« »
 
[]« 2 fortia » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 3, col. 572b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/FORTIA2
2. FORTIA. Forcia, Violentia, vis, Gall. Force. Lex Bajwar. tit. 2. cap. 10. § 1 :
Ut patrem suum dehonestare voluerit per consilium malignorum, vel per Fortiam, etc.
Tit. 11. cap. 5 :
Si cui Deus Dederit Fortiam et victoriam. Fortiam facere alicui,
vim inferre, in Lege Ripuar. tit. 11. § 3. Forcia hostilis, militaris, in Lege Bajw. tit. 2. cap. 5. § 1. Capitulare Saxon. ann. 797. cap. 1 :
Ut raptum et Fortiam nec incendium infra patriam quis facere audeat.
Lex Longob. lib. 3. tit. 12. § 5. Guido 3. :
Nemo Comes... aliquid per vim exigat, præter quod constitutum Legibus est : sed neque per suam Fortiam in mansione arimanni se applicet, etc.
Concilium Duziac. primum :
Eam sua factione et quasi per Fortiam et non per justitiam vindicare curavit. Per Fortiam auferre, invadere, abstrahere,
apud Marculfum lib. 1. form. 27. 28. in Chronico Farfensi pag. 656. et apud Philippum Abbat. in Vita S. Amandi num. 71. Vide Capitulare Carlomanni tit. 1. cap. 11. Joannem VIII. PP. Epist. 71. 140. Ottonem Morenam de Gestis Friderici II. apud Baron. ann. 1167. Anecd. Marten. tom. 1. col. 953. ubi Foreia perperam incuria Librarii, et col. 967. et 968. etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Fors, Eadem notione, Damnum, injustitia. Testamentum Jacobi Aragon. Reg. ann. 1272. apud Marten. tom. 1. Anecd. col. 1141 :
Item, volumus et mandamus, quod omnis Fors et injuriæ nostræ, quibus obnoxii tenemur, et veræ apparuerint, restituantur de plano per dictos manumissores... secundum Deum et forum pœnitentiæ, illis videlicet quibus dictas injurias fecimus, vel hæredibus eorumdem ipsis manifeste ostendentibus ipsas injurias.
Sed ibi legendum Tors.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Forsia, Eodem significatu, in Libello supplici Carolo M. per S. Maurontium Massil. Episc. oblato ex Archivis S. Victoris Massil.
P. Carpentier, 1766.
Forche, eadem acceptione, in Charta ann. 1296. ex Chartul. 23. Corb. :
Et se en ce faisant aucuns leur fait rescousse ou Forche, ly devantdits religieux ou leurs commans ne porront contreforchier, ainz trairont au maieur et as jurés pour la Forche oster. Pourforcement,
eodem sensu. Charta ann. 1288. ex Tabul. episc. Paris. :
Monseigneur Jehan Grapin de Nulli chevalier afferma et requenut en droit lui de sa bonne volenté, sanz nul Pourforcement, etc.
Hinc Forsage, pro vi puellæ illata ejusque defloratione, in Lit. ann. 1335. ex Reg. 69. Chartoph. reg. ch. 118 :
Comme à la requeste de nostre procureur eust esté amené prisonnier à Paris Guillaume Manigo chevalier, sires de Surgieres, pour la cause d'un Forsage, que l'en disoit que ledit chevalier avoit faist en la personne Philippe Damelle, laquelle il avoit prise et ravie par li et par ses complices, et deflourée à force [] et contre sa volenté.
Unde Enforceur de femmes, in vet. Consuet. Franciæ.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Forcialiter, Per vim, coacte, Gall. par Force. Notitia judicati ann. 850. in Append. ad Marcam Hispan. col. 783 :
Tunc ego Leo reclamavi me ante suprascriptos quod Forcialiter ipsa professione Sperandeo hic protulit ad relegendum, et voce de isto Leo Forcialiter eum fecisse.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Forciare, Vim inferre, Gall. Forcer. Statuta Montis Olivi diœc. Carcasson. ann. 1231. apud Marten. tom. 1. Anecd. col. 967 :
Item, quod nullus inhabitans villam prædictam possit vel debeat ab aliquo capi vel Forciari, vel pignorari infra terminos jurisdictionis Monasterii.
Forciatum laborerium, in Contract. datior. Bergom. lib. 2. cap. 88. Galli diceremus, Ouvrages forcés ; quod corvatis quæ a subditis et vassallis exiguntur maxime convenit. Vide Forcare.
Fortia Frisca, Spelmanno dicitur Vis recenter illata : inde assisa Friscæ Fortiæ datur, ubi dissaisitus in civitatibus et burgis infra 40. dies queritur. Vide Abbreviat. Placit. pag. 337. 14. Edw. II. Kanc. rot. 150. Gallis Frés, et Freschement, est recens, recenter. Vide Fraustus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Fortia Magna et Parva, Arvernis, Forca petita et grant, Gall. Grande et petite Force. Nova Gall. Christ. tom. 4. col. 608. Henricus de Vergeio scripto Diplomate ann. 1246. testatur se Hugoni Episcopo Lingonensi reddidisse domum suam de Fontanis,
Jurabilem et reddibilem ei ad Magnam Fortiam et ad Parvam ... ad voluntatem suam faciendam, et de ea sicut placuerit ordinandum. Ballivus vero meus et homines dictæ villæ fidelitatem ei fecerunt et juraverunt sicut domino suo. Ad parvam vim et ad magnam
, in Charta ann. 1229. apud Duchesn. in Probat. Hist. Vergiac. pag. 173. Baluzius tom. 2. Hist. Arvern. pag. 260. ex Archivis Ecclesiæ Brivat. :
Conqueritur P. de Serrant Canonicus Brivatensis sindicus seu actor a Willelmo de Turre Præposito et Capitulo Ecclesiæ Brivat. constitutus nomine eorumdem ... de nobili viro Guillelmo Comite filio quondam Delfini, qui injuriatus eisdem super eo quod castra veteris Privatæ et sancti Illidii, quæ a Capitulo Brivatensi tenebat in feodum, et tenet juratbles et rendables ad at et sans at, irats et pagas, à petita Força et à grant, et ipsemet hoc totum promisit et juravit et alia vice reddidit, requisitus ad mandatum Capituli Brivatensis supradicti, et requisitus postmodum a Capitulo eodem et mandato ejusdem et pluries, reddere recusavit.
Quæ a dominis superioribus inferiores seu vassalli tenebant castra, ea, cum opus erat, ut tempore belli, reddere cogebantur duplici ratione, vel Forcia majori, vel minori. Hæc patentes erant domini superioris litteræ, quibus visis vassallus castrum in feodo tentum tradebat in manus bominum domini feodalis ; illa vero cogebantur homines ipsius vassalli, si forte detrectaret castrum reddere, auxilio esse principali domino, omnium bonorum multatione puniendi, si debitam opem recusarent. Vide Feudum reddibile.
P. Carpentier, 1766.
Rectius hæc formula in voce Vis 2. exponitur de majori vel minori comitatu, quocum castrum vassalli ingredi proponit dominus principalis. Cui interpretationi rursum favet quod legitur, A grant puissance et à petite, in Pacto inter Carolum VI. reg. Franc. et Brun de Ripeupierre milit. dom. de Guiespar ann. [] 1386. ex Reg. 129. Chartoph. reg. ch. 164. Vide infra in Vis 2.