« »
 
[]« 4 saccus » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 253b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/SACCUS4
4. SACCUS, Fiscus, thesaurus. Augustinus in Psalmum 146. et ex eo Isidor. lib. 20. cap. 9 :
Fiscus, Saccus est publicus.
Charta Rogerii Regis Siciliæ apud Constant. lib. 4. Hist. Siculæ pag. 187 :
Sed si ex commissis per eos aliquid regio competat Sacco, etc.
Sacculus, Eadem notione. Arnobius in Psalm. 118 :
Nummus non est in Sacculo, vestimentum in conditis non est, etc. Μιλιαρασίων σαϰϰία ἐννέα,
apud Scylitzen pag. 545. Gregorius M. lib. 1. Epist. 42 :
Quia nos Sacculum Ecclesiæ ex lucris turpibus nolumus inquinari.
Huc etiam spectant quæ de Johanne Gorziensi leguntur apud Mabill. tom. 3. Annal. pag. 418 :
Illud semper cavit, ne Sacculus monasterii qualibet unquam doli vel miserorum fraude vel calamitate contaminaretur.
Charta Longob. in Bullario Casinensi tom. 2. pag. 12 :
Quia suscepi in præsentia testium ego Rotharit Abbas a vobis Anselperga Abbatissa ex Sacculo ipsius Monasterii per Misso vestro in auro solidos novos prætestatos ac coloratos numero 44. finitum pretium, etc.
Saccellum et Sacellum, Eodem etiam significatu. Corippus lib. 4. vers. 334 :
Gratior Augusti servans pia gaza Sacelli.
Gregorius M. lib. 12. Epist. 27 :
Et quia easdem Chartas emere paratus est, et dixi, non valde necesse est, ut ex me aliquid serenissimis Principibus dicatur ; sed magis ex se agat Dilectio tua, quatenus oblatis in Sacella consuetudinibus honores mereatur accipere.
Anastasius Bibl. in Vita S. Joannis Eleemosyn. num. 18 :
Quæ deferuntur tibi pecuniæ, da eas Imperio, da eas in publicum Saccellum.
Charta Childeberti Reg. pro Monasterio S. Sergii Andegav. :
Nisi quod inferendam ipsam idem Abbas... annis singulis in Sacellum publicum reddere deberet.
Charta Theodorici Regis Franc. in Actis Episcopor. Cenoman. pag. 186 :
Et illos alios 200. auro pagens ... vel qui ipsam Ecclesiam sperare videntur, reddebatur, et in Sacello publico fuit consuetudo reddendi, etc.
Adde pag. 217.
Sacellum Regis
, pro
fiscus
, in Concilio Metensi ann. 753. cap. 3. 4. et in Capitul. Caroli M. lib. 5. cap. 11. 13. Charta ejusdem Caroli M. apud Sammarthanos in Episcopis Cabilonensibus :
Si quis autem.... violare præsumpserit, solidorum sexcentorum munere se cognoscat culpabilem, ita ut duas partes in archivum ipsius Monasterii reddat, et tertia parte ad fiscum nostro Sacello multam componat.
Rogerus Hovedenus pag. 704 :
Thesaurum quoque Regis exinaniverat prorsus, ut in omnibus Scriniis vel sacellis nihil præter claves, de toto isto biennio posset inveniri.
P. Carpentier, 1766.
Saccus, Crumena, marsupium. Arest. scac. Paschæ ann. 1286. in Reg. S. Just. ex Cam. Comput. Paris. fol. 40. r°. col. 2 :
Quicumque de parentela vendentis, hujus hæreditatem retrahere voluerit, infra quadraginta dies a publicatione hujus numerandos veniens cum Sacco paratus audietur.
Id est, cum pecunia ad redemptionem necessaria.
Sacellum, est Crumena. Gloss. Græc. Lat. : Βαλαντίδιον, Sacellum. Glossæ S. Benedicti cap. de vestimentis : Sacellum, μαρσύπιον. Paulus lib. 2. Sentent. :
Si Sacellum vel argentum deposuero, et is, penes quem depositum fuit me invito contrectavit,[] etc.
Acta purgationis Cæciliani :
Confitere, quod folles dedit Victor, ut Presbyter fieret. Castus dixit : Obtulit, domine, Sacellum, et quod habuerit, nescio.
Sacellarius, Sacelli, seu fisci custos. Gloss. Gr. Lat. : Βαλαντιοφύλαξ, Sacellarius. Scholiastes Gregorii Nazianz. Orat. 1. in Julian. :
Σαϰέλλιον, Ῥωμαϊϰὴ λέξις ἐστί, φυλαϰὴν τῶν χρημάτων σημαίνουσα, ὅθεν ϰαὶ Σαϰελλάριον ϰαλοῦσι τὸν ταμίαν ϰαὶ φύλαϰα τῶν χρημάτων.
P. Carpentier, 1766.
◊ Tract. de Nomin. judic. ad calcem Ord. Rom. ex Cod. reg. 4188 :
Saccellarius debet habere curam monasteriorum, ancillarum Dei et in festivitatibus debet introducere ante imperatorem.
Vide Sacella sacra. Lib. de Mirabil. Romæ ibid. :
Qualiter milites accipiebant a senatu donativa sua per Saccellarium, qui administrabat hoc.
Male Savellarius editum apud Montemfalc. in Diar. Ital. pag. 290.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Saccellarius Pauperum, Qui Saccellum seu marsupium defert, unde pauperibus eleemosynam erogat. Vita S. Ramuoldi sæc. 6. Bened. part. 1. pag. 13 :
Ipse vero marsupium secum portans, unde propriis manibus nummos et obulos egenis et peregrinis tempore opportuno erogaret, Saccellarius eorum appellari et esse non erubuit.
Arnoldus de S. Emmer. lib. 2. cap. 16.
◊ Habuisse Imperatores Constantinopolitanos
Sacellarios suos
, docet Theophanes anno 25. Heraclii, et in Justiniano, cui βασιλιϰοὶ Σαϰελλάριοι dicuntur. Gregorius M. lib. 4. Epist. 34. ad Constantinam Augustam :
Sed breviter judica, quia sicut in Ravennæ partibus Dominorum pietas apud primum exercitum Italiæ Sacellarium habet, qui causis supervenientibus quotidianas expensas facit ; ita et in hac urbe in causis talibus eorum Sacellarius ego sum.
Vide Anastasium Biblioth. in Theodoro PP. et Glossar. med. Græcit. col. 1320.
◊ Habuerunt etiam Imperatores Occidentis. Gerardus Episcopus Cameracensis in Epistola ad Henricum III. Imp. :
Sicut Liberalitas vestra Sacellarium habet, quo causis supervenientibus cotidianas expensas faciat, ita, etc.
◊ Habuerunt pariter Reges nostri Sacellarios suos, quos Hincmarus in opusculo de Ordine Palatii, minoribus Officialibus accenset. Tancolfi Sacellarii sub Ludovico Pio mentio est in Annalibus Eginhardi.
◊ Suos etiam Sacellarios habuisse Anglo-Saxones testatur Adam Bremensis cap. 215.
◊ Ecclesiæ Romanæ Sacellariorum, quibus perinde Sacelli seu fisci Ecclesiastici cura incubuit, mentio est in Concilio Romano sub Zacharia PP. ann. 745. in Annalibus Francor. ann. 801. apud Joannem Diacon. in Vita S. Gregorii M. lib. 2. cap. 23. Anastasium in Constantino PP. pag. 65. in Gregorio II. pag. 66. Liutprand. Histor. Otton. cap. 9. Mich. Cerularium Patr. CP. in Edicto de projecto pittatio pag. 166. apud Allatium de Libr. Eccl. Gr. et Auctorem Ordinis Romani, qui ait,
Sacellarium unum fuisse ex quatuor, qui equitantem Pontificem comitantur, et supplicantium preces una cum Nomenclatore discussisse
.
◊ Denique Sacellarii dignitas magna fuit in Ecclesia Constantinopolitana. Guillelmus Bibliothecarius in Hadriano II. pag. 228 :
Ibi a Paulo librorum custode, Joseph, vasorum custode, simulque Basilio Sacellario, Ecclesiasticis vestibus indutis salutati, etc. Μέγας Σαϰελλάριος,
[] apud Gregorium in Vita S. Basilii Junioris num. 26. Τῆς μεγάλης ἐϰϰλησίας Σαϰελλάριος, apud Nicetam in Isaacio lib. 2. num. 4. Σαϰελλάριος τοῦ Πατριάρχου, in Chronico Alexandrino pag. 872. Vide præterea quæ de hacce dignitate adnotamus in Constantinopoli nostra Christiana, ubi de Secretis Ecclesiasticis agimus, et Glossar. med. Græcit. col. 1320.
© École des chartes.