« »
 
[]« 3 manualis » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 238a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MANUALIS3
3. MANUALIS, Domesticus, familiaris. Joannis VIII. PP. Epist. 141 :
Quoniam specialiter noster es Manualis.
P. Carpentier, 1766.
Inquisit. ann. 1235. apud Cenc. inter Cens. eccl. Rom. :
Item dicit quod vidit bucarones... servire nunciis curiæ, sicut proprii curiæ Manuales, in omnibus sicut volebant et præcipiebant ipsi nuncii.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Manualis, Manuoperarius, nostris Manœuvre. Breve recordationis Boni Abb. S. Michaelis apud Pisas tom. 4. Annal. Benedict. pag. 435 :
Quod habebam et habere potui, dedi in reparationem ipsius turris ad magistros ad Manuales, et ad quod necesse erat.
L. Favre, 1883–1887.
Pro fabrica pulpiti benedictionis quod fit in dicta basilica (S. Petri), videlicet dicto Johanni in deductionem sue provisionis et decem Manualibus predictis et infrascriptis.
(Mandament. Camer. Apostol. arch. Vatic., f. 159, an. 1463).
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Manualis, Servus prædio addictus. Chronic. Farfense apud Murator. tom. 2. part. 2. col. 395 :
Unum servum Manualem nomine Marcellinum.
Et col. 590 :
Ut decima terrarum, quas Manuales laborant ad suas manus, et servi et libertini, etc.
L. Henschel, 1840–1850.
Manualis Fides. Vide in Fides et Haltaus. Glossar. German. voce Handgebende Treue, col. 803.
L. Henschel, 1840–1850.
Manualis Obedientia. Vide in Obedientia.
L. Henschel, 1840–1850.
Manualis Præbenda. Vide in Præbenda.