EXERCITALES, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Exercitales » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 3, col. 359b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/EXERCITALES

EXERCITALES, Milites, qui in exercitu militant. Capitulare Sicardi Principis Benevent. ann. 836. cap. 7 :

Si quispiam Exercitalem aut militem, vel quamlibet aliam personam simpliciter ambulantem præsumpserit occidere.

Cap. 20 :

Ut non præsumat aliquis tertiatorem Exercitalem aut militem facere.

Cap. 21 :

Si tertiator absconse Exercitalis factus fuerit, aut miles.

Occurrit in Legibus Wisigoth. lib. 9. tit. 2. § 9. in Legib. Longob. lib. 1. tit. 9. § 21. tit. 14. § 1. 3. lib. 3. tit. 1. § 18. Liutpr. 62. (6, 9.) Rothar. 20. 23. Pippin. 2.

Expeditio Exercitalis, in Capitulis Caroli Calvi tit. 31. § 27. Edict. Pist. ann. 864. Vide Haltaus. Glossar. voce Reise, col. 1544. et mox Exercitus 1.

Exercitale Iter, Gall. Marche d'armée, in Capitulis Caroli M. lib. 2. cap. 14. et inde in Capitulis Caroli C. tit. 20. i. e. Convent. Carisiac. ann. 857 :

De pace vero in Exercitali Itinere servanda usque ad marcham, etc.

P. Carpentier, 1766.

Exercitale seu Hostile Iter, Exercitus, obligatio pergendi in hostem. Charta Carlomanni ann. 6. regni ejusdem in Reg. 111. Chartoph. reg. fol. 169 :

Pro persona libertatis suæ iter Exercitale, sicut ceteri homines faciat... Ceteri vero pro persona ingenuitatis suæ, sicut diximus, itinera hostilia exerceant.

Vide in Iter.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Exercitales Homines, Milites qui colebant mansos sibi mercedis loco attributos. Homines liberi qui expeditionem exercitalem facere possunt. Vide Edict. Pistens. art. 27. Aliter sentit Carpent. in Exercitator. Donationes Ecclesiæ Saltzburgensi factæ apud Canisium tom. 6. pag. 1151 :

Et ipse Dux... tradidit ibidem in alimoniam ancillis Dei... villam quæ vocatur Einherga cum commanentibus ibidem servis et aliis Exercitalibus hominibus triginta.

Infra :

Dedit etiam... casam et curtem cum omnibus appenditiis suis et mansis lx. inter servos et tributales necnon et Exercitales homines.

Viri Exercitales, apud Erchemp. in Histor. Langob. cap. 34.

Mansi Exercitales, Qui Exercitalibus hominibus attribuebantur ad culturam. Vide Mansus.

L. Henschel, 1840–1850.

Placitum Exercitale. Vide in Placitum.