◊ Id porro nominis inditum Legatis, quod ἀποϰρίσεις, seu responsa Principum deferrent. Responsa enim non modo Rescripta Principum ad supplicantium libellos, sed etiam quævis decreta et mandata appellabant. Sic Justinianus Nov. 25. τὰ βασιλιϰὰ παραγγέλματα, a decessoribus suis ἀποϰρίσεις dicta fuisse scribit. Atque inde Procopius lib. 3. de bello Vandal. veredarios scripsit esse, qui εἰσ τὰς βασιλιϰὰς ἀποϰρίσεις mittuntur : quo loco, ἀποϰρίσεις appellat negotia : nam et Responsorum appellatione negotia, quæ inter personas invicem dissitas peragebantur, donarunt Scriptores inferioris ævi, ut suo loco dicetur.

◊ At postea in aula Regum, Apocrisiarii munus fuit circa res Ecclesiasticas : unde et

Responsalis negotiorum Ecclesiasticorum

dicitur ab Hincmaro lib. de Ord. Palatii cap. 13. idque officii gerebat, quod Constantinopoli Apocrisiarius Romanæ Ecclesiæ, cujus instar erat : neque enim a Sede Apostolica delegabatur, sed deligebatur a Rege. Idem cap. 16 :

Apocrisiarius, quem nostrates Capellanum, vel Palatii custodem appellant, omnem Clerum sub cura et dispositione sua regebat. Cui sociabatur summus Cancellarius, qui A secretis olim appellabatur ; erantque illi subjecti prudentes et intelligentes ac fideles viri, qui præcepta Regia absque immoderata cupiditatis venalitate scriberent, et secreta illius custodirent.

Adde cap. 19. et 20.

◊ Neque tamen id juris Episcopos omnes spectavit, sed Patriarchas tantum, cum et Metropolitani et Episcopi cæteri, si Principem consulere, et ad eum referre necesse haberent, id per Patriarchæ, cui subjecti erant, Responsalem facere tenerentur : quod indicat eadem Justiniani Novella cap. 3. dum prohibet ne Metropolitæ, vel Episcopi Imperatorem adeant, nisi a Referendaria Ecclesiæ Constantinopolitanæ, vel ab Apocrisiario cujusque diœceseos sanctissimorum Patriarcharum exhibeantur.

◊ Suum nihilominus Apocrisiarium habuisse Ravennatis Archiepiscopum constat ex Bulla Paschalis PP. I. ad Petronacium ejusdem sedis Archiep. apud Murat. tom. 2. pag. 220 :

In quo confirmabit (confirmavit) privilegia Leonis quondam Imperatoris facta ab Epiphanio quondam religioso notario et scriniario et Apocrisiario sanctæ Ravennatis Ecclesiæ, qui directus est a venerandæ memoriæ Damiano Archiepiscopo, ut confirmatæ sacræ essent præcedentes formulas ab ipso Leone Imperatore.

Non ergo id juris ita Patriarchas spectavit, ut non aliquando et Metropolitani suos habuerint Apocrisiarios, qui suæ Ecclesiæ negotia etiam apud Orientis Imperatores agerent. Concilium Lateranense anni 649, vol. 6. pag. 94. Marini Papiri Diplomat. pag. 219. not. 4. De Apocrisiario Roma Ravennam misso, vide infra in fine hujus vocis.

◊ At Romani Pontifices Constantinopolim Responsales suos delegabant, ex ordine potissimum Diaconorum desumptos. Diaconorum enim, ut ait Alcuinus lib. de Divin. Offic. cap. Quid Significent vestimenta, est ire ad Comitatum : unde in sandaliis suis ligaturam habent perinde ac Episcopi, quorum munus est huc illuc discurrere per parochiam, ut ait idem Alcuinus. Huc etiam fortasse spectant Glossæ Isidori, in quibus Apocrisiarius dicitur Minister Ecclesiæ Romanæ : seu munus Apocrisiarii designare voluerint, seu per Ministrum, Diaconum intellexerint. Gesta sub nomine Acacii :

Tunc temporis Anatolius quidam Presbyter Alexandrinus apud Constantinopolim morabatur. Hæc enim consuetudo prædictis est, ut ad Comitatum vicibus Clerici dirigantur, ne quid forte causæ vel necessitatis emergat.

Qui quidem Anatolius, dum Apocrisiarii Alexandrinæ Ecclesiæ munere Constantinopoli fungeretur, ad Patriarchicam in eadem Urbe Regia evectus est dignitatem :

τῆς Ἀλεξανδρέων ἐϰϰλησίας ἀποϰρίσεις ποιούμενος,

ut ait Theodorus Lector lib. 5. in VII. Synodo act. i. Ita apud Theophanem ann. 37. Justiniani Joannes ἀπὸ Σχολαστιϰῶν ἀποϰρισιάριος ὤν τῆς Ἀντιοχείας τῆς μεγάλης, factus est Patriarcha Constantinopolitanus.

◊ Atque hunc mittendorum de Sede Apostolica Responsalium Constantinopolim morem Hincmarus Remensis in lib. de Ordine Palatii cap. 13. obtinuisse ab ipsis Novæ Romæ incunabulis tradit, quanquam id alii longe postea invaluisse contendunt ; nec nisi circa Justiniani tempora auditum Responsalium in Urbe Regia nomen, quos inter, hi a me obiter adnotati :

◊ Enimvero Apocrisiarii Sedis Romanæ ad Imperatores CP. mittebantur, ut res Ecclesiasticas procurarent. Gregorius M. lib. 3. Dial. cap. 36 :

Dum jussione Pontificis mei in Constantinopolitanæ urbis Palatio Responsis Ecclesiasticis observirem :

verbi gratia, si quædam de fide oborirentur quæstiones, aut componenda essent Ecclesiarum dissidia, aut alia ejusmodi negotia, personam illi summi Pontificis induerent, ac supremo jure dirimerent, vel certe de iis ad Pontificem referrent. Constantinus Imp. Epist. ad Leon. PP :

Προτρέπομεν τὴν ὑμετέραν πανίερον ϰορυφὴν ἀνυπερθέτως ἐϰπέμψαι τὸν παρ᾽ αὐτῆς ὁριζόμενον Ἀποϰρισιάριον, ἐφ᾽ ᾦ τοῦτον ϰατὰ την βασιλίδα ϰαὶ θεοφύλαϰτον ὐμῶν διάγειν πολιν, ϰαὶ ἐν τοῖς άναϰύπτουσιν, ἒειτε δογματιϰοῖς, ἕιτε ϰανονιϰοῖς, ϰαὶ ἁπλῶς ἐϰϰλησιαστιϰοις ἅπασι πράγμασι τὸ τῆς ὑμετέρας ἁγιωσὺνης ἐξειϰωνίζειν πρόσωπον.

Exempla profert Anastasius Bibl. in Martino PP. 49. et 50. Ex quo præterea docemur, Apocrisiariis Apostolicis addictam fuisse Domum Placidiæ, in qua Oratorium exstructum erat, quod Altare sanctæ Sedis Romanæ appellat, quia in eo sacris Liturgiis, more Latinorum, vacabant : de qua quidem Domo pluribus agimus in nostra Constantinopoli Christiana.

◊ At quæ eorum fuerit dignitas, seu potius qualis fuerit ejusce dignitatis gradus, video in dubium vocari. Certe in Synodo habita Constantinopoli sub Menna Patriarcha post obitum Agapeti Pelagius Diaconus Apostolicæ Sedis post omnes Episcopos in Actis Concilii recensetur. Quandoque tamen, si extraordinaria a summo Pontifice ei delegaretur jurisdictio, in qua vices ipsius ageret, tunc cæteros, non Episcopos duntaxat, sed etiam Patriarchas anteibat : cujus rei exemplum profert Liberatus cap. 23. Nullam enim habebant jurisdictionem ex officii et muneris ratione, nisi a Pontifice imponeretur : cujusmodi est jurisdictio illa Responsalibus attributa apud Gregor. M. lib. 2. Epist. 46.

◊ Desiit tandem mos ille mittendorum Responsalium in Urbem Regiam quodam temporum intervallo, occasione hæresis Monothelitarum, cujus acerrimi propugnatores fuerant Sergius, Pyrrhus, et Paulus, Patriarchæ Constantinopolitani, Imperantibus Heraclio et Constante. Postmodum Vitalianus PP. electus Responsales quidem juxta consuetudinem Constantinopolim misit, inquit Anastasius, qui Constanti electionem et ordinationem suam significarent : sed ii, Romanæ Ecclesiæ privilegiis denuo sancitis, statim domum reversi sunt. Sopitis denique schismatum dissidiis per Sextam Synodum œcumenicam, Constantinus Imperator a Leone II. PP. Apocrisiarium ad se mitti postulavit, sed cum plenæ Legationis auctoritate, ut liquet ex act. 18. VI. Synodi, i. e. qui emergentes de fide quæstiones et Ecclesiastica omnia negotia, illius vice, dirimendi jus haberet. Imperatoris postulationi acquievit Pontifex, et Constantinopolim misit Constantinum Subdiaconum, nulla tamen concessa Legationis potestate. Tandem ineunte sæculo VIII. Iconoclastarum exorta in Oriente hæresis, Ecclesiæ Constantinopolitanæ cum Romana commercium abrupit omne, ita ut haud liberum fuerit summis Pontificibus mittere suos Responsales in Urbem Regiam.

◊ At capta a Francis Constantinopoli, rursum summi Pontifices in urbem miserunt Cardinales, qui non Apocrisiariorum duntaxat, sed et Legatorum a latere vicem agerent, Patriarchis modum imponerent, facta curiosius indagarent, nutantes sublevarent, omnia denique exequerentur, quæ ad firmandas res Ecclesiæ idonea arbitrarentur. Vide Notas nostras ad Villehard. num. 194. et in verbo Responsum. Habebant præterea summi Pontifices suos Apocrisiarios Ravennæ, ut eodem fungerentur munere erga Exarchos, quo Apocrisiarii Constantinopoli erga Imperatores : cum ii in Italia ministerium Imperialis fastigii peragerent, ut est in Diurno Romano cap. 2. tit. 5. ubi etiam tit. 7. mentio fit Apocrisiarii Ravennæ. Vide Ad responsum, Responsalis, Glossar. med. Græcit. et Meursii Gloss. Græco-Barbar. hac voce.