RIPATICUM 1, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 1 ripaticum » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 192b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/RIPATICUM1

1. RIPATICUM, Idem quod Riparia, Ripa, littus fluminis. Tabularium Majoris-monasterii :

Guidhenoc, faventibus filiis, vendidit S. Martino Ripaticum quoddam super fluvium Corsnonem ad faciendum molendinum.

Vide Ribaticus. Ecbasis vers. 461 :

More peregrini mirans Ripatica Padi.

RIPARIUS 2. RIPATICUM © École des chartes.

« 2 ripaticum » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 192b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/RIPATICUM2

2. RIPATICUM, Tributum, quod accipitur in ripis, Ugutioni : scilicet pro ripis, seu aggeribus, cujusmodi sunt Torsiæ Ligeris, continendis, vel tuendis, ut loquitur Siculus Flaccus pag. 15. vel pro mercibus quæ exponuntur in ripis : vel denique pro facultate ripas tenendi ad subvehendas naviculas. Ugutionis explicationi favet Capitulare 1. ann. 819. cap. 17. in quo vetantur exigi telonia,

cum necesse non est fluvium aliquem per pontem transmeare, vel ubi navis per mediam aquam aut sub pontem ierit, et ad Ripam non appropinquaverit, neque ibidem aliquid emptum vel venundatum fuerit

. Capitul. ann. 821. cap. 1 :

Volumus.... ut nullus teloneum exigat, nisi in mercatibus, ubi communia commercia emuntur ac venundantur, neque in pontibus, nisi ubi antiquitus telonea exigebantur ; neque in Ripis aquarum, ubi tantum naves solent aliquibus noctibus manere, etc.

Diploma Sigeberti Regis Austrasiæ apud Henschenium in S. Sigeberto 1. Febr. § 2. num. 27 :

Telonium.... tam quod navalis evectio conferebat, quam undique negotiantium commercia in telonio, aut quolibet Ripatico ex ipsis portubus superius nominatis in fisco nostro solebat recipere, etc.

Charta Caroli M. apud Will. Hedam in Albrico Episc. Trajectensi :

Et cum ea Ripaticum illum super Lekia et Iselam.

Adde M. Chronicum Belg. pag. 47. Charta ejusdem Caroli M. pro Ecclesia Veronensi apud Ughellum :

Navilia telonia, quæ Ripaticos vocant.

Alia ejusdem Regis tom. 5. pag. 1561 :

Seu etiam per Padum, sursum vel deorsum navigando Ripaticum tollendo, etc.

Charta Ludovici Pii ex Tabulario Fossatensi fol. 8 :

Neque quod vulgo dicitur Ripaticum, neque rotaticum, aut pontaticum, vel portaticum, etc.

Alia ejusdem Ludovici apud Ughellum tom. 4. pag. 789 :

Debitum reipublicæ, quod est Ripaticum et palifictura, etc.

Charta Caroli C. apud Doubletum pag. 806 :

Nec non forestam aquaticam a fluvio Saure usque Cambreias cum Ripaticis, quam nunc usque nostra visa est dominari potestas, atque indulgemus omnes exactiones regias in aqua cuicumque potestati subditi sint Ripatici, sive in terra, quemadmodum olim Reges tenuerunt, etc.

Charta Ludovici Regis Franc. ann. 1118. in M. Pastorali Eccl. Paris. lib. 19. ch. 70 :

Nemo teloneum, neque quod vulgo Ripaticum, nec rotaticum, etc.

Charta ann. 1345 :

Possunt habere et tenere molendina in flumine Tanegri... solvendo Ripaticum consuetum, videlicet minas 10. et stop. 10. pro quolibet molendino.

Infra, Ripagium id juris vocatur. Vide Fletam lib. 2. cap. 66. § 17. Occurrit passim in Chartis aliis, apud Godefridum monach. S. Pantaleon. ann. 1167. Ughellum tom. 2. pag. 18. tom. 5. pag. 411. 600. in Hist. Pergamensi tom. 3. pag. 513. apud Doubletum in Histor. Sandionysiana pag. 656. 732. Hemeræum in Academia Paris. pag. 33. Beslium in Episc. Pictav. pag. 28. Guichenonum in Episc. Bellicensib. pag. 32. Chiffletium in Trenorchio pag. 193. et alios. His adde, quæ habet Andreas Dandulus in Chron. MS. ann. 1003 :

Et probantibus non debere solvere pro Ripatico in Venetia, nisi solum Duci 200. libras lini.

Adde ann. 1205. Sabellicus Decade 1. lib. 4. Hist. Venet. pag. mihi 108 :

De porteriis solvendis, quæ et Ripatica vocant.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Repaticum, Idem quod Ripaticum. Charta Pippini Regis apud Stephanotium tom. 2. Antiquit. Pictav. MSS. pag. 406 :

Nullus ab eis cespaticum, Repaticum, pulveraticum..... temptet inquirere.

Rivaticus, in Chartis Caroli Simplicis, et Joan. XV. PP. apud Vassorium in Histor. Noviomensi pag. 680. 734. et in Charta Lotharii Regis, apud Doubletum pag. 787. in alia Dagoberti Regis Franc. ann. 632. apud eumd. Doubletum pag. 656.

Ribaticum, in Chartis Arragonensibus apud Joannem Dametum in Hist. Regni Balearici pag. 203. 207. 266. et in Præcepto Odonis Regis Franc. pro Ecclesia Gerund. ann. 891. Appendice Marcæ Hispan. col. 828. Adde Donationem ann. 1054. ibid. col. 1100.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Ribaticus. Charta Eboli Comitis Pictav. ann. 25. Caroli Regis, apud Stephanotium tom. 3. Antiquit. Pictav. MSS. pag. 342 :

Concessimus de nostro, ut dictum est, beneficio eidem viro Rotardo Abati (Nobiliaci.)

Ripagium, Rivagium, ex Gallico Rivage, quomodo hæc præstatio vocatur. In Tabulario Monasterii Deip. Santonensis, Ostensius D. Talaburgi dimittit eidem Monasterio,

Ripuagium, et quidquid consuetudinis habebat in navibus B. Mariæ afferentibus vel referentibus aliquid per Talleburgum

. Tabularium Angeriacense f. 244 :

Quidquid erat nostri juris in obedientia eorum, quæ vocatur esnenda, sive sit teloneum, sive Ripagium, sive venditio, etc.

Regestum Constabulariæ Burdegal. fol. 37 :

Omnis navis onerata sale, solvit de Rivagio 12. den.

Charta Raymundi Guillelm. de Aguto D. Toloni ann. 1224 :

Mercatores vero teneantur dare antiquam lesdam et usitatam, vel usaticum, vel Ripagium antiquum, et nihil ultra.

Sententia arbitralis inter Raimundum Berengarium Comitem Provinciæ et Commune Massiliæ ann. 1225. ex Schedis Præsidis de Mazaugues :

Quod ipse Comes debeat habere quartam partem liberam et expeditam, sine aliquo onere... de omnibus gausidis et obventionibus seu redditibus quæ..... Commune Massiliæ perceperit in dicto castro.... scilicet in Rippagiis, gabellis, vel piscariis, vel bordigalis, sive portu, etc.

Literæ Humberti Dalphini pro Ecclesia de Romanis ann. 1348. apud D. Secousse tom. 3. Ordinat. Reg. pag. 276. n. 16 :

Quodque Ripagium dicti fluminis Izaræ ab utraque parte de Rivo-sicco usque ad Monasterium vetus fuit et est per dictum tempus et a tempore prædicto, dictæ Ecclesiæ de Romanis, etc.

Vide ibi notam y. Tabular. Vosiense f. 18. v :

Quod si stagnum vel molendinum inter mansum Verni et mansum del Tell et mansum nostrum della Peireira fecerint monachi Vosienses, damus Reipatge de eodem manso nostro.

Recensio jurium castri Auzeti ann. 1394. e Regesto Armorum Cameræ Comput. Provinciæ f. 70 :

Cum.... planis, montibus, territoriis, tenementis, confinibus, fluminibus, Ripagiis, domibus, bactenderiis, grangiis, vineis, pratis, etc.

Charta ann. 1380. apud Baluzium Hist. Arvern. pag. 173 :

Una cum omnibus jurisdictionibus et justitiis altis, mediis et bassis, meris et mixtis imperiis, feudis...... pascuis, Rippatgiis, salzedis, nemoribus, garenis, charreriis, manobriis, scamnis.

In hisce duobus posterioribus locis forte posset solum intelligi Ripa, littus, ora, nostris etiam Rive, Rivage, non tributum in ripis solvendum, ut certe Ripagium accipiendum est in Statutis Montis-regalis pag. 247 :

Item statutum est quod quilibet teneatur defendere, juxta possessionem suam, Ripagium et aqueirolos, seu gighetos, ita quod dicta aqua non vadat seu discurrat in possessionem suam, sub pœna solidorum xx. et todidem pro emenda.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Rippacatgium, Eodem significatu. Homagium Comiti Armaniaci præstitum ann. 1418. e Schedis D. Le Fournier :

Cum suis paxeriis, rippariis, Rippacatgiis, fravateriis, aquis aluviis, aquæductibus, et aliis juribus.

Rivagium, Eadem notione. Charta Richardi Regis Angl. pro fundatione Monasterii Sarmaciæ Ordinis Grandimont. ann. 1192. apud Marten. tom. 1. Anecdot. col. 647 :

Sint semper liberi et immunes per totam jurisdictionem nostram a venda et pedagio, telonio, passasagio, Rivagio, fossagio ; foagio, etc.

Similia leguntur in alia ejusdem Regis Charta pro fundatione Monasterii Parci Rotomag. ejusd. Ordinis eod. anno, ibid. col. 649. Charta ann. 1266. ex Archivo Buzeii :

Geraudus Chaboz valletus dominus Radesiurum... dedit B. Mariæ de Buzeio decem libras annui redditus super costumas suas de Rivagio navium in Bugnio reddendas singulis annis.

Charta Philippi IV. Reg. Fr. ann. 1308. ex Regesto 2. ejusdem Regis num. 9 :

Item Rivagium de Janzi 4. solid. annui reditus æstimatum.

Regestum Peagiorum Parisiens. tit. Du Rivage de Seine :

Se home à Paris achete vin en greve, et il le met en son celier, il doit maille de Rivage, etc.

Infra :

Tout avoir, qui entre en l'eaue, ou isse de l'eaue, chacun fardeau doit obole de Rivage.

Recensio redituum Castelli Petræfontis ann. 1300. e Bibl. Regia :

Item à Jausi vintrages de vins et rouage de vin dou mui 1. den. et Rivage de vin, dont en paie pour chascun batel une obole.

Vide Ribagium suo loco.

Riparius, Cui Ripaticum competit, vel qui illud colligit. Charta Volfgeri Patriarchæ Aquileiensis ann. 1205. in Bullario Casinensi tom. 2. pag. 238 :

Stabilimus etiam et confirmamus eidem Monasterio tres stationes... scilicet in foro Aquileiensi super ipsam ripam fluvii Narisæ, juxta Venetiarum stationes. Unde neque Advocato, neque Vicedomino, neque Ripario, neque alicui personæ magnæ sive parvæ aliquod obsequium quovis ingenio vel debeant vel impendant.