![[]](img/image.png)
![[]](img/image.png)
![[]](img/image.png)
Actum publice apud S. Stephanum in tempore fratris Roberti Parvi, qui tunc temporis præceptor erat domorum Templi in Normannia, assensu omnium fratrum ejusdem Bajulationis.Alia notione, vide in Bajulus 2. 3. et 4.
![[]](img/image.png)
Pædagogum, Eruditorem, nutritorem. Sophoclis Scholiastes in Ajace Lorario :
παιδαγωγος ϰαί παιδοτρίϐης, ὁ λεγόμενος βαίουλος.Vitalis Episcop. Oscensis apud Blancam de Reb. Aragon. :
Alii Bajuli, i. servuli, vel nutritores,... quia consueverunt nutrire filios, et familias dominorum.S. Bernardus in Psalmum Qui habitat Sermone 12. n. 8 :
Vide enim quam necessaria sit ista protectio, ista custodia in omnibus viis tuis. XIn manibus, inquit, portabunt te, ne unquam offendas ad lapidem pedem tuum. Parum tibi videtur, quod sit lapis offensionis in via ? Considera quæ sequuntur : Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem. Quam necessarius pædagogus, immo etiam Bujulus, præsertim parvulo inter hæc gradienti ? In manibus, inquit, portabunt te. In tuis quidem viis custodient te, et deducent parvulum qua potest parvulus ambulare.Vide Bajula.
Non admittantur a vobis Monitores quos Bajulos vulgus appellat, ne gloriam vestram inter se ipsi partiantur.Atque hoc sensu passim vocem eamdem usurpant Hincmarus in Ep. de Ordine Palat. cap. 2. 6. et Opusc. 11. cap. 6. Fredegar. cap. 86. Auctor Vitæ Lud. Pii ann. 781. Gesta Dagob. cap. 2. Aimoin. lib. 4. cap. 15. 38. Hariulfus lib. 1. cap. 3. Flodoardus lib. 3. Hist. Rem. cap. 24. Paulus Diac. lib. 23. Hist. Misc. Sigebertus in Vita s. Sigeberti Regis Austras. num. 11. Chronicon Moissiac. ann. 641. etc. Gregorius Imperialis Pædagogus, apud Joannem VIII. PP. Epist. 46. Hinc
Carolus dimisso filio suo Ludovico sub Adalardi... Bajulatione, contra Normannosproficiscitur. Utitur et Aimoinus lib. 5. cap. 39.
![[]](img/image.png)
Pædagogus, Nutritor puerorum.Carolus Rex Burgundiæ filius Lotharii Imp. in Charta ann. 857. tom. 12. Spicilegii Acheriani pag. 120.
Comitem Girardum parentem suum ac nutritoremvocat. Papias :
Bajulus, Nutritor.Vetus Inscriptio : NERATIO SCOPIO V. C. FILIO CONSULARI CAMPANIÆ CUR-SUS SATRIUS NUTRITOR EJUS. Adde Gruter. 18. 10. 302. 4. Nutricius puerorum apud Adamum Bremensem cap. 54. Claudianus lib. 1. in Rufin. :
Nutritoremque puellæ tradidit.
Pædagogus, Custos et Magister Regispassim subscribit, qui in Tabular. Maurigniacensi Ch. 90. quæ est ann. 1102.
Pædagogus Ludovici Regis Filiidicitur. In Charta Ludov. VI. pro Monasterio S. Martini de Campis, Herluinus pariter, ut Magister Regis subscribit. Apud Ditmarum lib. 4. Bernhardus Magister Regis occurrit. Chronicon S. Vincentii de Vulturno pag. 675. de Authberto postmodum Archicancellario :
Cœpit ejusdem ImperatorisAdde Adamum Bremensem cap. 159. In Diplom. pro S. Maglorio Paris. dato Parisiis regnante Roberto Rege anno 2. cum gloriosa matre sua Adeleide, mentio fit Domini Hugonis Educatoris et Consiliarii Regis. Adde Hist. S. Audoeni Rothom. pag. 463. et Jo. Columbum in Episcopis Vivariensibus lib. 2. n. 46.(Caroli M.)Magister et institutor esse prudentissimus.
Gregorium Bajulum Imperialem Græcorum, qui tunc in Ydronto degebat, cum multis exercitibus... Barim introduxerunt.Hujus mentio est apud Joannem VIII. PP. Epist. 168. 169. 178. Vide Meurs. in Gloss. Fabrotum ad Cedren. et nos in Gloss. ad Villhard. et Glossar. med. Græcit. vocibus Βαίουλος et Βάγυλος. In Append. col. 33. Βαγοῦλος.
Volat lancea, inerme pueri crudeliter latus petens ; sed fidelis Bailus, velut subito facto amens, ocius occurrens inermis, et ipse prono corpore nimium sævum capit telum.
Anno Domini mcclxxxix. Hic jacet Dominus Guillelmus Balius olim Domini Amerighi de Nerbona.
Hos ex Monachis itineris comites Assumens, prænominatum Remigium, meque, qui hæc scribo, Aimoinum, cum Guillelmo suæ venerantiæ, juxta Abbatum morem, tum Bajolo. Balivi Monasteriorum,apud Ingulfum pag. 856. 906. Vitæ Abbat. S. Albani :
Ex tunc poterit electusIbidem pag. 72 : de Abbate :(Abbas)sibi de sociis, qui secum commorentur, quos Bajulos dicimus, providere.
![[]](img/image.png)
Exinde solus ut potuit, ut decentius intraret, sequentibus Bajulis suis, ivit sessum.Infra eadem pag. :
Circumdedit sibi habitum suum, assistentibus Bajulis suis.Pag. 73 :
Qui et ipsius Abbatis et subsequentis diu Bajulus extiterat.Ibid. :
Bajulus Abbatis et sigilli custos.Matth. Paris ann. 1257 :
Johannes Abbatis Bajulus et Procurator.Archivum Majoris Monasterii :
Ex parte Monachorum, Garnerius Abbas, Ber. Bajulus, Barthol. prior Nannet.In usibus Culturæ Cenoman. :
Ad cœnam habeant prior et præpositus, et cellerarius, et Bajulus, et duo Priores de foris, magnam mitam.Bajulus seu Balivus in Monasteriis sæpe dictus est is, qui expensas curabat, et victualibus comparandis erat præpositus, uti patet ex computis S. Petri Carnutensis, et ex Charta Abbatis S. Barnardi de Romanis tom. 1. Hist. Dalphin. pag. 142. ubi Bajulus appellatur, et Procurator et Custos domus et terrarum Abbatis. Camera Ballivorum in Monasteriis, in Hist. S. Martini de Campis pag. 208. Ita etiam Episcoporum Officiales vocabant. Eædem Vitæ Abbatum S. Albani pag. 41 :
Præcepto Abbatis sui Alexandro Episcopo Lincolniensi adhærens, Bajulique, officium exercens, etc.Hinc forte Bajulare officium, munus aliquod exercere in Monasteriis, dixit Marculf. lib. 1. form. 1 :
Ut de vestra congregatione, qui in vestro Monasterio sancta debeant Bajulare officia, etc.
Non admittendos proinde monitores, quos vulgus Bajulos vocat.Ubi monitores intelligendi sunt ii, qui renuntiarent Abbatibus quidquid ab aliis Monachis fieret ; ad quod ideo proclives esse poterant Bajuli, quia cum Abbatibus continuo commorabantur.
Legebantur autem 12. eadem nocte de beata Virgine Lectiones, quas corde tenus sine candela Bajuli transcurrre consueverunt.
Bajuli Ecclesiæ et anniversariorum procuratores possunt auctoritate propria pignorare debitores anniversariorum.
Per decanum et capitulum singulis annis, in crastino Exaltationis sanctæ Crucis, provideantur sufficientes cellerarii et Baillivi ad distributiones et alia ecclesiæ negotia exercenda.Vide supra Baillivus.
Dom. Guillelmus Martini presbiter de Aquis, vicarius ecclesiæ S. Stephani vallis Veranicæ, numeravit et solvit Bajulo et distributori anniversariorum ecclesiæ S. Salvatoris Aquensis, pro suo anniversario, ducentos florenos auri.
![[]](img/image.png)
![[]](img/image.png)
Tutores vel Bajuli respondeant, si voluerint, pro pupillis.In Consuetudinibus municipalibus maritus dicitur Bajulus uxoris, Mari et Bail. Chronicon Flandr. cap. 69 :
Et le Roy l'a receu en son hommage, et le Duc son Baron, comme Bail d'elle.Per Assisias Hierosolym. MSS. cap. 168. et 170.
Bailliage ne doit nul avoir, si le fié ne li peut escheir, for que en une sole maniere : se l'eir a pere ou mere, laquelle il ait des deus, celui emporte le Bailliage devant tous les autres par l'assise.Et cap. 169 :
Le Bail n'a point la garde de l'enfant, qui est Seigneur de terre, de crainte que la convoitise lui fit faire la garde du loup ; mais il doit estre gardé par accort du commun de ses hommes, tant son corps que ses forteresses, et doit avoir son vivre honorablement, et ses forteresses fournies raisonablement des rentes de la Seigneurie.At cap. 170 :
Le pere ou la mere qui ont le Bail de leur enfant, en ont aussi la garde, pour ce que l'eschette dou fié ne peut venir à lui.Philippus Bellomanerius in Consuet. Bellovac. MS. cap. 15. discrimen esse observat entre le Bail et le garde.
Confer Mittermaieri Instit. Jur. German. § 415. not. 18. et Klimrath. in Revue de la législation française et étrangère ann. 1837. pag. 356.De Baill. Tuit cil qui tiennent en fie sunt en baill par la reson dou fie. Or demende len qui aura baill ? Len dit que li plus pres. Et s'il i a feme ou home ive qui aura leal ball li uns ou les ij ?
§ Len dit li males aura la garde et s'il sunt ij males ives en l'escheete li dui auront le bail.
§ Et li autres aura la garde et aura avenant por la garde ; et tel chose si est de fie portable, car choses non portables, et non de baro mes de contez, qui sera de ij yves homes ou home et fame, ou feme et fame pareil ; et li deus homes ont le preu et uns a la garde, et de iij freres li ainz nez a la garde. Ne feme ne prent, tant qu'il i ait home issint pres, et se li freres ainz nez est morz et ait au le ennete li autre ont le bail yviement ; et bail dure dusque xxj an, et an feme a xv anz ; et mariage tost il bail nenil en home, et en feme oil ; en roi n'a point de baill mes il i a garde ; et les issues des choses a celui qui est en baill sont à celui qui a le baill, et len doit garder les choses dou baill en point.
§ Quiconques reçoit bail, il le reçoit à tot son fes et tot doie le menor ; cil qui prent le bail paie les detes et quant le menor viant à age il s'en vet o ses choses toz quites. Autremant vet dou vilenages, tant com li peres et la mere se tient de marier, tant ont de bail, et quant ils se marient si faut le bail, et sunt comme compoignon, par quoi lor biens soent acompoignez alors, autrement non.
§ Puis que la chose passe à autre que a la mère et au père bail faut, mes garde ne faut pas, ainz doit avoir li plus pres la garde de l'enfant. Or demande len en desve, ou en home qui ne set qui se fet, ou en malade qui ait maladie perpetuel savoir s'il i a bau ? Et len dit que non, mes il i a garde et li profiz de toz ses biens sunt seant.
Pro evidenti utilitate dictorum impuberum ad plenum cognita coram me tanquam coram Domino, auctoritatem et assensumpræstante, præsente et consentiente domina Maria matre dictorum impuberum tutrice et Baillia eorum.
Maria D. G. Regina Jerusalem et Siciliæ et Bajula nutrix et administratrix illustris nati nostri Ludovici Regis.Hæc eadem vox sumitur etiam pro nutrice ; hinc Massiliensibus etiamnum Baile, nourrice. Vide Bajula suo loco.
Et si ipse infans talis fuerit, qui in Ballias debeat intrare, ipsi possessores illius locis teneant et nutriant eum : et quando infans ad perfectam venerit ætatem, et de Ballia exire poterit, honorem recipiat.Testamentum Guillelmi Montispessulani ann. 1146 :
Guillelmus... in garda et in Baillia dominæ matris meæ usque ad ætatem 20. annorum permaneat.
Ut teneat eam suo Seniori Comiti Berengario, usque ad illum terminum, in quo habet acceptam Bajuliam sui nepotis et sui honoris, etc.
Statuimus ac mandamus, quod curam animarum habentes, et qui sunt in personalibus, vel dignitatibus constituti, publica officia sæcularia non assumant ; nec Bajulas, nec vicarias teneant Laicorum.
Si femina decesserit ex cujus parte feoda vel allodia provenerint, vir ejus ante puerorum suorum plenam ætatem in ipsis prius, et in feodis eorum, et bonis Bajulationem habebit, quousque parvi ætatem suam habuerint.Ibid. semel et iterum occurrit.
Non debent liberi dolo vel fraude subtrahi vel induci ad matrimonium contrahendum sine licentia et voluntate ipsorum curatorum et tutorum, quam diu erunt in Baillagio eorumdem.
Pro Bailia et tutela puerorum bonæ memoriæ Guidonis quondam Comitis Sancti Pauli.
Baillium dictorum liberorum, et omne jus Ballii et regiminis eorumdem ad dictum dominum Comitem pertinebunt.Occurrit præterea in Edicto Philippi Aug. ann. 1197. tom. 1. Ordinat. reg. Franc. pag. 22.
Ballium sive advocatia terræ nostræ et liberorum nostrorum in ipsius Regis custodia, usque ad ætatem ipsorum liberorum legitimam integre remanebit.Alia ann. 1270. ex Archivis Castri Nannet. :
Computavit Riocus de Penros Senescallus Leonensis de exitibus balliæ de domino Gardone Bastard c. libras... de Ballio Amiciæ de Foresta, pro Ballio filii Brientii de Cheac.Occurrit etiam apud Marten. tom. 1. Ampliss. Collect. col. 1029. et 1244. In Hist. Harcur. tom. 4. pag. 2170. et in Spicileg. Acher. tom. 10. pag. 197.
![[]](img/image.png)
Sub tutella et Ballo dominæ Mariæ matris suæ, etc.Pactum matrimonii inter Carolum Regem Aragon. et Margaritam filiam Caroli II. Regis Siciliæ ann. 1290. apud Marten. tom. 1. Anecd. col. 1238 :
Jure Balli secundum locorum consuetudinem sibi salvo, habebit etiam post Ballum finitum cum dotalitio illo, etc.Adde Regestrum Magn. Dier. Campaniæ ann. 1285. fol. 18. Marten. tom. 1. Ampliss. Collect. col. 1216. et 1240. Hist. Harcur. tom. 4. pag. 1124. etc.
Clerici beneficiati, seu in sacris ordinibus constituti, non sint advocati pro pretio, seu in fraude pretii in curia laicali, nec loco laicorum curiam teneant, nec BallistiQuæ quidem vox perperam de balationibus seu saltationibus et choreis est intellecta. Hic enim, ut palam est, de negotiis secularibus a quibus abstinere debent Clerici sermo fit, inter quæ tutela non ultimum locum tenet, ut norunt qui res ecclesiasticas vel leviter attigere.(leg. Ballistis)eorum seu aliorum illicitis præficiantur.
Marchione itaque dimittente Bajulatus officium, Comites, Barones... convenerunt rogantes Principem Manfredum, ut Balium nepotis Regis pupilli a Marchione dimissum, quod eidem Principi jure agnationis legitime offerebatur, assumeret..... cum ex quo Marchio semel Baliatus officium gerere cœperat, se ab eo exonerare non posset.
![[]](img/image.png)
De mane est consuetum, quod Bajuli argentariorum ac etiam Bajuli menescallorum faciunt dicere unam Missam in altari B. Eligii.
Item quod dicti consules possint instituere et destituere Bajulum seu Bajulos super quolibet ministerio textatorum, macellariorum, etc.
Contra senescallum vel capitales Ballivos principis, in eis quæ ad principem pertinent, vel ad personas eorum tanquam justiciariorum, fit desrenia per septem hominum sacramenta.
![[]](img/image.png)
Item homines S. Amantii et pertinenciarum recipient mensuras vini a Bajulis Confratriæ S. Spiritus, quæ fit in villa S. Amanii qui tenebunt l'eschandelho sive lo payro, et omnes homines recipient a dictis Bajulis, etc.
Nos Guirus Genesii Bajulus Curiæ ordinariæ Montispessulani illustris domini Regis Majoricarum et domini Montispessulani, sigillum auctenticum dictæ curiæ huic præsenti publico instrumento duximus apponendum.
Ego Bernardus de Dous Bajulus de palatio, etc.
Statuimus Magistros Camerarios,... ipsas rationabiliter diffinire causas, quas inter Bajulos Gabellatos suæ jurisdictioni subjectos oriri sæpe contingit.
qui Bajulivi Conventuales dicuntur, quia suarum linguarum præsides existunt.Statuta istius Ordinis tit. 10. § 1.
Principes, Barones, et Milites exercitus me imperii Ballivum elegerunt.Ipse vero Imperii moderatorem se inscribit in eadem Epistola. Vide infra Balius.
Nec defuerunt magnanimi Bajulini, priores, preceptores ac fratres sacri ordinis Jerosolimitani pariter negociatores indigeneque et Græci, qui pro fide orthodoxa fortiter pugnare non formidant... Nostri in pomerio tubarum clangore jubilant. Princeps noster præclarissimus, ingenti acumine preditus propediem hostilem invasionem futuram conjectat. Maturo igitur consilio, presidia menium instituit ; hiisque præstantes viros preficit, subsidia quoque non negligit, quibus et electissimos sui ordinis cujusvis nationis Bajulinos et equites preesse voluit, qui presto casu urgente adesse debeant.
![[]](img/image.png)
Placuit dicto RR. domino, quod salarium secretarii taxetur per Bajulos tabellionum.
Inter alia privilegia et immunitates concessas dictæ universitati Panormi per dictum dominum Regem Petrum fuit concessum quod ex nunc inantea Bajulus dictæ urbis nominaretur et vocaretur Prætor, prout antiquitus assueverat vocari.Instrum. ann. 1120. tom. 1. nov. Gall. Christ. pag. 67 :
Reddidit... castrum et villulam et quam contra voluntatem ejus ædificaverat et ejecit Bajulum... et dimisit omnes malos usus.
Premierement que vous servirez le Roybien et loyalement, et garderez son secret et son droit par tout là ou vous le sarez.
Item, que vous ferez bon droit et hatif à tous ceux qui auront à faire devant vous pour cause de votre Office, tant au foible comme au fort, tant au pauvre comme au riche, sans acceptation de personne, quelle qu'elle soit.
Item, que de nulle personne de votre Baillie, ne d'autre quelle qu'elle soit, qui est cause devant vous, ou esperez qu'il doie avoir, vous ne prendrez don ne present de vin en tonnel, de beste entiere, comme buef, ou porc, ne viande, ou viandes en autre maniere, fors que pour la souffisance de la journée, ne or ne argent, ne joyaux ne autres choses, qui puissent ou doient tourner à mauvaise convoitise.
Ainsi le jurez-vous, Bailly, ainsinc vous aist Diex et ces saintes Evangiles.Exstat aliud simile, sed prolixius sacramentum in 8. Regesto eorumdem Memoralium pag. 55.
Nous voulons et ordennons que tous Seneschaux, Baillis.... tantost comme ils seront crées et establis és offices de par nous, viengnent en la Chambre de nos Comptes devant ditte, pour faire illec leur serment.
Item, que tous Baillis et Receveurs veenguent compter ordonneement aus drois termes accoustumez sur peine de perdre 60. livres tournois, chascun Bailly à chascun termes et chascun Receveur des Seneschaussées la moitié de ses gages.
Item, que tous les Baillis dou Royaume de France, excepté celuy d'Auvergne, feront les receptes de leurs Baillies, et en compteroient aux termes accoustumez sur la peine dessusdite, et n'y ara autres Receveurs excepté le Receveur de Paris, qui ara 100. livres tournois chascun an pour raison de ses gages, et chascun Bailly et le Prevost de Paris aront 500. livres tournois de gages par an, et est faite celle creuë és Baillis pour cause des receptes à leurs Baillies et au Prevost de Paris pour la multitude des besoignes qu'il y a à faire.
Anciennement le Prevost de Paris souloit prendre par tout l'an 292 livres par. pour ses gages,c'est 16. s. par jour, et il prend orendroit chascun an 400. livres par. et 160. livres l'an de don de creuë.
Les Baillis de Senlis et les autres de France prenoient par jour 16. s. et n'y avoit nul Receveur, et autant prenoit-il orendroit, et s'y a Receveurs qui prennent chascun 80. livres par an.
Les Baillis de Normandie souloient prendre chascun 20. s. tournois de gages par jour, c'est 365. livres tournois par an, et chascun prend orendroit 500. livres tournois de gages par an et oultre ce le Bailly de Rouen prenoit 100. livres tournois par an pour robes et chevaux, et les prend encore.
Les Baillis de Champagne souloient prendre chacun 20. s. tournois de gages par jour, et le Receveur 500. livres tournois, et autant prenoient-il orendroit, et aussi les autres Officiaux.
Les Seneschaux souloient prendre, c'est assavoir Poitou, Xaintonge, d'Auvergne, chascun 500. livres tournois de gages par an, Caours et Perrigort ensemble 600. livres, Tolose 700. livres tournois, aussi prennent-il encore, et avec ce il retenoient les emolumens des seaux des Seneschaucées qu'ils portent.
Le Seneschal de Bigorre souloit prendre 365. livres tournois de gages par an, et il prend orendroit 400. liv. tournois, et li Receveur 100. liv. t. par an.
Li Gouverneres de Lille Mess. Thibaut de Denisy prenoit l'an 1325. en son temps 1000. liv. t. de gages par an, et Mess. Regnaut de Choisel Gouverneres orendroit prent 500. liv. t. par an, et le Bailly souloit prendre 200. liv. par an et n'y avoit Gouverneur ne Receveur, et li present li Receverres 80. liv. par an.
Le Bailly de Crescy souloit prendre 60. liv. tourn. de gages, et il prend orendroit 200. liv.
C'est l'ordonn. comment les baillifs de France et de Normandie, et les Seneschaux, et les Commissaires de par le Royaume doivent venir compter. Les Baillis de Normandie doivent venir compter le lendemain des Octaves de Pasques et de la S. Martin chascun 2. jours l'un après l'autre.
Le Bailly de Roüen, lendemain des Octaves de Pasques, et aura 2. jours pour compter.
Caën après aura 2. jours. Caux 2. jours après. Constantin 2. jours après. Gisors après 2. jours.
Les Baillis de France doivent venir compter lendemain de l'Ascension et de la S. Andry, et doit chascun l'un après l'autre avoir 2. jours pour compter à chascun terme ; Paris, Senlis, Vermandois, Amiens, Sens, Orleans, Bourges, et Tours.
Seneschaux doivent venir compter aux Octaves de la S. Jean chascun an, et aura celuy de Poitou. 2 jours, Xaintonge 2. jours, Angoulesme 1. jour, Auvergne 2. jours, Thoulouse 8. jours, Roüergue 2. jours, Carcassonne 8. jours, Beaucaire 8. jours, Pierregort 2. jours, Caoursin 2. jours, Lyon 2. jours, Mascon 2. jours.
Champagne à la my-Aoust 8. jours.
La ville de Doüay, et toute la terre devers Flandres de la Septembresche.(sic)
Nevers aux Oct. de la Septembresche.
Les Baillis de Normandie aux huitaines de la S. Martin, se il n'y a pleiderie, et se il y a, il soit bon, que ils veinssent lendemain de la Toussaint.
Les Baillis de France à la S. Andrieu,et aura chascun Bailly de France et de Normandie 2. jours pour compter l'un après l'autre.
Navarre rendra de la Tiphaine, et aura 8. jours.
Ensuit tous les Comptes ordinaires ouys, après le temps dessusdit pourra l'en oyr les Commissaires des dixièmes, des annuex, de Messaigiers, et autres Commissaires.
Les Comptes de l'Hostel le Roy, de Madame la Royne, avec les joyaux pour 2. termes.
Nous voulons que les Huissiers de Parlement laissent passer les Seneschaulz, Bailliz et nos Procureurs pardevers les Mestres, forz tant seulement quand il seront en conseil sur les arrez.
Cum dilectus et fidelis noster dominus Couciaci Theobaldum de Marla Ballivum castri sui Montismirelli duxerit deputandum ; nolumus quod occasione servicii dictæ balliviæ, quamdiu manserit in eodem, dicto Theobaldo, ejus uxori eorumque liberis aliquod præjudicium generetur, aut imponatur aliqua macula servitutis.
Quando dominus Rex vel alius nomine ipsius vult congregare cavalcatas per Bajulos parochiarum, ego debeo mandare dictas cavalcatas per totam dictam Vicariam, per dictos Bajulos, et cogere homines secundum mandatum domini, ut eant in guerram : et debeo dictos homines conducere, et capdelare per me, vel per alium, cum expensis tamen domini prædicti.Charta Berengarii Comitis Provinc. ann. 1234. ex minore Chartul. S. Victoris Massil. pag. 119 :
Retentis nobis cavalcatis semel in anno homines dicti castri teneantur venire in nostris castris, si contigerit nos vel Bajulos nostros facere exercitum.127. Vide Froissart. 1. vol. cap. 121. pag. 127. Labbeum tom. 1. Miscellan. pag. 658. Sanjulianum in Augustoduno pag. 215. etc.
![[]](img/image.png)
Johannes, etc. Universis, etc. Exposuit nobis Colardus de Salcibus Ballivus noster Vitriaci, quod cum ipse matrimonium contrahi procuraverit de Colardo filio suo, cum filia Radulphi de Dargieres Militis in sua Ballivia commorantis, timeatque, ne eidem imputari posset in futurum, quod hoc juxta ordinem facere non potest, absque emenda erga nos incurrenda : Notum facimus, quod attentis gratis servitiis, etc. eidem omnem emendam, quam propter præmissa incurrere potuit, remittimus et donamus, nonobstante, etc. Datum Paris. die 15. Junii ann. 1359.
...... Cunctasque per urbesElectos in jure viros, verique sequacesImposuit, medio qui cuncta negotia jurisLimite discuterent, nec eos ex urbibus iisdem,Ne favor aut odium sensus corrumpat eorum,Sed magis ex aliis ad munera pulcra vocatosElegit, sacra vel delegavit ab aula.
Item quod Bajuli facto tempore eorum regiminis morentur et remaneant in locis Bajuliarum suarum per 50. dies continue parati respondere omnibus de se conquerentibus.Quod etiam in Scotia factitatum docent Leges Scotiæ Quoniam attachiamenta cap. 101. Id vero et illi et nostri hauserant ex l. 1. Cod. Ut omnes Judices tam civiles, quam milit. etc. et ex Novella Theodosii et Valentiniani de Tributis Fiscalibus. In quam rem consulendus Theophanes ann. 2. Justiniani M.
mais ajorner le Bailli ne convient-il pas fere, car il est tosjors ajorné as Parlemens à ce jor de lor Baillies contre tos cix qui se voelent plaindre d'eux.Atque hæc generatim de
![[]](img/image.png)
![[]](img/image.png)
Hæc Statuta inviolabiliter servari jubemus, mandantes, quod Barones et vassali et bone ville jurent ista servari, Baillivis nostris ad hoc executoribus deputatis, qui infra mensem postquam fuerint in Baliviis suis constituti, publice et in loco publico et die solempni, jurent quod hæc servabunt.Charta anni 1298. ex Archivo Montis S. Michaëlis :
Nos frater Stephanus Abbas Savigneii et Magister Guillelmus archidiaconus Sabolii visitatores et reformatores monasterii Rothonensis a domino Papa delegati, statuimus, quod Abbas teneat Baillivias sive præposituras de Rothono, de Balneo, etc.Tabular. Angeriac. :
Ipse Petrus quitavit et concessit dicto Laidet et heredibus suis Balliam et libertatem ipsius Balliæ, quæ Ballia vocatur publice Præpositura fimorum.Vide infra Balia.
H. de Leonia : Ego dedi R. filio Cari pro bono suo servitio Balliam et ministerium et senescalliam hereditarie et perpetuo possidenda, inter me et ipsum nullo Ballivo mediante, in quinque plebibus, etc.Alia ann. 1225. ex eodem Archivo :
Noverit universitas vestra nos dedisse et concessisse dilecto militi nostro Eudoni Guidon Senescalliam et Bailliviam in plebe Tinet... sibi et heredibus suis in perpetuum. Dictus autem Eudo Guidon est homo noster ligius de Senescallia et Ballivia prædictis.Adde Regiam Majestatem lib. 1. cap. 15. § 14.
De Buzeto Diœcesis Tolosæ et Bajulia ejus.Et pag. 38 :
Asseruerunt etiam quod in Bajulia et districtu dicti castri sunt castra et villæ et parrochiæ infra scriptæ.Statuta Eccles. Barchin. ann. 1341. apud Marten. tom. 4. Anecdot. col. 622. E :
Bajulias, scribarias seu alia officia, etc.Concil. Hispan. tom. 4. pag. 527 :
Cedit quidem in magnum Ecclesiæ detrimentum, quod scribaniæ, vicariæ, Bajuliæ, sagioniæ.... per laicos gubernari, etc.Spicil. Acher. tom. 9. pag. 249. ex Testamento Jacobi cognomento Magni Regis Aragoniæ ann. 1272 :
Manumissores nostri habeant, teneant et recipiant tot annis et tamdiu omnes reditus et exitus civitatum.... et Bajuliarum suarum, etc.Præceptum S. Ludovici. ann. 1228. tom. 1. Ordinat. Reg. Franc. pag. 51 :
Volumus et mandamus, ut Bajuli nostri in quorum Bajuliis capti fuerint hæretici, etc.Hist. Dalphin. tom. 1. pag. 40 :
Desiderius Corlois est homo Comitis et tenet de eo Bajuliam de Menglas et de Longavilla et percipit pro ista Bajulia decimam partem in omnibus censibus et in tallia quinque solidos pro calciatura sua.Vide infra Balia.
Michel de la Tousche homme lige deux fois pour la grant Baillie Faiée du Chaillant, et à cause de la Baillie Faiée de Lennot de Changey. Colette la Bedelle femme lige à cause de la Baillie Faiée de Mayenne.
![[]](img/image.png)
Infra Bailliagium d'Evreux et d'Alençon.
Theobardus de Meseray dicti palatii nostri dum viveret conciergerius magistros Petrum de Marigny et Petrum le Moustier successive suos Ballivos, qui dictum Baillivatus officium.... exercuerant, commiserat.Rymer. tom. 9. pag. 879 :
Quoad officia tam justitiæ Parliamenti, quam etiam Baillavatus, Præposituras,Et pag. 898 :etc.
Præposituras, Bailliviatus, Senescallias, etc.Vide eumdem tom. 12. pag. 503.
Jurejurando firmavit, quod Comestabiliam, et Rectoraticum, aut aliquam Baliam publicam non acciperet, etc.Tabularium Brivatense Ch. 28 :
Placuitque mihi, ut post obitum meum ille teneat in Balia, et annis singulis censum reddat, etc.Charta ann. 1159. apud Joffredum in Nicea pag. 175 :
Omnes administrationes sive Balias, etc.Charta Comitis de Homburg. ann. 1312. apud Corium in Hist. Mediol. parte 2 :
Dans nobis potestatem et Bailiam præcipiendi omnibus Imperii fidelibus, etc.Joan. Villaneus lib. 1. cap. 25 :
Haveva passato il decreto fatto, che nullo dovesse stare in nulla Balia piu de cinque anni.Le Roman de Guillaume au Courtnez, MS. :
Vide Historiam Dalphin. tom. 1. pag. 140. et 141. in quibus voces Baillia et Ballia passim habentur eadem notione. Bailla in Charta ann. 1157. ex Archivo Castri Nannet.Mes pour tel Dieu qui tot a en Baillie.
Feudus Baylliæ debet, sicut dictum est, hominium et jurare fidelitatem et centum solidos de placito tempore mutationis, procurationem domus, id est, Abbatis suæ Romanis et totius terræ suæ facere tenetur, et ratiocinia et custodire terram suam... et hoc quod habet in Petrosis de Cappelleys, usque ad viam quæ tendit ad columbarium et in tribus mansis panem et potum et tres agnos cum pane et vino, et feudum quod Clemens tenet ab eo pro Baylia et servitium molendinorum.
Dono etiam ego Willelmus Baliaticum arquintalis, et tertium denarium in arquintali, et medallias, quas donant homines Montispessulani et Longobardi pro arquintali. Bayliwike,Apud Littletonem sect. 248. Baliato, apud Matthæum Villaneum lib. 6. cap. 33.
Monachus Ballivam suam, si quam habet, amittat.Idem alibi :
In qualibet Balliva, quas Obedientias dicimus, constituit.
![[]](img/image.png)
Reginam autem præcepit totius regni curam et administrationem (quæ vulgo Balium appellatur) tandiu gerere, dum puer ejus prudentiæ esset, quæ negociis provide disponendis sufficere putaretur.Adde pag. 674. Hac notione occurrit lib. 2. Epistolar. Innocentii III. PP. pag. 484. 488. 494. Edit. Venetæ.
Decere Majestatem vestram, quæ a summo Rege regni terreni tenet Bajulacum.
Era Pipino sovrano Balio et Governatore di tutta Francia.
Non multo post quum Imperator vellet in civitate Bajulum constituere, et eam pro suo arbitrio ordinare.
Et mitto illumInfra :(filium)et omnem meam terram, et meum honorem, et meos viros, quæ Deus mihi dedit, in Bajulia de Deo et de suis Sanctis, etc.
Ut sint in Bayoliam Dei et de sancta Maria, etc.apud Borellum :
Pieça fut morte, ou mal sortie,Selle ne fut en ma Baillie.
Litteræ Adhemari Engolismensis Comitis, quibus homines S. Ausonii... exemit ab omni Balliata, injusta exactione, exercitu, canis, ballivis, caseis et paleis.
Vel sub nomine Bajulatus Ecclesiæ ad firmam Laïcis conceduntur, etc.
Concedimus etiam, ut nemo ex hominibus ipsius Ecclesiæ.... constringatur ullo tempore ad faciendam Bajulationem, vel aliquam servitutem, etc.Adde pag. 1081.
Quoniam divitibus invitis faciebat dari officia secretiæ, mediocribus vero Bajulationis dohanas, certasque tabellas modicas, etc.Confer Indices ad Pertzii vol. Scriptorum 3. et Legum 2. Raynouard. Gloss. Roman. pag. 169. 170. infra Ballium, sqq.