« 2 solidus » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 518c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/SOLIDUS2
2. SOLIDUS, pro Aureo ante Constantinum Mag. usurpatus vix legitur, uti observatum a
Scaligero lib. de Re nummaria : quo tum imperante vulgo obtinuit, quod etiam attigimus in
Dissertatione de Imperatorum Constantinopolitanorum numismatibus, ex Codice Theodosiano.
Gregorius M. lib. 1. Dial. cap. 9 :
Repente in sinu suo 12. aureos invenit ita fulgentes, tanquam ex igne producti eadem hora fuissent. Qui mox de Ecclesia egressus, eos in sinum furentis Presbyteri projecit, dicens : Ecce habes Solidos, quos quæsisti, etc.Adde lib. 1. Epist. 23. 54. Gregorius Turonensis lib. 10. cap. 31. num. 16 :
Aurum etiam, quod decessor ejus reliquerat, amplius quam 20. millia solidorum pauperibus erogavit.Vide eumdem lib. 4. de Miraculis S. Martini cap. 39. Solidum pariter pro aureo usurpat Fortunatus in Vita S. Germani Parisiensis cap. 22.
Solidus auro adpretiatus, in Lege Bajuvar. tit. 1. cap. 4. § 1. cap. 6. § 2. cap. 10. § 2. tit. 3. cap. 14. § 3.
Solidus aureus integri ponderis,in Lege Wisigoth. lib. 7. tit. 6. § 5.
Solidus auri, in Edicto Theoderici Reg. § 150. Charta Karlomanni Regis apud Beslium in Regibus Aquitan. pag. 42 :
Trecentorum Solidorum auri ad purum excocti se noverit pœna mulctandum.Odorannus in Chron. ann. 1031 :
Miserunt etiam a Parisiis per manum Odoranni Monachi auri Solidos 17. et denarios 8. et gemmas pretiosissimas, etc. Solidi auri optimi,apud Helgaudum in Roberto Rege pag. 68. Vide Covarruviam de Veterum numismatum collatione cap. 3. et Haeftenum in cap. 27. Vitæ S. Benedicti.
Solidi Aurei pretium apud Gallos et Francos diversum fuit, pro temporum ratione. In Lege
Salica, passim, Solidus constitisse dicitur 40. denariis argenteis.
Hincmarus in Vita S. Remigii :
In testamento, a B. Remigio condito, lector attendat, quia Solidorum quantitas numero 40. denariorum computatur, sicut tunc solidi habebantur,(al. invenitur.) Ita in Capitulo Ludovici Pii ann. 819. de interpretat. Legis Salicæ cap. 2. et 4. solidus etiam accipitur. Pretium igitur solidi immutatum, a Pipino Rege scilicet. Synodus Remensis cap. 41 :(al. agebantur,)et in Francorum Lege Salica continetur : et generaliter in solutione usque ad tempora Karoli perduravit, velut in ejus capitulis continetur,
Ut domnus Imperator secundum statutum bonæ memoriæ Pipini misericordiam faciat, ne Solidi, qui in Lege habentur, per 40. denarios discurrant, quoniam propter eos multa perjuria multaque falsa testimonia reperiuntur.Taxata enim fuit tunc temporis solidi quantitas 12. denariis, idque firmatum a Carolo M. lib. 4. Capit. cap. 75. Capit. Ticin. ann. 801. cap. 11. Capit. Ludov. P. ann. 816. cap. 2. Pertzio Leg. tom. 1. pag. 85. et 196. :
Ut omnis solutio atque compositio, quæ in Lege Salica continetur, inter Francos per 12. denariorum Solidum componatur : excepto, ubi contentio inter Saxones et Frisiones exorta fuerit. Ibi volumus, ut 40. denariorum quantitatem Solidus habeat ; quem vel Saxo, vel Frisio, ad partem Salici Franci cum eo litigantis solvere debet.Ita fere in Lege Longob. lib. 2. tit. 22. § 1. 2. et 3. Carol. M. 76. 91. Ludov. P. 2. nisi quod pro 40. den. 60. præferunt editiones Boërii et Lindenbrogii ; sed perperam, ut opinor. Capitula ejusdem Caroli ann. 797. edita ab Holstenio § 11 :
In argento 12. denarios Solidum faciant : et in aliis speciebus ad istud pretium omnes æstimationes compositionis sunt.Id etiam firmatum deinceps a Ludovico Pio cap. 3. tit. 75. Hinc solidus 12. denariorum fuisse dicitur, in Capitul. 2. Karlomanni cap. 2. in iisdem Capitul. Caroli M. lib. 3. cap. 30. lib. 5. cap. 3. in Addit. 1. Ludov. Pii cap. 57. et in Synodo Liptinensi cap. 2. Sed et apud Hungaros, aureus, qui idem cum solido, 40. denariis argenteis valuit sub Bela I. Rege, ut auctor est Thwroczius cap. 45.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Errantem
Lindenbrogium, cui non pauci accesserunt, minus caute secutus est Vir doctissimus.
Existimat ille unum eumdemque esse solidum, qui a 40. denariis, quibus primum constabat,
ad 12. denarios a Pipino est adductus : quod falsum omnino est ; primus aureus erat, alter
argenteus. Et quidem absurda et hactenus inaudita ejusmodi imminutio. Errandi occasionem
præbuit laudata Synodus Remensis, cujus mentem minime assecutus est Lindenbrogius. Id
quippe unum docet mulctas quæ prius 40. denariorum fuerant, a Pipino Rege sagacissimo ad
12. denarios reductas fuisse, ut sibi populos arctius devinciret. In usu publico erant
solidi aurei etiam sub Philippo I. Rege Franc. ut ex Litteris ann. 1077. constat :
Cui litem intulerit mille Solidos auri componat.Iis successere floreni. Vide le Blanc Tract. de Monetis pag. 39. et seqq.
Solidi Aurei divisio alia fuit apud Romanos, nempe, in 6000. denarios æreos, quos λεπτὰ Græci vocant, in quot τάλαντον, sive solidum dividi scribit Suidas. Senator lib. 1. Epist. 10 :
Sex millia denariorum Solidum esse voluerunt.
Solidi Argentei, in Bulla Benedicti VII. PP. in Bullario Cluniacensi pag. 6. Ævo sequiori, solidi
ex argento, et quidem subærato cudi cœpere : quibus assignati denarii perinde 12. ac
aureo ; sed ii ærei minutuli. Atque ita solidum usurpatum docet Covarruvias libr.
de Collat. veterum numismat. cap. 3. § 2. n. 7. et seqq. Charta fundationis Monasterii S.
Severi in Vasconia apud Marcam lib. 3. Hist. Beneharn. cap. 8 :
Dando illis trecentos Solidos duos denarios argenti, quadraginta quinque vaccas cum multis aliis rebus.Tabularium ejusdem Monasterii apud eumdem Marcam lib. 3. cap. 11 :
Trecentos Solidos argenti duodenorum denariorum.Charta Joannis Regis Angliæ tom. 1. Monastici Anglic. pag. 352 :
Terram de Bradeham, de qua nobis reddi solebant per annum 50. Solidi blanci.
Solidus, apud Saxones, duplex fuit : unus enim habuit 2. tremisses, alter tres tremisses.
Majori solido aliæ compositiones, minori homicidia componebantur. Ita Lex Saxonum tit. 18.
Adde Capitulare Saxonum Caroli M. ann. 797. cap.
11.
Solidi Anglicani, Sols Engleis, in Legibus vernaculis Willelmi Nothi cap. 13. ubi 40.
denariis constitisse innuitur :
Del Dei après le polcier 15. Sola de solt Engleis, ço est quers deniers.Thorp. cap. 11. que est apele quaer denier. Quæ quidem verba ultima de 40. denariis capienda existimo, ut quer, sit pro querante, ut tunc efferebant. Mentio est præterea solidorum Anglicanorum cap. 19. 21. 41. Ut tamen non temere affirmem, facit Caius de Antiq. Cantabrig. Academiæ pag. 209 :
Illud interim scire licet, aliam fuisse rationem solidorum ætate Ælfrici, quam nostra : nam per ea tempora 30. denarii faciebant sex Solidos, nostra vero duos tantum et semissem.Vide Phillips. de Jure Anglos. not. 286. Lapp. Histor. Angl. tom. 1. pag. 627.
P. , 1766.
Solidi Carolici, valoris scilicet a Carolo M. assignati, in Charta inter Probat. Hist. Brit. tom.
1. col. 298 : Pignoravit....... salinam, quæ vocatur Permet,... pro 20. Carolicis Solidis, usque ad caput 7. annorum.
P. , 1766.
Solidi Constantinati, f. pro Constantiniani, ut in Charta ann. 882. cujus meminit Muratorius
tom. 2. Antiq. Ital. med. ævi col. 789. quos non alios a Byzantiis fuisse putat vir
eruditus. Alia ann. 1051. ibid. col. 790 : Obligavit se et suos hæredes componere custodibus ipsius ecclesiæ ducentos auri Solidos Constantinatos. Solidi Constantininon semel occurrunt in Episc. Salernitan. apud Ughellum, ubi scribendum Constantiniani aut Constantinopolitani suspicatur idem Muratorius.
P. , 1766.
Solidi Denariorum, in Charta ann. 1329. tom. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag.
113. col. 1 : Ad quod(officium)pertinet decima in Morscheit, cum jure patronatus ecclesiæ et censibus annuis xxxix. Solidorum denariorum Trevirensium.
Solidi Franci, in Formula 82. apud Lindenbrogium. Francisci seu Francici, in Tabulario
Casauriensi, in Charta exarata sub Carolo et Pipino Regibus, et Ildebrando Duce
Spoletano :
Idcirco constat, me Pessido vendidisse tibi Aderisi Sculdasio cartularios, et vinearios in loco, qui dicitur in Vico, hoc est, pro Solidis 7. Franciscis et bove uno, et grano modiorum 12.Alibi :
Et pretium recepi a te, valente Solidos 20. Franciscos.Occurrit ibi pluries. Iidem videntur, qui solidi Galliarum appellantur apud Gregorium M. lib. 5. Epist. 10. quos in Italia expendi non potuisse scribit : quia
minore æstimatione taxabatur aurum Gallicum, ut est in Novella Majoriani, ut pote longe Romano deterius :
Nullus Solidum integri ponderis calumniosæ adprobationis obtentu recuset exactor, excepto eo Gallico, cujus aurum minore æstimatione taxatur.
Solidi Genauenses, Gothici, Ardaricani. Vide Dissertationem nostram de Imperatorum
Constantinopolitanorum Monetis.
P. , 1766.
Solidi Longi, An quia in perpetuum solvendi ? Charta ann. 1216. apud Pez. tom. 6. Anecd. part.
2. pag. 70. col. 1 : Præfatus V. miles et S. mater ejus quondam susceperunt ab ecclesia aream illam, sub censu sex Solidorum longorum, annuatim in nativitate S. Mariæ persolvendorum... Sæpe dicti V. et S. contulerunt ecclesiæ duas areas,....... quæ sex Solidos longos annuatim in perpetuum ecclesiæ persolvent.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Solidi Lovanienses. Charta ann. 1253. apud Miræum tom. 1. pag. 424. col. 2 : Tenemur annuatim solvere in Trajecto duas marcas Colonienses, triginta Solidos Lovanienses pro marca.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Solidi Obolorum, in Charta Balduini Episc. Noviom. ann. 1154. ex Tabul. Corbeiensi :
Quinquaginta Solidos obolorum quos pro terra, pratis et nemore de Albincort....... pro quinquaginta libris obolorum vobis in perpetuum indulsit.Charta apud Stephanot. tom. 3. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. pag. 129 :
Dom. Rodulphus de Tilia Miles habet ad mutationem Abbatum 30. Solidos veterum pro quibus habuit 15. solidos Marchenses.Ita etiam leg. videtur in Charta Edwardi I. Reg. Angl. ann. 1283. apud Rymer. tom. 2. pag. 263 :
Quicumque voluerit, poterit facere furnum in dicta villa et in barris dictæ villæ....... Dabit, cujus erit, nobis quolibet anno semel 10. Solidos oliberum.
P. , 1766.
Solidi Marcosi, Veneti, ut opinor ; quia nomine seu effigie S. Marci insigniti erant ; de moneta
enim aurea Francica intelligi nullatenus posse mihi videtur. Pactum inter Lothar. imper.
et Venetos ann. 848. in Dissert. D. Zanetti de Orig. et antiq. monetæ Venet. laudata in
Diar. exot. mens. Jun. ann. 1754. pag. 6 : Volumus ut pro sex Marcosis Solidis ab uno homine sacramentum recipiatur, et ita usque ad duodecim libras Veneticorum semper addendo per duodecim juratores electos perveniat, ut quantæ sint libræ, tanti sint etiam juratores.
P. , 1766.
Solidi Protestati, f. Usuales, vel testa seu effigie insigniti. Charta ann. 759. apud
Murator. tom. 3. Antiq. Ital. med. ævi col. 555 : Accepi a te Ganderis rectore monasterii sanctæ Dei Genitricis Mariæ, sito intra civitate Brixia, ex sacolo prædicti monasterii auri Solidos novos protestatos ac coloratos, pensantes numero tria millia octingentos quinquaginta, etc.
P. , 1766.
Solidi Regales, Nummi aurei Francici. Stat. Massil. lib. 1. cap. 35 : Qui summam seu valorem trium Solidorum regalium non excedant.Vide Regales 2.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Solidi Regis, dicitur quædam tributi et vectigalis species, quæ Regi, pro ingruente aliqua
necessitate, præstatur : qua notione dicimus Deniers royaux. Chartul. AB.
Sangerman. fol. 5. v° : Debemus nobis cavere quando assidemus Solidos domini Regis supra terram nostram, quod non cogamus homines de Anthoigniaco solvere aliquid de prædictis solidis, nisi rata contingens eos excedat summam c. librar. Paris. cum ipsi habeant kartam a nobis quod illæ c. libræ in quibus nobis tenentur annuatim pro manumissione sua, tenent eisdem locum, et primo debent computari in illis solidis eo anno quo dom. Rex levat prædictos solidos a nobis.Charta ann. 1249. ex lib. Anniversar. ejusd. Monast. fol. 217 :
Erunt immunes et liberi a prædictis manumortua, forismaritagio, et tallia annua ad placitum,... hoc salvo nobis et ecclesiæ nostræ quod eo anno quo dom. Rex a nobis Solidos suos levabit, a dictis hominibus solidos levare poterimus, quos habito respectu ad solidos nobis impositos et terram nostram talliabilem levandos viderimus bona fide.Huc spectat Charta Philippi Aug. ann. 1181. ex Tabul. ejusdem Monast. :
Philippus Dei gratia Francorum Rex. Noverint universi... quia nos dilectum Hugonem Abbatem S. Germani de Pratis requisivimus ut in negotiorum nostrorum necessitate subveniret nobis de suo largiendo, quod et bono animo fecit : inde est quod volumus et præcipimus ut omnes tam hospites quam homines ejus ecclesiæ ipsi ad summam pecuniæ solvendam, quam nobis promisit, auxilium faciant.
Solidi Romani, Imperatorum Romanorum. Præfatio ad Legem Burgundionum :
Si quis sane judicum, tam Barbarus quam Romanus..... forsitan non ea, quæ Leges continent, judicaverit, 30. Solidos Romanos se noverit inlaturum.
De Solido, et denario sponsare. Lex Salica tit. 4. § 1 :
Qui viduam accipere vult, cum tribus testibus, qui adprobare debent, tres Solidos æque pensantes et denarium habere debet, et hoc facto, si eis convenit, viduam accipiat.Formulæ vet. Pithœi cap. 55. in MS. :
Placuit atque convenit, ut ego tibi de Solido et denario secundum Legem Salicam sponsare deberem, quod ita....... feci. Ego ille sponsus tuus, dum taliter placuit atque convenit apud parentes nostros, communes ab utrasque partes aptisantes, ut tibi de Solido et denario secundum Legem Salicam sponsare deberem, etc.Cap. 60 :
Eo quod ante hos dies filiolam nomine illa per Solido et denario et enarras habui desponsata.Infra :
Convenit, ut ipse ille ipso Solido et denario de ipsas arras ante plures bonis hominibus, et pro ipso exenio scilicet tant. etc.Vide Form. Lindenbrogii 75. Fredegarius in Epit. cap. 18 :
Legatos ad Gundebaldum dirigit, petens, ut Chrotechildem neptem suam ei in conjugium sociandam traderet. Quod ille denegare metuens, et sperans amicitiam cum Chlodoveo inire, eam daturum spopondit. Legati offerentes Solidum et denarium, ut mos erat Francorum, eam partibus Chlodovei sponsam, placitum ad præsens petentes, ut ipsam ad conjugium traderet Chlodoveo.In Lege Saxonum tit. 6. tit. 7. § 3 :
Uxorem ducturus parentibus ejus vel tutori 300. solidos darejubetur. Emtionem imaginariam in Romanorum nuptiis intervenisse, pueris etiam notum est. Rem præ cæteris perstrinxit Brissonius de Ritu nuptiarum pag. 480.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
In Solido et Libra contribuere, Gall. Au sol la livre, in Charta ann. 1405. ex Tabul. S. Victoris
Massiliensis.