1. CURTANA, Curtein. S. Edwardi Confessoris Angl. Regis gladius, vel ensis, qui in Regum Anglorum coronatione a Cestrensi Comite præfertur, cuspide acieque retusus, in signum misericordiæ, populis a Rege præstandæ, unde nomen. Hodie defertur inter duos gladios alterum Justitiæ temporalis, alterum spiritalis. Matth. Paris de Apparatu nuptiarum Henrici III. anno 1236 :

Comite Cestriæ gladium S. Edwardi, qui Curtein dicitur, ante Regem bajulante, in signum, quod Comes est Palatinus, et Regem, si oberret, habeat de jure potestatem cohibendi.

Id etiam juris spectasse Ducem Lancastriæ, docet Processus factus ad coronationem Regis..... 2 :

Joannes Rex Castiliæ et Legionis, Dux Lancastriæ, coram dicto D. Rege, et Consilio suo comparens clamavit, ut Comes Leicestriæ officium Senescalciæ Anglicæ, et ut Dux Lancastriæ ad gerendum principalem gladium D. Regis vocatum Curtana, et ut Comes Lincolnensis ad scindendum et secandum coram ipso D. Rege sedente ad mensam dicto die coronationis, etc.

apud Edw. Cokum ad Littleton. sect. 35. Curtens appellatur apud Rymerum tom. 3. pag. 63. cap. 2. ubi de Coronatione Edwardi II. ann. 1308 :

Gladium qui vocatur Curtens portavit Comes Lancastriæ.

De hoc ense sic etiam Poeta nostras neotericus Morellus in Trium pho Henrici Magni :

Ces lames de Damas, ces coutelas chautez,

Ce branc que nos guerriers portoient à leurs costez,

Sous des titres pompeux bruient dedans l'Histoire,

Mais Joyeuse, Corto, Flamberge, Dordonnois,

Rompié, Durandal, et Courtin le Danois,

Cedent à son taillant, et bien plus à sa gloire.

Neque id Anglis duntaxat familiare fuit, ut ensis Regius peculiari interdum nomine donaretur. Nam similia narrantur de ense Regio Danic. apud Saxonem lib. 2 :

Biarco utebatur præstantis acuminis, inusitatæque Longitudinis gladio, quem Lovi vocabat.

Lib. 4 :

Erat Regi inusitati acuminis gladius Skrep dictus, qui quodlibet obstaculi genus uno ferientis ictu medium penetrando diffinderet.

Et lib. 7 :

Haldenus avitos a matre gladios recepit, quorum alter Liusingus, alter Hwyntingus ob collimati acuminis nitorem vocabulum habuit.

Ita Arthuri Brittonum Regis gladius Caliburne dictus, ut auctor est Rogerus Hovedenus in Ricardo I. Vide Garassum in sacris Remensibus cap. de ense Regio, et infra in verbo Durandal.