« »
 
[]« Compater » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 463a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COMPATER
COMPATER, Joanni de Janua :
Quasi [] simul ejusdem filii pater, qui filium alicujus baptizat, vel Christianum facit, vel ad baptismum, vel ad Confirmationem tenet.
Raymundus Ord. Prædic. in Summula :
Patrem, Compatrem, fratrem mihi fons parit iste,
Me levat inde pater, carnalis filius hujus
Fit mihi tunc frater : sic commater mea mater.
Sexus femineus tot depingit tibi gradus.
Folcardus in Vita S. Bertini cap. 7. de eodem Sancto :
Necnon et Compater fuit (Walberto) secundum sæculi laudabilem ritum ad conjungenda fraternæ caritatis fœdera conservatum.
Versus descripti in libro Evangeliorum, qui Tolosæ in Ecclesia sancti Saturnini asservatur :
Præsulis officio tunc Adrianus functus in arvis
Culmen Apostolicum Romana rexit in urbe.
Principis hic Caroli claris natalibus auctam
Karlinam sobolem mutato nomine Pipin,
Fonte renascentem, et sacro baptismate lotum
Extulit oblatum sacratis Compater undis.
Inter Epistolas Stephani III. PP. exstat una cum hac inscriptione :
Pipino Regi et nostro spirituali Compatri.
Chron. Fontanell. cap. 11. de Raginfredo Archiepiscopo Rotomagensi :
Compater etiam spiritualis regenerationis Pipini Regis, etc.
Anastasius Bibl. in Vita S. Joann. Eleemosynarii num. 21 :
Talis autem amborum confirmata est ex tunc a Deo charitas, ut Compater supradicti fieret Patricii.
Quo loco Metaphrastes habet, ὡς ϰαὶ ἀνάδοχον τῶν αὐτοῦ παίδων γενέσθαι τὸν Πατριάρχην.
P. Carpentier, 1766.
◊ Stat. Guill. Duprat episc. Claromont. ann. 1537 :
Inhibemus ne ad levandum ex sacro fonte infantem admittantur, in masculo scilicet, plures quam duo Compatres et una commater ; et in femella unus Compater et una commater : qui quidem Compatres et commater sint ætatis ad minus decem annorum.
Eo nomine Petrus Meldensis episcopus compellat Theobaldum Campaniæ comitem et regem Navarræ in Lit. ann. 1241. ex Chartul. Campan. fol. 188. v°. col. 2. Ita et civem Parisiensem Carolus regens in Lit. ann. 1358. ex Reg. 96. Chartoph. reg. ch. 55 :
Comme nous aions pieça donné à nostre très-chier et amé Compère Jehan Maillart, bourgois de Paris, nostre hostel de Leri vers le Pont de l'arche.
Vide supra Commater.
P. Carpentier, 1766.
Compater, Amitæ vir, ut opinor. Diploma Ludov. II. ann. 855. inter Monum. eccl. Aquilej. cap. 49. col. 439 :
Id ipsum etiam præfatus et venerabilis Theutmarus patriarcha, per jam dictum Evrardum III. comitem dilectumque Compatrem nostrum, nostram exoratus est celsitudinem.
Porro Evrardus uxorem habuit Gisellam Ludovic. Pii filiam et sororem Lotharii hujusce Ludovici patris, atque adeo ejusdem amitam.
P. Carpentier, 1766.
Compater, Sodalis, amicus, quomodo Compere non raro dicunt. Vita S. Audom. tom. 3. Sept. pag. 400. col. 1 :
Quidam vir avaritiæ æstibus accensus, pravisque, ut fertur, moribus plenus, ad suum accessit Compatrem, etc.
Infra amicus appellatur.
Compaternitas, Cognatio spiritualis quæ inter Compatres intercedit ; Comparatico, Italis ; Comperage, Gallis. Petrus Damiani lib. 2. Epist. 17 :
Duo quidam viri, qui et amicitiæ invicem fœdere, et Compaternitatis necessitudine tenebantur.
Thwroczius in Gersa Rege Hung. cap. 66 :
Apud quem aliquamdiu commoratus, Compaternitatis vinculo Regi sociatur.
Vide cap. 1. et 3. de Cognatione spirit. Statuta Augerii II. Episc. Conseran. MSS. ann. 1280 :
Omnes tamen filii vel filiæ duorum Compatrum vel duarum [] Commatrum, sive ante Compaternitatem sive post geniti fuerint, possint inter se matrimonialiter copulari ; illa tamen persona excepta per quam Compaternitas est contracta, etc.
]
P. Carpentier, 1766.
◊ Reg. Bern. abb. Cassin. tom. 2. Hist. ejusd. monast. pag. 460. col. 1 :
Item ut rectores ecclesiarum monere debeant semper populum et præsertim parrochianos, quod per lavationem panni vel fasciatorii Compaternitatem non debeant contrahere ; sed solum per baptismi et confirmationis sacramentum. Si quis autem deinceps scienter talem Compaternitatem contraxerit, pœnam excommunicationis incurrat.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Compateratus, Eadem notione. Acta S. Bertichramni tom. 1. pag. 724. Junii :
Te dulcissime Compater meus Ghiso, pro amoris affectu et Compateratu... æqualiter dividendum habere præcipio.
P. Carpentier, 1766.
Compatrinatus, Eodem significatu. Stat. Danielis episc. Nannet. art. 7. tom. 1. Probat. Hist. Brit. col. 1383 :
Prohibemus ne babtizandis parvulis plures personæ quam tres ad patrinatum seu Compatrinatum hujusmodi admittantur.
P. Carpentier, 1766.
Compaterniter, Compatrum more. Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : Compaterniter, Comperaument.
© École des chartes.