« »
 
[]« 2 baccalarii » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 510b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BACCALARII2
2. BACCALARII Alii porro sunt recentioribus Scriptoribus, quibus ita dicuntur qui Militarem ordinem consecuti, non erant satis divites, vel quibus idoneus haud erat vassallorum numerus, ut vexillum in præliis educere possent : vel si ejusce essent ordinis, qui Banneretorum dicitur, nondum tamen præ ætate illud eduxerant, et ut nostro more loquar, qui n'avoient pas encore levé Banniere. Atque ii vulgo Bacheliers nostris appellantur, quos ut adolescentes ideo Scriptores nostri repræsentant. Albertus Aquensis lib. 3. cap. 26 :
Castrum adolescentum, quod dicitur de Bakelers.
Glaber Rodulphus lib. 5. Hist. cap. 1. de se adhuc adolescente, dum in Monasterio educaretur :
Incipiente diei aurora, currens exiit a domo latrinarum, taliter inclamando, ubi meus Baccalaureus est ?
Neque fere aliter Scriptores nostri Baccalarios describunt. . MS. :
Trestuit meschin, et Jane Bacheler.
Et alibi :
Janes hom estes, et encor Bacheler.
 :
Un Bachelers jeune c'estoit,
Pris à franchise lés à lés.
Le Roman de la Malemarastre MS. :
Et li joënes Bachelers li dit tout ensi qu'il avoit fait.
Le Roman de Fouques de Candie MS. :
Bacheler fut, et de joene jouent.
Ita passim cæteri Scriptores vernaculi, Froissartes 1. vol. cap. 29. 2. vol. cap. 43. 92. 4. vol. cap. 51. Chronicon. Flandr. cap. 30. 33. Alanus Charterius pag. 263. etc. Baccalarios istos Militares adolescentes indigitant ac repræsentant. Atque inde etiamnum in Picardia nostra adolescentes ac adolescentulas sive juvenculas Bacheliers et Bacheletes appellari observavit Fauchetus.  :
Or avant Baisselettes, ce leur disoit Bertrand,
La plus pauvre de vous arés assés vaillant.
P. Carpentier, 1766.
Adolescentes non conjugati, et juvenculæ nondum nuptæ, Bacheliers et Bacheletes vulgo nuncupabantur, quod de Picardia tantum observavit Cangius : inter quos quolibet annoeligebatur unus, quem Baccalariorum regem appellabant. Libert. Autiss. concessæ a Mathilde comit. Nivern. ann. 1223. in Reg. I. Chartoph. reg. chap. 10 :
Homo, qui non habuerit uxorem et est Bachelarius, quamdiu in illo statu erit et hospitium tenebit, reddet annuatim quinque solidos de censa,... et ad negotia communitatis [] mittet sicut et uxorati.
Charta redituum prioratus S. Vincentii de Naintré in diœc. Pictav. ex Tabul. S. Germ. Prat. :
Est à noter que les Bacheliers de ta paroisse dudit Naintré, qui sont les jeunes à marier, sont tenuz par chacun an apporter audit prieur èz octaves de Noel en foy et hommage, comme souverain en ladite église, ung oyselet, nommé le roy Berault, et le doivent prendre à la course, et celluy qui le prent, est nommé toute l'année le Roy des Bacheliers.
Lit. remiss. ann. 1478. in Reg. 205. ch. 27 :
Par les parroisses du bas pays de Poictou les jeunes compaigons, que on appelle Bachelliers, à marier, ont acoustumé tous les ans à chacune feste de Penthecoustes eulx assembler joyeusement et faire entre eulx par élection, en chacune parroisse et assemblée, ung Roy des Bachelliers, qui a la charge, gouvernement et administration du cierge et luminaire desdits Bachelliers.
Aliæ ann. 1480. ex Reg. 207. ch. 5 :
Les jeunes enfans à marier, autrement appellez les Bachelliers ou varletz à marier, etc.
Charta ann. 1343. in Chartul. S. Vincent. Laudun. :
Les gens desdis religieus avoient pris certaines Baisseletes de nostre dite ville de Crespy, cueillans herbe ès avainnes de Bucy.
Horum vero societas, Bachelerie dicitur, in Lit. remiss. ann. 1392. ex Reg. 142. ch. 284 :
Icelle Heliete avoit oy dire que les compaignons de la Bachelerie de la Leu près de la Rochelle, etc.
Porro a Baccalariis istis seu subnobilibus adolescentulis, qui juveniliter insultare, ac de se sublatius sentire solent, deducta videtur apud Italos vox Baccalare, quæ idem sonat : vel potius forte a Baccalariis Academicis : dicitur enim
bacalare, il quale mostrava dover essere un gran Bacalare, cioe gran dottore
.
Baccalarios præterea ut minime divites, ne dicam pauperes, indigitant passim Scriptores : quod scilicet, non adeo amplæ essent eorum facultates, nec tantum vassallorum numerum haberent, ut vexilla in acie possent educere, ac proinde Militum Banneretorum ordini accenseri. Philippus Mouskes, in Hist. Francor. MS. :
A un Chevalier Baceler,
Ki par pauvreté vot aller
Droit en Pulle à Robert Wiscart, etc.
Itinerarium ultramarinum Guillelmi Comitis Pontivensis MS. ubi de Theobaldo de Domno Medardo :
Hoirs fu de la Conté de S. Paul, mais povres Bacelers estoit, tant con ses oncles vesqui.
Chron. Flandriæ cap. 18 :
Ils remarierent cele Marguerite à un vaillant Bachelier des Marches de Bourgogne, qui fut appellez Guillaume de Dampierre, et n'estoit mie riche.
Ita non semel Froissartes 1. vol. cap. 270. 290. 3. vol. cap. 3. 4. vol. cap. 86.
In Regesto Cæruleo Castelleti Paris f. 58. sub ann. 1493. Bacheliers dicuntur apud Tentoriorum artifices, qui vulgo Jurati, Jurez et Esgards.
P. Carpentier, 1766.
Bacheliers in societatibus artificum, appellantur, qui sub iis, qui rebus artificii præfecti sunt, minora negotia curant, suoque ordine ad ejusdem præfecturam eliguntur ; iidem qui alibi Juniores nuncupantur. Vide infra in Junior. Lit. ann. 1366. tom. 4. Ordinat. reg. Franc. pag. 709 :
Pierre Triel, Pierre la Postole jurez en la ville de Paris oudit mestier de boulengerie ; Girart de Breban et Jehan le Conte Bacheliers oudit mestier, etc.
Aliæ ann. 1404. tom. 9. earumd. Ordinat. pag. 56 :
Toutes et quantefoiz... il a esté nécessité de pourveoir à l'office [] vacant d'aucun juré,... les autres jurez desdiz mestiers superestans, à grant et meure délibéracion nomment et eslisent entre eulx sans faveur, l'un des Bacheliers, etc.
Baccalarius. Historia Prioratus de Wigmore in Anglia, in Monast. Anglic. tom. 2. pag. 224 :
Cingulum Militiæ accepit, una cum Edmundo de Arundel, et aliis trecentis Baccalariis.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Bacchalarius. Charta ann. 1229. ex parvo Chartul. S. Victoris Massil. :
Petebat dominus Abbas sibi restitui xx. solidos regalium coronatorum, quos Bacchalarii comunis de Couxia Potestatis Massileæ extorsit a Priore S. Zachariæ.
Bachalarius. Thomas Walsingham. pag. 94 :
Post decessum Comitis quemdam Bachalarium, nomine Dominum Radulphum de Monthermer, accepit in maritum.
Bachelarius. Matth. Paris :
In hastiludio multi Milites regni, qui se volunt Bachelarios appellari, sunt contriti.
Infra :
Militem strenuum, qui Bachelariis annumerabatur.
Bacularis, Idem qui Baccalarius. Ratherius Veronensis Episcop. in Qualitate conjectur. pag. 201 :
Forsitan in patria sua fuerat Bacularis, ideo illi tam honor omnis est vilis.
Ordericus Vitalis lib. 10. pag. 785 :
Heliæ candidam jusserunt tunicam indui, pro qua Candidus Bacularis solitus est ab illis nuncupari.
Baccelleria, Ordo ipse Baccellariorum.  :
La flor de France, et la Bachelerie.
Chronicon Bertrandi Guesclini :
Et puis manda sa gent et sa Bachelerie.
Jo. Villaneus lib. 8. cap. 55 :
Dov'era il fiore della Baronia e Baccelleria di Francia.
Baccalariorum vero Ordinem, licet hos Comitibus, Vicecomitibus, Baronibus, et Castellanis postponat, satis commendat Consuetudo Andegavensis art. 63. et Cenomanensis art. 72 :
Outre les Seigneurs dessusdits y a audit pays aucuns autres Seigneurs, qui ne sont Comtes, Vicomtes, Barons, ne Chastellains, qui ont chasteaux, forteresses, grosses maisons, places, qui sont parties de Comtez, Vicomtez, Baronies, ou Chastellenies desdits pays : et tels s'appellent Bacheliers, et ont bien telle et semblable Justice, comme ont ceux, dont ils sont partis, etc.