1. RESPONSALIS, Gall. Respondant, Qui pro alio spondet. Responsable, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. MSS. Charta Hugonis Episcopi Lingon. ann. 1221. in Tabular. Camp. Thuani fol. 171 :

Nos nobilem mulierem Blancham illustrem Comitissam Campaniæ constituimus plegiam et Responsalem pro nobis super 700. lib. etc.

Charta Curiæ Suession. ann. 1265. e Tabulario S. Medardi ejusd. urbis :

Constituerunt se et fecerunt .... dicto Conventui plegios et Responsales de dicto contractu.

Adde Petrum Abbat. Cellensem l. 9. Ep. 12. Græci ἀντιφωνητὴν vocant, de qua voce Salmasius de Modo usurar. pag. 718. 721. 726. et nos quædam ad Alexiadem pag. 307. Glossæ Latino-Græc. : Spopondit, ὑπέσχετο, ἀντεφώνησεν, etc.

2. RESPONSALIS, Nuntius : interdum et Apocrisiarius, et qui Responsa seu negotia Ecclesiastica peragebat.

Theodorus Responsalis venerabilis Ecclesiæ Carthaginis

, in Constit. Justiniani de Africana Ecclesia. Anastasius in S. Vitaliano PP :

Hic direxit Responsales suos cum Synodica juxta consuetudinem in Regiam urbem apud piissimos Principes.

Ita in S. Zacharia pag. 78. Anselmus Leodiensis cap. 106 :

Responsalem suum cum suis literis illo transmisit.

Chronicon Moriniacense ann. 1119 :

Thomam hujus loci Abbatem primum Responsalem misit.

Capitulare Sicardi Princip. Benevent. cap. 13 :

Ut in ipsa trajecta sit licentia transeundi tam negotiantibus, quam etiam Responsalibus, vel militibus, seu aliis personis.

Utuntur passim Scriptores, Facundus Hermianensis lib. 4. cap. 3. Gregorius M. lib. 1. Epist. 42. lib. 2. Ind. 10. Epist. 39. Ind. 11. Ep. 6. 7. lib. 3. Epist. 20. lib. 4. Epist. 3. 8. Diurnus Rom. pag. 40. Histor. Miscella in Zenone, Alexander III. PP. Epist. 9. 38. 50. ad Petrum Abbat. Cellensem, Aimoinus lib. 3. Hist. cap. 66. Joan. Sarisber. Epist. 7. Matth. Paris ann. 1246. Petrus de Vineis lib. 1. Epist. 3. Monasticum Anglic. tom. 1. pag. 303. etc. Vide Apocrisiarius, Responsum. Marcam de Conc. S. et I. lib. 5. cap. 16.

3. RESPONSALIS, Procurator, qui pro alio in jure respondet, qui in se suscipit judicium, ait Fleta lib. 6. cap. 10. § 18. Regiam Majestat. l. 1. cap. 21. de Essoniis, § 4 :

Tunc ad quartum diem veniat, vel certum Responsalem mittat.

Ubi Skenæus, i. Procuratorem, qui pro eo respondeat. Adde cap. 25. § 2. lib. 2. cap. 16. § 38. lib. 3. cap. 15. § 2. cap. 17. § 4. Apud Bractonum lib. 4. tract. 1. c. 32. § 2. et in eodem Fleta lib. 4. cap. 6. § 7. dicitur magna esse differentia inter Attornatum, et Responsalem. Glanvilla lib. 11. cap. 1. sqq. Vide Phillips. Histor. Jur. Angl. pag. 117. sqq. Charta Thomæ Comitis Sabaudiæ, apud Guichenonum pag. 51 :

Cum... nec ipsi per se, vel per Responsalem comparuerint, etc.

Charta ann. 1134. e Tabulario S. Tiberii :

Abbas vero Casæ-Dei, qui ad eumdem diem et eumdem locum auctoritate Apostolica a nobis vocatus fuerat, nec ipse venit, nec pro se Responsales misit.

Adde Thomam Blount in Nomolexico, Chartam ann. 1134. in Probat. novæ Hist. Occitan. tom. 2. col. 475. aliam ann. 1180. apud Miræum tom. 2. pag. 1185. col. 1. et inter Instrum. novæ Gall. Christ. tom. 3. col. 135. aliam ann. 1182. apud Marten. tom. 7. Ampliss. Collect. col. 87. Bullam Alexandri III. PP. ann. circiter 1186. apud Lobinellum tom. 2. Hist. Britan. col. 320. aliam Innocentii III. tom. 2. Histor. Eccl. Meld. pag. 90. Chronicon Mauriniac. apud Duchesnium tom. 4. pag. 367. etc.

4. RESPONSALIS, Epistola, qua aliqui respondetur super scriptis in alia epistola, vel litteris. Ita apud Petrum de Vineis lib. 5. Epist. 29. 30. 122. 125.

5. RESPONSALIS, Alterius sponsione firmatus. Lit. Caroli VI. ann. 1418. tom. 10. Ordinat. reg. Franc. pag. 495 :

Constituant suos locatenentes, bonos viros et notabiles,... qui etiam sint Responsales, viri fideles, etc.