CONFESSIO 1, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

CONFESSIO 1, CONFESSIO 2, CONFESSIO 3, CONFESSIO 4, CONFESSIO 5, CONFESSIO 6, CONFESSIO 7, CONFESSIO 8.

« 1 confessio » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 495a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CONFESSIO1

1. CONFESSIO, Professio, responsio, in leg. 4. Cod. Theod. de Maleficis (9, 16.) :

Augurum et vatum prava Confessio. Confessiones testium,

depositiones, in l. ult. ad Legem Juliam de Vi, (9, 10.) eod. Cod.

P. Carpentier, 1766.

◊ Hac ultima notione Confession accipi videtur, in Stat. ann. 1377. tom. 6. Ordinat. reg. Franc. pag. 304. art. 6 :

D'un mémorial, deux deniers, excepté des mémoriaux... esquelz il aura dedens aucune Confession ou ordennance de justice.

CONFESSARIUS 2. CONFESSIO © École des chartes.

« 2 confessio » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 495a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CONFESSIO2

2. CONFESSIO. Confessiones appellarunt veteres Sepulcra Martyrum, seu Confessorum, quibus ut plurimum imposita erant ipsa altaria : unde proprie ita dictus locus sub majori altari positus, quo Sanctorum reliquiæ ac corpora reconduntur. Ceremoniale Episcop. lib. 1. cap. 12 :

Locum, qui in plerisque Ecclesiis sub altari majori esse solet, ubi SS. Martyrum corpora requiescunt, qui Martyrium, seu Confessio appellatur, etc.

Ordo Romanus de Dedicatione altaris :

Hac expleta (oratione) ponat Chrisma in Confessionem per angulos quatuor in Crucem, dicendo, etc.... tunc ponat tabulam super reliquias.

Gervasius Dorobernensis in Descriptione Ecclesiæ Cantuariensis :

Ad hæc altaria nonnullis gradibus ascendebatur a Choro Cantorum, quam cryptam vel Confessionem Romani vocant.

Histor. Translat. S. Austremonii :

Hæc demonstratio facta fuit subtus majus altare, in inferiori crypta, quæ vocatur Confessio.

Oratione facta in Confessione beatissimi apostolorum principis Petri, in Vita S. Corbiniani ex Aribone cap. 5. Ita usurpant Senator lib. 10. Ep. 2. Anastasius Bibl. in Vitis PP. pag. 26. 28. 31. 32. 33. 34. 46. 108. 117. 173. etc. Guaiferius Monachus in Vita S. Secundini Episcopi n. 10. Triumphus S. Remacli cap. 22. Vita S. Aldrici Episcopi Cenoman. n. 2. et alii passim Scriptores. Nolim vero fidem præstes Perdiccæ Ephesio de Thematib. Hierosol. vers. 139. scribenti de vocis origine plane ridicula. Porro ϰατάϐασιν, Confessionem

vocat Theophanes pag. 362. quod ad eam per gradus aliquot descensus pateret. Sed et ipsum Martyrium Confessionem appellat Lactantius lib. de Mortib. Persec. n. 15 :

Comprehensi Presbyteri et Ministri, et sine ulla probatione ad Confessionem damnati.

Liberii PP. ep. 7. ap. Coustant. pag. 430. C :

Ad confessionis illustrem gloriam pervenire.

Martyrio opponitur Confessio ap. Gregor. Turon. lib. 1. cap. 28. in fine. Vide Confessor 1.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Confessorium, Eadem notione. Laudes Papiæ apud Murator. tom. 11. col. 19 :

Ex ipsis Ecclesiis quindecim vel circa reperiuntur, quæ cryptas maximas cum testudinibus et columnis marmoreis habent, quæ vulgo Confessoria vocantur, in quibus Sanctorum corpora requiescunt intra marmoreas arcas.

Confessio interdum sumitur pro ipso Confessionis seu altaris ornamento, quod Anastasius in S. Joanne PP. Ornamentum super Confessionem appellat :

Positum est ornamentum super Confessionem B. Pauli Apostoli de gemmis prasinis et hyacinthinis.

Idem in S. Hilario :

Confessionem S. Joannis Baptistæ fecit ex argento quæ pensabat libras 100.

Ita in S. Anastasio, S. Symmacho, Honorio l. Leone III. etc. pag. 31. 33. 46. 123. 132. 150. 156. etc.

Confessio etiam aliquando pro Basilica, vel potius oratorio usurpatur. Joannes Archidiac. Barens. de Invent. S. Sabini cap. 1 :

Illi autem retulerunt ei respondentes eandem fuisse Archiepiscopatus Ecclesiam, quæ modo est Confessio.

Id est, Ecclesia particularis, non Metropolitana. Infra :

Altare prædictæ Confessionis,... altare vetus quod erat in Confessione.

Caput Ponere super Confessionem B. Petri. Bulla Gregorii IV. PP. in Privilegiis Ecclesiæ Hamburgensis pag. 145 :

Et posito capite et pectore super corpus et Confessionem S. Petri Apostoli, tibi tuisque successoribus vicem nostram perpetuo retinendam, publicamque evangelizandi tribuimus auctoritatem.

In textu genuino vitæ S. Anskarii :

Et ante corpus et Confessionem S. Petri Apostoli publicam evangelizandi tribuit auctoritatem.

Vide Pertz. vol. Script. 2. pag. 699. not. c. et 29.

Capillos (Monachi) tonsurati in Confessione deponere. Regula S. Aureliani cap. 4 :

Si quis laicus tonsurandus est, de Capillis illius in Confessione mittatur, ut ei testimonio sit.

Id est, in Ecclesia.

1. CONFESSIO 3. CONFESSIO © École des chartes.

« 3 confessio » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 495b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CONFESSIO3

3. CONFESSIO, Ἐξομολόγησις, qua delictum nostrum Domino confitemur, non quidem ut ignaro, sed quatenus satisfactio confessione disponitur, confessione pœnitentia nascitur, pœnitentia Deus mitigatur. Ita Baronius ann. 50. n. 17. et seqq. ubi plura de Confessione et ejus apud veteres usu : de quo etiam consulendi Menardus ad Sacramentar. Gregorii M. pag. 225. 231. et seqq. vir doctissimus Joann. Mabillonius in Præfat. ad tom. 3. Vitarum SS. Ordinis S. Benedicti n. 73. et seqq. et Steph. Baluzius ad Reginonem pag. 616. et alii passim, ubi de formulis Confessionum, maxime generalium.

L. Henschel, 1840–1850.

Confessio, Professio. Marius Mercator. pag. 365 :

Appellatum vero Apostolum et pontificem Confessionis nostræ, tamquam sacrificantem deo et Patri fidei nostræ Confessionem, quæ a nobis ipsi et per ipsum deo et Patri incessanter affertur, etc.

Confessiones Recipere, et pœnitentiam pœnitentibus judicare dicuntur Sacerdotes

in Concilio Remensi II. can. 12. ubi perperam indicare ; nam judicare est decernere : hinc Judicia pœnitentium, de quibus in voce Pœnitentialis. Vide Addit. III. Capitul. cap. 31.

Confessiones Facere, id est, suum Confiteor dicere. Joannes Episc. Abrinc. de Offic. Eccl. :

In capite jejunii, Nona dicta, Clerus et populus ante altare ab uno quoque Confessione singulariter facta, et pœnitentia accepta, prosternantur, et sic ab Episcopo vel a majore Ecclesiæ Sacerdote absolvantur.

Confessiones Exigere, pœnitentiam cum cautione imponere jubentur Chorepiscopi in Charta Ebonis Remensis de Ministris.

Confessiones Dare dicebantur Monachi, vel Canonici, qui ad Primam canendam in Ecclesia convenientes, completo ipso officio, ante Psalmum 50. vicissim donabant Confessiones suas, dicentes :

Confiteor Domino et tibi Frater, quod peccavi in cogitatione et opere, propterea precor te, ora pro me ;

et ille respondet :

Misereatur tui omnipotens Deus, etc.

Ita Chrodegangus Metensis in Regula Canonicor. cap. 18. Pœnitentiale S. Columbani cap. 1 :

Statutum est... ut demus Confessionem ante mensam, sive ante lectorum introitum, aut quandocumque fuerit facile, quia Confessio et pœnitentia de morte liberant.

Dicebantur etiam revera Confessiones dare, qui ad exomologesim ad Presbyteros accedebant, ut apud Theodulfum in Capitul. cap. 31. 36. Herardum Turon. in Capit. cap. 75. Ordericum Vital. lib. 7. pag. 643. lib. 11. pag. 835. in Vita S. Bertilæ Abbat. Kalensis cap. 6. etc. Hugo Flaviniac. pag. 267 :

Sed qui ad Patris ire distulit exequias, ipse eo (ejus) qui sibi Confessionem daret, viaticum porrigeret, morienti exequias faceret, obsequio caruit, subita et inopinata morte defunctus.

Vide S. Columbanum de Pœnitentiarum mensura cap. 42. et infra Libellus Confessionis et Pœnitentia.

Confessio, Oratio quæ a voce Confiteor, vulgo incipit, de qua consulendus Card. Bona lib. 2. Rerum Liturg. cap. 2. num. 5.

Confessio, Locus in æde sacra, ubi Sacerdos priusquam ad Missam celebrandam accedat, confessionem seu exomologesim pronuntiat, ut auctor est Beletus de Divin. offic. cap. 53.

◊ Ita etiam appellabatur cellula in qua Presbyteri fidelium confessiones excipiebant. Hariulfus lib. 4. cap. 27 :

Erat enim super hoc officii ei deputata cellula, quam Fratres Confessionem vocabant, in qua... is vir beatus multorum hominum scelerum enormitate devias per confessionis humilitatem, et suæ precis interventionem divinæ misericordiæ restituit animas.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Confessionum Pater. Vide Confessor 3.

P. Carpentier, 1766.

◊ Haud ita, ut nunc est, frequens erat olim confessio, etiam in monasteriis, uti colligitur ex Reg. visitat. Odon. archiep. Rotomag. ann. 1248. in Cod. reg. 1245. fol. 8. r°. ubi legitur sanctimoniales S. Amandi quinquies confiteri per annum, nihil ultra statuendo. Ibid. fol. 20. r°. :

Novem sunt presbyteri apud S. Laudum, ter confitentur in anno. Injunximus eis quod quater ad minus confiteantur in anno.

Septies in anno confiteri solitas moniales S. Albini testatur idem Odo ibid. fol. 388.

P. Carpentier, 1766.

◊ Ubi præsto non est sacerdos et imminet mortis periculum, posse laico confiteri, definiunt Statuta synod. eccl.

Carcass. ann. 1270. cap. 5. ex Cod. reg. 1613 :

Cum imminet mortis periculum, nec potest habere proprium sacerdotem, in quo casu si alii defuerint, potest etiam layco Confiteri.

Cujus moris testis est Joinvilla in S. Ludov. edit. reg. pag. 75 :

Messire Gui d'Ybelin, connestable de Chypre, s'agenoilla encoste moy et se confessa à moy ; et je li dis : Je vous asolz de tel pooir comme Dieu m'a donné.

Sed tum laicus confessionem sacerdoti referebat injunctamque pro delictis defuncti agebat pœnitentiam, ut efficitur ex Lit. remiss. ann. 1474. in Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 1066 :

Le suppliant mena dehors (la maison le blessé) en l'admonestant de son salut, et lui priant en l'onneur de Dieu qu'il se confessast et ne mourust point sans confession ; et que s'il vouloit se confesser à lui, qu'il s'obligeoit dire sa confession à bouche de prestre et faire la pénitence pour lui.

Vide S. Rosa de Viterbo Elucid. Append. pag. 25. voce Confessar.

P. Carpentier, 1766.

◊ Iis, qui capite plectebantur, ut nunc Eucharistia, ita et Confitendi facultas olim negabatur : dehinc vero mitius in eos actum est ; imo Statutis synodalibus ecclesiæ Castrensis ann. 1358. cap. 11. ex Cod. reg. 1592. A. definitur judices monendos, imo censura ecclesiastica coercendos, ut reis ultimo supplicio damnatis confessorem concedant :

Monendi sunt per locorum ordinarios, et si necesse fuerit, per censuram ecclesiasticam compellendi judices et domini temporales, ut dampnatis ultimo supplicio, si petant, non denegent pœnitentiæ sacramentum ; sed potius faciant ad eos venire Confessorem.

Qui usus exinde obtinuit, uti discimus ex Lib. rub. fol. parvo domus publ. Abbavill. ad ann. 1366. fol. 118. r° :

Que se depuis il (le criminel) requeroit avoir Confession, que prestre li fust baillié pour le confesser ; et pour che fu ledit Jehan confessé au gibet par un prestre.

Vide Vitam S. Corbinian. ex Aribon. cap. 7.

2. CONFESSIO 4. CONFESSIO © École des chartes.

« 4 confessio » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 496a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CONFESSIO4

4. CONFESSIO, Emolumentum quod ex fidelium confessionibus, seu exomologesi Sacerdotibus obvenit. Tabular. S. Cypriani Pictavensis fol. 27 :

Arbertus de S. Jovino et Tomasia uxor ejus concesserunt monachis S. Cypriani Ecclesias de Braja in honore S. Joannis et S. Petri constructas, et sepulturam, et baptismum, et Confessiones, et offerendam, et decimam de vino et pane, et oblationes de rogationibus, et quicquid offertur ad Ecclesias, et ad altaria, etc.

Tabular. Episcopatus Ambian. ann. 1281. fol. 27 :

Habebit insuper Curatus gratuita quæ sequuntur : videlicet oblationes Confessionum, visitationes, vina nuptiarum, etc.

Charta Petri Episcopi Inculismensis ann. 1160. ex Tabul. S. Eparchii fol. 11 :

Quicquid etiam in Confessionibus oblatum fuerit dividatur.

Tabularium Burguliense ann. 1005. ch. 51 :

Ego Alo Alonis filius.... do Ecclesiam de Villa quæ dicitur Nioli, et fevum Sacerdotalem cum pane et candelis, et cum sepultura, simulque cum Confessionibus, et decima lanæ, porcorum, atque agnorum, etc.

Vetus Charta apud Perardum in Burgundicis pag. 29 :

Ecclesiam S. Sulpitii cum cunctis redditibus, scilicet baptisterio, offerenda, decimis, et Confessionibus, etc. Oblationes Confessionum,

in Charta ann. 1234. apud eumdem pag. 434. et in alia apud Ughellum tom. 7. Italiæ sacræ pag. 274. Goffridus Vindocinens. lib. 3. Epistol. 40 :

Si dicitis quod ille oblationem Confessionis habere debet, cui pœnitens confitetur : simili modo dicere potestis, ut oblationem altaris habeat, a quo Missa cantatur, et oblationem mortui, a quo mortuus sepelitur, et sic minister noster totum accipiat, ut nihil oblationum in Ecclesiis, quibus die ac nocte servimus, nobis relinquat.

Vetus Charta apud Augustinum du Pas in Stemmate Tinteniacensi pag. 572 :

Sed si parrochiani Tinteniacensis Ecclesiæ qui extra castellum habitant, aliquid oblationis obtulerint, id sanctæ Mariæ et Abbatissæ proprium erit ad Nativitatem Domini ; ad Confessionem in Quadragesima, ad adorandam Crucem, ad baptisterium, ad festivitatem S. Mariæ requirant parochiam suam matrem Ecclesiam. Quod si forte ibi, in capella scilicet, baptismum factum fuerit, vel sponsus benedictus cum sponsa, sive Confessio data, vel hujuscemodi alia, quod inde Presbyter Guillelmus habuerit, per Tinteniacensem habeat Sacerdotem.

P. Carpentier, 1766.

◊ Lit. remiss. ann. 1476. in Reg. 195. Chartoph. reg. ch. 1618 :

Lequel Havart demanda à icellui Thomassin cinq solz et demi à prester pour soy confesser et ordonner à Pasques.

Idem probant aliæ Literæ ann. 1422. ex Reg. 172. ch. 182. ex quibus discere est quæ hujus temporis fuerit religio :

Le suppliant ayant rencontré une jeune fille de 15. à 16. ans, lui requist qu'elle voulsist qu'il eust sa compagnie charnelle : ce qui lui fut accordé par elle, parmi ce qu'il lui promist de donner une robe et chapperon, de l'argent pour avoir des souliers et pour aller à confesse le jour de Pasques.

Vide infra in Denarius.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Confessiones Tricenariæ, f. Emolumentum ex fidelium confessionibus Sacerdotibus obveniens quolibet mense, qui tricenariis, aut circiter, diebus constat. Charta Roberti Lingon. Episcop. pro Abbate Molismensi ann. 1101. inter Instrum. tom. 4. Gall. Christ. col. 151 :

Similiter et de omnibus, quæ ad præfatam Ecclesiam pro sua dimiserunt salute morientes, tertiam... partem Sacerdos, duas vero partes ipsi percipietis. Eamdem percipere partem vestrum est in caritatibus, quæ vestro fuerint Sacerdoti, quomodocumque et a quolibet parrochiano fiant. Tricenariis quoque Confessionibus et reconciliationibus ; item in benedictionibus nubentium et ipsius Sacerdotis procurationibus quoties redimuntur.

« 5 confessio » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 496b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CONFESSIO5

5. CONFESSIO, Pœnitentia quæ per confessionem injungitur ; sed maxime ea quæ in Monasterio exigitur. Sampirus Episcopus Astoricensis in Ordonio II. Rege Hispaniæ :

Aliam quoque duxit uxorem ex partibus Galleciæ nomine Aragontum, quæ postea ab eo fuit spreta, quia non fuit illi placita, et postea tenuit inde Confessionem dignam.

Idem in Adefonso Rege æra 964 :

Huic consistenti in regno voluntas evenit arripiendi viam Confessionis ; et in illius operibus satagens nuntios misit pro fratre suo Ramiro in partes Virci, dicens, qualiter vellet a regno discedere, et fratri suo tribuere.

Rursum ibidem :

Ad legionem reversus, ab omnibus Episcopis, Abbatibus valde exoratus, Confessionem accepit, et vespere Aparitionis Domini ipse se proprio regno abstulit, etc.

Vetus Charta apud Anton. de Yepez in Chronico Ordinis S. Benedicti tom. 5. pag. 37 :

Ut faciatis ibidem Confessionem in vita sancta, et teneatis ibi Monasterium de nostro dato.

Epitaphium Ansurii Episcopi Orensis, apud Ambrosium Moralem lib. 16. cap. 3 :

En quem cernis cavea saxa tegit compago sacra præsulis auri per omnia illustrissimi viri, affatim fuit dogma sancta, et vita militavit clara, non extitit anceps de Domini vita, quia sic prorsus faleravit Confessio pia. Sinens cathedra prædicta, conglutinans se norma monastica, ibique egit cuncta, qui Domino congruit, subsequens Domini voce, requievit in pace, etc.

æra 960. Bulla Lucii PP. in Metropoli Salisburgensi tom. 3. pag. 157 :

Liceat quoque vobis Clericos vel Laicos e sæculo fugientes liberos et absolutos ad Confessionem recipere, et eos sine contradictione aliqua retinere, etc.

Charta æræ 976. apud Sandovallium in Episcopis Pampilonensibus pag. 23 :

Simul et orationibus fratrum ibidem in Confessione nominis Christi deservientium commendarem, etc.

Vide mox Confessor 4.

« 6 confessio » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 496c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CONFESSIO6

6. CONFESSIO, Fidelitatis professio. Ordericus Vitalis lib. 23. n. 29. Anno 1107. Robertus Abbas Cadomensis Falesiæ, ubi Confessio Procerum coram Rege Henrico fuit, subita ægritudine percussus interiit.

« 7 confessio » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 496c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CONFESSIO7

7. CONFESSIO, apud Monachos Fontanellenses idem quod apud alios Proclamatio, qua frater fratris delicta coram omnibus in Capitulo declarabat. Spicil. MS. Fontanell. pag. 226 :

In Capitulo lecta lectione consueta de nataliciis Sanctorum debet legi de Regula B. Benedicti de hoc quod pertinet ad salutem animarum. Post agantur quæcumque ibidem aguntur, Confessio, etc. Confessio celari debet ; itaque si quis deprehensus fuerit extra loqui de hiis, quæ acta sunt in Capitulo, districte emendari debet.

Vide Clamare et Clamari dicebantur, etc. in Clamare 2.

« 8 confessio » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 496c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CONFESSIO8

8. CONFESSIO, Communitas, incolarum urbis aut oppidi universitas, idem quod Commune 2. Lit. comit. Arman. ann. 1356. in Memor. C. Cam. Comput. Paris. fol. 171. v° :

Pour la finance ont accordé les nobles pour euls et pour leurs terres, et les gens des bonnes villes, que tout homme et toute femme de Confession, excepté gens mandians, paieront chascun iij. den. Tour. par sepmaine.

Quæ facile explicantur ex Ordinat. trium statuum ejusd. ann. ibid. fol. 248. v° :

Quilibet homo et femina, tam nobilium quam communitatum, etc.