GUERRA,
Werra, Bellum, publicum vel privatum, Gallis
Guerre, Anglis
Warre, et
Werre. Kero Augiensis :
Certamen, pugna, bellum,
Guerra.
Leges Alfonsinæ part. 2. tit. 23. lege 1 :
Los sabios antiguos, que
fablaron en fecho de Guerra, dixeron que Guerra es extranamiento de paz, e movimiento de
las cosas quedas, e destruymiento de las compuestas.
Leges Edwardi Confess. cap.
12 :
Parentibus occisi fiat emendatio, vel Guerra eorum
portetur.
Domnizo lib. 2. de Vita Mathild. cap. 16 :
Finis adest Guerræ, requiem rogat ut sibi præstet.
Will. Brito lib. 1. Philippid. pag. 108. 109 :
Tempore cujusdam Guerræ,
etc.
Utuntur Guill. Tyr. lib. 3. cap. 11. Ivo Carnot. Epist. 20. 168. Vita S.
Oldegarii Episcopi Barcinon. num. 20. Radulfus de Diceto, et alii sine numero.
Guerrarum bellum, dixit Sugerius Abb. in Vita
Ludovici Grossi. Vide Notas Felicis Osii ad Otton. Morenam pag. 72.
L. Henschel, 1840–1850.
Gwerra, in chart. ann. 1266. apud Rudloff. Cod. Diplom. Megalop. fasc. 1. num. 19. pag.
53. in chart. ann. 1260. 1262. in Alsat. Diplom. num. 599. et 604.
P. Carpentier, 1766.
Guerra Aperta, Bellum indictum, denunciatum. Charta Joan. ducis Lothar. et Brab. ann. 1338. ex
Cod reg. 10197. 2. 2. fol. 108 :
Cum nos aut successores nostros Guerram apertam
habere contigerit sine dolo, quæ vulgariter Guerre ouverte nuncupatur, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerra Bona,
De bona Guerra, bellum æquum et legitimum, quod nostri dicunt,
De bonne
Guerre. Instrum. ann. 1357. apud Rymer. tom. 6. pag. 15 :
Et ex quo bona
ipsa, sic in vera proprietate et possessione inimicorum nostrorum tunc temporis
existentia, per gentes nostras de bona Guerra et licita fuerant acquisita.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerra Campeltra, Bellum campestre, apud Murator. tom. 12. col. 568.
P. Carpentier, 1766.
Guerra Diffidatoria, Indicta cum
diffidatione. Conc. Constant. tom. 1. part. 12. col. 681 :
Hæc sacra sinodus decernit et declarat, quod nihilminus ecclesiasticus prælatus,
ut antea, Guerras diffidatorias et invasorias incipiat.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerra Cassa, Induciæ, eæ potissimum de quibus utraque pars armorum pertæsa absque ullo pacto
inter se convenit. Confœderationes ann. 1291. tom. 2. Hist. Dalphin. pag. 43 :
Et
insuper prædicta D. Comitissa promittit, quod ipsa cum Comite Sabaudiæ cum quo præfatus
D. Dalphinus vir suus et ipsa præsentialiter Guerram habent, pacem, treugam, vel Guerram
Cassam, appeysamentum seu respeytum, vel aliquod aliud remedium de jure vel de facto non
facient.
Vide mox
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerra Lassa, Eadem notione. Recognitio in feudum ann. 1317. tom. 1. Hist. Dalphin. pag. 58 :
Item fuit actum... quod idem Dominus Dalphinus... non faciat treugam, pacem vel
Guerram Lassam quousque dictum castrum esset recuperatum.
Guerra Guerrata, id est, indicta cum
diffidatione, in Charta ann. 1207. apud Catellum in
Hist. Comitum Tolosæ pag. 229. ubi legendum :
Si tamen Dominus Comes Tolosæ illum
malefactorem non diffidaverit, ita quod non esset Guerra Guerrata :
deest enim
negativa.
P. Carpentier, 1766.
◊ Non quæ indicebatur cum
diffidatione, sed quæ inferebatur hosti per velitationes, per insidias,
infestando commeatus, aliisque artibus bellicis, sed abstinendo a prœliis, uti probat
Murator. tom. 2. Antiq. Ital. med. ævi col. 531. ex Joan. Villanio lib. 9. cap. 181 :
Per li Sanesi furono contastati di Guerra guerriata, non assicurandosi
d'abboccarsi a battaglia, come a gente disperata.
Charta ann. 1212. apud eumd.
in Antiq. Estens. pag. 400 :
Item teneantur Papienses dare Veronæ eo tempore, quo
non habuerint Guerram guerratiam cum Mediolanensibus, sive Placentinis, ducentum
milites.
P. Carpentier, 1766.
Guerra ad Ignem et Sanguinem, Gall.
A feu et à sang, Bellum ardens et
vigens, in Charta jam jam laudata :
Commune Cremonæ teneatur facere
Guerram ad ignem et sanguinem ipsis, cum quibus guerram habuerint,
(Papienses)
. De sanguine et foco,
in alia ann. 1243. tom. 4. Cod.
Ital. diplom. col. 1571.
Guerra Mortalis, Indicta etiam inter privatos, in Charta Communiæ Incrensis, et Communiæ
Hamensis :
Si quispiam aliquid cuiquam homini de Communia forisfecerit, pro quo
infra Ham venire non audeat, Hamensis dominus semel tantum eum conducere poterit, nisi
ille de Guerra Mortali fuerit.
Eadem Gall. :
S'il n'est de Werre
Mortel.
P. Carpentier, 1766.
Guerra Recredita, Induciæ, Gall.
Suspension d'armes. Charta Caroli reg. Sicil. ann. 1267. in
Reg. 49. Chartoph. reg. ch. 248 :
Sine dicti imperatoris Constantinopolitani
licentia et consensu nullam pacem, vel treugam, seu Guerram recreditam cum ejus inimicis
seu adversariis....... faciemus.
Hinc emendanda Charta ann. 1200. tom. 1. Cod.
Ital. diplom. col. 395 :
De prædictis guerris non faciam pacem, nec treguam, nec
Guerram Revedutam, absque parabola data a communi Cremonæ.
Leg. enim
Recredutam. Vide infra in
Recredere 1.
Guerra Regis, qua durante, interdicta bella privata, duella ac torneamenta, pluribus probavimus
in Dissertat. 6. et 29. ad Joinvillam, quibus tantum addo, quæ habent Aresta Omn. SS. ann.
1296. in Regesto Parlamenti B. fol. 114 :
D. Rex pro communi utilitate et
necessitate Regni sui statuit, quod durante Guerra sua, nulla alia fiat in regno, et si
forte inter aliquos jam mota sit Guerra, quod datis treugis vel assecuramentis, secundum
consuetudines locorum duraturis per annum et anno finito iterum continuentur et
prorogentur, omnes aliæ Guerræ cessent, donec Guerra Regis fuerit finita. Item quod
durante Guerra Regis inter aliquos gagia duelli nullatenus admittantur, sed quilibet in
Curiis Regis et subditorum suorum jus suum via ordinaria prosequatur. Item quod equi
armorum vel arma pro aliquo debito non arestentur. Item quod durante Guerra Regis
torneamenta, jostæ, vel equitationes non fiant.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerra Severa, Crudele Bellum, in Regesto 80. Chartophylacii Regii Ch. 620.
P. Carpentier, 1766.
Guerra,
Terminalis, Eodem sensu, quo Acad. Cruscan.
Guerra finita, id
est, usque ad confectum bellum, ad internecionem usque. Charta ann. 1212. apud Murator. in
Antiq. Estens. pag. 400 :
Et omnes prædictæ civitates et marchio teneantur adjuvare
Papienses cum populo et militibus, et omni eorum fortia, si Guerram terminalem habuerint
cum Mediolanensibus.
P. Carpentier, 1766.
In Guerra Tenere, Infense adversus aliquem se gerere. Charta offic. Noviom. ann. 1318. in Reg. 61.
Chartoph. reg. ch. 488 :
Item dictus reus graviter verberavit, cum suis
complicibus, liberos le Grain de Biauvoir et liberos Johannis de Lonchy, et eosdem in
Guerra tenuit, et tres equos eorumdem exenteravit et occidit. Estre de guerre,
eodem intellectu, in Lit. remiss. ann. 1389. ex Reg. 138.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerra Viva, Bellum acerrimum, gravissimum, Gall.
Guerre Vive. Concilium Tolos. ann.
1228. tom. 2. Spicil. Acher. pag. 627 :
Consanguinei etiam parentes ipsius
teneantur jurare quod ei non præstabunt auxilium vel favorem, sed ei, sicut et alii,
facient Vivam Guerram. Totis viribus et Vivam Guerram,
in Charta ann. 1251. ex
Schedis Præsidis
de Mazaugues.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerrarius,
Guerrerius, Vir bellicosus, armipotens, Ital.
Guerriere.
Bartholomæus Scriba Annal. Genuens. lib. 6. ad ann. 1227 :
Et de mandato dicti
Pecorarii plures muri facti sunt propterea in pluribus carrubiis et viis Januæ
civitatis ; quum omnes dicti Guerrerii armati irent, et servientes tenerent
armatos.
Charta Guillelmi Ducis Aquitaniæ apud Stephanotium tom. 1. Antiq. Vascon.
MSS. pag. 511 :
Arma capiunt et malefactores vel Guerrarii efficiuntur.
P. Carpentier, 1766.
Guerrerius, Miles, bellator, qui bellum facit, nostris alias
Guerrieur, Ital.
Guerriero. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 111. ex Cod. reg. 4659 :
Statuimus quod tempore pacis Guerrerii ad portus prædictos... non transeant eundo
vel redeundo.
Stat. Vercel. lib. 1. pag. 23. v°. :
Statutum est quod de
aliquo damno dato, vel quod deinceps daretur in districtu Vercellarum per inimicos seu
Guerrerios communis seu civitatis Vercellarum, non fiat emenda alicui ;... sed possit
jus suum consequi contra illos Guerrerios sive damnum dantes.
MS. :
Après yauls sont li Guerrieur,
De toutes gens n'est nul pieur,
Qui ardent villes et moustiers.
Vide infra
Guerus.
Werrina Terra,
Gens, Hostilis, in magna Charta Libertatum Angl. apud Matth. Paris ann.
1215. pag. 179.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerrina Terra, Hostilis. Charta Eduardi III. ann. 1338. apud Rymer. tom. 5. pag. 77 :
Ad
Terras nobis seu hæredibus nostris Guerrinas nullatenus se divertant, nec inde cum
inimicis nostris communicent.
P. Carpentier, 1766.
◊ Charta Henr. II. reg. Angl.
pro Libert. Norman. in Reg. S. Justi ex Cam. Comput. Paris. fol. 36. r°. col. 1 :
Et si (mercatores)
sint de terra contra nos Guerrina.
Ubi
Brussel tom. 2. de Usu feud. pag. vj. art. 40. proprio marte edidit,
Guerram
habente. Terre guerriable, belli injuriis obnoxia, in Ch. Joan. ducis Lothar. ann.
1382. ex Chartul. Romaric. ch. 36 :
Que ladicte terre ensy apartenent à ladicte
englise, comme dit est, ne puet, ne doit.... estre.... Guerriable pour nostre
fait.
P. Carpentier, 1766.
Guerrans Terra, Eadem notione, in Chron. Henr. Blancford. pag. 74. edit. Hearn.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerrina Navis, in Charta ann. 1335. apud Rymer. tom. 4. pag. 658 :
Intelligentes quod
diversa flota Navium Guerrinarum, etc.
Guerrinum Tempus, Gall.
Temps de Guerre, apud Bractonum lib. 4. tract. 2. cap. 3.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerrivum Tempus. Tabular. S. Florentii :
Et hoc tantum de cymiterio retinemus, ut liceat
ibi Tempore Guerrivo remanere.
Guerriare, Bellum inferre, facere, apud Lambertum Ardensem pag. 255.
Doliis auro et argento plenis ad Guerriandum Regem Franciæ
.
Regimina Paduæ ad ann. 1326. apud Murator. tom. 8. col. 436 :
Qui furtive
ceperant dictum locum, causa Guerriandi civitati Paduæ.
Guerrare, apud Radulf. de Diceto, et in Append. ad Radewicum, ann. 1168. Gall.
Guerrer, apud D.
Secousse tom. 3.
Ordinat. Reg. pag. 22.
Guerrator, bellator, apud Knyghtonem.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerreare, in Instrumento ann. 1220. apud Marten. tom. 1. Ampliss. Collect. coll. 1144.
Guerregiare,
Guerreiare, Ital.
Guerregiare. Charta Oldegarii Episc.
Barcin. ann. 1128 :
Guerregiare omnes homines, qui justitias et jura
Ecclesiæ.... tollere voluerint.
Charta Will. de Montecatano Vicecomitis
Beneharn. ann. 1224 :
De cætero non decipiam te de vita tua, neque de tuis
membris,... sed adjuvabo de tenere, habere, et defendere, et Guerreiare prædictum
honorem contra cunctos homines et feminas, etc.
apud Marcam in Hist. Beneharn.
lib. 6. cap. 31. num. 2.
Guerreiare rursus in
Appendice Marcæ Hisp. col. 1121. et 1126.
Guarreiare, in Curia Gener. Catalaniæ ann. 1359. Vide Jo. Dametum in Hist. Regni
Balear. pag. 204.
Guerrificare, Guerram facere. Conc. Terracon. IV. apud
Marten. tom. 4. Anecd. col. 319 :
Adjicientes dictam constitutionem locum habere
etiam contra eos, qui prædictos diffidantes, Guerrificantes, seu malefactores in suis
receptaverint.
Willelmus Brito lib. 12. Philippid. pag.
248 :
Guerrificare Ducem per se nihilominus audent.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerrire. Eadem notione. Statuta Cisterc. ann. 1157. apud Marten. tom. 4. Anecd. col.
1247 :
Nullus Abbas Guerrientibus aliquid det vel accommodet tempore
guerræ.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guerrisare,
Guerrizare. Parvum Chartul. S. Victoris Massil. ex Charta ann. 1214 :
Item mandaverunt quod dominus de Catellana possit Guerrisare et placitare cum
castro de villa Crosa.
Instrum. ann. 1237. tom. 1. Hist. Dalphin. pag. 19 :
Qui eos super Rancurello et ejus mandamento vel pro prædictis conveniret vel
Guerrizaret.
Occurrit
Guerrizare, apud Murator. tom. 6. col. 255. tom.
12. col. 422. 479. 587. 715. tom. 14. col. 1164. etc.
P. Carpentier, 1766.
Guerragare,
Guerregare, Ital.
Guerreggiare, Bellum inferre, facere, nostris
Guerrer et
Guérier. Constit. MSS. Petri III. reg. Aragon. ann. 1359 :
Ordinamus quod dehinc usque ad mensem Madii, et ab inde ad duos annos proxime
venturos, aliquis baro, miles, homo de paratico, civis vel homo villæ honoratus, nequeat
aliquem Guerragare aut arremire.
Cujus capitis lemma habet :
Inhibitio Garrificandi.
Infra,
Guarrificare. Pactum ann. 1142. inter Probat. tom.
2. Hist. Occit. col. 498 :
Ego Ildefonsus comes Tolosæ... facio tibi donum et
convenientiam, ut tantum sine tuo inganno Guerregem comitem de Fuxo.
Lit. ann.
1358. tom. 3. Ordinat. reg. Franc. pag. 243 :
Qui de jour en jour s'efforcent tant
qu'ils pevent de Guerrer monsieur, nous et le royaume.
Lex Godefr. Camer. episc.
MS. ann. 1227. art. 52 :
Statuimus insuper quod nulli de civitate alicui patriam
impugnanti servire liceat.
Ubi versio Gallica :
Nous estaulisons
enseur-ke-tout ke il ne loise à nului de le cité servir à aucun ki le pais
Guerrit.
MS. :
Sovent les Guerioit, mez riens n'y conqueroit.
Infra :
Et ceuls qu'il Guerreoit avoit touz confondu.
Aliud vero sonat
Guerrer pro
Garer, scilicet
Amarrer,
Rudente ligare, in Ordinat. de mercibus Parisios aqua adductis ann. 1415. ex Reg. 170.
Chartoph. reg. ch. 1 :
Se l'avalant treuve aucun bateau embouché, ou que les fillez
soient portez pour monter, il se Guerrera jusques à ce que icellui montant sera passé
oultre ;... et aussi feront pareillement tous avalans, quant ilz vouldront Guerrer
aucuns bateaulx
aux pors de Greve et l'escole saint Fermain.
P. Carpentier, 1766.
Guerrejare, Eadem notione. Charta ann. 1124. inter Probat. tom. 2. Hist. Occit. col. 427 :
Et de ista hora inantea ego non te Guerrejabo, etc.
P. Carpentier, 1766.
Guerriggiare, Eodem sensu, in Vita B. Oldegar. tom. 1. Mart. pag. 490. col. 2 :
Convenio
quoque vobis... Guerriggiare omnes homines, qui justitias et jura ecclesiæ et vestra,
vel ipsius civitatis tollere vel minuere tentaverint.
Hinc fortassis, vel a
Latinobarbaro
Querulari, Guerruler, pro Rixari, verbis lacessere, in Lit. remiss.
ann. 1403. ex Reg. 158. Chartoph. reg. ch. 111 :
Icellui Barthelemi qui n'avoit pas
grant voulenté d'ouvrer, et qui ne queroit que rager et Guerruler, etc.
Werra, Idem quod
Guerra. Capitula Caroli C. tit. 24. cap. 15 :
Rixas
et dissensiones, seu seditiones, quas vulgus Werras nominat, commovere, etc.
Tit. 43. § 19 :
Si Werra in regno surrexit, etc.
Infra :
Et si Werra
de quacumque parte in isto regno surrexerit.
Hesso Scholasticus :
Et
possessiones, quas pro Werra ista amiserant, reciperent.
Vita S. Thietmari
Salisburgensis :
Quantum vero ad præsens attinet, Werra, sanguis, iniquitas, sic
tempora illa fœdaverat, etc.
Versus antiqui in Hist. Prioratus S. Martini de
Campis pag. 9 :
Carnis in hac Gerra, sic fit caro splendida terra.
Utuntnr præterea Conradus de Fabaria de Casib. S. Galli cap. 14. 15. 21. Chronic.
Uspergense pag. 277. 291. 315. Ed. 1540. Chron. Weingartense pag. 196. Will. Heda pag.
116. 1. Ed. Henric. Huntindon. pag. 378. 379. Arnoldus Lubec. lib. 7. cap. 20. edito ab
Erpoldo Lindenbrogio, Monastic. Anglic. tom. 1. pag. 104. 114. Tho. Wasinghamus pag. 62.
64. etc. Ita
Werre dixere nostri. Philippus
Mouskes :
Quar des Wierres estoit lasés.
Charta Constabulariæ Burdegal. fol. 183 :
Je feusse alé à vous, si ne fust
pour une Werre, que li Sires de Nuevile meismes a en no pais.
Werrire, Bellum inferre, facere ;
Werren, Theutonicis. Capitul. Caroli C. tit. 27.
cap. 8 :
Regnum illi non forconciliabo, neque Werribo.
Jacob. Hemricurtius
de Bellis Leodiensib. cap. 9 :
Chis Ainechons adont meismes Gerioit à cheaz de
Hamale, etc.
Adde cap. 23.
P. Carpentier, 1766.
Werrare, Pari intellectu. Charta treug. inter Phil. reg. Franc. et Joan. reg. Angl. ann.
1206. apud Duchesn. Hist. Norm. pag. 1061 :
Et nos similiter homines et imprisios
nostros, qui aperte prædictum regem Franciæ Werraverunt pro nobis in hac werra,
etc.
P. Carpentier, 1766.
Werriare, Simili significatu ; unde Gallicum vetus
Werier. Charta ann. 1219. inter
Monum. eccl. Aquilej. cap. 59. col. 686 :
Werras et discordias, quas commune
Tarvisii modo habet,... eas Werriabunt.
Redit. comitat. Namurc. ann. 1265. ex
Reg. Cam. Comput. Insul. sign.
Papier velu fol. 15. v°. :
Et s'il avenoit
que Braibans et autres estraignes hom Weriast le conte de Namur, etc.
P. Carpentier, 1766.
Guerrare de Castro, Uti castro tempore belli ad suam defensionem. Charta ann. 1206. in Chartul. eccl.
Lingon. ex Cod. reg. 5188. fol. 12. r°. :
Episcopus etiam movens guerram adversus
alium quam adversus me, potest Guerrare le burgo et de castro sicut et ego.
Stat. Vercel. lib. 7. pag. 202. v° :
Ita quod illa pars, cui burgum
redditum fuerit, possit ab inde alteram partem Guerreare.
◊ Jam vero de vocis etymo, quidam putant, atque in iis Cluverius
in Germ. antiq. lib. 1. cap. 8. et Boxhornius in Orig. Gallic. cap. 2. Ger
veteribus Gallis ac Germanis bellum significasse, indeque dictos Germanos
ipsos, quasi homines belli, Gens d'armes. Quam sententiam amplectitur etiam
Bucherius in Belgio Romano lib. 1. cap. 12. Henschenius ad 6. Martii a Theutonico
Wæren, quod est vim vi repellere ; vel a Kryghen, rapere. Spelmannus a
Saxon. gar, telum, arma, Anglis War, g. in w. converso. Alii a Werre
Theutonico, quod est dissidium, rixa : Perionius in Orig. Linguæ Gallicæ pag. 272. a Græco
γέῤῥον, arma : Guichartus a Chaldæo Gera, et
Hebræo Gara, litigare, contendere. Sed procul omnino a vero Ludovicus
d'Orleans ad 2. Taciti, Gerram a verrendo, dictam vult, quia, inquit,
bellum, minime bellum, everriculum est omnium rerum. Vide Graff. Thesaur. Ling. Fr. tom. 1. col. 945. voce
Werra.