PROCESSIO, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

PROCESSIO, Collecta, σύναξις, conventus, cœtus scilicet populi in Ecclesia, ad quam processit, id est venit, collecti. Vetus interpres Concilii Laodiceni cap. 7 :

In Processionibus psalmos non convertere.

Ubi Græca habent, περὶ τοῦ μὴ δεῖν συνάπτειν ἐν ταῖς συνάξεσι τούς ψαλμούς. Diurnus Romanus cap. 5. tit. 13. ubi oratorium fieri conceditur :

Sic tamen ut non illud publica Processione a conditore aliquatenus teneatur.

Rursum tit. 20. ubi de baptisterio in basilica condito : Nihil illic juris fundatori ulterius jam deberi, nisi Processionis gratiam, quæ Christianis omnibus in commune debetur. Ita vocem hanc usurpasse S. Leonem Epist. 82. ad Dioscorum Episcopum Alexandrinum, S. Augustinum lib. 22. de Civitate Dei cap. 8. Ennodium in Vita S. Epiphanii, Hieronymum Epist. 22. et alios jampridem docuit Menardus ad Sacramentar. Gregor. pag. 177. Vide Glossar. med. Græcit. voce Λιτή, col. 817.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Notanda omnino est Processio quam Æneas Parisiorum Episcopus quotannis ad S. Maurum Fossatensem fieri statuit Litteris ann. 868. apud Brolium in Supplem. Antiquit. Paris. :

Processionem denique annuatim in Quadragesima, quarta scilicet feria post Dominicam quæ Passioni Christi prætitulatur, nostris sequacibus in monumentum Processionis, quam Christi dilecto Confessori Mauro exhibuimus, die qua primum receptus est a Fossatensibus, indicimus.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Nudis pedibus, ut plurimum, indictoque jejunio fiebant ejusmodi supplicationes, tempore præsertim angustiæ ; unde Nudipedalia interdum appellantur. Vide in hac voce. Id etiam usu receptum erat ut ad sepulcrum alicujus Sancti sic procedentes, ejusdem patrocinium inclamaturi, oblationes deferrent. Hæc facta fuisse ann. 837. ad sepulcrum S. Hucberti Episc. Tungrens. docent ejusdem Miracula apud Mabill. sæc. 4. Bened. part. 1. pag. 298 :

Sacerdotes undequaque terni aut quaterni vel quini,... multa plebe sexus utriusque comitante, certificatis diebus ad monasterium, nudis pedibus et jejunantes, cum crucibus atque oblationibus convenerunt.

Vide Fascic. oper. ad Hist. et Philol. sacr. spectantium tom. 6.

Processionum Ecclesiasticarum origo perantiqua est, cum S. Ambrosius Epist. 29. ad solemnitatem Macchabæorum Psalmos canentes de consuetudine in via Christianos describat. De iis agit Honorius lib. 1. cap. 68. 69. 70. De Processione vero in die Ascensionis, Rupertus lib. 9. de Divin. Offic. cap. 9. Vide Cruces appellatæ Litaniæ, etc. pag. 678. Consulendi præterea Serarius et Jac. Eveillon qui de processionibus ex professo scripserunt.

P. Carpentier, 1766.

◊ Honori ducebant magnates, insigni cum apparatu, processionibus interesse, ut in iis præsentia sua ordinem tuerentur, ut discimus ex Charta ann. 1286. in Tabul. S. Petri Insul. :

Li sires de Cysoing, s'il en est aisiés et il li plaist, warde cascun an le Procession de Lille, qui est ès octaves de le Trinitet, en une cote vermelle de cendal, u d'escarlate, à cheval, une blance verge en se main paisiulement à l'oneur de l'église.

Quod officium aliquando ratione feudi præstabatur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processiones per Claustrum Dominicis diebus in Monasteriis usitatæ, ut singulas officinas perlustrantes Monachi propriis benedictionibus dedicarent. Vita S. Stephani Obazin. Abb. apud Baluzium tom. 4. Miscell. pag. 94 :

Diebus Dominicis tam ipse quam fratres lectionibus et Missarum celebrationibus insistebant, agentes Processionem per claustrum, et singulas officinas singulis benedictionibus perlustrantes.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processio Plenaria. Pontificale S. Luciani Bellovac. apud Marten. de Ant. Eccles. Discipl. pag. 312 :

Stent in ordine suo singuli in ecclesiam expectantes donec veniat pontifex cum Processione plenaria ad Missam, sicut diebus solemnibus solet, cum septem diaconibus totidemque subdiaconibus et ceroferariis et duobus thuribulis cum incenso.

P. Carpentier, 1766.

◊ Solemnis comitatus. Eadem habet Rituale Ms. eccl. Senon. fol. 69.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processus, ut Processio. Gregor. Turon. in Vita S. Aridii apud Mabillon. tom. 4. Analect. pag. 202 :

Diacones in albis exeunt ad Processum.

Utitur etiam Fortunatus in Vita S. Germani Parisiensis cap. 33.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processiones inter jura quæ Cathedralibus Ecclesiis ab inferioribus debentur, recenset Privilegium Alexandri III. PP. ann. 1178. ex Bibl. regia :

Statuentes ut quascumque possessiones, quæcumque bona eadem Ecclesia (Bitterrensis) possidet,... permaneant.... Abbatiam S. Afrodisii, Abbatiam S. Jacobi, et Processiones et stationes quas clerici earumdem Abbatiarum statutis diebus consueverunt in vestra ecclesia exhibere, etc.

Statuta Eccl. Trecorens. ann. 1334. apud Marten. tom. 4. Anecdot. col. 1114 :

Item statuimus, ut quilibet capellanus curam animarum habens in nostra diœcesi Trecorensi, semel in anno teneatur ecclesiam Trecorensem Processionaliter visitare, videlicet die Dominica post festum Trinitatis æstivale, et parochianos moneant et inducant, ut dicta die dictam ecclesiam Trecorensem processionabiliter ut præmittitur, visitent, sub pœna xxx. solidorum usualium contra quemlibet dictorum curatorum in præmissis negligentem commitenda.

Quod quidem institutum fuit non ut inferiores ecclesiæ suam erga superiorem profiterentur reverentiam tantum, sed et ut fidelium oblationes, quæ tum fiebant, recipere posset principalis Ecclesia. Vide Cruces bannales.

P. Carpentier, 1766.

◊ Atque etiam ex ecclesiis alterius diœcesis, a metropoli ecclesia sub excommunicationis pœna exigebantur, uti docet Bened. abbas Petroburg. in Henr. II. tom. 2. pag. 716. ad ann. 1191 :

Sententiam excommunicationis in episcopum Dunelmensem tulit archiepiscopus Eboracensis, .... quia idem episcopus Dunelmensis jura ecclesiæ Eboraci, scilicet...... Processiones ebdomadæ Pentecosten..... detinuit occupatas.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processio, Id omne quod in processionibus defertur, vel ii ipsi qui hæc deferunt. Bernardus Mon. in Ord. Cluniac. part. 1. cap. 32 :

Deinde incepto aliquo cantu de Sancto, cujus reliquiæ feruntur, egrediuntur fratres chorum, primitus Processio cum aqua benedicta, et cruce. et candelabris et feretro, sicut mos est, cum portantur reliquiæ.

Pluries in seqq. cap. occurrit eadem notione. Vide Processores.

L. Henschel, 1840–1850.

Processionalis Crux, Qua in processionibus utebantur. Ademar. lib. 3. cap. 68 :

Willelmus...... laxavit unam crucem auream cum gemmis Processionalem.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processionale, Liber in quo continentur quæ ad processionem spectant, in Synodo Oriolana ann. 1600. inter Conc. Hisp. tom. 4. pag. 714.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processionarium, Eadem notione, apud Gassendum in Notitia Eccles. Diniensis edit. ann. 1654. pag. 151.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processionarius, Ad processionem pertinens. Guidonis Discipl. Farf. cap. 23 :

Armarius atque Secretarius præparent se Processionariis ornamentis.

Vide Processorius.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processionare, Processiones solemnes et sacras frequentare. Gloss. Gasp. Barthii ex Histor. Palæst. Roberti Mon. apud Ludewig. tom. 3. Reliq. MSS. pag. 102.

Orationes Processionales. Leo Ost. lib. 3. cap. 19. (al. 20.) :

Id ipsum fecit et de alio libello, in quo sunt Orationes Processionales.

Processive Pergere, apud Thwroczium in Carolo cap. 98. Infra, Processionaliter, nos dicimus, Alter processionellement, en Procession.

In Processione solempni

, ex Charta ann. 1339. tom. 2. Hist. Dalph. pag. 386. Charta Hervei Trec. Episc. apud Camusat. in Antiquit. Tricass. fol. 188. v°. :

Adjecimus etiam quod prædicti fratres venirent Processionaliter ad processiones nostras solennes.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processionabiliter, Eodem notione, Ordine processionis. Charta P. Alban. Episc. in Chartular. Pontisar. :

In Ramis palmarum et in Ascensione Domini, presbiter ecclesie B. M. cum populo Processionabiliter veniet ad monasterium S. Martini ad audiendum sermonem.

Occurrit præterea in Vita S. Stanislai tom. 2. Maii pag. 254.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processionatim, Eodem significatu, in Diario belli Hussitici apud Ludewig. tom. 6. Reliq. MSS. pag. 145.

Processiones Publicas alicui imponere vetantur Ecclesiastici ac seculares, in pœnitentiam scilicet, in Statutis Synodalibus Nicolai Episcopi Andegav. ann. 1271. cap. 2. Vide Harmiscara.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Idem presbyteris prohibent Statuta Eccles. Meld. apud Marten. tom. 4. Anecdot. col. 903. nisi de mandato superioris imponatur :

Item, quia pœnitentiæ processionales jam abierunt in contemtum, prohibemus ne quis presbyter prædictam pœnitentiam injungat, nisi de mandato superioris.

Ejusmodi pœnitentiæ exemplum insigne refertur in Chronolog. Monachi Altiss. pag. 99 :

Petrus Altissiodorensis Comes Dominica in ramis palmarum, inspectante clero et populo, dum ageretur processio, de injuriis Altissiodorensi Episcopo irrogatis publice satisfacit.... ita ut incederet quoque nudis pedibus, sola indutus linea, in facie omnium tunc ad processionem solito frequentius confluentium.

Nec minus digna notatu processio, quam in reconciliatione excommunicatorum factam docet Charta ann. 1240. ex Bibl. Reg. :

Debent interesse processioni nudis pedibus, in camisiis tantummodo et brachis tenentes virgas in manibus, et venire coram ebdomadario, et ibi flexis genibus facere se verberari ab eo pro pœnitentia et satisfactione sibi injuncta.

Infra :

In instanti festo Assumptionis B. Virginis, quando processio debebit intrare in ecclesiam majorem in reditu suo, parati erunt in pratello vel in claustro in camisiis et brachis, et discalciati, tenentes virgas in manibus, et intrabunt post canonicos et sequuntur processionem in ecclesia, et quando processio debebit se movere ut intret chorum, antequam se moveat, venient omnes et singuli ordinati ante ebdomadarium, et flexis genibus facient se verberari ab eodem ebdomadario.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Sed et a Regibus laicisque judicibus indictæ etiam in pœnam et satisfactionem ejusmodi processiones, ut ex Statutis Andegav. supra innuit Cl. Cangius. Idem Arestis Parlamenti ann. 1277. ex Regesto Olim B. fol. 36. astruit Laurent. Bouchel in Summa benef. pag. 777. Ordinat. Edwardi I. Regis Angl. super discordiis motis inter Episc. Baion. et Majorem centumque Pares et totam Communit. Baion. ann. 1281. apud Rymerum tom. 2. pag. 169 :

Statuimus... quod pro injuriis Deo, Ecclesiæ et prædicto Episcopo (Baion.) irrogatis, Major et alii prædicti, qui præsentes judicio consenserunt... die Nativitatis B. M. Virginis Processionem solempniter faciant,... quilibet eorum in sola tunica, sine corrigia et coysia, cum uno cereo, ad minus unius libræ ceræ, accenso ; cereosque ipsos ad altare prædictum cum devotione offerant et dimittant.

Vide Peregrinatio 3. et in Pœnitentes.

P. Carpentier, 1766.

◊ Etiam mulieribus nobilibus, quæ injuste, ut putabatur, bona ecclesiarum occupaverant, indictæ eæ processiones. Hujus moris testis est Chart. ann. 1259. tom. 1. Probat. Hist. Brit. col. 973 :

Et nihilominus quia dicta relicta (Gaufredi Malvesin) offensam fecerat dicto capitulo (Dolensi) super prædictis decimis manifestam, tenetur duas Processiones facere, nomine pœnitentiæ, scilicet unam in ecclesia de Pleeguen in festo Assumptionis B. M. V. et aliam in ecclesia Dolensi in festo solemni, quando super hoc fuerit a parte dicti capituli requisita, et virgas portare in manu sua publice ante presbyterum in processione, et finita processione cum virgis verberari a presbytero, et sic in conspectu populi stare cum virgis, quousque lectum fuerit Evangelium.

Vide supra in Pœnitentes.

P. Carpentier, 1766.

◊ Interdum levioribus ex causis hæc prœscribebatur pœnitentia. Libert. villæ de Bivreyo ann. 1229. in Rer. 104. Chartoph. reg. ch. 336 :

Mulier, quæ mulieri convicia dixerit,.... si nummos solvere noluerit ; lapides ad Processionem portabit die Dominica in camisia sua.

Processio, Processus, dicitur maxime de Consulibus, qui cum pompa et apparatu magnifico procedere ad Circum solebant ; quod septies fiebat durante Magistratu. Julianus Antecessor Constitut. 98 :

Processiones autem ipsius esse volumus septem omnes in Circo, et in harena, et in theatro, etc.

Lactantius de Mortibus persecut. cap. 17 :

Tredecim dies tolerare non potuit (Diocletianus) ut Romæ potius quam Ravennæ Procederet Consul.

Vide ibi Notas Baluzii tom. 2. Miscell. pag. 387. et Pancirol. lib. 1. var. lect. cap. 77. Vide Glossar. med. Græcit. vocib. Πομπή, Προέρχεσθαι, Πρόϰενσον, Πρόοδος, col. 1200. 1237. 1242. 1247.

Processus præterea vocabant, Imperatorum in palatia suburbana secessus, vel etiam ad Ecclesiam majorem processiones, quod cum apparatu et omni comitatu eo procederent : unde postmodum ipsæ Imperatorum in iisdem Palatiis moræ Processus non semel dictæ ; Byzantinis vero Scriptoribus πρόϰεσσα et πρόϰενσα. Hugo Floriac. Tract. de Reg. potest. et sacerdot. dignitate lib. 2. apud Baluz. tom. 4. Miscell. pag. 53 :

Ad summum proinde tradidit (Constantinus) Romano Pontifici palatium suum Lateranense et coronam capitis sui et chlamydem purpuream et cetera omnia ornamenta imperialia et omnem gloriam suæ potestatis et Processionem imperialem et dignitatem imperialem equitum palatio præsidentium.

Sed hæc pluribus in nostra Constantinopoli Christiana lib. 3. quo lectorem remittimus, ne rem actam agamus.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processio, Progressus commeantis exercitus, nostris Marche, apud Capitol. in Pertinace et Vegetium lib. 2. cap. 22. Vide Procinctus 3.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processio, Ordinata obviam itio. Gesta Episcop. Cenoman. apud Mabillon. tom. 3. Analect. pag. 324 :

Gaufridus Processione humiliter refutata, ad limen sibi dilectæ et diu desideratæ pervenit ecclesiæ.

Neque aliter accipienda hæc vox in Charta ann. 1183. tom. 2. Hist. Eccles. Meld. pag. 70. qua Abbatissa Jotrensis promittit Episcopo Meldensi se exhibituram processionem, cum primum post ejus consecrationem ad monasterium accesserit :

Promisit etiam se Meldensi Episcopo exhibituram omnem honorem et reverentiam..... et insuper Processiones, primam videlicet post Episcopi consecrationem, et cæteras, quoties Episcopus a Romana sede redierit.

Alia ann. 1225. ibid. pag. 115 :

Processionibus faciendis Episcopo Meldensi, quando post consecrationem suam primo accedit ad Ecclesiam earum.

Ejusdem moris mentio fit in Charta ann. 1180. ex Tabul. S. Albini Andeg. :

Episcopum processionaliter recipient monachi S. Albini sine procuratione cum primo post consecrationem suam venit ad monasterium ipsorum, et quotiens Romam redierit, similiter sine procuratione.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Processio, Comitatus, cœtus ordinate dispositus et procedens. De felici obitu Angeluciæ Virgin. apud Marten. tom. 3. Anecdot. col. 1708 :

Ecce adest domina mea, regina mea, cum magno comitatu, magnaque Processione gaudentes atque exultantes.

P. Carpentier, 1766.

Processio, Cœtus, congregatio, conventus, Gall. Assemblée. Chartul. S. Petri Neronisvil. fol. 9. v° :

Hoc donum fecit Albericus apud Castrum Nantonis in domo sua, præsente Processione canonicorum S. Severini, quam ipse Albericus, visitandi gratia pro infirmitate sua, ad se venire mandaverat. In eadem Processione erat abbas Berardus, cantor Garmondus, præcentor Rainardus.

P. Carpentier, 1766.

Processio, Locus, sub dio seu atrium quod cingunt claustri porticus, vulgo Préau, in ecclesiis vel monasteriis, qua Processio transire solet. Stat. incerti anni S. Petri Insul. ad calcem aliorum ann. 1388. ex Tabul. ejusd. eccl. :

Ne aliquis audeat ludere ad pilam vel alios ludos.... in cimiterio atque claustro seu Processione.

Comput. Ms. fabr. ejusd. eccl. ann. 1408 :

Receptum de legatis et jocalibus ab uxore Johannis Warin pro placea dicti Johannis in Processione, sex francos, valoris ix. lib. xviij. sol. A Rogerio Warin pro placea sua in Processione, viij. francos, valoris xiij. lib. iv. sol.

Vide Pratum.

P. Carpentier, 1766.

Processio apud Præmonstratenses, idem quod Statio apud Benedictinos, Congregatio scilicet monachorum, ut simul ecclesiam locumve alium ordinate ingrediantur. Stat. Præmonst. Mss. distinct. 3. cap. 1 :

Si quis mox ut signum datum fuerit, non relictis omnibus quæ in manibus habuit,.... ut secundum regulam ad ecclesiam ordinate, cum Processione et composite, et cum silentio veniat, etc.