap. 220. ubi de campanis :

Berfredum autem tenetur fabrica Ecclesiæ facere et sustentare suis sumptibus.

Vide Tristegum. De origine vocis nil certi constat. Schilteri conjectura qui a voce Bal, Male, et Frid, Pax deducit, frigidior videtur. Frid, quod pacem vel securitatem proprie denotat, etiam pro Turri, securitatis loco usurpatur. Prius si a Bæra, Portare, deducatur, Berfrid erit Turris portatilis ; sin vero a Bærja, Pugnare, erit Turris bellica. Adel. Confer Graffii Glossar. Francic. vol. 3. col. 213. voce Berfrit.