« »
 
MANUALE 3, MANUALIS 1, MANUALIS 2, MANUALIS 3.
[]« 3 manuale » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 237a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MANUALE3
3. MANUALE, ἐγχειρίδιον, Libellus qui manu facile gestari potest, aut qui semper in promptu est, et ad manum habetur, Joanni de Janua. Glossæ Isidori : Manuale, liber ad gerendum aptus, qui Enchiridion dicitur. Agobardus in Epist. ad Ebbonem Remensem Episc. :
Jubeas demum talia quæ viderentur congrua, proprio inserere Manuali.
Supra Enchiridii voce usus est. Mox sub finem Epistolæ :
Tale fieri jussistis opus quod paulisper manu gestetur, non quod in armario vel in scrinio reservetur.
Liudgerus in Vita S. Gregorii Traject. n. 20 :
Librum S. Augustini tradidit, quem Enchiridion, id est, Manuale ipse nuncupavit.
Idem Augustin. lib. Retract. cap. 63 :
Cum a me postulasset, ut aliquod opusculum haberet meum de suis manibus non recessurum : quod genus Græci Enchiridion vocant.
Idem in Enchir. ad Laur. cap. 5 :
Tu autem Enchiridion a nobis postulas, id est, quod manibus possit adstringi, non quod armaria possit onerare.
Cathwlphus in Epistola ad Carolum M. Regem Franc. :
Post fidem Dei, et amorem et timorem, ut sæpius habeas Enchiridion, quod est librum Manualem, legem Dei tui scriptam in manibus tuis, ut legas illam omnibus diebus vitæ tuæ.
Adelbertus Abb. Heidem. præfat. Relat. etc. :
Quædam ex plurimis collegi, et in quoddam minutum opusculum, et, ut ita dicam, in quoddam Manuale redegi.
Manuale psalterium, in Vita B. Mariani Abb. Ratisp. n. 9. Editus est Ingolstadii ann. 1583 :
Liber orationum, quem Karolus[] piissimus Rex Hludovici Cæsaris filius colligere atque sibi Manuelem scribere jussit.
Ubi nemo non videt scribendum manualem. Libellus, et liber Manualis, in Epistola Taionis Episcopi Cæsaraug. ad Quiricum Barcinonensem Antistitem, et in Vita B. Mathildis Reginæ n. 1. Alcuinus in Præf. ad Libr. de Virtutibus :
Ut habeas jugiter inter manus Manuales paternæ ammonitionis sententias, in quibus teipsum considerare debuisses, atque ad æternæ beatitudinis excitare studium.
Isidorus in Prologo in libr. Geneseos :
Veterum Ecclesiasticorum sententias congregantes, veluti ex diversis pratis flores collectos ad manum fecimus, etc.
Manualium, ἐγχειρίδιον, in Glossis Gr. Lat.
Manualis, vel Manuale, Liber in quo continetur
ordo servitii, Extremæ Unctionis, Catechismi, Baptismi, et hujusmodi
, in Statutis synodalibus Odonis Episcopi Parisiensis, in Concilio Budensi ann. 1279. cap. 42. et in Synodo Bajocensi ann. 1300. c. 25. et apud Lindwodum ad Provinciale Cantuariensis Ecclesiæ lib. 3. tit. 27. pag. 361. Annal. Benedict. ad ann. 898. tom. 3. pag. 303 :
Libros ecclesiasticos, scilicet psalterium, comitem, antiphonarium, Manuale orationum, passionum, sermonum, ordinum, precum et horarum.
Statuta Eccles. Nannet. apud Marten. tom. 4. Anecd. col-934 :
Librum qui dicitur Manuale habeant singuli presbyteri parochiales, ubi continetur ordo servitii mortuorum, baptismatis, catechismi, extremæ-unctionis.
Manualis meminit præterea Gillebertus Lunicensis Episcopus de Usu Ecclesiastico.
[]« 1 manualis » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 238a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MANUALIS1
1. MANUALIS, Amanuensis. Carolus M. seu Alcuinus Epist. 84 :
Angilbertum Manualem vestræ familiaritatis vestræ direximus Sanctitati.
Qui quidem Angilbertus,
Auricularius sive Secretarius
dicitur ejusdem Caroli, Epist. 83.
Manualis Notarius
, in veteri Charta apud Baldricum in Chron. Camerac. lib. 1. cap. 52. quæ sic clauditur :
Ego Ernaldus indignus Presbyter et Manualis notarius hanc donationem... scripsi.
Librarius ad manum
, in veteri Inscript. 584. 11.
[]« 2 manualis » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 238a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MANUALIS2
2. MANUALIS, Instrumentum medicorum sic dictum, quod manu astringatur, dum plurima continet ferramenta, scilicet similiariam, angistrum, spathomerem, ginam vel giniam. Ugutio.
P. Carpentier, 1766.
Nostris Manuel apuy, pro Etal, boutique, Mensa operarii. Arest. ann. 1312. in Reg. Olim parlam. Paris. fol. 135 :
Issues, saillies, huisseries, huvrelas, appentis, estaures ou Manueles apuys, ne autres manieres d'ouvrages ou édifices ès fros de la ville de S. Richier.
[]« 3 manualis » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 238a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MANUALIS3
3. MANUALIS, Domesticus, familiaris. Joannis VIII. PP. Epist. 141 :
Quoniam specialiter noster es Manualis.
P. Carpentier, 1766.
Inquisit. ann. 1235. apud Cenc. inter Cens. eccl. Rom. :
Item dicit quod vidit bucarones... servire nunciis curiæ, sicut proprii curiæ Manuales, in omnibus sicut volebant et præcipiebant ipsi nuncii.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Manualis, Manuoperarius, nostris Manœuvre. Breve recordationis Boni Abb. S. Michaelis apud Pisas tom. 4. Annal. Benedict. pag. 435 :
Quod habebam et habere potui, dedi in reparationem ipsius turris ad magistros ad Manuales, et ad quod necesse erat.
L. Favre, 1883–1887.
Pro fabrica pulpiti benedictionis quod fit in dicta basilica (S. Petri), videlicet dicto Johanni in deductionem sue provisionis et decem Manualibus predictis et infrascriptis.
(Mandament. Camer. Apostol. arch. Vatic., f. 159, an. 1463).
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Manualis, Servus prædio addictus. Chronic. Farfense apud Murator. tom. 2. part. 2. col. 395 :
Unum servum Manualem nomine Marcellinum.
Et col. 590 :
Ut decima terrarum, quas Manuales laborant ad suas manus, et servi et libertini, etc.
L. Henschel, 1840–1850.
Manualis Fides. Vide in Fides et Haltaus. Glossar. German. voce Handgebende Treue, col. 803.
L. Henschel, 1840–1850.
Manualis Obedientia. Vide in Obedientia.
L. Henschel, 1840–1850.
Manualis Præbenda. Vide in Præbenda.