« »
 
[]« Molendinum » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 443c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MOLENDINUM
MOLENDINUM, pro Moletrina, seu pistrino. Priscis ignotam constat, vocemque esse nuperam et a mediæ ætatis Scriptoribus tantum usurpatam. Glossæ antiquæ MSS. : Molendinus, molinus. S. Augustinus in Psalm. 36. 99. 132. enarrans illud Matthæi cap. 24 :
Duæ molentes in mola, etc.
pro mola, molendinum habet. Utuntur passim Gregorius Turon. de Vitis Patrum cap. 18. Flodoard. lib. 1. Histor. Remens. cap. 14. 15. Petrus Damian. lib. 1. Epist. 9. Ivo Carnot. Epist. 77. 259. Fulbertus Epist. 14. Aimoinus lib. 3. Histor. Fr. cap. 61. Radevicus lib. 4. cap. 5. Baldricus lib. 1. cap. 25. Constantinus Afric. lib. 2. de Morbor. curat. cap. 7. veteres Chartæ apud Chiffletium in Trenorchio pag. 194. 210. etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Molendinum de Brachiis, Gall. Moulin à bras. Chron. Parmense ad ann. 1247. apud Murator. tom. 9. col. 773 :
Et Molendina de brachiis et equis, propter defectum aquarum et canalium, facta fuerunt per civitatem.
Dictum etiam
Molendinum Manuale, in Statut. Gildæ Scoticæ cap. 19. et in Inventar. MS. castri Sommeriæ in Occit. ann. 1260. Idem videtur quod Molin à Manonelle dicitur in Charta burgesiæ Vervini ann. 1238 :
Et leur ottroi ensi que quiconques d'iaux vorroit four, ou cambe, ou Molin à manonelle, faire le peust.
P. Carpentier, 1766.
Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 95 :
Parvum molendinum est utile in rochis et fortilitiis, et giratur a pedite cum sude capite ferrato cum labore girantis, et modicum molit, et dicitur hoc Molendinum in vulgari sermone, Molino ad manicho de paviolo.
Molendinum ad Ventum, nostris, Moulin à vent, cujus usum aquis molariis multo recentiorem constat. Decretum Celestini III. PP. cap. Ex transmissa 23. Ext. de Decimis :
Miles quidam Molendinum quoddam ad ventum... infra fines parochiæ suæ construxit.
Occurrit etiam in Charta ann. 1205. apud Lobinell. tom. 2. Hist. Britan. pag. 389. Molendinum ventorium, in Monastic. Anglic. tom. 1. pag. 816. Ventosum, in Chron. Andrensi pag. 532. Ventitium, in Fleta lib. 4. cap. 1. § 20. Ventriticum, in Statuto 2. Westmonast. cap. 50. et tom. 2. Monastici Angl. pag. 459. 1040. tom. 3. pag. 107. De ejusmodi molendinis agunt Olaus Magnus lib. 13. Hist. Sept. cap. 11. Pomponius Sabinus ad Virgilii Moretum pag. 595. Cardanus lib. 1. de Rer. variet. cap. 10. Chopin. lib. 1. de Morib. Paris. tit. 2. num. 43. Francisc. Baconus in Hist. natur. et experimentali de ventis, Brodeus in Cons. Paris. art. 72. etc.
P. Carpentier, 1766.
Philippo Augusto antiquiorem esse probat Charta Guill. comit. Moret. ann. 1105. in Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 232 :
Concedo monialibus antedictis... Molendina ad aquam et ad ventum.
Alia Eduardi III. reg. Angl. inter Probat. tom. 2. Annal. Præmonst. col. 715 :
Cum uno molendino aquatico in Wendlyng, uno Molendino ventricio in Skernyng. Molendinum ventile,
in Charta ann. 1490. apud Pez. tom. 6. Anecd. part. 3. pag. 429. col. 1.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Molendinus Albus, qui frumento molendo, quemadmodum Brunus, qui siligini seu annonæ mixtæ molendæ [] destinatus. Charta ann. 1309. tom. 1. Hist. Dalphin. pag. 86 :
Item habet dominus quinque Molendinos in quinque domibus, videlicet tres Albos et duos Brunos, qui valent ad firmam, ut nunc, per annum septuaginta sextaria frumenti, et septuaginta sextaria siliginis sine expensis.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Aquæ, Idem quod Aquaticum, Gall. Moulin à eaue, in Charta ann. 1312. ex Reg. 53. Chartoph. reg. ch. 88. Vide Aquimola.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Molendinum Aquaticum, Gall. Moulin a eau. Charta ann. 1468. apud Madox Formul. Anglic. pag. 148 :
Ac cum piscariis, et Molendino Aquatico ibidem cum pertinenciis.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Aurerium, Cujus mola aura seu vento versatur, in Charta ann. 1377. ex Cam. Comput. Aquens.
Molendinum Bannale. Hugo Flaviniac. in Chron. pag. 132 :
Molendina 4. cum banno ipsius villæ.
Vide Secta molendini, in Secta 2.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Bastardum, Idem quod Bannale, ad quod subditi frumenta sua molere tenentur. Vide supra in Bastardus.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Batannum, vulgo Bouterez, Quo panni densantur et desquammantur, vel quernei cortices, aliaque id genus tunduntur. Charta Joan. ducis Bitur. ann. 1385. in Reg. 130. Chartoph. reg. ch. 172 :
Molendinum bladi roderium et etiam batannum pannorum, etc.
Vide supra Botoerum.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Bladaturum, Bladerium, Bladiarium, Ubi bladum molitur. Vide supra Bladaturus et Bladerius.
Molendinum Brasarium, ubi brasium, seu brace molitur, occurrit in tom. 2. Monastici Anglic. pag. 951. et in Itinere Camerarii Scotici cap. 26. § 3.
P. Carpentier, 1766.
Molin braseret, in Charta ann. 1448. ex Chartul 23. Corb. :
Si n'avoit audit lieu (Corbie) que troys molins seulement, dont l'ung nommé le Molin braseret n'estoit que à molre braie, grain à brasser cervoise ou goudalle.
Molendinum Caballarium, in Charta Philippi Comitis Flandriæ ann. 1188. apud Buzelinum lib. 1. Gallo Fland. cap. 41. Molendinum ad equos, in Regesto Philippi Augusti Regis Herouvalliano ann. 1218. fol. 77. Molendinum de equis, in Chron. Parm. ad ann. 1247. Molendinum equitum, apud Blount in Nomolex. Anglic. Vide Animal de hoste. Molendinum equorum, in Reg. S. Justi ad ann. 1232. fol. 23. v°. col. 2. ex Cam. Comput. Paris.
L. Favre, 1883–1887.
Quicumque eorum furnum aut cauponam aut Molendinum caballinum aut manuale facere voluerit, faciat.
(Fundatur La Neuville aux Larris, an. 1207. mus. arch. dep. pag. 102.)
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Cambellarium, Ubi granum pro camba seu cerevisia conficienda molitur, idem quod supra Molendinum brasarium. Locus est supra in Cambellarius 2.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Choiseullum, Moulin à Choisel, in Charta ann. 1319. ex Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 243. Charta Nic. Suession. episc. ann. 1142. inter Probat. tom. 1. Annal. Præmonst. col. 477 :
Dedit molendinum suum choiseullum, dictum en Ru-pré, inter Dormans et Soilliacum situm.
Unde emendanda Bulla Clem. III. PP. ann. 1190. tom. 1. Probat. Hist. Brit. col. 718. ubi Chostella, pro Choisella :
Duo molendina chostella intra Guingampum, quæ dedit comitissa.... Dimidium molendinum choesel ; ..... unum molendinum Chosel ex occidentali[] parte.
Idem quod est Molinellum quod volvitur ad coisellum, in Chartul. Thelon. ex Cod. reg. 5649. Quodnam sit vero ejusmodi molendinum, facile colligitur ex Phil. de Greves serm. 96. in Psalter. :
Molendina ad aquam collectam et conquisitam, quæ dicuntur Molendina ad Choysel.
Ibidem :
Qui nituntur in proprio ingenio et humana sapientia, non semper habent aquæ copiam, et sunt quasi Molendina ad choysel.
Id est, quæ sine aquarum undequaque collectarum auxilio, molere non possunt. Ex quibus manifestum est illa molendina, non ratione situs rotarum, ut dictum est ad Molendinum coisellarium, ab aliis discrepare ; sed quod ipsorum rotæ versentur aquis, quæ undequaque collectæ clusis continentur et per canalem factitium ad molendinum ducuntur. Unde a corrupta voce Clusa sic nuncupata existimo ; est autem Clusa Joan. Hering. de Molend. qu. 19. § 3 :
Fistula sive canalis excipiens claudensque aquam profluentem et ad molas deferens, illarumque gyrationem efficiens.
Molendinarium Coisellarium, Britonibus Milin coazell, cujus rota aquaria perpendiculariter vertitur. Charta fundationis Abbatiæ de Fonteneto in Norman. in Regesto 106. Tabul. Reg. Ch. 370 :
Unum Molendinum Coisellarium juxta ædificia Ecclesiastica, quod Robertus pater meus ad victum Monachi dedit huic ipsi Ecclesiæ, etc.
Occurrit rursum infra. Vide Molendinum Choiseullum.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum ad Cultella, Mola ad cultellos acuendos, in Reg. 34. bis Chartoph. reg. fol. 90. v°. col. 1. Vide supra Mola 6. et infra Molere 2.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Draperium, Idem quod Fullonarium, quo panni densantur et desquammantur. Charta ann. 1168. ex Chartul. monast. Caunens. :
Berengarius Caunensis abbas Bernardo... unum logar in villa de Caunis, ut Molendinos ibi draperios et bladerios ædificent et faciant quantos volent,... concessit.
Pactum inter reg. et episc. Anic. ann. 1307. in Reg. 37. Chartoph. reg. ch. 20 :
Item medietas Molendini draperii.
Reg. feud. comitat. Pictav. ad ann. 1408. fol. 255. v°. ex Cam. Comput. Paris. :
Item advouho unum Molendinum drapier, situm ad maussum de brolio de Vitraco.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Filatorium, f. pro Fullatorium. in Ch. Isab. comit. Carnot. ex Chartul. B. M. de Trappa.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Fiscalinum, Ad fiscum pertinens, in Charta ann. 1154. inter Probat. tom. 2. Hist. Occit. col. 549.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Folereum, Idem quod Fullonarium. Charta Juelli dom. de Meduana ex Tabul. Major. monast. :
Ad petitionem monachorum Majoris monasterii dedi.... decem solidos Cenomanensis monetæ annuatim persolvendos.... de molendinis meis folereis. Molendina folerez,
in alia Charta ibid.
Molendinum Fullonarium, Quo panni densantur, desquammantur, poliuntur, in Charta Philippi Augusti Reg. Franc. ann. 1191. apud Marten. tom. 1. Ampliss. Collect. col. 995. et in Charta Ludovici Comitis Blesensis in Magno Pastorali Eccl. Parisiens. lib. 19. Ch. 47. Molendinum fullonicum, in Monastico Anglic. tom. 1. pag. 837. Molendinum fullencium, in Charta ann. 1208. ex Chartul. Campan. Thuano fol. 187. Molendinum ad pannos, in Charta Guidonis Archiep. Bitur. pag. 114. Molendinum fullarium, et de fulelez, apud Th. Blount in Nomolex. Anglic.
Molendinus Hibernaticus, in quo [] moluntur fruges hibernaticæ. Polyptychus S. Remigii Remensis :
Est ibi Molendinus Hibernaticus, unde recipiuntur annonæ modii 5.
Vide Hybernagium.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum de Meso, f. Nomen loci, nisi idem sit quod Pulsatorium. Vide infra in hac voce.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum ad Molam, Quod molit, non tundit. Charta ann. 1358. in Reg. 86. Chartoph. reg. ch. 492 :
Cum accepissent quemdam locum seu plateam.... ad Molendinum ad molam construendam, et non ad piletos, etc.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Navale, Navencum, Quod navi imponitur. Pariag. inter reg. et monast. Grandis silvæ ann. 1290. in Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 25 :
Item retinent duo Molendina navalia, quæ sunt in Garona...... Dictum monasterium semper possit habere et tenere duo Molendina navalia propria et in solidum.
Charta Joan. comit. Arman. ann. 1357. in Reg. 159. ch. 25 :
Concedimus Guillelmo Rolande militi, quod ipse et hæredes sui.... possint construere, habere et tenere Molendina navalia, etc.
Vide mox Molendinum Pendens.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Pastellerium, Pestelerium, Quo pastellum seu glastum premitur. Vide Guaisdium. Charta ann. 1361. in Reg. 103. Chartoph. reg. ch. 78 :
Pro quodam Molendino pastellerio, etc. Pro quodam Molendino pastelli, cum borda ibidem sita.
Alii Caroli VII. in Reg. Cam. Comput. Bitur. nunc. Paris. fol. 151. v°. :
Item super Molendino pestelerio, cum viridario eidem contiguo,... j. den. Turon.
Lit. remiss. ann. 1449. in Reg. 179. ch. 169 :
Un molin à pasteiller, autrement dit molin à guedes.
Aliæ ann. 1470. in Reg. 195. ch. 521 :
Quant les compaignons furent en ung Moulin pastellier, etc.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Pendens, Mobile : dicitur illud, quod navi impositum facile loco moveri potest. Charta ann. 1301. in Reg. 37. Chartoph. reg. ch. 4 :
Molendina terrena, navenca seu pendentia, vel alterius formæ cujuscumque cum suis introitibus, exitibus et ribagiis, cum una seu pluribus rotis, etc.
Alia ann. 1306. in Reg. 40. ch. 117 :
Item le Moulin pendus, que nous avions sus le pont d'Orliens.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum ad Piletos, Quod pilis tundit, idem atque Batannum. Locus est supra in Molendinum ad molam.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum de Planchia, Tabulis serra desecandis accommodum. Redit. præposit. Ebroic. in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 1. fol. 90. v°. col. 1 :
Molendinum taneret et Molendinum de Planchia sunt extra firmam et extra præposituram.
Molendina Quadrata, Quæ interdicuntur in Consuetud. Blesensi art. 241. et Burbon. art. 537.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Resseguæ, Eadem notione. Charta Gadifferi de Aula milit. senesc. Bigor. ann. 1376. in Reg. 148. Chartoph. reg. ch. 52 :
Paulus de Nogareto dedit monasterio Scalæ Dei licentiam ædificandi Molendinum resseguæ ad ressegandum fustes.
Vide infra Ressega.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Roderium, A rotis sic nuncupatum. Charta Joan. ducis Bitur. ann. 1385. in Reg. 130. Chartoph. reg. ch. 172 :
Molendinum bladi Roderium,... videlicet molendinum cum duabus rotis et duabus molis, etc.
Fragm. Hist. Fulginat. ad ann. 1286. apud Murator. tom. 4. Antiq. Ital. med. ævi col. 140 :
Fuerunt facta Molendina rotaria per commune juxta pontem Cavallum.
Charta ann. 1214. ex Chartul. Campan. fol. 289. col. 1 :
Blanca nobilis comitissa excambivit [] et admodiavit Molendinum suum in tribus rotis, quod adquisivit et de novo construxit apud Pruvinum.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Sanguinis, Idem quod Molendinum de brachiis, ab operoso et molesto molitoris labore sic dictum. Lection. vet. inter Probat. tom. 1. Hist. Nem. pag. 10. col. 1 :
Dominus Johannes de Blandiaco... tempore suo fecit fieri...... in auspicio episcopali... Molendinum sanguinis.
Stat. ann. 1356. ibid. tom. 2. pag. 181. col. 2 :
Item quod fiant infra muros civitatis x. vel xij. Molendina sanguinis.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum ad Sichum. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 93 :
Rota, habens aliam rotam dentatam volgentem ruccham molendini, volvitur ab homine intus in ea, et volvitur tarde aut festine secundum hominem sæpe sæpius passus moventem,... et dicitur Molendinum ad sichum. Notandum est quanto magis rota distat a centro stigli, magis giratur et frequentius, quia jam cursum suum cepit.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum ad Stannum, pro ad Tannum, quo scilicet cortex querceus teritur, in Reg. Phil. Aug. de feudis Norman. ex Cod. reg. 4653. A fol. 188.
P. Carpentier, 1766.
Molendinum Terrenum, Quod terræ infixum est, ad distinctionem navalis. Vide supra Molendinum navale. Charta ann. 1194. ex Tabul. B. M. Deaur. Tolos. :
Dedit totam ripam Garonæ et Graveria et aquas, quæ erant ex parte S. Cipriani, a ponte novo usque ad albaredam vij. denariorum ad faciendum ibidem Molendinos terrenos, quantos facere vellent.
Molendinum ad Than, in Charta ann. 1217. in Hist. Drocensi pag. 245. Molendinum ad tann, in Charta ann. 1231. tom. 2. Hist. Britan. pag. 159. quod Molendinum tannarium dicitur in Charta fundationis Blancæ landæ ann. 1154. apud Columbum. Molendinum tanereum, in Chartular. S. Vandreg. tom. 1. pag. 1060. Molendinum tannerez, in Chartular. S. Martini Pontisar. Nostri tan vocant querceum corticem in pulverem redactum, quo Coriarii ad subigenda coria utuntur. Hinc Molendina ad corticem dicta quibus ejusmodi cortex teritur, in Charta ann. 1228. in Tabular. B. M. de Charitate, et in alia ann. 1279. apud Thomasser. Consuet. Bituric. pag. 114.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Molendini Fossatum, Canalis aquæ qua molæ versantur, in Charta ann. 1243. apud Jofredum id Niciensibus Episc. pag. 182.
Molendina, seu Moletrinas in leuclis, adinvenisse Belisarium scribit Procopius lib. 1. de Bello Gotthico cap. 19.
P. Carpentier, 1766.
1. Molendinare, Molendinum. Reg. Cam. Comput. Paris. sign. JJ. rub. ad ann. 1274. fol. 19. r°. :
Tenent a domino rege Angliæ et duce Aquitaniæ.... Molendinare de Sesques.
2. Molendinare, Molere. Domnizo lib. 1. de Vita Mathild. cap. 10 :
Non ibi pigmenta tritantur, sed quasi spelta,
Ad cursum lymphæ Molendinantur ibidem.
P. Carpentier, 1766.
Charta ann. 1225. ex Bibl. reg. :
Dicti tenentes prædictarum masurarum ad molendinum nostrum tenerentur Molendinare, sicuti alii homines de villa.
Alia Henr. reg. Angl. et ducis Norman. in Reg. 62. Chartoph. reg. ch. 368 :
Odoinus de Mala palude debet Molendinare totum bladum suum in molendinis meis de Rothomago, liberum et quietum sine motura.
Alia ann. 1410. ad calcem Chartul. S. Joan. Laudun. :
Furni et molendini villarum prædictarum bannales nostri erunt, [] ita quod nec coquere nec Molendinare alias poterunt.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Moliri, Eadem notione. Charta ann. 1279. apud Thomasser. Consuet. Bituric. pag. 114 :
Homines dictæ villæ Moliri facient blada sua, etc.
Molendinarius, Molator, ἀλεστής, in Gloss. Gr. Lat. Charta Hugonis Ducis Burgund. ann. 1171. tom. 4. novæ Gall. Christ. Inter Instr. col. 91 :
Molendinarios quoque de fluvio Arrio ab omni calumpnia et exactione mea et meorum absolvo et quittos clamo.
Alia Godefridi Episc. Lingonens. ibid. col. 179 :
Molendinarius autem per manus monachorum intret et exeat.
Codex Legum Normann. cap. 15. apud Ludewig. tom. 7. Reliq. MSS. pag. 181 :
Omnes etiam illi qui habent in membro lorice prepositum, vel fornarium vel Molendinarium ; dum tamen furnum vel molendinum Baronum habeant.
Occurrit præterea in Statutis Synod. Eccl. Leodiens. ann. 1287. apud Marten. tom. 4. Anecd. col. 853. in Statutis Avenion. MSS. et in Chartular. Capituli Ambian.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Molendinator, Eadem notione. Vita S. Chartaci tom. 3. Maii pag. 384 :
Pater, Molendinatorem nostrum non diligo.... cum enim vado ad molendinum, ipse non vult mecum onera de equis tollere.
Raim. Duellii Miscell. lib. 1. pag. 419 :
Notum facimus universis, quod Chunradus Molendinator, cum, etc.
Necrolog. Lauresham. Vindem. Litter. Schannati pag. 25 :
Johannis Molendinatoris familiaris nostri.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Molendinaria, Molitrix, Gallice Meuniere. Ludewig. Reliq. MSS. tom. 8. col. 360 :
Margaretha Molendinaria in Sprengenberge per rotam molendini enormiter læsa.
Vide alio sensu suo loco.