« 3 decanus » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 3, col. 018c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/DECANUS3
3. DECANUS. Decani, Minores judices, qui per Decanias jus dicebant. Walafridus
Strabo lib. de Reb. Eccles. c. ult. :
Decuriones, vel Decani, qui sub ipsis VicariisHincmarus Epist. 4 :(pagorum)quædam minora exercent, minoribus presbyteris titulorum possunt comparari.
Comites et Vicarii, vel etiam Decani plurima placita constituant.Vide Cathwlphum in Epist. ad Carolum M. Legem Wisigoth. lib. 2. tit. 1. § 26. lib. 9. tit. 2. § 1. 4. Legem Longob. lib. 1. tit. 25. § 50. 73. lib. 2. tit. 38. § 2. Liutpr. 44. 84. (6, 15, 31.) De Longobardorum Decanis vide Murator. Antiquit. Ital. tom. 1. col. 516. sqq. Savinium Histor. Jur. Rom. med. temp. tom. 1. cap. 4. § 84. not. a. de Anglosaxonum eundem § 82. et de Francorum § 81. Conf. Eichhorn. Histor. Jur. German. § 23. et 74.
P. , 1766.
◊ Charta Ottonis II. imper.
ann. 978. apud Murator. tom. 1. Antiq. Ital. med. ævi col. 998 : Nemo etiam comes, vicecomes, sculdasio, gastaldius, Decanus publicæ, et imperialis aut regiæ partis infra muros Cremonenses, vel foris circa civitatem per quinque miliaria placitum teneat.Alia Joan. de Castell. dom. de S. Hilario, ann. 1324. in Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 361 :
Item Decanus villæ per dictos habitantes eligetur seu per saniorem partem eorumdem ;... debetque dictus Decanus in dicta villa adjornamenta facere, gagia capere, et nullus præter ipsum.Ubi apparitoris officium describitur, quo sensu occurrit non semel, a Germ. et Fland. Dienst, officium, servitium. Charta præpositi de Marisiaco ann. 1318. in Reg. 56. ch. 238 :
Feismes asavoir, dire et senefier par nos Doians et sergens establis de par nous à ce faire, etc.Pactum inter Joan. de Joinvilla dom. de Valle color. et habitat. ejusd. loci ann. 1330. in Reg. 66. ch. 501 :
Item que il n'aura que dous Doyens en laditte ville, qui soient creu sur les diz habitans,... sauf tant que les sergens que les bonnes gens de laditte ville esliront pour garder les bois de ladite ville, seront creu, ainsi comme on a acoustumé.Lit. remiss. ann. 1452. in Reg. 181. ch. 231 :
Ung appellé Estienne, lors maire de Waxancourt au ban d'Espinal, pria et requist le suppliant qu'il feust son Doyen.Vide infra Dienstmannus et Decanus 6.
◊ Ita porro apud Anglo-Saxones Centuriæ (hundredos vocant) in
denas Decurias partitæ erant. Decuriæ ex decem viris constabant, quorum
singuli uniuscujusque sistendi fidejussores erant, et si quis eorum aliquid dedisset
damni, id omne reliqui resarcire debebant. Qui Decuriis præerant, seu novem aliis,
Decuriones, Saxonice ρ eotungman dicebantur. Centuriæ vel decem friborgis præerat
Decanus, quem tienheofod dicebant. De hac partitione Angliæ agunt
copiose Leges Edwardi Confess. cap. 32. et Leges Henrici I. cap. 6. et 8. Porro ex Decreto
Aluredi Regis, quisquis liberæ erat conditionis, in Centuriam aliquam, et in decemvirale
Collegium adscribi tenebatur. De minoribus negotiis judicabant Decuriones ; si quæ res
esset difficilior, ad Centuriam referebant. Hos etiam Decanos Friborgi vocitant
Leges Edwardi Confessoris.