« »
 
[]« Cultellus » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 650c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CULTELLUS
CULTELLUS, Dentale, dens aratri : Plinio, Culter prædensam proscindens terram : nostris Coultre. Lex Salica tit. 29. § 12 :
Si quis Cultellum alienum furaverit, etc.
Vide Cultellare.
Cultellus, Inter arma bellica recensetur in Mandato Regis super juratis ad arma :
Unusquisque habeat Cultellum.
Rigordus ann. 1214 :
Habebant Cultellos longos, graciles, triacumines, quolibet acumine indifferenter secantes, a cuspide usque ad manubrium, quibus utebantur pro gladiis. Coustilles
vulgo. Chronicon MS. Bertrandi Guesclini :
Et s'avoient Coustilles, qui bien furent tranchans.
Infra :
Chacun lance deus cos, ains qui fussent finez,
Puis traient les Coustilles par vive poesté.
P. Carpentier, 1766.
Vel Coutille. Lit. remiss. ann. 1351. in Reg. 80. Chartoph. reg. ch. 703 :
De quodam magno cutello, Gallice dicto Coutille, prædictum Galterum in tibia percussit Theobaldus.
Aliæ ann. 1375. in Reg. 108. ch. 288 :
Garni et premuni... d'une grant Coutille ou miséricorde.
Hinc
Cultellarii, Milites ejusmodi cultellis instructi, quemadmodum Sicarii, de quibus Josephus et alii. Statutum Raimundi Comitis Tolosæ ann. 1152. apud Catellum in Comitibus Tolosanis pag. 218. 219 :
Si quis aliquem hominem malum, quem Cultellarium dicimus, cum cultellis euntem nocte causa furandi occiderit, nullum damnum patiatur propter hoc.
Occurrit passim infra. Coustillers appellantur a Froissarte 1. vol. cap. 19. Monstrelleto 3. vol. pag. 29. Berrio in Hist. Caroli VII. pag. 144. 156. et Ravestano in Tacticis pag. 81. Vide Cutellus et Coterelli.
P. Carpentier, 1766.
Coustillers, in Hist. Caroli VI. ad ann. 1405. Cousteliers et Coustilliers, apud Joan. Chartier in Carolo VII. pag. 206. Ita quoque appellati, qui militum arma seu cultellos deferebant. Ordinat. milit. Ms. Caroli ducis Burgund. ann. 1473 :
Les hommes d'armes... seront montez de trois chevaux, dont l'un sera souffisant de courre et rompre lance... Les deux autres chevaux ne soient moindres du prix, l'un de xxx. escus, et l'autre de xx. escus pour porter leur paige et Coustillier.
Lit. remiss. ann. 1478. in Reg. 206. Chartoph. reg. ch. 415 :
Ainsi que le suppliant archier de nostre ordonnance se pourmenoit sur le petit marchié d'Arras,... il vist deux ou trois Coustilliers ou paiges. Coustilleur,
in aliis Lit. ann. 1455. ex Reg. 189. ch. 66 :
Le suppliant homme de guerre... soubz l'ordonnance et compaignie du mareschal de Loheac comme Coustilleur, etc.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus Allenalis, Pugiunculus, Gall. Stilet. Vide supra Allenalis.
Cultelli Barbarini. Statuta antiqua Ordinis Cartusiensis 2. part. cap. 19. § 21. de Mercenariis :
Cultellos barbarinos non portent, etc.
E barbaria, seu Africa forte allatos.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Cultelli Feritorii. Chron. Dominici de Gravina, apud Murator. tom. 12. col. 599 :
Factis per eos quasi scalis cum Cultellis feritoriis.
Italis Feritore, Qui ferit, vulnerat, cædit.
Cultelli, in alis avium. Fridericus II. Imp. lib. 2. de Arte venandi cap. 24 :
Pennæ majores alarum, tam coopertæ, quam illæ, quæ cooperiunt, quas cooperientes vocamus Vanos, et coopertas vocamus Cultellos, sunt planæ, non crispæ, amplæ, et duræ. Cousteaux
ejusmodi pennas etiamnum vocant. []
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Per Cultellum Tradere. Vide Investitura ad lin. Per Cultellum, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Cultelli Tablarii sive Mensales, in Charta ann. 1256. e Tabulario S. Germani a Pratis. Gall. Couteaux de Table.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus Bastardus, Qui a forma consueta differt, vel qui inter majorem et minorem medius est. Locus est supra in Bastardus.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus dictus Busche-greffe. Securicula insitiva. Lit. remiss. ann. 1374. in Reg. 105. Chartoph. reg. ch. 487 :
Icellui Guillaume courut sus audit Jehan tenant le poing clos en icellui un Coustel busche-greffe, ou autre chose invasible.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus appellatus Chappin, in Lit. remiss. ann. 1366. ex Reg. 97. Chartoph. reg. ch. 356 :
Lequel Morisse sacha un petit coustel, appellé Chappin, qu'il pendoit à sa couroie, etc.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus dictus a Coulletes vel Couillettes. Lit. remiss. ann. 1382. in Reg. 120. Chartoph. reg. ch. 320 :
Icelui feu Jehan tira un petit Coustel à Coulletes qu'il portoit, etc.
Aliæ ann. 1390. in Reg. 139. ch. 224 :
Gilot tira un Coustel à Couillettes et en feri ledit Colart.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus ad Crucem, Gall. Coustel à Croiz, Cujus capulus scutula, in modum crucis efficta, munitur. Lit. remiss. ann. 1357. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 34 :
Evaginavit quemdam magnum Cutellum ad crucem, quem secum deferebat. Un grand Coustel à croiz resamblant a espée, fors que il n'estoit pas si trés lonc,
in aliis ann. 1358. ex Reg. 90. ch. 119.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus dictus Draprier, in Lit. remiss. ann. 1359. ex Reg. 90. Chartoph. reg. ch. 122 :
Un Coustel Draprier a taillier pain, etc.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus Flessus, Flexus, Gall. Plié. Vide infra in Investitura.
Cultellus Fraudulosus, Alii quam consueto usui destinatus. Stat. Vallis-Ser. rubr. 44. ex Cod. reg. 4619. fol. 88. r°. :
Arma vetita... sunt hæc, videlicet, Cultellus punctosus, Fraudulosus, etc.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus a Galono. Vide Galonus.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus Magnus, Gallice à clau, in Lit. remiss. ann. 1389. ex Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 115.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus vocatus à un mot. Lit. remiss. ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 348 :
De quodam parvo Cutello, vocato à un mot, solo ictu percussit.
Aliæ ann. 1364. in Reg. 98. ch. 24 :
Sacha le suppliant un petit Coutel à un mot, qu'il avoit à sa sainture bouté parmi sa tasse.
Pugiunculus esse videtur, Gall. Stilet, cujus adeo mortifera est percussio ut vix unum quidem verbum loqui permittat.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus de Parma. Acta MSS. Inquisit. Carcass. ann. 1308. fol. 66. r°. :
Dedit mihi unum Cutellum satis pulcrum de Parma, quem abstraxi de quodam cassidulo.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus dictus Parpain, in Inventar. ann. 1415. ex Cod. reg. 9484. 2. fol. 492. v°.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus Plicatus, Flexus, Gall. Plié, fermé. Vide in Investitura.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus Pragensis. Lit. remiss. ann. 1456. in Reg. 183. Chartoph. reg. ch. 145 :
Le suppliant tira ung petit Cousteau Pragoys, etc.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus cum Puncta, Cuspide, Gall. Pointe, instructus, in Stat. Ferrar. ann. 1268. apud Murator. tom. 2. Antiq. Ital. med. ævi col. 515. Cutellus ad pictam, eodem significatu, in Lit remiss. ann. 1344. ex Reg. 75. Chartoph. reg. ch. [] 360 :
Cultellus punctosus
, supra in Cultellus fraudulosus.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus Punhalis, Pugio, sica, Gall. Poignard. Lit. remiss. ann. 1377. in Reg. 110. Chartoph. reg. ch. 236 :
Quemdam Cutellum punhalem, quem deferebat, evaginavit.
Coustel de plain poing
, in aliis ann. 1404. ex Reg. 158. ch. 461.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus Sarragossanus. Lit. remiss. ann. 1399. in Reg. 154. Chartoph. reg. ch. 739 :
Petrus Dominici obviavit retro conventum fratrum minorum Tholosæ Sancio de Podio portanti... Cultellum Sarragossanum,... et cum dictus Petrus Dominici... dictum Sancium rapuit ad Cultellum Sarragossanum, etc. Icellui Abarimacies s'efforca de blessier et ferir le suppliant d'un Coustel nommé Sarragocien
(infra Saragossan), in aliis Lit. ann. 1406. ex Reg. 169. ch. 360.
P. Carpentier, 1766.
Cultellus Tolosanus. Lit. remiss. ann. 1381. in Reg. 120. Chartoph. reg. ch. 35 :
Lequel Breton... sacha un Cousteau de Tholose, que il avoit à sa couroie. Coustel Toulousain,
in aliis ann. 1389. ex Reg. 137. ch. 43 :
Un Coustel à la façon de Thoulouse,
in Lit. ann. 1400. ex Reg. 155. ch. 15.
P. Carpentier, 1766.
Ludus ad Cultellum, in Lit. remiss. ann. 1393. ex Reg. 145. Chartoph. reg. ch. 411 :
Comme l'exposant et Oudinet eussent joué ensemble au jeu, appellé au plus près du Coustel, etc.