« 1 catta » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 230c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CATTA1
« 2 catta » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 230c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CATTA2
2. CATTA, Cattus, Catus, Gattus, Felis, nostris Chat ; Gatta, Gatto Italis,
Katt Sarracenis, ut est in Glossario ad calcem
Itinerarii Hierosol. Bern. de Breydenbach. Vide
Cata.
Catta. Gloss. Græc. Lat. :
Κάττα, Catta.Gloss. Lat. Græc. :
Αἴλουρος, Felis, Catta.Baruch. cap. 6. 21 :
Supra corpus eorum et supra caput eorum volant noctuæ et hirundines et aves etiam, similiter et Cattæ.Joannes Diac. lib. 2. Vitæ S. Gregorii cap. 60 :
Nihil in mundo possidebat, præter unam Cattam, quam blandiens crebro, quasi cohabitatricem in suis gremiis refovebat.Evagrius lib. 6. cap. 24. :
Αἴλουρον, ἣν Κάτταν ἡ συνηθεία λέγει. CataSexto Platonico lib. de Medicina animal. cap. 18.
Cattus. Glossæ veteres :
Λἴλουρος, Cattus.Joan. de Janua :
Musio dicitur a mus, eo quod muribus sit infestus. Hunc vulgus Cattum a captura vocat.Ugutio :
Catus, dicitur veluti cautus, unde hic Catus, quoddam animal ingeniosum, scilicet Murilegus, quem alii dicunt Gatus, per g. scilicet corrupte.At Isidorus Cattum dictum vult, quod
Cattet, id est, videat. Glossæ Arabico Lat. :
Musium, Cattum, quod cattat, id est, videt.Ubi Cattare idem forte quod Captare : unde nos etiamnum Guetter dicimus, Itali Cattare, quod faciunt feles, qui mures captant et observant. Metellus in Quirina lib. :
Vide Forcellin. in Catus.... Ut adustus timet incendia Cattus.
◊ Κάττος, Scholiasti
Callimachi. Cattus marinus, Bernardo de
Breydenbach. Itin. Hierosol. pag. 222.Catta marina, Ruodlieb. fr. 3.
vers. 132. Ecbasis vers. 654 :
Vide mox Cattinæ Pelles.Cœrula Catta Maris conservet strata jacentis.
Catus, apud Lucam Tudensem lib. 3. contra Valdenses cap. 14. Osbertus de Miraculis S. Dunstani inter Acta SS. Benedict. sec 5. pag.
709 :
Cernebatur dæmon, qui eum possidebat, in ventre ejus hac et illac discurrendo vagari : ut putares illum modo per os, modo per inferiores partes corporis fugam parare. Quibusdam vero, qui circumstabant, manus ad discursum inimici protendentibus, et quod in modum parvuli Cati discurreret Francigena lingua dicentibus, ille contra, qui linguæ ipsius omnimodis inscius erat, subridens, eadem lingua similiter verbo diminutivo consonanter respondebat dicens : Non ut catulus, sed ut catellus.
Gattus, ex Italico Gatto. Joan. de Janua :
Cattus, quoddam animal ingeniosum, sc. murilegus, quod alii dicunt Gattus, per g. sed corrupte.Domnizo lib. 1. de Vita Mathild. :
Occurrit etiam in Chronicis Pisanis Ughellianis ann. 1177.Stat male cum Gatto mus in sacco simul arcto.
Catinæ Pelles. Vita S. Wlstani Episc. Wigorn. cap. 2 :
Cuidam suggerenti ut pelles saltem Catinas admitteret, etc.Continuator Florentii Wigorniensis pag. 663 :
Nulla Abbatissa carioribus utatur indumentis, quam agninis, vel Cattinis.Tabularium S. Florentini :
Dedit quoque Ruellonus de Arbreo decimam suam de Capella : cui dederunt Monachi palafredum et pelles Catinas.Hist. monast. Abbendon. in Anglia :
Pellicias habebant, jacebant super cilicia, habebant coopertoria Cattina.Bernardi Ordo Cluniac. part. 1. cap. 5 :
Omnia pellicia sunt generis agnini et albi, coopertoria vero aut de ægno, aut Catini, aut putonii seu leporum, et nunquam de ullo genere majoris pretii.S. Willelmi Constitut. Hirsaug. lib. 2. cap. 37 :
Capellum de pellibus ovinis sive Cattinis.Ut viles igitur pelles Cattinæ vulgares : at contra in pretio habitæ cattinæ pelles Hispanicæ, Peaux de chats d'Espagne, de quibus Consuetudines Cluniac. Petri Venerab. cap. 17 :
Cattinarum, sive aliarum pellium notabilis et damnabilis Curiositas, quæ in tantum, ut ipse novi, processerat, ut Gallicanorum Cattorum pellibus contemptis, ad Iberorum vel Italorum Cattos religiosorum hominum curiositas transmigraret.Pelles cattarum silvestrium, quas ἐνδρύμους ϰάττας vocat Cæsarius frater S. Gregorii Theol. Dial. 2. cap. 110. Peaux de chats sauvages, in Regesto peagiorum Parisiens. quibus opponuntur, Peaux de chats privez, que l'en appelle chat de feu, ou de foier.
P. , 1766.
◊ Lit. remiss. ann. 1394. in
Reg. 147. Chartoph. reg. ch. 173 : Une couverture de gris, une houppellande de brunete fourrée de Chas de Haultemort.Vide in Catta 2.
« 1 cattus » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 231b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CATTUS1
« 2 cattus » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 231b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CATTUS2
« 2 catus » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 231b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CATUS2
2. CATUS, Cattus, Gatus, et Gattus, Vinea, Vegetio lib. 4. cap. 15 :
Vineas dixerunt veteres, quas nunc militari barbaricoque usu Cattos vocant.Brito in Vocab. :
Vinea dicitur quædam machina bellica, quæ Gallice dicitur Chat.Mamotrectus ad Ezechiel. 35 :
Vineas, machinas bellicas, quibus itur ad murum suffodiendum, quas Bononienses vocant Cattos.Catti ergo sunt vineæ, sive plutei, sub quibus miles in morem felis, quem Cattum vulgo dicimus, in subsessis, aut insidiis latet. Willelmus Brito lib. 7. Philippid. :
Monachus Vallis Sarnaii in Hist. Albig. cap. 42 :Huc faciunt reptare Catum, tectique sub illoSuffodiunt murum.
Machinam quandam parvam, quæ lingua vulgari Catus dicitur, faciebat duci ad suffodiendum murum.Occurrit præterea apud eumdem cap. 52. et 63. Matth. Paris ann. 1226. Jacobum de Vitriaco lib. 3. Hist. Oriental. pag. 1142. in Hist. Obsidionis Jadrens. ann. 1345. lib. 1. cap. 34. lib. 2. cap. 6. etc. Aimoinus lib. 3. Hist. cap. 71 :
Erant Carri vimineis cratibus tabulisque tecti ligneis, in quibus latentes milites fundamenta suffoderent murorum.Procopius lib. 2. Gothic. cap. 19. :
Τινὰς δὲ ἐϰέλευσεν ἐν τῷ ὀμαλῷ τὴν ἀπὸ τῶν ῾ράϐδων ἐπάγειν στοάν ; οὕτω γὰρ ϰαλεῖν τὴν μηχανὴν νενομίϰασι ταύτην.Vide Portenarium in Felicit. Patavina l. 5. cap. 5. pag. 165.
Cattus, Eodem significatu, apud Ottonem de sancto Blasio cap. 23. Jacobum
de Vitriaco in Epist. de Captione Damiatæ, Joan. de Beka in Arnoldo 49. Episc. Traject.
Suffridum Petri in Joan. Heinsberg. Episc. Leod. cap. 17. in Chronico Colmariensi pag. 51.
61. etc.
Gattus, apud Conradum Uspergens. :
Fecit turrim ligneam erigi, et alia instrumenta, quæ Gattos, sive aliis nominibus nuncupant, præparari.Occurrit etiam apud Monachum Paduan. lib. 2. Chron. cap. 8. in Hist. Cortusior. lib. 7. cap. 7. in Chronicis Pisanis pag. 853. tom. 3. Ughelli, apud Ottonem Morenam in Hist. Rer. Laudensium pag. 46. 47. 49. 54. 56. etc. Sed Gatus vel Gattus apud hunc Scriptorem non ad suffodiendum murum in imo, sed ad trajiciendam fossam, ipsumque murum desuper destruendum inserviebat, ut recte adnotat Murator. tom. 6. col. 1035. in hunc locum :
Præterea Imperator Gatum maximum, cujus par nec similis unquam visus fuit, usque supra fossatum ipsius castri una cum alio minori Gato ducere fecit, fossatumque ipsius castri ex terra impleri præcepit... Gatum igitur via sic peracta sibi per medium fossatum ducere eum Teutonici cœperunt.Col. 1041 :
Gatus quippe viam per medium fossatum faciens jam antea prope murum ipsius castri præcesserat ; in ipso enim Gato quædam trabs ferrata, quam Bercellum appellabant, constabat, quam, ipsi, qui infra ipsum Gatum fuerant foras plus de viginti brachiis projicientes, in murum ipsius castri mirabiliter feriebant, ac tandem tantum jam ferierant, quod de ipso muro plus de viginti brachiis in terra projecerant.Hinc merito concludit oculatissimus Editor Muratorius, non ad suffodiendum murum, sed potius ad ipsius pinnas sive loricas evertendas institutum fuisse Gattum, pluteumque, Gall. Galerie, potius quam vineam esse appellandum ; enim vero, inquit, Vegetio lib. 1 :
Plutei dicuntur qui ad similitudinem apsidis contexuntur e vimine, et ciliciis, vel coriis proteguntur : ternisque rotulis, quarum una in medio, duæ in capitibus apponuntur. In quacumque volueris admoventur more carpenti, quos obsidentes applicant muris : eorumque munitione protecti, sagittis sive fundis, vel missilibus defensores omnes de propugnaculis civitatis exturbant, etc.Quam belle hæc conveniant Catto, quem describit Cornelius Zantfliet in Chronico apud Marten. tom. 5. Collect. Ampliss. col. 389. ex ipsis illius Chronographi verbis patebit :
Interim, inquit, rem in desperato ponentes Leodini, quoddam instrumentum ligneum ex trabibus immensæ magnitudinis construentes, quod Cattum nuncupabant, substratis artificiose rotis ligneis ad diruendos muros Trajecti et oppidi Wick minare cœperunt. His addo quæ referuntur in Breviario Hist. Pisanæ ad ann. 1171 :
Cumque diu pugnatum esset, illi se non valentes tenere videntes murum a Gatto foratum, et a manganis turrim, iv. Nonas Decemb. se reddiderunt Pisanis.Ex quibus tandem omnibus conficimus varios fuisse Gattos ; alios quidem ad suffodiendos muros, quos solos attendit Cl. Cangius, et de quibus fuse Matth. Dogen Architect. Militar. pag. 488. et Milliet Dechales Curs. Matth. lib. 5. propos. 10. et 11. tom. 2. alios vero ad diruendos, quos hic post Muratorium attigimus. Petrus Gerardus Patavin. lib. 7. de Ezelino tyranno pag. 78 :
Et posto ad ordine gran quantita di vettovaglie sopra carri, arma, Gatti, mangani, trabucchi, ponti, etc.Chron. Petri IV. Reg. Arag. lib. 3. cap. 23 :
E faen far ginys en Valencia, e en Barcelona, e mantelets, et Gates per combattre.Adde cap. 25. Vide Murilegus.
Cata, apud Guillem. de Podio-Laur. cap. 30 :
Demum fuit consilium ædificare machinam ligneam, quam vocabant Catam, cum qua terram et aliqua pertraherent ad replenda fossata, quibus æquatis pugnam cominus inferrent, et effractis clausulis ligneis insilirent.Hinc Catafalco, Italis machina illa quam Chafaux dicimus, quasi chat faut ut observavimus ad Joinvillam, cum non cata, vel catus sit, sed speciem illius referat.
Chat, nostris. Guillelmus Guiart in Philippo Augusto :
Idem ann. 1205 :Devant Boves fu l'ost de France,Qui contre les Flamans contance,Li mineur pas ne soumeillent ;Un Chat bon et fort appareillent,Tant cuvrent dessous et tant cavent,Qu'une grant part du mur destravent.
Un Chat font sus le pont atraire,Dont pieça mention feismes,Qui fust de la roche meismes,Li mineur desous se lancent,Le fort mur à miner commencent,Et font le Chat si aombrer,Que rien ne les peut encombrer.
« 1 gatus » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 4, col. 043a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/GATUS1
1. GATUS, Gattus, Navis species. Will. Tyrius lib. 12. cap. 22 :
Erant sane in eadem classe quædam naves rostratæ, quas Gatos vocant, galeis majores, habentes singulæ remos centenos, quibus singulis duo erant remiges necessarii.Quæ sic vertit Hugo Plagon ejus Interpres Gallicus MS. :
Et 28. autres vaisseaus qu'ils appelloient Chaz.Infra :
En celle navire, si comme je vous ai dit, avoit nefs, que l'on claime Chas, qui ont bec devant ainsi come galies, mais elle sont greigneurs, et chascune a deux gouvernaux et cent naageurs. Cahzdicitur id navigii genus Alberto Aquensi lib. 9. cap. 9 :
Cum galeis 20. et carinis 13. quas vulgo appellant Cahs, occurrerunt.Vide Jal. Archæol. Naval. tom. 1. pag. 411.
Gattus, Monachus Florentin. de Expugn. Accon :
Gattos et arietes fieri jussere.Laurentius Veronensis de Bello Balearico :
Andreas Dandulus :Gatti, Dromones, Carabi, celeresque Galeæ,Barcæ, Currabii, Lintres, grandesque Sagittæ,Et plures aliæ variantes nomina naves.
Appositis scalis et Gattis diris, et variis insultibus idem capitaneus impugnare non desinit.Vide eumdem ann. 1148. Rafanus de Caresinis ann. 1379 :
Et combustis ejus Gattis, aliisque ædificiis, vigorose fugatur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Iis in locis
omnibus Gatti non sunt Naves, sed interdum Machinæ bellicæ, vineæ scilicet vel
plutei, de quibus supra dictum in Catus 2. Hac posteriori notione, mea quidem
sententia, vocem Gattus usurpant Monachus Florentin. Dandulus et Rafanus de
Caresinis. Simili modo Annales Mutin. apud Murator. tom. 11. col. 68 : Combusserunt Gattum, qui erat versus Botaciam, et post paucos dies similiter combusserunt alium Gattum cum via cooporta, quæ erat versus Servavalle.Dominicus de Gravina in Chronico apud eumdem Murator. tom. 12. col. 644 :
Fecitque fieri Palatinus ibidem multa ingenia lignea, pontes, scalas et Gattos, trabuccosque erexit ante mœnia civitatis.Hist. Cortusiorum eod. tom. col. 887 :
Fiunt vineæ sive Gatti, pontes et scalæ, machinæ et alia artificia ad oppugnandum.Annal. Cæsenates apud eumdem Murator. tom. 14. col. 1156 :
Ad expugnationem dictæ Rochæ, cum Gattis et castris lignaminum et aliis ædificiis, diebus pluribus laboravit.Vide Gatta 2.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gata, Eadem notione. Usatici Barcinon. MSS. cap. 83 : Debellare cum ingeniis, quod rustici dicunt Fundibula, et Gosa et Gata.Vide Guata.
Gata, Navis. Chron. Anonymi Barens. ann. 1071 :
Et comprehensa est chelandia, in qua erat Gozolino cum auro... et alium Gata Imperatoris demersit in mare.
Cattus. Anonymus Barensis ann. 1071 :
Cattus, qui pergebat Durrachio.... periit in pelago.Albertus Aq. lib. 11. cap. 27 :
In galeidis, in biremibus et triremibus, dictis vulgariter Cattis, turritis et bello compositis.Lib. 12. cap. 17 :
Gentilium navis, quæ dicitur Cattus, ab eorum manibus defensa et elapsa est. Cautusperperam pro Cattus habetur apud Fulcherium Carnotensem lib. 3. cap. 56 :
Exceptis his, qui naves interim conservaverunt, quarum 22. triremes, vel Cautos nuncupant.
Catta. Willelmus Heda ann. 1428 :
Immergitur ingens navis in flumine Hema ad impediendum introitus Trajectinorum, quam Cattam nominabant.
◊ Ab ejusmodi Gatis, orta vox apud nostros, Geate,
seu ut Picardi efferunt, Gate, pro vase rotundo largiori ac minus profundo.
Ordinarius MS. Ecclesiæ Rotomagensis, ubi de Mandato pauperum :
Et debet Archiepiscopus facere distribui cuilibet Canonico præsenti, et custodi vestiarii unum linteum, GalliceDevantel, unam concham, Gallice Guate, unam ollam terræ, etc.