SUNNIS, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

SUNNIS, in vett. Glossis, Impeditio, impedimentum. Sumitur porro hæc vox pro Excusatione, quam affert quispiam, quo minus juri stare possit. Lex Salica tit. 1. § 1 :

Si quis ad mallum legibus dominicis mannitus fuerit, si eum Sunnis non detinuerit, 600. denariis, qui faciunt solidos 15. culpabilis judicetur.

Adde § seq. tit. 49. tit. 51. § 2. tit. 52. § 4. Legem Ripuar. tit. 32. § 1. et Capit. Caroli M. lib. 3. cap. 45. ubi eadem occurrit formula. Placitum Childeberti et Chlotarii § 5 :

Si placitum Sunnis non detricaverit.

Vetus placitum in Vita Aldrici Episc. Cenoman. pag. 110 :

Ne infirmitas aut legitima Somnis eum detinuerit, etc.

Ita perperam Somnis habetur in Lege Longob. lib. 2. tit. 43. § 1. et Sumnis lib. 3. tit. 13. § 3. Carol. M. 27. Guido 4. nisi spectetur vox Germanica Saumnus, cunctatio, mora. Wendelinus vero vocem Sunnis a Teutonico Sun, vel Son deducit, i. separatus, segregatus, quia, qui sunnim proponunt, ut plurimum abesse a judicio propter negotia coguntur.

Salmasius ad Spartianum pag. 20. a Sontico morbo, etymon arcessit, quem non pro caduco duntaxat, sed pro quavis etiam graviori ægritudine in duodecim Tabulis accipi observat, ita ut sunnia, vel sonnia dicta sit quasi sontia. Sed aliud nos etymon attigimus in Soniare. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc. tom. 6. col. 241. Grimm. Antiq. Jur. German. pag. 847. sqq.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Sonna, in Vita Gregorii VII. PP. sæc. 6. Bened. part. 2. pag. 449 :

Venient infra terminum Asscensionis Domini, exceptis legitimis Sonnis, id est, morte, vel gravi infirmitate, vel captione, etc.

Sunnia. Marculfus lib. 1. form. 37 :

Ipse nec venisset ad placitum, nec ulla Sunnia nuntiasset.

Vetus Placitum apud Mabillon. tom. 4. Vitar. SS. Ordinis S. Bened. pag. 619 :

Nec nulla Sunnia nunciasse affirmat.

Editio sannia præfert, pejus apud Felibian. Hist. Sandion. pag. xiv. legitur, Samnia.

Sonia. Vetus Placitum sub Chlodoveo III. Rege, apud eumdem Mabillonium :

Nec misso in vice sua derixsisset, nec nulla Sonia nunciasset.

Formulæ vett. incerti auctoris cap. 22. et 38 :

Nec ipse ille ad id placitum venit, nec missum in vicem suam direxit, qui ullam Soniam nuntiaret.

Baldricus lib. 3. Chron. Camerac. cap. 42 :

Et si Sonia eos tenuerit, probetur ipsa, et infra aliam quadragesimam placitum expectabitur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Sonium, in Tabul. S. Florentii ann. 1198 :

Et similiter quitaverunt Oliverius de Dinan et fratres ejus Priori Pontis de Dinan Sonium curiæ quod repetebant.

Soinus, Sonius, Essoinus, etc. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 29 :

Nisi competens Soinus eum detineat.

Alii codd. habent Essoinus. Soinus et sonius, cap. 41.

Nisi competens Soinus intercedat,

cap. 50.

Nisi Soinus legalis eum detineat,

cap. 51.

Nisi Soinus intercedat

, cap. 61. Atque hinc liquido apparet, unde vox Soin, pro cura, animi anxietas, occupatio, apud nos originem ducat ; cum qui ejusmodi excusationibus utuntur, quo minus juri stent, negotiis distentos sese profiteantur. Vide Soniare.

Essonia, Exonia, Exonium, Idem quod Sunnis, a quo profecta hæc vocabula, nostris Exoine, Essoigne. Assisiæ Hieros. MSS. cap. 8 :

Venir par Essoigne, c'est alleguer excuse.

Vetus Consuetudo Norman. MS. 1. part. sect. 4. cap. 1. ait, exoniam esse

un delaiement, qui monstre cause par quoi cil, qui est semons, ne vient pas à court. Exoine ou excusation

, in Consuetud. Montfortensi art. 43.

Ensognie et Exsonie

, in Consuet. Hannoniensi art. 14. 68.

Essoigne leel

, in Litteris Philippi VI. Reg. Franc. ann. 1330. tom. 2. Ordinat. pag. 53.

Essoyne loyal,

in Litteris Johannis Reg. Franc. ann. 1354. ibid. tom. 4. pag. 152.

Essoine,

apud Bellomaner. cap. 2. et 3.

Essoiniement

apud Bellomaner. MS. cap. 2. pag. 8. r°. col. 1. Hincmarus Remens. in Quaternionib. a Cellotio editis, et Opuscul. 29 :

Qui mittens ad Dominationem vestram, excusationem impossibilitatis suæ illuc veniendi mandavit, requisita est, quam patriotica lingua nominamus Exonia, quia venire nequiverit.

Hincmarus Laudun. in Schedula Episcopis et Regi porrecta pag. 434 :

Sæculare judicium non adii, et Exoniam, scilicet personam, quæ firmaret, quod illic venire nequirem, non transmisi.

Charta ann. 1167. ex Tabul. B. M. de Bononuntio Aurel. :

Ad mandatum Prioris sine Exonio fenatores submonebit.

Litteræ M. Comit. Atrebat. ann. 1306.

inter Ordinat. Reg. Franc. tom. 4. pag. 338 :

Cum ex relatione Majorum, Scabinorum et Communitatis villæ S. Audomari intellexerimus, quod quædam consuetudo vulgariter dicta Ensoine, quæ potius abusus et corruptela meruit appellari... Tale statum importans, ut videlicet si aliquis quantumcumque purus, ignocens, immunis in remotis partibus, peregrinationis, mercationum aliave necessaria et honesta causa consistens, super aliquo crimine, vel questione in Halla villæ prædictæ, in judicio vocaretur, nisi in eodem instanti responderetur publice pro eodem, Non est in villa, reus et convictus super sibi impositis, per judicium habebatur.

Charta conventionis inter Henricum Regis Angl. et Robertum Comit. Flandr. in Libro nigro Scaccarii pag. 9 :

In auxilium Regis veniet, nisi per aliquam harum quatuor Essoniarum remanserit, etc.

In alia ibid. pag. 18. legitur, Exoniorum. Essoine, pro impedimentum, seu negotium quo aliquis distrahitur occurrit in Litteris Caroli V. Reg. Franc. ann. 1369. tom. 5. Ordinat. pag. 202 :

Avec grant Essoine et destourbier d'eulx et de leurs gens.

Essonium, apud Rogerum Hoveden. pag. 549. in Regiam Majestat. lib. 1. c. 7. § 1. etc.

Exonium, Eadem notione. Gauterius Cancellar. de Bellis Antiochen. pag. 446 :

Præcepitque suis omnibus absque omni dilatione et Exonio illic tendere.

Charta ann. 1223. in Probat. Hist. Vergiac. :

Quoniam audivimus excusationem vestram, quod ad nos pro Essonio corporis vestri personaliter accedere non potestis, etc.

P. Carpentier, 1766.

◊ Essoine, in Lit. ann. 1369. tom. 5. Ordinat. reg. Franc. pag. 202. Charta Hugon. de Castell. ann. 1219. in Chartul. Campan. fol. 50. v° :

Notum facio..... me jurasse super sanctos Blanchæ illustri comitissæ Trecensi et Theobaldo comiti nato ejus, quod fortericias meas...... reddam eis..... Ipsi autem mihi fecerunt jurare in animas suas, quod infra xl. dies postquam fuerint extra Exonium suum, michi reddent eas ita munitas, sicut eis traditæ fuerant bona fide.

Alia ann. 1209. ibid. fol. 53. v° :

Postquam ab Exonio suo fuerint expediti. Postquam de Negotio suo liberati essent,

in alia ann. 1220. ibid. fol. 55.

Quarente jours après ce que ses Essoines lui seront failliz,

in Lit. ann. 1262. ibid. Essonium passim, eodem sensu, in laudato Chartulario. Vide supra in hac voce.

P. Carpentier, 1766.

Essoignia, pro Essonia, ut Essoignare, pro Essoniare, Excusationem proponere. Scacar. S. Mich. apud Rotomag. ann. 1232. ex Reg. S. Justi Cam. Comput. Paris. fol. 24. r°. col. 1 :

Judicatum est quod dominus Zacharias de Reniers non potest Essoignare se de recordatione scacarii petita, sicut breve de nova dessaisina, si prius fuerit Essoignia et deffectus.

◊ Frustra porro viri docti aliunde, quam a sunnis, vocis istius etymon accersunt, quam Budæus, Perionius, et H. Stephanus a Græco ἐξόμνυσθαι effictam putant, quod est, excusare jurejurando absentiæ causam ejus, qui vadimonio obstrictus est. Jacobus Bourgoing lib. de Orig. et usu vulgarium Linguarum pag. 14. ab exonerare deducit. Cujacius in tractatu 7. ad Africanum ad leg. 23. de Oblig. et act. a Latino barbaro exidoneare, id est non esse se idoneum affirmare, priorem improbans sententiam : cui favent codices MSS. Legis Alamannor. c. 44. § 1. qui exoniare se habent, ubi editi idoneare.

Sed Cujacii quoque nec aliis placet, Pithœo, Bignonio, Spelmanno, Vossio, etc. qui probabilius censent, a voce sunnis et sonnia hauriendum etymon. Vide Sonare 3.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Sunnis vero originem repetit Hickesius in Dissert. Epist. pag. 8. a veteri Mæso-Gothico Sunia, veritas : quod impedimentum, quo quis ne ad curiam se sisteret prohibebatur, verum et legitimum esse probare tenebatur. Hinc Essoniare, pergit ille, optime respondet verbo Sunian, quod probare verum, verificare, jurejurando confirmare sonat. Sed curiosius exquisita mihi videtur isthæc originatio ; sincerior est illa magisque nativa quam proponit Vir doctissimus in Soniare. Vide in hac voce.

◊ Varias autem Essonias, seu excusationes, (Essonia rationabilia apud Hovedenum pag. 549. et in Regiam Majest. lib. 1. c. 8.) quæ in jure proponi solent, recensent libri forenses, L. 2. D. si quis cau. in Jud. sist. Lex Wisigoth. lib. 2. tit. 1. § 18. 33. Speculum Saxonicum lib. 2. art. 7. Stabilimenta S. Ludovici lib. 1. cap. 118. Petrus de Fontanis in Consilio cap. 4. vetus Consuetudo Normannica MS. 1. part. sect. 4. c. 1. et seqq. Edita cap. 39. Assisiæ Hierosol. MSS. cap. 215. et seqq. Regiam Majest. lib. 1. c. 8. Glanvilla lib. 1. cap. 10. et seqq. Britton. c. 122. Bracton. lib. 5. tract. 2. cap. 2. 4. et Fleta lib. 6. cap. 7. 8. 9. 10. 13. ex quibus aliquot ex ejusmodi Essoniis delibabimus. Fortescutus de Laudib. Legum Angliæ c. 52 :

Crebro in deliberationibus judicia maturescunt ; sed in accelerato processu, nunquam. Quare Leges Angliæ Essonium admittunt, qualia non faciunt Leges aliæ mundi universi.

Essonium de Malo Lecti, Cum quis morbo ita detinetur in lecto, ut ad judicium venire non possit. Qui quidem morbus dicitur Infirmitas de resseantisa. Prima Statuta Roberti I. Regis Scotiæ cap. 6 :

Pro Essonio, quod Gallice vocatur Mal de lit, hoc est malum de lecto, Anglice Bed evill. Essoine de maladie residente,

in Consuet. MS. Normann. Vide Statutum 2. Westmon. cap. 19. Regiam Majest. lib. 1. cap. 8. § 3. Glanvillam lib. 1. c. 18. 19. Statuta Roberti I. Regis Scotiæ c. 6. § 1. 2. Radulphum de Hengham in Summa magna cap. 3. 4. 9. in Parva c. 1. Bractonum lib. 5. tr. 2. c. 4. § 1. 2. 3. cap. 7. § 1. cap. 8. 9. 10. 11. 12. et seq. Fletam lib. 6. c. 10. Consuet. Cenoman. art. 95. etc. Adde præterea Speculum Saxon. lib. 2. art. 7.

P. Carpentier, 1766.

Essonia de Maladia Residente, Cum quis morbo ita detinetur domi, ut ad judicium venire non possit. Scacar. apud Cadom. ann. 1234. in eod. Reg. fol. 29. r°. col. 2 :

In Essonia de maladia residente, necessarius est garentus.

Assis. Bajoc. ann. 1236. ex Cod. reg. 4651 :

Judicatum fuit quod Essonia de maladia residente non erat recipienda ex parte ejus, qui in placito debiti, quod debebatur ab eo, illam Essoniam fecerat. Exone de maladie,

in Lit. ann. 1377. tom. 6. Ordinat. reg. Franc. pag. 274. Vide Essonium de malo lecti.

Essonium de Malo Veniendi, Cum quis infirmitate ita est detentus et impeditus, ut venire non possit. De eo agunt l. 2. § 1. D. si quis cau. in jud. sist. Regiam Majest. lib. 1. cap. 8. § 3. Bracton. l. 5. tr. 2. c. 4. § 1. 4. 5. c. 5. 6. 7. 9. Fleta lib. 6. c. 9. Radulfus de Hengham in Summa magna cap. 3. 4. 9. in Parva c. 1. Britton. c. 125.

Ensoine de son corps,

apud Petrum de Fontaines c.

4. n. 18. 24.

Essoine par enfermeté qui vient d'aventure

, in Consuetud. Norman. MS.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Exonium Proprii Corporis, Eadem notione. Charta Philippi Aug. Reg. Fr. ann. 1267. apud Marten. tom. 1. Anecd. col. 804 :

Archiepiscopus, vel Episcopus, non posset se exoniare super his, nisi haberet Exonium proprii corporis ; et si Exonium proprii corporis haberet, tunc loco suo mitteret bona fide fideliorem et legaliorem quam posset invenire ad id faciendum.

P. Carpentier, 1766.

◊ Homag. Radul. dom. de Baugency ann. 1244. ex Chartul. archiep. Bitur. fol. 170. r° :

Par plusieurs feis vous aie requis par mes lettres pendans et par mes homes liges le mien que vos tenés por l'Essoine de mon cors, où je aie esté longuement et su encores.

Essonium de Malo Villæ, Cum quis primo die in curia comparuerit, et se obtulerit, et sine responso eodem die recesserit, si propter aliquam infirmitatem supervenientem a loco, ubi hospitatus fuerit, et receptus, se transferre non possit, nec ad curiam venire, mittit duos Essoniatores, aut excusatores, qui in Curia publice protestantur, quod tali infirmitate detentus est in eadem villa, vel in alia, ubi pernoctavit, quod ad curiam venire non possit pro lucrari et pro perdere. Ita Regiam Majest. lib. 1. cap. 8. § 9. Bracton. l. 5. tr. 2. c. 7. Fleta l. 6. c. 13. etc.

Essonium de Ultra Mare, vel ultra aquam, etc. Cum quis in passagio generali ad terram Hierosolymitanam transiit. Regiam Majest. l. 1. c. 8. § 12. 24. 25. 26. Glanvilla lib. 1. c. 25. Radulfus de Hengham in Summa magna c. 4. 9. in Parva c. 1. Fleta lib. 6. c. 8. Britton. c. 123. Petrus de Fontaines in Consil. cap. 4. § 4.

Essoine de Croisez

, in Consuetud. Norman. MS.

Essonium per Servitium domini Regis. Statutum Glocestrense ann. 6. Edw. I. cap. 8. Regiam Majest. lib. 1. c. 8. § 14. et seqq. Statuta 1. Roberti I. Regis Scot. c. 6. § 1. 2. Radulfus de Hengham in Summa magna cap. 4. 11. in Parva cap. 1. Britton. cap. 124. etc.

Essonium de Esse ad Nundinas, in Regiam Majest. lib. 1. cap. 8. § 30.

Essonium Participum, Quod a participibus seu sociis proponitur, in Fleta lib. 6. c. 12.

P. Carpentier, 1766.

Essonium de Via Consilii, Cum quis quocumque consilii capiendi gratia profectus, ad judicium venire non potest. Assis. Abrinc. ann. 1236. in Reg. S. Justi Cam. Comput. Paris. fol. 30. r°. col. 1 :

Bene potest quis facere se Essoniari de via consilii, postquam fuit in assisia et respondit.

P. Carpentier, 1766.

Essonia de Via Curiæ, Cum quis in itinere ad curiam, infirmitate aliqua detinetur. Scacar. apud Cadom. ann. 1234. in cod. Reg. fol. 29. r°. col. 2 :

In Essonia de via curiæ, sufficit quod essoniator dicat sine garanto, quod paratus est deresnare ad esgardum curiæ.

Essoniare, Essoniam, seu excusationem proponere, in Regiam Majest. lib. 1. c. 7. 8. 21. 25. et in Fleta lib. 5. c. 2. § 2. Essoigner, in Statuto Philippi VI. Reg. Fr. tom. 2. Ordinat. pag. 68. Essoinier, apud Bellomaner. cap. 3. Exonier, vel Exoiner, in Consuet. Cenoman. art. 95.

P. Carpentier, 1766.

◊ Essoiner et Essonner, nostris. Lit. remiss. ann. 1391. in Reg. 141. Chartoph. reg. ch. 155 :

Pour excuser et Essonner ledit doyen, maistre Pierre Wautier vint pour lui en jugement devant icellui prévost, en disant qu'il estoit si malade, que les piés ne pourroient porter le corps.

Aliæ ann. 1410. in Reg. 165. ch. 72 :

Jehan Courtois en Essoinant icellui Gilet par devant le bailli,... proposa une faulse Essoine. Essoinier, Soingniier

et

Soinniier

, apud Petr. de Font. in Consil. pag. 121. art. 19. et 20.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Exoniare, Eodem significatu. Leg. Normann. apud Ludewig. tom. 7. Reliq. MSS. pag. 245 :

Quod ibi accesserit pro A. quem in crastino Exoniabit, etc. Ensoigné,

impeditus, Gall. Embarassé, in vulgari carmine de prælio Azincurt. ann. 1415. apud Monstrelet. tom. 1. c. 149. ubi de Carolo VI :

Chief Ensoigné par piteuse adventure, etc.

P. Carpentier, 1766.

Exoniare Corpore, Graviter vulnerare, in discrimen vitæ adducere, nostris alias Exoiner, vel Mettre en Essoine de corps, aut de mort. Lit. remiss. ann. 1453. in Reg. 182. Chartoph. reg. ch. 136 :

Le suppliant voyant et doubtant qu'elle ne le mehaignast ou Exoinast du corps, etc.

Aliæ ann. 1397. in Reg. 153. ch. 55 :

Icellui Avril eust tué ledit exposant ou mis en Essoine de mort, se n'eussent esté le maire de la ville d'Arville et autres.

Aliæ ann. 1455. in Reg. 187. ch. 148 :

Doubtant que icellui Bromon ne tuast le suppliant ou mist en Exoine de son corps, etc. Essoine,

nude, pro Periculum, discrimen. Lit. remiss. ann. 1380. in Reg. 117. ch. 2 :

Icellui Hennache couru sus ausdiz supplians, et les mist en telle Essoine et nécessité, faisant semblant de les tous tuer, qu'il se meissent à défense.

P. Carpentier, 1766.

Exoniari, Ære alieno impediri, opprimi, nostris alias Estre ensonniié. Charta scabin. Malbodii ann. 1311. ex Cod. reg. 10196. 2. 2. fol. 4. r° :

Comme veomes et connissomes que nos devandis sires li cuens Guillaumes est grandement Ensonniiés de pluiseurs debtes et de pluiseurs grans frais et fais de wieres et de chevauchies, etc. Ensongné,

pro Occupatus, cui rei alicujus cura commissa est, in Charta ann. 1287. tom. 2. Hist. Leod. pag. 403 :

Tant qu'ils seront Ensongné pour le corps S. Lambert warder, etc.

Essoniator, qui Joanni Sarisberiensi Ep. 7.

Excusator

, qui excusationem pro alio in jure proponit. Exoineur, Exoniateur, in Consuetud. Norman. cap. 39. 40. 66.

Essoinierre

, apud Bellomaner. cap. 3. Fleta lib. 6. c. 7. § 11 :

Mittat excusatorem, qui dicitur Essoniator, qui prætendat excusationem summoniti esse talem, quod venire non possit.

Soli vero illius fidei creditur, nec oneratur cautione fidejussoria, scilicet plegiorum ; sed domino probatio incumbit, utrum essonium sit verum. Bracton. lib. 5. tract. 2. c. 2. § 3. Vide prima Statuta Roberti I. Regis Scotiæ cap. 6. § 2.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Exoniator, Eadem notione, in Leg. Norman. supra laudatis :

Ipse exoniatus tenetur emendare vel salvare exonium suum per suum juramentum, in omnibus verbis in exonio expositis, vel per juramentum Exoniatoris.