« »
 
LAUDARE 2, LAUDARE 3, LAUDARE 4, LAUS 1, LAUS 2.
[]« 2 laudare » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 040b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/LAUDARE2
2. LAUDARE, Consilium dare, seu potius persuadere. Leges Edwardi Confess. cap. 39 :
Et Laudatum est Regi quatenus consuetudines justas... non aufferret.
Hugo de Cleeriis :
Laudaverunt Comiti Fulconi, ut per quendam, quem Rex cognosceret, Regi responderet.
Gaufridus Monemuthensis lib. 1. cap. 6 :
Laudo igitur, ut ab eo suam filiam primogenitam petatis Duci nostro conjugem.
Adde lib. 2. cap. 1. 3. 4. 6. Utuntur etiam Ordericus Vitalis lib. 6. pag. 624. lib. 8. pag. 711. lib. 10. pag. 771. 802. lib. 12. pag. 880. Thwroczius pag. 59. et alii. Vide Reinhartum Robigium lib. 11. Robigal. cap. 16. Vacces en son Roman de Rou MS. :
Volontiers, ce dist, retornast,
Se son barnage li Loast,
Mes ne Loent que il n'i past.
Philippus Mouskes :
Et Loa qu'il tenist justice
Seur bas et haut, et pauvre et rice.
Villharduinus n. 42 :
Sire, nos vos Loons que vos le preigniés, et si le vos prion.
Chronicon Flandr. cap. 72 :
Et pour ce Loüoit-on qu'on tint le Roy d'Angleterre à Amy.
Adde 77. sub finem.
Laus, Consilium. Rogerus Hoveden. pag. 729 :
Rex Angliæ assignabit ei in terra sua ad Laudem et consilium Regis Franciæ et Archiepiscopi Remensis 50. libratas Andegavensium, etc.
Dislaudare, Dissuadere. Godefridus Vindocin. Abb. lib. 3. Epist. 13 :
Et vos [] illuc tendere penitus Dislaudamus.
Le Roman du Renard MS. :
Nous ne vous savons Deslouer,
Que vous nel faciés encrouer.
Le Roman de la Guerre de Troyes :
Le combatre ont Desloé,
En autre s'en fust tost allé.
© École des chartes.
[]« 3 laudare » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 040c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/LAUDARE3
3. LAUDARE, Concedere. Vetus Charta apud Jo. Columbum :
Comes concessit eis, et Laudavit terras et feuda eorum ad suam fidelitatem et servitium.
Charta Comitis Ceritaniensis in Diario Ital. D. de Montfaucon pag. 7 :
Dono et Laudo supradictum monasterium Domino Deo et S. Mariæ Crassæ, et Abbati et Monachis.
Laus, Donatio, seu potius Concessio. Charta ann. 1150. apud Ruffium in Comitibus Provinciæ pag. 133 :
Facta est hæc Laus sive concessio in claustro sancti Marii de Manuasca, etc.
Laudari et Collaudari Dicitur, qui ritu solemni ad supremam aliquam dignitatem eligitur aut evehitur, cui nempe laudes dicuntur. Occurrit passim in Chron. MS. Andreæ Danduli. Tabularium Monasterii S. Theofredi in diœcesi Aniciensi :
Ut nullus Abbas in eodem cœnobio Laudetur aliquando a fratribus, aut ordinetur ab Episcopo, nisi prius, etc.
In dominum Laudatur, apud Dietmar. lib. 5. cap. 18. Vide Collaudare suo loco.
© École des chartes.
[]« 4 laudare » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 040c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/LAUDARE4
4. LAUDARE, Approbare, consentire. Chronicon Besuense pag. 583 :
Donum... super altare posuit, et filiam suam Laudare fecit.
Vide Parerga Alciati lib. 1. cap. 45. Leges Monspelienses MSS. cap. 71 :
Quilibet habitator Montispessuli pro domo vel locali suo, cujuscumque sit pretii, debent salvare cuppas et lesdas, et Bajulus Montispessulani debet ei Laudare illam domum vel locale.
Litteræ Philippi Franc. Regis ann. 1279. insertæ in Litteris Johan. Reg. ann. 1350. apud D. Secousse tom. 4. Ordinat. Reg. pag. 45. art. 3 :
Si quis emerit vel permutaverit domum vel possessiones in villa vel territorio dicti loci (Aquarum mortuarum,) que possessiones de nobis teneantur, Vicarius vel Bajulus loci teneantur Laudare emptori ; ita quod Bajulus vel curia nostra dicti loci non possit sibi retinere vel alium preferre ; nec recipiat pro laudimio ultra vicesimam partem precii, et semper emptor laudimia solvere teneatur.
Charta ann. 1201. ex Tabulario Maurigniacensi.
Jaquetina uxor præfati Anselli coram nobis constituta hanc venditionem Laudavit, voluit et concessit.
Adde Chartam ann. 1254. tom. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 162. aliam ann. 1063. tom. 6. Spicil. Acher. pag. 441. Statuta Massil. lib. 1. cap. 30. Chartam ann. 1297. inter Instrum. tom. 4. Gall. Christ. col. 253. etc.
L. Henschel, 1840–1850.
Laudare, Promittere, Germ. Geloben, apud Dietmar. lib. 4. cap. Ruodlieb. fr. 2. vers 43. 61. 116. 158. 177. 183. 199. fr. 3. vers. 36. fr. 5. vers. 85. fr. 8. vers. 64. fr. 14. vers. 21. Vide Haltaus. Glossar. German. col. 633. voce Gelœbnis-Geld. et col. 1273. voce Loben.
P. Carpentier, 1766.
Laudare, Laudes, pro alienando fundo percipere. Libert. Florent. ann. 1369. tom. 5. Ordinat. reg. Franc. pag. 389. art. 7 :
Concedimus quod habitatores dictæ villæ Florenciæ et imposterum habitaturi valeant perpetuo bona sua retrofeudare, et dum bona retrofeudata vendentur, Laudare et vendas eorumdem recipere.
Laus, Consensus. Ditmarus lib. 2. pag. 22 :
Præsentia et Laude Imperatricis et filii, etc.
Lib. 7. pag. 98 :
Prædictum civitatem [] fratris suimet filio... ea ratione dedit, ut cum Laude sua, quia hæres suimet fuit,... liceret sibi tribus filiabus prædium omne quod remansit tradere.
Charta ann. 1174. apud Columbum :
Hanc vero permutationem Comes Willelmus (Forcalcariensis) dicebat non valere, quia facta erat sine sua Laude et voluntate.
Charta Heriberti Comitis Viromand. ann. 1407 :
Illam terram Laude mea et Laude D. Henrici Francorum Regis... dedit idem Herembaldus, etc.
Charta ann. 1184. inter Instrum. tom. 4. Gall. Christ. col. 23 :
Dederunt et concesserunt... libertatem acquirendi sine aliqua fraude (Laude) et consensu, et sine aliquo usiatico et dominio.
Vide Beslium pag. 440. Hemeræum in Regesto Augustæ Viromand. pag. 35. 36. 40. 44. Le Roman de la Guerre de Troyes MS.
Soit esleuz au Los de tos,
Tiel qu'il soit sages et pros.
P. Carpentier, 1766.
◊ Arbitrium, voluntas. Charta commun. Bullarum in Belvac. ann. 1181. art. 27 :
Quicumque de communia obstiterit deliberationi parium, pares suam justitiam de corpore suo et de rebus suis facient,... et quicquid de forefacturis acceperint, ad Laudem nostram ad villam firmandam mittent.
Charta ann. 1245. ex Tabul. S. Apri Tull. :
Willermius le fiz monsignor Perron de Rossoil par Lous et lo créante son pere, etc. Lausisme,
in Lit. ann. 1389. ex Reg. 146. Chartoph. reg. ch. 223 :
Sans obtenir Lausisme ne licence du souverain. Loenge,
eadem acceptione, in veteri versione Chartæ ann. 1177. ex Tabul. archiep. Camerac. :
On vendra vin en le ville (de Bousies) à le Loenge ou condition préfixe des eskievins ou jurés.
Vide supra Laudamentum 2.
Laudes, pro eo, quod domino feudi sive territorii exsolvitur, pro facultate, seu consensu, quem præstat vassallo, pro alienando feudo, seu alio quovis tenemento, nostris, Los et ventes. Charta Ludovici D. Bellijocensis pro Libertatibus Villæ Bellijoc. ann. 1274 :
Si burgensis Bellijoc. emerit aliquam rem, terram, vel possessionem, tenentur de tertio decimo denario, et non plus, de Laudibus.
Tabular. S. Theofredi in Vellavis, ann. 1159 :
Item si alii donent, vel vendant, jam dictus Abbas vel successores ejus pro Laude vel vendis inde exigant.
Tabularium S. Flori in Arvernis ann. 1282 :
Confitentes, nos inde habuisse pro Laudibus et vendis, et investitura 12. libr. Turon.
Occurrit non semel in Charta apud Guichenonum in Probat. Histor. Bress. pag. 24. 64. 106. etc.
P. Carpentier, 1766.
◊ Charta ann. 1352. in Lib. pitent. S. Germ. Prat. fol. 101. v°. :
Domus de xij. solidis in parvis censibus portantibus Laudes et ventes, etc.
Quod varie a nostris exprimitur. Charta ann. 1328. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 243 :
La tierce partie des Louz, que l'on doit pour raison des vendues et des gagies que l'on fait à Tournus.
Alia ann. 1368. tom. 6. Ordinat. reg. Franc. pag. 104 :
Lauduminies, censives, rentes, etc.
Pariag. inter reg. et monast. S. Severi ann. 1461. in Reg. 198. Chartoph. reg. ch. 273 :
Item retindrent iceulx religieux à eulx appartenans toutes les leides, péages, coustumes, veues, Lausimes, etc.
Lit. remiss. ann. 1462. ibid. ch. 536 :
On impose à icellui Jehan Aubert que lui estant viguier de Baignolz, avoit approprié à lui plusieurs Lauzemes de ladite viguerie, sans en rendre aucun compte.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Lauda, Laudia ut mox Laudes. Tabular. Prioratus S. Johan. Tolos. :
Et [] retinuit dictus Procurator... in dictis rebus et processione censum antiquum et consuetum, cum vendis, Laudis... et recognovit se habuisse vendas et Laudiam et alia devecia usque in hunc præsentem diem.
Charta ann. 1256. tom. 1. Hist. Dalphin. pag. 59 :
Item, si domus, pedæ vel alia res immobilis infra terminos subsequentes vendatur, debemus inde Laudas et vendas habere et percipere.
Laudationes, Eadem notione, in Charta Philippi Aug. 1185. in Hist. Vastinensi pag. 707 :
Laudationes, et venditiones, sicut hactenus habitæ sunt, reddentur.
Charta ann. 1308. apud Baluzium tom. 2. Hist. Arvern. pag. 782 :
De possessionibus venditis debet dari domino, de cujus dominio movet de solido unus denarius pro vendis, et alius denarius pro Laudationibus seu pro servitio ipsius, et non amplius.
Hic observandum Laudationes exsolvi in professionem vassallatus sive servitii.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Laudemia, Eodem intellectu. Epitome Constitut. Eccl. Valent. tom. 4. Concil. Hispan. pag. 167 :
In quibuscumque administrationibus, pro Laudemiis non valeat fieri aliqua gratia ultra tertiam partem.
Rursum occurrit ibid. pag. 146. ut et in Franchisiis Lugdun. ann. 1320. apud Menesterium in Probat. Hist. ejusdem urbis pag. 95. col. 2.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Laudaminium. Consuetud. Ausciorum MSS. ann. 1301. art. 41 :
Item est consuetudo ibidem, quod pro aliqua pignoratione, vel venditione, vel alienatione, vel permutatione, non datur aliquid ratione venditionis, vel impignorationis, vel alienationis, nec permutationis, nec Laudaminium, nec retrocapita, nec vendæ, nec pignorationes, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Laudemium. Præceptum Ludovici X. Franc. Regis ann. 1315. apud de Lauriere tom. 1. Ordinat. pag. 554 :
Item, concessimus quod de feodis et retrofeodis in emphyteosim vel acapitum per Ecclesiasticas personas datis, et translatis in personas innobiles, nulla financia debeatur, nisi fuerint castra, ville, seu loca alia, cum justitia alta, que a nobis in feodum, vel homagium, seu ad servitium aliud teneantur, de quibus alienationem fieri nolumus sine nostro Laudemio, aut nostra gratia speciali.
Vide Haltaus. Glossar. German. voce Lehnware, col. 1234. et Gelœbnis-Geld col. 633. Mitterm. Princip. Jur. Germ. § 496.
Laudimia, Pari perinde significatu. Charta Rotroci Comitis Perticensis ann. 1136 :
Equitaturas, Laudimia, relevamenta, tallias, corveias, biannos, etc.
Pactum inter Jacobum Aragon. Regem et Berengarium Magalonæ Episc. ann. 1271 :
Est etiam sciendum quod de supradictis excipiuntur usatica, Laudimia, consilia, etc.
Occurrit supra in v. Incariare, ut et in Charta ann. 1241. apud Acherium tom. 10. Spicil. pag. 181. Adde Hist. Dalphin. tom. 2. pag. 15. etc. Laudisme, in Foris Beneharn. Ad ejusmodi laudes et consensus dominorum pro alienandis feudis spectant, quæ habet Guntherus lib. 8. Ligurini :
Si quis habens feudum, pretio seu vendere totum,
Seu pro parte velit, dominique licentia desit,
Seu dare, seu vadio supponere cogitur, ille
Qui dedit, amittet ; non, qui suscepit, habebit.
Tabularium Vindocinense :
Eo quod Suthardus ille de fevo Comitis firmam donationem facere non potuisset sine auctoritate Comitis, de quo beneficium illud tenebat : id quoque ab omnibus judicatum est fieri non posse sine Legum aut Consuetudinum regionis præjudicio.
Tabular. [] Priorat. Neronisvillæ :
Hoc donum Laudavit Adam Maringotus, de cujus feodo erat.
Alibi :
Quam eleemosynam calumniabatur Hugo de Dongione, et omnimodis tali dono resistebat : asseverabat enim, hanc eleemosynam de suo jure esse et de suo feodo, nec se vel aliquem suorum Laudasse, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Lauduminia, ut Laudumia. Charta Clementis PP. pro Monasterio S. Johannis Angeriac. e Chartulario ejusd. Monasterii pag. 397 :
Super nonnullis censibus, Lauduminiis, redditibus et legatis ratione quorumdam prædiorum.
Occurrit rursus pag. 398.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Laudium, Laudum. Eadem rursus notione. Charta Guill. de Bellavaura Episc. Cabilon. ann. 1297. inter Instrum. tom. 4. Gall. Christ. col. 253 :
De pecunia et de Laudo, seu remuagio pro venditionibus contingentibus debitis, quartum denarium dictis Canonicis solvere tenebuntur. Si vero Decanus et Capitulum, vel terrarii dictorum locorum, res quæ vendentur sibi retinuerint, vel retinere voluerint, nomine dictæ Ecclesiæ Cabilonensis .... nec etiam terrarii locorum aliquid nomine Laudii percipient vel habebunt.
Litteræ Johannis Franc. Regis ann. 1362. apud D. Secousse tom. 3. Ordinat. Reg. pag. 597 :
Si fiat permutatio vel excambium in dicta villa rerum immobilium, non interveniente pecunia, nihil debetur de Laudo ; si vero pecunia intervenerit, dabitur Laudum ad similitudinem venditionis.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Laodium, Eodem intellectu. Charta ann. 1322. apud Menesterium in Probat. Hist. Lugdun. pag. lii. col. 2 :
Nec impedient eos uti pedagiis suis ubique per terram et aquas, Laodiis, censibus, jure quod ad ipsos pertinet, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Laudimium, Consensus. Statuta Massil. lib. 1. cap. 30 :
Si quis in Massilia emit vel emet rem aliquam vel jura aliqua, unde fieri debeat publicum instrumentum, in quo vel in quibus necessarium sit Laudimium Domini vel consensus, a quo tenentur res illæ ad censum aliquem inde dandum, etc.
Recurrit eodem cap. ut lib. 2. cap. 1. § 37. et 38. cap. 29. § 2. lib. 3. cap. 11. cap. 30. § 12. cap. 34. et 35. § 2.
Laudamentum, Copia, facultas, Permission. Chronicon Besuense pag. 550 :
Et quia ipsum Castrum cum adjacenti terra de casamento nostræ diœceseos noscitur esse, per Laudamentum nostrum concedit S. Mameti commutationem prædictæ terræ, etc.
Consuet. Ausciorum MSS. ann. 1301. art. 93 :
Item consuetudo est ibidem, quod quicumque ex civibus prædictis possint emere prædia, domos et possessiones, et quæcumque alia a nobilibus cum consensu Domini et Laudamento.
Charta ann. 1162. apud Sponium Histor. Genev. tom. 2. pag. 30 :
Inde Wirziburgensis Episcopus.... sententiam cum Laudamento et assensu communi protulit, etc.
Le Roman de la Guerre de Troyes MS. :
Iceus de l'ost trives ont quises
Au Roi Prians par tel devises,
Qil les dona au Loement
De ses dos fils et de sa jant.
◊ Item Pactum, conventio. Gerhohus Reichersp. lib. 1. de Investigatione Antichristi :
Duplicem autem eis conspirationem vel conjurationem objiciunt, unam, qua Augustale Imperium Friderici Imp. et contra Laudamentum in verbo Domini factum, cum Siculo Willelmo... fœderati sint.
Apologetica Henrici Regis Epistola ann. 1235. apud Schanattum Vindem. [] Litter. pag. 198 :
Exercitum collegimus iterato contra eumdem, arctantes ipsum dare obsidem filium suum, tali adhibito Laudamento, quod nunquam se opponere attemptaret imperatoriæ vel regiæ Majestati.
Le Roman d'Athis MS. :
Aydiés moy par tel convenant
Que tout à vostre Loement.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Laudamentum, Charta conventionis. Instrumentum ann. 1096. apud Mabillon. Diplom. pag. 618 :
Laudamentum hoc jussu prænominati Richardi.... Gotafredo Episcopo dictante Pontius scripsit.
© École des chartes.
[]« 1 laus » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 045c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/LAUS1
1. LAUS. Charta Roberti Comitis Arverniæ ann. 1284. apud Baluz. tom. 2. Hist. Arvern. pag. 134 :
Nec permittemus ædificari a nobis seu ab aliquo alio aliquod molendinum batiffol seu Laus seu malleos infra confines superius nominatos.
P. Carpentier, 1766.
◊ Nostris Los, Piscariæ species. Lit. ann. 1295. in Memor. E. Cam. Comput. Paris. fol. 302. r°. :
Une maniere de pescheries, que l'en appelle Los, qui prenent toute maniere de petits poisson, doivent estre abatues.
© École des chartes.
[]« 2 laus » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 045c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/LAUS2
2. LAUS, Laudes, Pars ultima officii nocturnalis : seu Psalmus 148. et duo sequentes, qui post Matutinos et Benedictiones cantantur, ut est in Regula S. Benedicti cap. 12. et olim etiam cantabantur ab Ægyptiis Monachis, ut monet Cassianus lib. 3. de nocturnis oration. cap. 6. Hugo a S. Victore lib. 2. de Offic. Eccl. cap. 10 :
Laudes matutinæ noctis partem sibi vendicant ultimam, quartam videlicet vigiliam, quæ ad solis ortum usque protenditur, etc.
Durandus lib. 5. Ration. cap. 4 :
Dicuntur autem Laudes, quod illud officium laudem præcipue sonat divinam, quam ei facimus pro eo quod a tenebris erroris nos ad lucem, seu viam veritatis, reduxit, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Laudes, dictum Alleluia quod post Epistolam decantatur. Concil. Toletanum IV. can. 12 :
Laudes post Apostolum decantari, priusquam Evangelium prædicetur, dum canones præcipiunt post Apostolum, non Laudes, sed Evangelium annuntiari.
Ubi Alleluia significari probat Mabillonius lib. 1. De Liturg. Gall. cap. 4. ex Isidoro qui de divinis officiis cap. 13. scribit :
Laudes, hoc est, Alleluia canere ;
et ex Walafrido Strabo, quem vide loco Liturg. Gall. citato.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Laus et Sonus, in Breviario Mozarabico appellantur Responsoria quæ in nocturno officio decantant Mozarabes ; teste Mabillonio in disquisitione de cursu Gallicano num. 16.
Laus Divina, officium Ecclesiasticum. Vita B. Stephani Abbatis Obasin. lib. 1. cap. 7 :
Excepto quod aut lectio, aut Laus sibi vendicabat divina.
Vide Acæmeti, ubi de laude perenni.
Laudes etiam dictæ acclamationes publicæ quæ fiebant Principibus, cum inaugurabantur, vel in Theatris, aut in Ecclesia, atque adeo in celebrioribus ceremoniis : Græcis Byzantinis, εὐφημία ; Eunapio in Ædesio pag. 41. ἔπαινοι. Mamotrectus ad lib. 1. Machab. cap. 5 :
Fausta acclamantes, i. Laudes de felicitate et prosperis successibus decantantes.
Ammianus lib. 17. extremo :
Post hunc dicendi finem (Constantii ad milites orationem) concio omnis alacrior solito aucta spe potiorum et lucris, vocibus festis in Laudes Imperatoris assurgens, denique ex usu testata, non posse Constantium vinci, tentoria repetit læta.
Corripus l. 2. de Justini jun. Imper. inauguratione v. 167 :
Laudibus innumeris Regnantum nomina tollunt,
Justino vitam ter centum vocibus optant,
Augustæ totidem Sophiæ plebs tota reclamat,
Mille canunt Laudes, vocum discrimina mille.
[] Et lib. 4. vers. 155 :
Tunc oratorum geminæ facundia linguæ
Egregias cecinit solenni munere Laudes.
Paulus Diaconus de Gestis Longobard. lib. 3. cap. 15 :
Mauricius indutus purpura, redimitus diademate, ad Circum processit, acclamatisque sibi Laudibus, largitus populo munera, primus ex Græcorum genere in Imperio confirmatus est.
Gregorius Turon. lib. 6. cap. 11 :
Ingrediuntur utrique civitatem, Dux scilicet et Episcopus, cum signis et Laudibus, diversisque honorum vexillis.
Versus Hadriani PP. ad Carolum M. :
Nimis Laudibus hymnisque populo celebratur ab omni.
Eginhardus de Carolo M. ann. 801 :
Leo Papa coronam capiti ejus imposuit, cuncto Romano populo acclamante, Karolo Augusto a Deo coronato magno et pacifico Imperatori Romanorum vita et victoria. Post quas Laudes a Pontifice more antiquorum Principum adoratus est.
Chronicon Francicum editum a Lambecio lib. 1. Comment. de Bibl. Cæsarea pag. 372. de eodem Carolo :
Rex vero alia die cum hymnis et Laudibus ingrediens (Papiam) thesauros Regis ibidem repertos dedit exercitui suo.
Anastasius in Hormisda :
Occurrerunt... cum gloria et Laudibus.
In Adriano pag. 107. de Carolo M. :
Et dum appropinquasset fere unius milliario a Romana urbe, direxit universas scholas militiæ, una cum patronis,... deportantes omnes ramos palmarum atque olivarum, Laudesque omnes canentes, cum acclamationum earumdem vocibus ipsum Francorum susceperunt Regem.
Infra :
Laudem Deo et ejus excellentiæ decantantes.
Ibidem pag. 108 :
Pontifex Missarum solennia celebrans Deo omnipotenti, et præfato Carolo excellentissimo Regi Francorum et Patricio Romanorum Laudes reddere fecit.
Adde pag. 59. 176. Concilium Triburiense ann. 821. c. ult. :
Omnes Galliæ et Germaniæ Principes,.... et Ecclesiasticus Ordo, Deo et Principibus Laudes referentes, hymnum Te Deum laudamus decantabant.
Theganus cap. 16. de Ludovico Pio :
Qui cum diu oraverunt, erexit se Pontifex, et excelsa voce cum Clero suo fecit ei Laudes regales.
Annales Francorum Fuldenses de Arnulfo Imp. :
Regem honorifice cum Laudibus et hymnis suscipientes ad urbem perduxerunt.
Luithprandus lib. 3. cap. 7 :
Ad Palatium autem minime transfretavit, Laudesque juxta consuetudinem Porphyrogenito minime decantavit.
Idem in Legatione, de Nicephori Phocæ Imp. patre cap. 28 :
Cui itidem et filio Græci in Laudibus, immo in ventis suis, Deus annos ut multiplicet, conclamant.
Vide ibid. cap. 9. Panegyricus Berengarii Imp. :
...... Carolum sic advenientem
Suscepit, Laudum modulamina dulcia cantans.
Ubi Laudes non fuere carmina in Laudem Principis composita, quod volunt viri docti, sed meræ acclamationes. Guillelmus Apuliensis lib. 4. de Gestis Normannorum pag. 40 :
...... Laus personat Imperialis.
Paulus Diac. lib. 4. Chron. Casin. cap. 39. de Imp. :
Qui cum equo delapsum ad sancti Petri Gradus, cum Laudibus deduxerunt.
Ditmarus lib. 4.
Hac in festivitate a suis publice Rex appellatur, Laudibus divinis attollitur
. Infra :
Romuleas pervenit ad arces ubi ab Apostolico cæterisque Coepiscopis, magnis Laudibus suscipitur.
Et lib. 6 :
Et a primis regionis illius susceptus, cum admirabili Laude ad Ecclesiam ducitur.
Eckehardus junior [] de Casibus S. Galli cap. 3 :
Sonatur continuo ad concursum et Laudes Cæsaris abituri.
Leo IX. PP. Epist. 1. cap. 23. ad Patr. CP :
Ad quid vestro Imperatori Latinæ Laudes, et in Ecclesia Græcis recitantur Latinæ lectiones ?
Gesta Innocentii III. PP. de ejusdem electione in Summum Pontificem :
Et publicata electione, cum Laudibus ductus est a multitudine Cleri ac populi.... ad Constantinianam Basilicam.
Infra :
Factaque Laude tam in Ecclesia S. Petri, quam ante Lateranense Palatium, etc.
Ceremoniale Cencii Cardinalis :
Notandum quod Laudes ab Archidiacono cum Cardinalibus, subdiaconis et scriniariis dicuntur,
in coronatione Papæ. Sententia Innocentii IV. lata in Concilio Lugdunensi contra Fridericum II. Imp. :
Et nuper nuncios Soldani Babyloniæ... fecit per regnum Siciliæ cum Laudibus ad ejusdem Soldani extollentiam, et sicut fertur, honorifice suscipi, et magnifice procurari.
Laurentius Leodiensis in Episcopis Virdunensibus :
Metasque ductus de manu Regis baculum Pontificii suscepit, et rediens cum Trevirorum Archiepiscopo susceptus est cum Laudibus.
Acta Concilii Lugdunensis ann. 1274 :
Quo symbolo finito, idem Patriarcha, Archiepiscopi, et Logotheta cum aliis cantaverunt Laudes solennes in lingua Græca domino Papæ.
Adde Ottonem a S. Blasio cap. 40.
◊ Jam vero cujusmodi fuerint Laudes istæ, seu acclamationes ex verbis Corippi, Eginhardi et Luithprandi supra laudatis percipitur : victoriæ scilicet vel vitæ diuturnioris adprecationes, quas πολυχρονίου voce indigitant Scriptores Græci, et labentibus potissimum sæculis, in ipsis Ecclesiis inter Sacræ Liturgiæ solennia acclamabant, Psaltis seu Cantoribus, interdum Canonarcha incipientibus, ut est apud Codinum de Offic. cap. 6. et alibi non semel. Anselmus Episcop. Havelbergensis lib. 3. Dialog. cap. 12 :
Eodem tempore Joannes Episcopus Portuensis Dominicorum die octava Paschæ in Ecclesia sanctæ Sophiæ publicas Missas coram Principe et Patriarchis Latine celebravit, et unanimiter in Laudes et victorias piissimorum Imperatorum Latinis vocibus omnes acclamaverunt.
Vide Glossar. med. Græcit. in Εὐφημεῖν, col. 450.
◊ A Græcis ad Latinos idem mos postmodum derivatus, ut in ipsis Litaniis Principibus Laudes dicerentur, et iis acclamaretur, quod etiamnum in Dalmaticis Ecclesiis obtinere observat Joannes Lucius lib. 2. de Regno Dalmat. cap. 6. Charta Petri Ziani Ducis Venetiar. ann. 1211. de Venetis Cretensibus, apud Georgium Pilonum in Histor. Bellunensi pag. 109 :
Laudes nobis et successoribus nostris in Archiepiscopatu et Episcopatibus decantare facietis quater in anno, in Nativitate Domini, in Pascha Resurrectionis, in festo S. Marci, et in festo majoris Ecclesiæ Cretensis.
Andr. Dandulus in Chron. MSS. ann. 998 :
Insuper Episcopi eisdem sacris confirmaverunt, quod feriatis diebus, quibus Laudis pompam in Ecclesia depromere solebant, istius principis nomen post Imperatorem Laudis præconiis glorificarent.
◊ Litaniarum cum acclamationibus, seu potius faustis adprecationibus, formulæ exstant aliquot, præsertim apud Canisium tom. 5. Antiq. lect. pag. 735. 736. et Goldastum tom. 2. Rerum Aleman. pag. 175. et Baluzium lib. 2. Miscellan. pag. 143. ex quo concini solitas colligimus ad sacræ Missæ Liturgiam, post hymnum Angelicum, quo finito, Sacerdos[] ter dicebat, ut etiamnum fit in Ecclesia Remensi, majoribus festivitatibus, Archiepiscopo sacra faciente, Christus vincit, ut et Clerus ; Tum
pro summo Pontifice Nicolao, Ludovico Rege, Hemma Regina, prole regia, judicibus
, id est, Comitibus,
et exercitu Francorum et Alemannorum, etc
. Sancti ac Sanctæ invocantur, ut ab eorum precibus adjuventur. Antiquissimam aliam hic describemus ex Codice MS. Ecclesiæ Arelatensis, argenteis et eburneis laminis tecto :
Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat.
Exaudi Christe. Summo Pontifici et universali Papæ vita.
Salvator mundi, Tu illum adjuva. Sancte Petre, Tu illum adjuva. Sancte Paule, Tu illum adjuva. Sancte Andrea, Tu illum adjuva.
Exaudi Christe. N. Pontifici, Clero, et populo sibi commisso salus et gloria.
Redemptor mundi, Tu illum adjuva. Sancte Ferreole, Tu illum adjuva. Sancte Antidi, Tu illum adjuva. Sancte Desiderate, Tu illum adjuva.
Exaudi Christe. N. Regi Excellentissimo, Magno, et Pacifico, a Deo coronato, vita et victoria.
Protector mundi, Tu illum adjuva. Sancte Maurici, Tu illum adjuva. Sancte Sigismunde, Tu illum adjuva. Sancte Victor, Tu illum adjuva.
Exaudi Christe. N. Inclytæ Reginæ lux et gratia.
Lux mundi, Tu illam adjuva. Sancta Perpetua, Tu illam adjuva. Sancta Lucia, Tu illam adjuva. Sancta Walburgis, Tu illam adjuva.
Exaudi Christe. Omnibus Judicibus, cuncto exercitui Christianorum, vita et victoria.
Salvatio nostra, Tu illos adjuva. Sancte Georgi, Tu illos adjuva. Sancte Theodore, Tu illos adjuva. Sancte Mercuri, Tu illos adjuva.
Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat.
◊ Rex noster : Christus vincit.
◊ ..... ia nostra : Christus vincit.
◊ Auxilium nostrum : Christus vincit.
◊ Liberatio et redemptio nostra : Christus vincit.
◊ Victoria nostra : Christus vincit.
◊ Arma nostra invictissima : Christus vincit.
◊ Murus noster inexpugnabilis : Christus vincit.
◊ Defensio et exaltatio nostra : Christus vincit.
◊ Lux, via et vita nostra : Christus vincit.
◊ Ipsi soli imperium, gloria et potestas per immortalia sæcula sæculorum, Amen.
◊ Ipsi soli honor et jubilatio per infinita sæcula sæculorum, Amen.
◊ Ipsi soli virtus, fortitudo, et victoria per omnia sæcula sæculorum, Amen.
Christe audi nos, Christe audi nos, Christe audi nos.
◊ Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison.
◊ Te Pastorem Dominus elegit.
◊ In Ista Sede Dominus conservet.
◊ Annos vitæ Dominus multiplicet. Feliciter, Feliciter, Feliciter.
◊ Tempora bona habeas, Tempora bona habeas, Tempora bona habeas.
◊ Multos annos, Multos annos, Multos annos.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Similes habentur Litaniæ in MS. [] S. Martialis Lemovic. canendæ diebus Paschatis et Pentecostes. Prior invocatio pro Ecclesia his verbis exprimitur :
Exaudi Christe, Ecclesiæ sanctæ Dei salus et defensio perpetua. Christe Redemptor mundi, tu illam adjuva. S. Maria, tu illam adjuva. S. Michael, tu illam adjuva. S. Petre, tu illam adjuva.
Cetera fere ut in Litaniis hic exhibitis, excepto Christe audi nos, quod omnino prætermittitur usque ad finem.
P. Carpentier, 1766.
◊ Inter Kyrie et Gloria decantatas docet Pontificale MS. ecclesiæ Elnensis :
Laudes sive rogationes sequentes dicuntur in præcipuis sollempnitatibus, videlicet in diebus sollempnibus, vel in quibus pontifex sedet post altare ; quod fit hoc modo. Præcentor cum quatuor bonis cantoribus et cum totidem pueris bene cantantibus, immediate post
Kyrie eleyson. incipit post altare, Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat.
Et chorus respondet idem in eodem tono. Et cantores
, Gloria nostra. Chorus, Christus vincit. Cantores, Hunc diem. Chorus, Læti ducamus. Cantores, Summo pontifici N. integritatem fidei. Chorus, Deus conservet. Cantores, Istam sedem. Chorus, Deus conservet. Cantores, Populum Christianum. Chorus, Feliciter, feliciter, feliciter. Cantores, Tempora bona habeant, ter. Chorus simpliciter respondet, Feliciter, etc. ut supra. Cantores, Multos annos. Chorus, Christus in eis regnet. Cantores, In Christo semper vivant. Chorus, Amen. Et immediate pontifex incipit, Gloria in excelsis Deo.
P. Carpentier, 1766.
Laudes Regiæ, Eodem sensu, memorantur in vetust. Cerem. MS. eccl. Carnot :
Missa, Puer natus est, cum tropis
. Kyrie eleison
quom volueris et Laudem similiter. Dicantur regiæ Laudes
.
P. Carpentier, 1766.
◊ In episcoporum quoque inaugurationibus seu inthronizationibus faustas acclamationes, quæ Laudis nomine significantur, adhibitas fuisse testatur Charta Frider. II. imper. ann. 1211. apud Cencium inter Cens. eccl. Rom. :
Antequam assensus regius requiratur, non intronizetur electus, nec decantetur Laudis sollempnitas, quæ intronizationi videtur annexa.
P. Carpentier, 1766.
◊ Laudes seu acclamationes Romæ fieri solitas exhibet Codex MS. ecclesiæ Cameracensis sæculo xiii. ineunte scriptus, quas ob styli barbariem hic referre supersedeo. Harum specimen videsis supra in Cornomannia.
© École des chartes.