1. SAGUM, vel Sagus, Militare indumentum quod armis superinduebatur, Gallis proprium, ut testantur Varro, Diodorus Siculus, et alii. Ejus forma quadrata erat seu quadrilatera : unde quadrati sagi dicuntur Afranio. Isidorus lib. 19. Orig. cap. 24 :

Sagum, Gallicum nomen est : dictum autem Sagum quadrum, eo quod apud eos primum quadratum, vel quadruplex erat.

Nectebatur illud fibula circa humerum. Varro apud Nonium :

Cum neque aptam mollis humeris fibulam Sagus ferret.

Plutarchus :

Αὐτὸς σάγον ἐϰπεπορπημένος μέλανα.

Diodorus Siculus :

Ἐπιπορποῦνται δὲ σάγους ῥαϐδωτοὺς, ἐν μὲν τοῖς χειμῶσι δασεῖς, ϰατά δὲ τὸ θέρος, ψιλούς.

Erant igitur hiberna saga, ut Auctor est Diodorus, densiora, ex lana scilicet crassa et villosa, uti describuntur a Strabone lib. 3. et 4. Sagum vero æstivum fuit levius cujusmodi describitur a Statio lib. 7. Thebaïd. :

Et rubet imbellis Tyrio subtegmine thorax.

Ubi Lactantius :

Tyrio subtegmine, id est, sub veste purpurea videbatur splendor loricæ.

In Concilio Liptinensi et Capitulari 1. Carlomanni cap. 7 :

Presbyteri et Diaconi Sagis Laicorum more

uti vetantur, ut et in Epist. 105. Bonifacii Archiepisc. Moguntini :

Interdiximus servis Dei, ne pompato habitu, vel Sagis, vel armis utantur.

Chronicon Fontanellense cap. 10 :

Erat autem de secularibus Clericis, gladioque quem Semispathium vocant, semper accinctus, Sagaque pro cappa utebatur, etc.

Sed legendum sago. Ejusmodi saga militaria intellexit Alcuinus lib. de Offic. Divin. :

Sicut solent habere milites tunicas lineas sic aptas membris, ut expediti sint dirigendo jaculo, tenendo clypeum, librando gladium.

Et Adalbero Laudunensis Episcopus in Carm. ad Robertum Reg. Franc. :

Et vestis crurum tenus est, curtata talaris,

Finditur anterius, nec parcit posteriori,

Ilia baldringo cingit strictissima picto.

Vide Dissertat 1. ad Joinvillam, Martinium, Pitiscum in Lexicis, et Henr. Dodwell. de Parma equestri edit. Oxon. ann. 1713.

1. SAGUS, adject. Magicus. Poema de Nomine Jesu in Append. Operum S. Paulini pag. 25 :

Redeuntque sursum ab inferis

Cantata diro carmine, et bustis sono

Devota Sago corpora

Vim colligantis perfidam excutiunt luis.

Pro præsagus, occurrit apud Statium Achill. 1. 58. et Prudentium Apoth. v. 298.

2. SAGUS, Sagum, Stragulum lecti. Papias : Sagum, stragulum, coopertorium. Gloss. Gr. MS. Reg. cod. 1673 : Σάγὸν, περιϐόλαιον, σϰέπασμα. Aliud cod. 930 : Σάγη, περιϐόλαιον, σϰέπη. Gloss. Græc. Lat. : Σάγος, Sagus, Σάγιον, Lodex, Gaunacum. Varroni, dicitur fuisse majus Sagum et amphimallon. Exod. cap. 26 :

Facies et Saga cilicina undecim ad operiendum tectum tabernaculi.

Ubi Græcus interpres δέῤρεις τριχίνας habet. Marcellus Empiric. cap. 22 :

Aliquandiu jaceat, et cooperiat se Sagis.

Adde cap. 26. Cassianus lib. 5. de Cœnob. Instit. cap. 31 :

Cujus infirmitatis obtentu Sagum habere coactus sum.

S. Hieronymus Epist. 22. cap. 15. de Cœnobitis :

Non licet dicere cuiquam, Tunicam et Sagum, textaque juncis strata non habeo.

Acta S. Thyrsi Mart. cap. 5 :

In Sagis grossis et rusticanis involvuntur corpora eorum.

Vita S. Benedicti Anian. Abb. cap. 3 :

Sagum, in quo jacuerat, perferens.

Chron. Fontanellense :

Ad Sagos 15. in lecta mittendum lib. 2. et semis.

Adalardus in Statutis Corbeiensib. lib. 1. cap. 3 :

Cottum, aut lectarium, sive Sagum in tertio anno accipiant.

Regula Magistri cap. 81 :

In lectis habeant in hyeme singulas mattas, et Sagos tomentarios singulos, et lænas.

Warnerius MS. in Caprum Scottum Poetam et Monachum :

Sit Sagus lecto, capiti capitale jacendo,

Matta sit, et læna, non requies nimia.

Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 13 :

Cum vero infirmus morti proximus propinquaverit, ad terram super Sagum ponat.

Tabularium Monasterii S. Andreæ Viennensis :

Similiter quicunque de dormitorio aut lenam, aut Sagum, aut capitale, aut quamlibet supellectilem sine licentia regulari subripuerit, in omni loco careat consortio fratrum, sicut fur, etc.

Occurrit in Regula Solitariorum cap. 50. in libro Usuum Ordinis Cisterciensis cap. 88. 94. in Vita S. Opportunæ cap. 4. apud Sur. 22. April. in libro Epistolar. S. Bonifacii Mogunt. Epist. 92. apud Altfridum in Vita S. Ludgeri Episc. Mimigard. n. 11. Gregorium Turon. lib. 9. cap. 35. etc.

3. SAGUS, Lecticæ species. Vita S. Idæ tom. 2. Sept. pag. 265. col. 1 :

Quocumque necessitas viarum medendi causa appulit, aut Sago vel alio gestatorio portari consueverat.