SORS 1, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 1 sors » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 532b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/SORS1

1. SORS, Sortilegium. Sortem dare, in Legibus Adelstani Regis c. 6. pro immittere sortilegium in rem quampiam :

Decrevimus de sortilegis et liblacis, et Sortem dantibus, si hominem occiderint, et negare non possint, vitæ suæ culpa judicentur.

In Lege Salica, superjactare maleficium.

P. Carpentier, 1766.

◊ Matres familias apud Germanos sortibus et vaticinationibus declarabant utrum prælium committi ex usu esset, necne, ut nos docet Cæsar de Bello Gall. lib. 1. cap. 40.

Mala Sorte Prendere, quasi per sortem, et maleficium aliquid invadere, Gall. de mauvaise sorte, prava aliqua ratione. Pactum Childeberti et Chlotarii § 6 :

Si servus minus tremisso involaverit, et mala Sorte priserit, dominus servi 3. sol. solvat, etc.

§ 8 :

Si litus, de quo inculpatur, ad sortem ambulaverit, mala Sorte priserit, medietate ingenui legem componat.

Decretio Chlotarii Regis § 5. 6. 7 :

Si quis cum furto capitur, antedictæ subjaceat legi. Si de suspicione inculpatur ad sortem veniat. Si mala Sorte priserit, latro est tamen, etc.

Hinc

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Sors, Modus, ratio : unde vox Gallica Sorte, eadem notione. Et Italica Sorta. Charta Henrici V. Reg. Angl. ann. 1418. apud Rymer. tom. 9. pag. 542 :

Sciatis quod assignavimus vos ad tot cimentarios et laboratores, quot necessaria fuerint pro factura septem millium lapidum, pro gunnis de diversis Sortibus.

P. Carpentier, 1766.

◊ Inventar. S. Capellæ Paris. ad ann. 1303. ex Bibl. reg. :

Cum casula seu infula, dalmatica et tunica ac duabus capis de eadem Sorte. Deux chapes d'une Sorte,

in altero Gall. ibid. Stat. pro arte parat. pannor. Carcass. renovata ann. 1466. in Reg. 201. Chartoph. reg. ch. 121 :

Item et quia in dicto burgo fiunt nonnulli panni, nuncupati floreti, quia sunt seu esse debent meliores et pretiosiores aliis pannis communibus Sortis dicti burgi, etc. Souage,

idem forte sonat in Comput. Rob. de Seris ann. 1332. ex Reg. 5. fol. 5. r° :

Les bordeures et les auves (de la selle) d'une Souage d'orfaverie feruee en Souage de croisetes dorées.

Lit. remiss. ann. 1426. ex Reg. 173. ch. 461 :

Ung hanap à pié, tout d'argent Souaige goderonné.

SORRUS 2. SORS © École des chartes.

« 2 sors » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 532b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/SORS2

2. SORS, Judicium Dei, purgatio vulgaris. Pactum Childeberti et Chlotarii :

Si servus in furto fuerit inculpatus, requiratur a domino, ut ad 20. noctes ipsum in mallum præsentet, et, si dubietas est, ad Sortem ponatur. Ad sortem ambulare,

§ 8.

Ad sortem venire

, in Decretione Childeberti Regis § 6. 8. Ad ignem seu Sortem se excusare, in Lege Ripuar. tit. 31. § 5.

Sortes super altare Dei mittere, etc.

in Lege Frision. tit. 14. § 1. 2.

Sortes Sanctorum. Sic appellatur Evangelii aut cujuslibet libri sacri inspectio, ῥαψῳδομαντείας species : cum scilicet aperto libro quicquid oculis se subjiciebat, pro sorte, id est, oraculi loco, habebatur : cujusmodi editæ sunt

ex Pithœo post Canones veteres edit. Reg. Quæ quidem divinationis species a Paganis fluxit, ut ex S. Augustino lib. 4. Confess. cap. 3. colligitur. Ejusmodi sunt Virgilianæ sortes, apud Spartianum. Idem Augustinus Epist. 109. ad Januarium c. 20 :

Hi vero, qui de paginis Evangelicis Sortes legunt, et si optandum est, ut hoc potius faciant, quam ut dæmonia consulenda concurrant : tamen etiam ista mihi displicet consuetudo, ad negotia secularia, et ad vitæ hujus vanitatem propter aliam vitam loquentia oracula divina velle convertere.

Concilium Veneticum c. 16. et ex eo Hincmarus de Divortio Lotharii :

Sunt et Sortilegi, qui sub nomine fictæ religionis, per quasdam, quas Sanctorum Sortes vocant, divinationis scientiam profitentur, aut quarumcunque scripturarum inspectione futura promittunt.

Similia habent Concil. Agathense can. 42. Aurel. I. c. 30. Autisiod. c. 4. Cumeanus Abbas de mensura pœnitentiarum cap. 7. Pœnitentiale Romanum et Gregorii II. PP. c. 26. et Beda c. 11. et Alcuinus lib. de Divin. Offic. Capitula Caroli M. de diversis reb. ann. 789. c. 4 :

De codicibus vel tabulis requirendum, et ut nullus in Psalterio, vel in Evangelio, vel in aliis rebus Sortiri præsumat, nec divinationes aliquas observare.

Pœnitentiale MS. Thuanum :

Requisisti Sortes in codicibus, vel in tabulis, ut plures solent, qui in Psalteriis et in Evangeliis, vel in aliis hujusmodi rebus sortiri præsumunt, etc.

Concilium Ænhamense ann. 1009. c. 3 :

Sagas, incantatores, artem sanctorum exercentes, meretrices egregias mortem inducentes, etc.

Ubi Codex editus artem scm præfert : sed legendum videtur sortem, aut sortes sanctorum. Conc. Trevir. ann. 1310. apud Marten. tom. 4. Anecd. col. 257 :

Nullus etiam super Sortes quas Sanctorum, seu Apostolorum, vel Psalterii vocant, aut cujuscumque scripturæ inspectione divinationis scientiam profiteatur, aut futura promittat, aut quælibet maleficia in tabulis, vel codicibus, in astralabo (l. astrolabio) requirat.

Sortes Apostolorum vocat Petrus Blesensis libr. de Præstigiis fortunæ, seu Joannes Sarisber. lib. 1. Policrat. c. 12. vel quod Pauli Apostoli Epistolæ, vel quod Evangelii, ab Apostolis descripti, codices inspicerentur : vel denique quod ab Apostolis missas sortes constet. S. Augustinus in Concione 2. Psalmi 30 :

Sors enim non aliquid mali est, in dubitatione humana divinam indicans voluntatem : nam et Sortes miserunt Apostoli.

Petrus vero Blesensis :

Sortilegi sunt, qui sub nomine fictæ religionis superstitiosa quadam observatione rerum pollicentur eventus. Quod genus Sortes Apostolorum et Prophetarum, et Dividentium continet ; inspectio tabellæ, quæ Pythagorica appellatur : observatio quoque cujusque casus, id est, rei, de qua quæritur significatione, sub eo continetur.

Priorem sententiam videtur firmare Gregorius Turon. lib. 4. Histor. cap. 16 :

Positis Clerici tribus libris super altarium, id est Prophetiæ, Apostoli, atque Evangeliorum, oraverunt ad Dominum, ut Chramno, quid eveniret, ostenderet ; aut si ei felicitas succederet, aut certe, si regnare posset, divina potentia declararet : simulque unam habentes convenientiam, ut unusquisque in libro, quod primum aperiebat, hoc ad Missas etiam legeret. Aperto ergo primum omnium Prophetarum libro, reperiunt, etc.

Alia istius divinationis exempla idem Scriptor suggerit lib. 5. c. 14. 49. lib. 8. c. 4. Vita S. Consortiæ Virginis c. 9 :

Si vultis, pergamus ad Ecclesiam, agatur Missa, ponatur Evangelium super altare, et communi oratione præmissa, codice patefacto, inspiciamus Domini voluntatem ex illo Capitulo, quod primum occurrerit.

Alia istiusmodi exempla divinationis proferunt Jonas in Vita S. Huberti cap. 15. Historia Conversionis S. Eucherii edita a Petro Chiffietio in Paulino illustrato, Theophanes ann. 13. Heraclii, Vita S. Marthæ matris S. Symeonis Jun. Styl. n. 58. Gregoras lib. 8. c. 26. et Cinnamus lib. 5. c. 7. Ad hanc etiam referendum videtur, quod scribit Severus Sulpitius lib. 1. de Electione S. Martini in Episcopum Turon. :

Inter Episcopos tamen qui affuerant, præcipue Defensor quidam nomine, dicitur restitisse : unde animadversum est, graviter illum lectione prophetica tunc notatum. Nam cum fortuitu Lector, cui legendi eo die officium erat, interclusus a populo defuisset, turbatis ministris, dum expectatur, qui non aderat, unus e circunstantibus assumpto psalterio, quem primum versum invenit, arripuit. Psalmus autem hic erat : Ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem propter inimicos tuos, ut destruas inimicos et defensorem. Quo lecto, clamor populi tollitur, pars adversa confunditur, etc.

Eadem habet Fortunatus lib. 1. de Vita S. Martini. Vide Cantipratanum lib. 1. cap. 9. num. 4.

◊ Atque inde forte fluit mos ille, qui diu servatus est in Ecclesia, ut dum eligerentur Episcopi, per inspectionem Evangelii, quid de ejus moribus, vel conversatione in administratione, futurum esset, inquireretur. Quod scilicet hac ratione primitus in electionibus Episcoporum Dei judicium exquireretur, et an has probaret ; quod fortasse videtur velle Rainerus c. 5. de Valdensibus, dum ait, hosce hæreticos,

Laïcos, qui sorte sanctos eligunt, in altari deridere

. Nam a Laïcis perinde ac Clericis Episcopos electos constat. Morem istum adstruit omnino Vita S. Aniani Episcopi Aurelianensis :

Cumque varia electio populi fieret, ille eos paterno affectu castigans, eisdem dixit : Si vero pastorem vultis, electum a Domino, fratrem et compresbyterum meum Anianum noveritis in meo constitui loco. Atque ut idipsum divinæ electionis claresceret, cum triduanum jejunium more Ecclesiastico indixisset, brevibus et libris super altare positis, necdum loquentem parvulum afferri præcepit, ut ipse brevia ab altari sublevaret. Tunc vero Christi operante virtute, cum puer manum injecisset altari, mox ut breve tetigit, vox inconsueta novella verba prodidit, testeque populo proclamavit : Anianus, Anianus, Anianus istius civitatis a Deo Pontifex est institutus. Mox ut verba complevit, ætatis tempora lingua recognovit. Sed ut votis omnium fieret satisfactum, aperto psalterio, versum, quem primum invenerunt, legentes, dixerunt : Beatus quem elegisti, etc. Prolato quoque Apostolico codice, in primo repererunt sermone : Fundamentum aliud nemo potest ponere, etc. Sed et in Evangelii pagina hanc primam repererunt sententiam : Super hanc petram ædificabo Ecclesiam meam, etc. His ergo virtutum insignibus in Cathedra Aurelianensis Ecclesiæ sanctus institutus est Anianus.

Ubi binas observare est divinationes, primam per brevia, de qua mox : alteram per inspectionem sacrorum librorum, Psalterii scilicet, Apostoli, et Evangelii. Sed postmodum sola Evangelii inspectio obtinuit, non quidem ad explorandum Dei judicium, an quis eligendus esset ad Episcopatum, sed quid de eo

futurum esset in Episcopatus administratione, quique ejus mores, quæ conversatio, qualisque illius finis ac mors. Quam quidem divinationem Prognosticon fere semper appellant Scriptores, ex quibus ad hunc firmandum morem sequentia excerpsimus. Libellus supplex Capituli Aurelian. ad Alexandrum PP. III :

Apertæ sunt cataractæ cæli, ut credimus, et de cælestibus stillat indignatio ; et Apostolicæ manus fortitudinem induantur, ut denudetur iniquitatis fundamentum usque ad collum, et finem iniquitatis sortiatur, quem in die suæ promotionis sermo divinus ei prognostica significatione proposuit : aperto enim, sicut moris est, Evangeliorum libro, sermo, qui primus occurrit, sic erat : Adolescens autem relicta syndone nudus profugit ab eis.

Guillelmus Malmesbur. lib. 1. de Pontif. Anglic. pag. 214. de Lanfranco :

Aiunt ejus prognosticon : Date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis. Quod ille ab acclamantibus hilari vultu ad Dominum direxit : Certemus ergo mutua vicissitudine, tu dando, ego dispertiendo, etc.

Eadem habent Robertus de Monte ann. 1089. et Anonymus in Vita ejusdem Lanfranci c. 15. Idem Malmesburiensis pag. 219. et Matth. Paris ann. 1093. de Anselmo :

Inter sacrandum pro ritu Ecclesiæ, codex Evangelii ab Episcopis super eum apertus tenebatur. Consecratione autem peracta, cum codex inspiceretur, in paginæ summitate hæc sententia est reperta : Vocavit multos, et misit servum suum, et cœperunt omnes se excusare.

Adde eumdem Malmesburiensem pag. 220. Historia Episcoporum Autisiod. c. 54. de Hugone Episcopo :

Cujus quoddam præsagium fuit prognosticum ei divinitus destinatum, quod tale fuit, Ave Maria gratia plena.

Guibertus lib. 2. de Vita sua c. 3. de se in Abbatem Novigenti electo :

Cum obviam mihi procedere pararent, textum Evangelii ex industria super altare hac intentione aperuit, ut, quod Capitulum oculis primum occurreret, pro mei auspicio haberet......

Mox :

Aperuit ergo librum, cui juxta morem extrinsecus labra depresseram, etc.

Et lib. 3. c. 14. de Electione Episcopi Laudunensis :

Quoad consecrationem exhibito cum prognosticum ejus aucuparentur, vacuam repererunt paginam.

De alio Episcopo, mox :

Cui tamen in prognostico suo Evangelicum Capitulum dure sonuit,...... Tuam scilicet ipsius animam pertransibit gladius.

Ægidius Mon. Aureæ vallis cap. 64. de Alberto Episcopo Leod. :

Cum autem a duobus Episcopis ante Evangelium Missæ, sicut sancti Patres sanxerunt, ordinandus in Episcopum Archiepiscopo præsentaretur, Archiepiscopus librum, qui erat ei oblatus, aperiens, in prima parte libri legit : Misit Herodes Rex, et tenuit Joannem, et vinxit eum in carcerem. Et postea sequitur : Et decollavit eum in carcere. Statim Archiepiscopus fremens in semetipso spiritu contrito, quasi lacrymando intuens in eum dixit : Fili, accedens ad servitutem Dei, sta in justitia et timore, et præpara animam tuam ad tentationem, tu enim Martyr es futurus.

Similia habentur in Vita S. Heriberti Archiepiscopi Coloniensis n. 9. apud Rupertum Abbatem in ejusdem Heriberti Vita n. 9. in Vita Lietberti Episcopi Cameracensis cap. 18. etc.

◊ Id genus Episcopalis prognostici obtinuisse etiam apud Græcos testatur Pachymeres lib. 8. c. 15. 52 :

Ὃς δὲ ὁ Καράϰαλος Νιϰομηδείας τὸν ζυγὸν τοῦ εὐαγγελίου ἐτίθει, ϰαὶ ἤδη τὸν θεῖον θεᾶσθαι χρησμὸν ἔμελλον, (φέρουσι γάρ τι ϰᾄν τούτων ἐπὶ τοῖς τελουμένοις οἱ πολλοὶ πίστεις∙ ϰᾄν οὐϰ αναγϰαῖα ἡ ἑπισήμανσις) τὸ εἰς ϰόλασιν ἀπόφημον ἐν τῷ ἱερῷ εὐαγγελίῳ ἐνεφανίζετο. Τὸ δε ἠν, Τῷ διαϐόλῳ ϰαὶ ἀγγέλοις αὐτοῦ.

Paulo supra σημεῖον σύνηθες vocat, quod Latini Prognosticum. Istius meminit Sguropulus in Histor. Concilii Florent. sect. 12. cap. 4. qui perinde ac Pachymeres nude ζυγὸν vocat. Vide Glossar. med. Græcit. voce Ριϰτολογιον col. 1299.

◊ Neque in Episcoporum electionibus id dumtaxat observatum ; sed etiam in Canonicorum installationibus. Exstat quippe forma recipiendi Canonicum in Ecclesia Bononiensi in Morinis, apud Jac. Petitum post Pœnitentiale Theodori pag. 492. in qua hæc habentur :

Decanus, vel eo absente Præsidens, promissa legens, indutus stola, aspergit aquam benedictam super Canonicum receptum, et a singulis secundum ordinem admittitur ad pacis osculum : deinde aperto codice Evangelico capite primi folii, quæ scripta reperit, et verba adnotantur ad memoriam suæ receptionis, etc.

◊ Præallatis addendum videtur Brunonis Signiensis Episcopi lib. de Vestimentis Episcopor. judicium de hisce Sanctorum sortibus, in Cap.

Cur fiant prænostica in consecratione Episcopi

Non ad Sortes inquirendas, ut stulti opinantur, Evangeliorum liber ejus, qui consecratur, humeris imponitur ; sed ut per hoc intelligat, cui labori et oneri subjiciatur, et pondus Evangelicæ prædicationis eum circumquaque ferre non pigeat.

◊ Erat et alia istiusmodi divinationis species, quæ fiebat per duas pluresve epistolas, seu schedulas sub altaris palla confuse positas, quarum una negationem, altera affirmationem rei, de qua dubitabatur, contineret : quæque post solemnes preces ac jejunia indicta capienti occurreret, ea pro judicio divino habebatur. Gregorius Turon. de Vitis Patrum cap. 9 :

Tunc pro hospitio quoddam brevibus conscriptis posuit super altare, vigilans et orans tribus noctibus, ut quid ei Dominus juberet dignaretur manifestissime declarare. Sed pietatis divinæ inclyta miseratio, quæ eum præsciens eremitam esse decreverat, brevem illum accipere jubet, ut eremum properaret.

Baldricus lib. 1. Chronici Cameracensis cap. 1. ubi de contentione pro corpore S. Leodegarii, quod sibi vindicabant Episcopi Pictavensis, Augustodunensis, et Atrebatensis :

Donec ex sententia cæterorum Pontificum, tribus Epistolis, horum trium nominibus subscriptis, et confuse sub palla altaris obtectis, factaque in commune oratione, Pictavensi Episcopo ex indiciis sanctum corpus deberi declaratum est.

Istius στοιχειομαντείας exempla alia proferunt Theophanes et Cedrenus ann. 13. Heraclii, Anonymus in Festum restitut. imagin. pag. 785. et ex eo forte Synaxarium in Dominica τῆς ὀρθοδοξίας in Triodio, Sguropulus in Histor. Concilii Florent. sect. 12. c. 3. extr. Anna Comnena lib. 10. et 15. pag. 273. et 471. Pachymeres lib. 7. cap. 13. et Vita S. Aniani Episcopi Aurelian. supra laudata : cui similis est ea, de qua agit Lex Frisionum tit. 14. § 1. præterea Durandus lib. 5. Ration. cap. 2. n. 5. Vide Casaubonum ad Spartianum in Hadriano pag. 5. 2. edit.

◊ Exstitit denique alia divinationis per Psalmos species, quam Ensalmo, seu Inpsalmum vocant Hispani, quæ Sebastiano de Cobarruvias dicitur

cierto modo de curar con oraciones, unas vezes solas, otras aplicando juntamente algunos remedios.

Ut :

Ensalmadores, los que curan con Ensalmos.

Mox subdit :

Dixeronse Ensalmos, porque de ordinario usan de versos de psalterio, y dellos con las letras iniciativas de letra por verso, o per parte, hazen unas sortijas para diversas enfermedades.

L. Favre, 1883–1887.

◊ Quædam carta de sortibus apostolorum lingua Provincialium scripta et muro abdita urbis Cordes, prope Albi, reperta fuit a domino Rocquain qui de sortibus clarius et doctius tractavit apud Bibl. Sch. Cart. 1880. p. 457. et seqq.

Sors de Pane. Vide Corsned.

Sors de Ligno. Vide Tenus.

1. SORS 3. SORS © École des chartes.

« 3 sors » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 534a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/SORS3

3. SORS, Pittacium vel Schedula, in qua, quod quis sortiri debeat, inscribitur. Hinc inscribi in sortem prædia dicuntur, quæ sorte dividenda sunt : et sortes tollere ii, qui sortiuntur, apud Hygenum de Limitib. Constit. Capitolinus in Albino :

Cum ille Sortem de suo fato tolleret, i.

de suo fato sciscitaretur. Inde postmodum Sors 4.

P. Carpentier, 1766.

Item Ravennates debent rumpere scriptum salis seu Sortem salis, et perpetuo tempore a duobus annis post festum S. Michaelis proxime venturi in anno, et numquam amplius Sortem seu scriptum facere

, in Charta ann. 1200. apud Murator. tom. 4. Antiq. Ital. med. ævi col. 374. Alia ann. 1208. apud eumd. tom. 2. col. 873 :

Item ut non vendant, nec dent nobis salem cum Sorte nec ejus simili, etc.

2. SORS 4. SORS © École des chartes.

« 4 sors » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 534a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/SORS4

4. SORS, pro Modulo agri, apud veterem Agrimensorem pag. 337. in leg. ult. Cod. Th. de Loca fund. jur. emphyt. (10, 3.) in leg. 15. de Annona et tribut. (11, 1.) eodem Cod. Κλῆρος γῆς, apud Julianum in Mysopog. Sortes enim proprie appellabant Romani agros, quos in provinciis a se devictis occuparant, sorte Militibus divisos, ac assignatos. Scribit Procopius lib. 1. de Bello Vandalico cap. 5. Gizericum post captam Romam, in Africa muris urbes exuisse, agris Afros spoliasse, plurimos ac optimos Vandalis divisisse, qui sua ætate Vandalorum ϰλῆρος, seu sortes vocabantur. Sed præsertim sortis nomenclatura donata agrorum pars apud Gothos et Burgundiones, quæ in debellatis Provinciis tum victoribus, tum antiquis possessoribus sortito evenerat : ii quippe tertia fundorum parte devictis Romanis relicta, residuas sibi usurpavere. Sorte autem divisos ejusmodi agros negat Dominicus de Prærogativa alodiorum cap. 5. § 11. idque elicit præsertim ex eo, quod portio Romani Sors etiam appelletur : quasi vero totum agrum victores cum antiquis possessoribus sortiri, et singulorum portiones sortis vocabulo donari non potuerint. Vide Tertia. Gesta vendit. confecta sub Justinian. Imperat. apud Marin. in Diplom. Papyr. num. 115 :

Liberas autem inlibatas portiones duorum fundorum ab omni nexu fisci, deviti populi privative et ab here alieno, litibus, causis controversihisque omnibus, nec non a Sorte barbarica (vel barbarici) et a ratione tutelaria et curæ, etc.

Vide Savinii Histor. Jur. Roman. med. temp. tom. 2. cap. 5. § 103. et 106. Adde Translat. S. Alexandr. cap. 1. Apud Pertz. Script. tom. 2. pag. 675. Dudon. de Gest. Norman. lib. 3. pag. 91. Lex Wisigoth. lib. 8. tit. 8. § 5 :

Sortem suam claudere.

Lib. 10. tit. 1. § 7 :

Si vineam in aliena terra quis plantaverit, in qua Sortem non habet.

In textu, in quo (territorio)

ipse consors non est. Terra sortis titulo adquisita

, in Lege Burgund. tit. 1. § 1.

Terram sortis jure possidere

, ibid. tit. 14. § 5. Eadem Lex tit. 84. § 1 :

Ut nulli vendere terram suam liceat, nisi illi, qui alio loco Sortem aut possessionem habet. In sortem alterius ingredi,

in Lege Ripuar. tit. 60. § 5. Senator. lib. 8. Epist. 26 :

Nam quæ necessitas ad injusta compellat, cum vos et sortes alant propriæ, et munera nostra, Domino adjuvante, ditificent.

Gregorius Turon. lib. 4. Histor. cap. 44 :

Nisi me permiseris per tuam sortem hunc fluvium transire, cum omni exercitu meo super te pergam.

Charta Chrodogangi Episcopi Metensis ann. 763. apud Meurissium pag. 167 :

Similiter donamus in pago Magnise, in villa Pomaria, Sortes cum vinitore, vel illam vineam quam ipse vinitor facit.

Infra :

Similiter donamus... servos duos cum Sortibus eorum, qui ipsorum verres custodiant.

Alia Angilranni Episc. Metensis ann. 770. apud eumdem pag. 175 :

Seu et Sortem illam in ipsa villa, quam Vibollagus per beneficium sancti Stephani vel nostrum tenere videtur.

Charta Brunonis Abb. Dervensis in Tabul. ejusdem Monasterii :

Scilicet duo mansa cum terris adjacentibus, quas nos Sortes vocamus.

Charta ann. 1007. apud Ughellum tom. 1. pag. 339 :

Imprimis sunt de ipsis casis et Sortis septem, una, quæ modo recta est per Petrus, etc.

Alibi :

Et sunt in locas et fundas quatuor ex ipsis casis et Sortis et rebus illis massaritiis.

Occurrit ibi pluries. Tom. 3. pag. 65 :

Seu casis, curtis, capellis, Sortis, donnicatis, silvis, etc.

Pag. 66 :

Cum Sortibus et donnicatis ibidem pertinentibus.

Pag. 88 :

Sortes et donnicata, quæ ego habere et tenere visus sum.

Pag. 90 :

Prædictæ Sortes cum omnibus ædificiis suis super se.

Pag. 300 :

In Melito Sortem unam, quam detinet Corbolus.

Adde pag. 291. et tom. 8. pag. 36. Vide Grimm. Antiq. Jur. German. pag. 534.

L. Henschel, 1840–1850.

Sorticilla, Charta Vendit. ann. 750. apud Brunett. in Cod. Dipl. Tusc. tom. 1. pag. 535 :

Sorticilla mea de casa, seo et urto, seo et curtem de casa et vinea in casale Agelli ad orcia, qui ipsa sorte meam quam vobis vindedi.... quanta mihi inter germano meos cuntiti sortis, etc.

Proprie pars quæ in bonorum divisione alicui evenit, possessiuncula. Vide Sortio et Sorticellus.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Sortes, inter terras incultas recensentur in Statutis Vercell. lib. 5. fol. 128 :

Item quælibet persona civitatis et districtus Vercellarum possit.... ad cultum reducere... possessiones quæ appellantur... Sortes, molte, vel glaree pertinentes ad ispsum jure dominii directi vel quasi.

Sortes Stare dicuntur, quæ suis terminis ac limitibus semel finitæ ac circum scriptæ, deinceps ratæ permanent. Lex Longob. lib. 2. tit. 29. § 3. Liutpr. 73. (6, 20.) :

Res ipsas dividant, sic tamen, ut omni tempore Sortes stare debeant, et adæquatio percurrat.

Tit. 35. § 7. Liutpr. 69. (6, 16.) :

Aliæ vero res, quæ divisæ fuerint inter fratres seu nepotes, vel ubi mensura tracta est, Sortes stantes adæquantur.

Vide Sortissare in Sortiri.

◊ Ab his fundis ducta metaphora, ipsa etiam regna, quæ victoribus cesserant, sortis nomen adepta sunt, ut Gothica sors, apud Sidonium lib. 7. Epist. 6.

Sortes Vandalorum.

apud Victorem Vitensem lib. 2. et 3. pag. 19. 35. Idem Sidonius lib. 9. Epist. 5 :

Non tamen medii itineris objectis quantum ad solvendum spectat officium, nostra sedulitas impediretur : nisi quod per regna divisi a commercio frequentioris sermonis, diversarum Sortium jure, revocamur.

Annal. Xantenses ad ann. 858 :

Ludevicus rex orientalis conventum populi Sortis suæ apud Wangionem habuit.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Ejusdem originis est nomenclatura, qua Clerus Sors Dei passim appellatur a Scriptoribus Ecclesiasticis. De laudibus Berengarii Augusti apud Murator. tom. 2. pag. 399 :

Interea Sors lecta Dei circumdata saccis,

Vota facit, etc.

Insortis, vel Insortus, in sortem non datus, vel possessus. Charta Ottonis Imperat. ann. 996. apud Ughellum tom. 5. pag. 668 :

Quamque in planiciebus, divisis et indivisis, sortis et Insortis, cultis et incultis, etc.

Vide Sortitus.

« 5 sors » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 534c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/SORS5

5. SORS, Idem videtur quod Usagium, Jus utendi foresta. Chartul. S. Andreæ Vienn. :

Tribuo Sortem in sylva quæ vocatur Eruxia, ut habitatores Jalzinii et habitatores S. Genesii fruantur silva, seu bestiæ eorum, quemadmodum necesse fuerit.