ALTARE 6, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 6 altare » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 204c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/ALTARE6

6. ALTARE, Minutæ oblationes, in Charta apud Cencium inter Cens. eccl. Rom. :

In die Jovis sancti et die Veneris, si episcopus S. Rufinæ recipit jus quod consuevit habere, videlicet archam et Altare, ex quo pulsatur ad matutinum usque dum finitur officium, etc.

Arest. parlam. Paris. ann. 1416. 8. Aug. :

Dicti habitantes ad offertorium in festis annualibus ter vel quater in anno duntaxat veniebant, et si aliis diebus eos venire contingebat,... nec panem, vinum, ceram, aut Altare, ut in aliis partibus consuetum erat, offerebant.

Nisi ibi legendum sit ad altare.

Altarium Redemptiones, dicebantur certæ quædam præstationes, quæ dabantur Episcopis, quotiescumque Ecclesiarum, quæ Monachorum juris erant, Personæ, uti vocabantur, mutabantur. Nam cum Ecclesiæ omnes ad Episcopos pertineant, uti habent Concilia et Synodi eas illi interdum Monasteriis aut Capitulis Canonicorum donabant, aut a fundatoribus donari permittebant, retenta ea præstatione, quæ Redemptio altaris dicta est, veluti in signum dominii, quod Ecclesia matrix sibi reservabat, atque adeo reservatis ipsis Ecclesiarum decimis. Vide Persona. Nam si altaria

Congregationibus Canonicorum vel Monachorum per personas darentur, mortuis personis, in manus Episcoporum redibant, nisi essent per eorum scripta vel privilegia confirmata, ut est in Concilio Claromont. ann. 1095. can. 7.

◊ Hæc igitur altarium redemptio, venditionis nomine donata est, quod a Monachis post mortem vel in mutatione personæ redimi dicerentur : quod prohibitum fuit, salvo Episcorum censu annuo, in eodem Concilio Claromontano can. 3. et Nemausensi ann. 1096. Id etiam antea vetuerat Leo IX. PP. Wibertus in illius Vita pag. 86 :

Venditiones Altarium anathemate prohibuit ; sed constituit, ut partes decimarum ad Episcopum pertinentes, aut quisque Præsul sibi teneret, aut cuique vellet tribueret, partem autem ad Altare pertinentem proprio Pastori Ecclesiæ gratis concederet.

Charta Rogerii III. Catalaunensis Episcopi :

Altaria hæc habenda personas... eo jure, ut quando persona obierit, persona alia a Monachis oblata restituatur sine muneris acceptione.

Vide Gregor. VII. lib. 4. Epist. 7. Hugonem Flaviniac. pag. 198. Florentium Haræum in Castellanis Islensibus lib. 2. pag. 175. Buzelinum lib. 2. Gallo-Flandr. cap. 13. pag. 306. et Locrium in Chron. Belg. ann. 1111.

◊ Eas redemptiones Relevationes etiam appellatas in Tabulario Vindocinensi observare est : in quo Theodoricus Carnotensis Episcopus dat eidem Monasterio tria altaria absque relevatione : cum ejusmodi Ecclesiarum redemptiones inventæ fuissent instar redemptionum feudorum, quæ relevationes dicuntur. Quo nomine donatur Consuetudo quædam inaudita, qua Vicecomes Thoarcensium Haimericus exigebat ab Abbate S. Albini,

qui noviter onus susceperat Abbatis, equum unum centum solidorum. aut solidos centum pro mutatione et Relevatione Abbatis. Dicebat enim... quod quicunque noviter crearetur Abbas in Monasterio S. Albini, prædictum pro sua ordinatione præjudicium solveret Vicecomiti

, ut est in veteri Notitia apud Charlonyum ad Historiam Inculismensem Corliæi. Acta Episcoporum Cenomanensium in Segenfrido cap. 29 :

Dominus vero Segenfridus apud eum diu commorans dedit ei LXIV. Altariorum relevationes, Synodos, et circuitiones, insuper casamenta Ecclesiæ, etc.

Vide quæ observarunt Sirmondus ad Goffridum Vindocinensem lib. 3. Epist. 12. et Marca ad canon. 7. Concilii Claromontani.

Altaria sub censu annuo, remota redemptione, et a Conciliis interdicta, postmodum contulere Episcopi : sed in hunc abusum gravius invehitur Goffridus Vindocinensis lib. 3. Epist. 12. cum per annos singulos censum exigere ab Ecclesiis, annua, seu plurimorum annorum simonia sit, inquit ille. Extant Chartæ istius abusus testes complures in Tabulario S. Dionysii, quas inter duas selegimus :

Cum Daimbertus Archiepiscopus in gremio S. Matris Ecclesiæ suorum celebraret Conventum, venit in præsentiam suam Abbas S. Dionysii Adam nomine, deprecans, ut Altare de Belna, quod esse solebat ad personam Vicarii, et in Censum mittere dignaremur. Cujus petitioni assensum Daimbertus concessit ei, salvis consuetudinibus suis, circadis et synodis. Dat. mense Septemb. in Ecclesia S. Stephani publice, regnante Ludovico Rege ann. 5.

Alia :

Adam Abbas S. Dionysii ad Daimbertum Archiepisc. Senonensem accessit, rogans et deprecans ut Ecclesiam quandam, quæ est in pago Vastinensi, in honore B. Lupi consecratam, ei sub Annuo Censu, remota omni persona Vicarii, mittere dignaretur. Cujus piæ petitioni Daimbertus annuens, et præfatam Ecclesiam sub Annuo Censu posuit, ita ut deinceps persona Vicarii remota in censum sol. 6. publicæ monetæ istius loci, in quo Ecclesia sita est, annuatim redderet, mense Maio ann. 1120. Ind. 13.

Chartas alias istius abusus testes proferunt Hariulfus lib. 4. Chron. Centul. cap. 22. Hemereus in Augusta Viromand. in Regesto pag. 41. 42. 43. Florentius Haræus in Castellanis Islensibus pag. 170. 171. et Gallandius lib. de Franco alodio pag. 75. 76. Præterea V. C. Jacobus Petitus post Pœnitentiale Theodori pag. 596. 601. 625. 630. 631. 632. 633, 635. Vide præterea Joannem Sarisberiensem Epist. 69.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Hunc quoque annui census abusum Paschalis II. omnino proscribere volens graviter Ivonem Carnotensem et Ranulfum Santonensem Episcopos increpat, quod ab exactione hac non abstinerent, ut ex ejus Epistola, quæ a Soucheto refertur in suis observationibus ad duodecimam Ivonis Epistolam, planum est. Ibi enim prohibetur, ne quidquam pro eisdem Altaribus exigatur in omnibus Galliarum diœcesibus. Non propterea tamen ab hac exactione omnino cessatum est : qua de re Souchetum consule loco citato.

Altarium, pro Altare, usurpant non semel inferioris ætatis Scriptores. Gloss. Lat. Græc. Βωμισϰάριον, Altarium, alibi, Θυσιαστήριον. Altarium, sacrarium. Gloss. Lat. Græc. Altarium, ἐπιϐωμίς. Sulpitius Sever. lib. 1. Hist. :

Altarium ex duodecim lapidibus sub monte constituit.

Idem Dial. 2. de S. Martino :

Cum jam Altarium, sicut est solenne, benediceret.

Ita passim Gregorius Turon. Ratbertus de Casib. S. Galli, et alii.

« 1 altarium » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 205c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/ALTARIUM1

1. ALTARIUM, Eadem significatione, in Chartul. Celsinian. ch. 689 :

Quicquid videor habere in ecclesia S. Florinæ in fevo presbiterali tam in decimis quam in sepulturis, et in Altario, vel in pœnitentiis, etc.

Vide supra Altalagium.

« 2 altarium » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 205c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/ALTARIUM2

2. ALTARIUM, Altare, capella. Charta Phil. Pulcr. ann. 1314. in Reg. 50. Chartoph. reg. ch. 78 :

Cum comes Joygniaci assignaverit ad perpetuitatem dictis decano et capitulo, et duobus capellanis perpetuis Altarium SS. Philippi et Jacobi et SS. Eligii et Mauri in ecclesia Senonensi, etc. Dautier,

Altaris ornamentum, in Charta ann. 1366. inter Probat. Hist. Sabol. pag. 384 :

Et à pourvoir une foiz à ladite chappellenie de calice, messel, touaille, Dautier, et vestemens pour ladite chappellenie deservir.

Vide in Altare.