« Caldaria » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 027b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CALDARIA
CALDARIA, Caldarium, Aenum, vas majus ex ære caldario seu fusili confectum,
in quo aqua igni admovetur ; Cupam
minorem vel cortinam interpretatur Guerardus in Ind. pecul. Polypt.
Irminon. nostris Chaudiere, Italis Caldaia, Caldaio et Caldara, Hisp.
Caldera. Anastasius in S. Hadriano PP. pag. 111 :
Caldaria plena de pulmento erogentur omni die per manus unius fidelissimi Paracellarii eisdem pauperibus, etc.Robertus Monach. lib. 9. Hist. Hieros. :
Lebetes, et Caldariæ, cacabi, etc.S. Willelmus lib. 1. Constit. Hirsaug. cap. 98 :
Cuppa cum oleribus, quando sunt in Caldarium mittenda.Cogitosus in Vita sanctæ Brigidæ, apud Canisium tom. 5. pag. 628 :
Nam cum illa aliquando in Caldario lardum advenientibus hospitibus coxerat.Sed Vitruvius utitur voce Caldarium. Caldaria lignea, apud Greg. Turon. de Glor. Confess. cap. 98 ; Ferrum Caldariarum, apud Innocent. III. lib. 13. Epist. 61. Jos. de Aguirre legit Caldararum, ut paulo ante observabamus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Calderia, in Indice utensilium de Ruminiaco ex Chartulario Compendiensi : Una Calderia, et unum rotherium etc.Rolandinus Patavin. de factis in Marchia Tarvisina lib. 7. cap. 7 :
Post captionem ipsius inventa est intrinsecus in quodam angulo domus ejus Calderia quædam super terra posita, venetialibus plena, quæ capax erat, ut dictum fuit, duorum stariorum et ultra.
Calderiæ ad coquendum salem, quæ alio nomine Bagernæ vocantur, in Charta ann. 1037.
apud Duchesnium in Probat. Hist. Vergiac. pag. 77. in Testamento Bernonis Abbatis. in
Bibl. Clun. pag. 10. in Chron. Hugonis Flaviniac. pag. 270. etc. Has caldarias olim ferreas fuisse nos docet Præceptum Radulphi regis
Burgund. ann. 1029. apud Marten. Anecdot. tom. 1. pag. 147 :
Quatuor Ferreas Caldarias situsque earum in salinis.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Caldaria, Eadem notione. Epistola Hugonis Abb. Cluniac. ad Imperatorem ann. 1152. Spicil.
Acher. tom. 2. pag. 400 : Rogamus autem obnixe, ut ipsum prioratum et possessiones ejus et Caldariam... restitui faciatis.
Caldariis Decoquere, Supplicii genus. Lucas Tudensis in Chr. pag. 110 :
Latrones suspendebat, alios igne cremabat, alios Caldariis Decoquebat, alios vivos comburebat.Heremannus lib. de Restaurat. S. Martini Tornacensis cap. 22. de quodam Milite, qui vaccam pauperculæ feminæ abstulerat :
Protinus veroJoannes a Leidis lib. 31. Chr. Belg. cap. 43. de quodam falso Episcopo :(Comes Flandriæ)vas æneum maximum, quod vulgus lebetem seu Caldariam vocat, publice in foro, videntibus cunctis in sublime appendi, et aqua impleri præcepit, igneque magno supposito, dum nimis ferveret aqua, Militem illum cum omnibus indumentis suis, etiam gladio accinctum, in Caldariam projici fecit, sicque eum in aqua fervente necavit.
Qui judicans, ipsum esse reum mortis, condemnavit mediante sententia scabinorum, Bulliendum esse in ferventi aqua.MS :
Philippus Mouskes de Caroli Comitis Flandriæ interfectoribus :Ja ne iert si aus hom, si je l'ai en baillie,Qu'il ne soit ars au feu, ou en Chaudeire bolie.
Hæc porro pœnæ ac supplicii species potissimum decreta in falsarios et monetarum adulteratores. Chronicon Colmariense 1. part. ann. 1279 :Mais puis furent cil enroet,Boulit, pendut, et trainet.
Falsarius monetæ coctus in Caldario Columbariæ.Et ann. seq. :
In Sultz prope Rebeacum Decoctus fuit monetarius, etc.Joannes Butilerius lib. 1. cap. 39 :
Ceulx, qui s'enhardissent de faire fausse monnoie, et contrefaire la monnoie du Prince, ou ses quins, sans son autorité, et que de ce ils n'aient lettres, sachez, qu'ils encourent en peine capitale, si comme d'estre Bouilli, etc.Adde veterem Consuetud. Turonensem tit. ult. art. 1. Vide Bullire 3.
Caldaria Judiciaria. Vide Aquæ judicium in Aqua. Adde ibi Notit. Werpitionis Abbatissæ S. Mariæ
Santonensis factæ ann. 1104. ap. Guerard. post. Irminon. pag. 375.
Caldarium. Matth. Silvaticus :
Calda, i. Calida. Inde Caldarium, quando simpliciter ponitur, pro calida aqua intelligitur.
Calderaria, vel Caldararia, Locus, ubi conficiuntur vel asservantur caldariæ,
Officina æraria, Hispan. Caldereria lugar. Occurrit apud Innoc. III. lib. 13. Ep.
55.
Caldear. Idem quod Caldaria. Specul. Saxon. lib. 1. art. 24 :
Caldear, seu patellam pro coquenda cerevisia.
L. , 1840–1850.
◊ De Caldariis pictis
in vexillis Ricorum hominum vide S. Rosa de Viterbo Elucidarii tom. 1. pag.
226.