«
14 breve » (par P.
Carpentier, 1766), dans
du Cange,
et al.,
Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 747a.
http://ducange.enc.sorbonne.fr/BREVIS14
14. BREVE, ut mox
Breviarium. Cærem. vet. eccl.
Carnot. :
Incipit Breve in festo sanctorum.
Chartul. ejusd. eccl. :
Unum missale, duo gradalia, tria psalteria, unum Breve.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Brevialis Tabula, in qua discipuli regulas a magistris acceptas scribebant. Bern. Mon. Ord.
Cluniac. part. 1. cap. 27 :
Opus habentes codicem, vel ipsam Tabulam Brevialem
accipere alio loco, quam ubi sedere solent, nunquam accipiunt sine licentia
magistri.
L. Henschel, 1840–1850.
Per Brevem suscipere, Recepta inbreviare. Statut. veter. Corbeiens. lib. 2. cap. 9. post Irminon. pag.
325 :
Portarius inde nullam sollicitudinem, excepto ad suscipiendum, habeat. Per
Brevem tamen de singulis locis omni anno semper omnia suscipiat, ut, si necesse fuerit,
etc.
Breviare, In
breves redigere, describere. Gloss. Gr. Lat. :
Βραχύνω, Brevio.
Wippo de Vita Conradi Salici pag.
409 :
Hæc de Regina interim Breviavi.
Eckehardus Jun. de Casib. S. Galli
cap. 16 :
Has in cartis Breviatas a me clementer audi.
Charta ann. 978. inter Instrum. tomi 4. novæ Gall.
Christ. col. 5. E :
Namque cernens... memet nullo modo evadere posse casum mortis
diræ conditionis, ante me Breviare omnia jussi, quod tribuere cupiebam Deo meo
Conditori ac monachis B. Petri et Pauli Cluniacensis monasterii.
Ubi
Breviare idem est quod agendorum chartulam seu conceptum animo testamentum
perscribere, delineare, Gallice
Minuter. Utuntur etiam Latini
Scriptores. Fiscorum describendorum
Formulæ ann. 808. cap. Pertz. vol. Leg. 1. pag. 178 :
Et sic cetera Breviare
debes.
L. Henschel, 1840–1850.
Adbreviare, Idem. Ibidem :
Et sic cetera de talibus rebus breviare debes. Item
Adbreviandum de peculiis.
Infra :
Et sic de ceteris omnibus
numerabis.
Inbreviare, Eadem notione. Concilium Meldense ann. 845. cap. 42 :
Investigent ac
diligenter Inbrevient res Ecclesiasticas, etc.
Hincmarus in Præfat. opusculi 55.
Capitul :
Habebas Imbreviatos, quot infantes sine baptismate, et quot homines sine
communione obierint.
Historia Ignoti Casin. cap. 6. in Diplom. Ludovic. II.
Imp. :
Ut cum nos hoc prospexerimus, et Inbreviare fecerimus, non negligentes
appareant.
Annal. Fr. Bertiniani ann. 869 :
Comites vassallorum beneficia
Imbreviarent.
Rogerus Hoved. in Ricardo I :
Imbreviabuntur et numerus
carucatarum terræ, et valentiæ terrarum.
Liber niger Scaccarii pag. 366 :
Inbreviare
faciant omnia milliaria et centurias et libras, etc.
Occurrit præterea apud Nithardum lib. 4. pag. 379. in Capit. Caroli Mag. lib. 4. Append.
2. § 28. 29. et Capit. Aquens. ann.
810. cap. 11. Pertz. vol. Leg. 1. pag. 163. in Capit. Caroli C. tit.
6. cap. 11. in villa Sparnac ann.
846. cap. 20. ibid. pag. 389. tit. 9. cap. 1. pag. 86. Synod. Suesson. ann. 853. Capitul.
Missor. cap. 1. ibid. pag. 418. tit. 27. cap. 5. 7. post redit. a Confluent. ann. 860. ibid.
pag.
473. tit. 31. cap. 19. 22. Edict. Pistens. ann. 864. ibid. pag.
492. in Capitulari ejusd. Caroli Compendiensi ann. 868. cap. 1. in
Concilio Dusiacensi I. part. 2. cap. 29. in Concilio apud Sanctam Macram ann. 881. cap. 4.
apud Lanfrancum in Decret. pro Ord. S. Bened. cap. 1. sect. 3. Udalricum lib. 3 Consuet.
Cluniac. cap. 10. 18. Matth. Paris pag. 162. 179. etc.
Inbreviatura, in Statutis Venet. ann. 1242. lib. 1. cap. 36 :
Exigatur ab omnibus
notariis sacramentum, ut quandoque rogati fuerint de aliqua charta, quam citius possint
Inbreviaturam inde conficiant, in qua contineri debet quicquid dictum fuerit ab eis, vel
ab eo, qui chartam rogaverunt, vel rogavit. Item contineatur in ea dies factæ præcis,
anni Domini et indictio. Et statim cum charta facta fuerit et completa Imbreviatura,
circumducatur linea atramenti.
Vide in
Brolhardus.
Registre ou Embreveure originelle, in Consuetud. Cameracensi
tit. 3. art. 8. Charta ann. 1181. apud Ughell. in Archiep. Mediolan. :
Illæ terræ
quæ erant inbreviatæ in quadam Inbreviatura.
Libertates urbis Sacri Cæsaris in
Bitu- rigibu
s ann. 1327 :
Nullus eorum, qui quondam servientes erant, de
proprietate sua, quam vendet, aliquam dabit consuetudinem, vel Imbreviaturas.
Breviatores, Qui brevia conficiebant, in Nov. Just. 105 :
Imbreviator sive descriptor
stipendiorum regalium,
mox,
Descriptor et relator stipendiorum
regalium,
apud Hincmarum Remensem. Vide Miræum
tom. 1. pag. 679. col. 2. edit 1723.
Abbreviator, Officium in Curia Romana. Carmen de Curia Romana v. 259 :
Aut male narrabis narranda, vel Abbreviator
Apponet factis plusve minusve tuis.
Vide
Abbreviator suo
loco.
L. Henschel, 1840–1850.
Breviarium rerum fiscalium, inscriptæ in antiq. edit. post Capitul. de Villis Formulæ de rebus conscribendis.
Sed inscriptionem ex ingenio finxisse Eccardum putandum est, cum non legatur apud Pertz.
vol. Leg. 1. pag. 176. Perscriptio talis post ann. 800. per missos regios in Longobardia
facta ap. Guerard. post Irminon. pag. 353.
Breve inquisitionis et pag. 354. nude
Breve dicitur in diplomate ipso. Fragment. amplior. Polypt. Sithiens. cap. 22.
ibid. pag. 404 :
Brevis et de substantia et censu et dispensa, etc.
Vide
supra
Breve 10.
Breviarium, Joanni de Janua, Locus
ubi reponuntur vel reportantur Brevia, vel ubi
aliquid continetur abbreviatum : unde quidam liber in quo est totum Officium diurnum et
nocturnum, dicitur Breviarius,
liber Ecclesiasticum Officium compendio
complectens. Charta Ludovici Pii in Vita Aldrici Episc. Cenom. n. 11 :
Sicut in
plenariis et Breviariis ejusdem Ecclesiæ continentur.
Acta Murensis Monast. pag.
32 :
Sunt et 2. cursinarii, et 3. benedictionales libri ; ex his unus habet
obsequium mortuorum, et unus Breviarius.
Epistola Hugonis Lugdunensis
Archiepiscopi ad Robertum Lingonensem Episcopum in Hist. de Exordio Cisterciensis Ordinis
cap. 7 :
Præter Breviarium quoddam quod usque ad festivitatem S. Joan. Baptistæ
retinebunt, ut transcribant, etc.
Ceremoniale vetus MS. B. Mariæ Deauratæ Tolosanæ :
Sequitur festum S. Georgii martyris, quod est in cappis propter Reliquias, quæ
sunt in ista Ecclesia, et propter altare suum, et ideo licet sint
plures insimul martires, de quibus secundum Breviarios deberent fieri insimul duodecim
lectiones simplices ; tamen propter supradicta, etc.
Capitulum gener. S.
Victoris Massil. ann. 1198 :
Breviaria quæ proprie ad Abbates pertinent.
Aliud ann. 1340. ex Archivis ejusd. S. Victor. :
Moneta, capæ et Breviaria
completa.
Hocce titulo donatur Breviarium Chori ad usum
Monasterii Casinensis, scriptum Alexio Comneno imperante, hoc est, circa ann. 1100 :
Incipit Breviarium, sive Ordo officiorum per totam anni decursionem.
Quod
quidem breviarium totius Ecclesiastici Officii rubricas, ritus etiam et ceremonias
continet tam Officii recitandi, quam Missæ celebrandæ, necnon peculiares præcipuarum
solennitatum observantias. Ubi vir doctissimus Paschasius Quesnellus hinc colligi posse
censet, primitus breviarii nomine solas rubricas, seu ordinem Officiorum olim innotuisse,
quod postmodum toti officio quod sequebatur, adscriptum est.
P. Carpentier, 1766.
◊ Charta ann. 1353. in Reg.
82. Chartoph. reg. ch. 140 :
Cum quodam calice, uno missali ac Breviariis notatis,
etc.
L. Henschel, 1840–1850.
Breviorium, Eadem significatione. Charta Lusitan. ann. 1140. ap. S. Rosa de Viterbo
Elucidarii tom. 1. pag. 207 :
De illo meo Breviorio, quem emi justo prætio ab ipsis
ecclesiolæ canonicis... do itaque ipsis canonicis illum, et concedo conditione tali, ut
cum ego illum habere voluero ad exercendum officium ecclesiæ meæ, reddam vobis in
unoquoque anno duas libras ceræ, et post obitus mei clausulam, liberum illum habeant
ipsi canonici. Sed, si priusquam mors me preoccupet, sub regimine alicujus ordinis
vivere me decrevero, absque ullo impedimento recipiant illum ipsi canonici.
L. Henschel, 1840–1850.
Breviarium de carreira, Viaticum, quod iter faciens secum gerat. Charta Lusitan. ann. 1217. ap. S. Rosa
de Viterbo Elucidarii tom. 1. pag. 207 :
Et pro rebora unum Breviarium de Carreira
de die et de nocte.
Vide
Carreria 1.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Breviale, Eadem notione. Testament. Garini
Goujons ann. 1314 :
Legavit
Hoduyno capellano melius Breviale quod habebat.
P. Carpentier, 1766.
Brevialle, Eadem notione. Testam. Isabellis dalph. ann. 1345. inter Probat. tom. 2. Hist.
Burg. pag. 219. col. 2 :
Item do et lego meum Brevialle fratribus Minoribus
Bisuntinensibus et conventui ipsorum pro infirmatoria.
P. Carpentier, 1766.
Breviare, Eodem significatu. Charta ann. 1252. in Chartul. Thenol. fol. 110. v° :
Cum in ecclesia parrochiali dictæ villæ de Bouconvilla non essent Breviare et
psalterium, etc.
Pluries ibi.
L. Henschel, 1840–1850.
◊ Gemma Gemmarum :
Breviarium vel Breviarius, ein abgekurtz betbuch, das ist nitt ein genugsam
betbuch.
Breviarius, Idem quod
Brevis. Tradit. Fuld. lib. 1. cap. 39 :
Sed et iste Breviarius ad ornamentum Ecclesiæ pertinet, id est, turibula deaurata
2. cortinæ 12. etc.
Breviarium divisionis thesaurorum
Carol. M. apud Baluz. post Capitular. 3. ann. 811.
Brevigerulus,
Bajulus et portator brevium, apud Joan. de Janua.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Breviger, Idem qui
Brevigerulus. Vide
Rotlifer.
Breviculus, Indiculus, compendium, breviarium, diminutivum a
Breve. Occurrit in
Concilio Bracarensi II. cap. 9. apud S. Augustinum, Agobardum de Baptismo Judæor. et in
Epist. ad Proceres Palatii, Flodoard. lib. 3. Hist.
Rem. cap. 22. in Definitione Synodi Dusiacensis II. ann. 874. etc. Chr.
Flandr. cap. 113 :
Lors commencerent ceux d'Ypre à murmurer, et feirent
Brieveletes, et les jetterent secretement par toute la ville pour les gens
discorder.
Brevetus. Charta Philippi Regis Fr. ann. 1317. apud Argentreum lib. 5. Hist. Armor. cap.
34 :
Exceptis et retentis dicto Duci,... peceio seu naufragio marino, forefacturis,
emolumento ex fractura navium, et ratione peceii et naufragii ob defectum Brevetorum.
Charta anni 1231. ex archivo Castri Nannet. :
Ludovicus D. G. Francorum Rex, etc. Promisimus Petro de Drosco alias de Brenne
Duci Britanniæ et ejus successoribus omnia sua jura illæsa servare.... salvas guardias
dandi, portus marinos habendi, peceia seu naufragia marina, cum forefactis et emendis
ex fractura navium et ratione præmissorum peceiorum ob defectum Brevetorum seu
sigillorum marinorum, capiendi in havris, in portis sui Ducatus et in mari obvenient
quoquomodo percipiendi : Brevetos seu sigillos Brevetorum, videlicet salvationis,
salvi conductus et victualium pro navigantibus seu marcantibus per mare Britannicum,
etc.
Breve Salvationis, in Hist. Britan. tom. 2. pag. 1009 :
Quod Episcopus
Macloviensis nititur habere naufragia occurrentia in mari contiguo civitati
Macloviensi, quæ competunt Domino Duci in navigantibus, qui non receperunt bulletas
seu Brevia Salvationis.
Sunt autem
Brevia Salvationis seu Breveti, si
bene ex allatis locis conjicio, schedulæ seu litteræ navigantibus necessariæ, ut res
suas e naufragio ereptas possent repetere. A Duce concedebantur in Britannia, resque
omnes navibus impositas instar indiculi, ut probabile videtur, recensebant, ut fides
esse posset eas res esse navigantium. Ubi deerant hujuscemodi
Brevia seu
Breveti, quidquid e naufragio eripiebatur, ad Ducem seu Dominos simili jure
gaudentes pertinebat, jure scilicet naufragii. Gall.
Droit de
Bris.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Brevetum. Summi Pontificis Epistola, Gall.
Bref. Lobinellus Hist. Britan. tom. 2.
pag. 1203 :
A SS. Domino nostro Papa scripta sub Piscatoris annulo in modum Breveti
suscepisse clausa.
Vide
Annulus Piscatoris in
Annulus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Brevetum, Schedula. Archivum Pontis-Levii :
Anno 1473. die solennitatis omnium
Sanctorum R. in Christo pater Franciscus Aurelianensium Episcopus, Commendatarius hujus
Monasterii de Pontelevio visitavit capsam super majus altare, in qua invenit plura ossa
et tria Breveta, in quorum uno scriptum erat : Hic sunt Reliquiæ de S. Maria et de S.
Petro Apostolo, etc.
Brevialis, Brevis. Ruffinus Aquileiensis in Symbolo :
Sed videamus quid jam Brevialis
hic sermo proponat.
Brevicellum. Testam. Bertichranni Episc. Cenoman. :
Quos solidos per sacellos separatim
cum Brevicellis sigillatis ad unumquemque locum... commendavi.