Judices, interdum iidem, qui Comites, ut in v. Comes docuimus. Vide Murator. Antiq. Ital. t. 1. col. 402. Interdum etiam, fuere Judices diversi a Comitibus, quibus suberant, et in judiciis assidebant. Lex Bajwar. tit. 2. cap. 15. § 2 :

Comes vero secum habeat Judicem, qui ibi constitutus est judicare, et librum Legis, ut semper rectum judicium judicet.

Hincmarus de Ordine Palatii cap. 10 :

Tales etiam Comites et sub se Judices constituere debet, qui avaritiam oderint, et justitiam diligant.

Eginhardus Epist. 33 :

Dilectis in Christo fratribus et amicis N. Comiti, N. Judici, gloriosis Missis domini Imperatoris, salutem.

Adde Legem Wisigoth. lib. 5. tit. 4. § 19. Legem Bajw. tit. 2. cap. 15. Legem Longob. lib. 2. tit. 52. § 5. tit. 53. § 24. Carol. M. 51. Lothar. I. 94. Chronicon Farfense pag. 652. Aimoin. lib. 4. cap. 56. Joannem VIII. PP. Epist. cap. 47. etc.

Judex, Idem qui Dux, in Translatione S. Faustæ Virg. et Mart. sæc. 4. Benedict. part. 2. pag. 73. ubi Arnaldus Dux Gasconiæ semel Judex appellatur.

Judices, Magnates, Proceres, Comites, vel Senatores. Gloss. Lat. Gr. : Judex, ἄρχων, ϰριτὴς. Ammianus lib. 17 :

Optimates et Judices varii ex populis præsidentes.

Alia ex eodem Ammiano suggerit Lindenbrogius ad lib. 27. pag. 173. Jornandes de Regnor. succession. in Justiniano, de Stoza tyranno :

Aliisque Judicibus peremptis, in Ducem Salomonem sæviebat.

Infra :

Fugat exercitum, Judices partim donis, partim blanditiis sibi consociat.

Isidorus Pacensis Episcopus in Chron. æra 754 :

Alaor per Hispaniam lacertos Judicum mittit, atque debellando et pacificando pœne per 3. annos Galliam Narbonensem petit.

Idem æra 772 :

Judicesque ejus prærepti cupiditate ita blandiendo in eam (Hispaniam) irrogant maculam, ut non solum ex eo tempore declinando extat ut mortua, verum etiam, etc.

Anastasius Bibl. in Severino PP. :

Post triduum autem introivit Mauricius cum Judicibus, qui inventi sunt cum ipso in consilio, etc.

In Theodoro :

Omnes Judices, seu exercitus Romanus, qui prius se cum Mauritio sacramento constrinxerant.

In Adeodato :

Et multi ex Judicibus (Mezzetii tyranni) perducti sunt Constantinopolim.

In Constantino :

Ut ubi denominatus contingeret Pontifex, omnes Judices ita eum honorifice susciperent, quasi ipsum præsentiatiter Imperatorem viderent.

In Hadriano PP. pag. 107 :

Direxit in ejus (Caroli Mag.) occursum universos Judices, ad fere 30. millia ab hac Romana urbe, in locum, qui dicitur Nonas, ubi eum cum bandora susceperunt.

Quo loco, suavis omnino Platina, qui spatium occursus, ad Judicum numerum detorsit. Idem pag. 105 :

Direxit eidem Longobardorum Regi, ut solummodo tres obsides Longobardorum Judicum filios illi tradidisset, pro restituendis civitatibus.

Pag. 107 :

Omnes Episcopi, Abbates et Judices, et universi Franci, qui cum eo advenerant, etc.

Mox :

Cum Judicibus Romanorum et Francorum, etc... ipse Francorum Rex cum suis Judicibus, etc.

Ita rursum ibi, et pag. 108. Veteres Litaniæ apud Goldastum tom. 2. Rerum Alamannicarum :

Omnibus Judicibus, vel cuncto exercitui Francorum et Alamannorum vita et victoria.

Vetus Interpres Concilii Calchedonensis Act. 1. et alibi, ἄρχοντας, Judices semper vertit, ut et Interpres Concilii VII. Oecumenici. Adde Johannem VIII. Papam in Epistolis 205. 247. Ex quibus omnino patet, alios esse a Jurisconsultis et Legum Doctoribus, uti apud Anastasium hanc vocem interpretatur Laurentius Pignorius ad Mussati Historiam. Vide Paul. Orosium lib. 7. cap. 40. Diurnum Rom. cap. 2. tit. 5. 6. Leon. Ost. lib. 1. cap. 14. Thwroczium in Petro Rege Hungar. cap. 35. Ughellum tom. 4. pag. 638. etc. Videtur autem id nominis inditum proceribus, quod essent vassi dominici, ac Barones, eoque nomine judiciis publicis interessent cum Missis dominicis, atque adeo Regibus ac Imperatoribus, si ii Placitis ipsis præessent, justitiasque facerent ; quod ex quodam judicato ab Ughello descripto tom. 1. Italiæ sacræ pag. 851. et aliis potest colligi.

Judices, Doctores, qui olim Doctores legis dicti, et in judiciis Comitibus assidebant. Marsilius de Menandrino in defensore pacis, part. 2. cap. 2 :

Adhuc autem dicitur hoc nomen, Judex, secundum aliam significationem, de habente scientiam Juris politici seu civilis : qui etiam appellatione consueta Advocatus nuncupari solet, licet in pluribus Provinciarum, et maxime Italicarum, Judex vocetur.

Burchardus Notarius de Excidio Mediolanensi, et ex eo Godefridus Monachus S. Pantaleonis ann. 1237 :

Jussit igitur Imperator omnes Consules et Exconsulares, Majores et Milites, Legistas et Judices in obsidatu teneri.

Petrus de Vineis lib. 3. Epist. 11 :

Mittimus magistrum R. de Varano Judicem et Magistrum B. de Hybernia, Fideles nostros, civilis scientiæ Professores, etc.

Vide cap. 17. extr. de Electionib. in Sexto. et Brencman. lib. 1. Hist. Pandect. cap. 9. pag. 56.

Judices interdum appellati Notarii, ut ex aliquot Chartis colligitur apud Ughell. tom. 1. pag. 394.

Judices, in Legibus Henrici I. cap. 6. duodecimviros qui in disquirendo reatum. de facto apud Anglos judicant, accipit Spelmannus.

Judex, Idem videtur qui Fisci procurator. Libert. Montisol. ann. 1312. tom. 7. Ordinat. reg. Franc. pag. 499. art. 1 :

In primis itaque, quod bajulus dicti castri et Judex, antequam eorum officium exerceant, in prima assizia publica quam tenebunt, jurent locum ad honorem et utilitatem domini nostri regis, et libertates dicti loci semper observare.

Vide Judex fiscalis.

Primicerius Judicum, Romæ dictus primus Judicum, qui de controversiis et litibus Populi Romani cognoscebat. Nam in urbe multi erant Judices. Ita Panvinius. Memoratur is a Bennone in Hist. Gregorii VII. PP. pag. 40.

Judex Annalis, Cujus annuum est officium. Charta ann. 1343. tom. 1. Hist. Cassin. pag. 138. col. 2 :

Nos Nicolaus Raynaldi Bonefeminæ villæ castri Pedismontis litteratus annalis Judex, etc.

Judices Capellæ. Stat. colleg. Fuxens. Tolos. ann. 1457. ex Cod. reg. 4223. fol. 212. v° :

De electione Judicum capellæ, Quidnam causæ nos impellat ad statuendum et providendum super electione Judicum capellæ, sicque vocandorum nostræ insederit voluntati, declaravimus equidem et hanc dubitationem enodare curabimus. Est igitur eligendi causa nobis adinventa, ut quisque ex collegiatis officium illud exerceat electus, et ne excusationem prætendat habere, nisi quam haberet si in rectorem eligeretur, et quisque sibi onus assumat injunctum, sicut et commodum. Sic vocari volumus, quia capellæ et rerum sacrarum curam gerent. Eligentur itaque duo non graduati singulis annis ; et erit officium illorum pulsare campanellam ad Missas et ad Vesperas diebus quibus dicentur, accendent candelas, parabunt vestimenta, vinum, aquam et hostias, etiam thuribulum quando thurificandum seu incensandum erit altare. Juvabunt sacerdotem ad dicendum Missam, et alia servitia facient, quæ necessaria erunt cultui divino. Custodient jocalia, quæ in capella stabunt et paramenta, cum uno aut duobus ex quatuor presbyteris.

Judex Cinctus, a Principe delegatus, cingulo donatus. Vide Cinctus.

Judex Civitatis, in Lege Longobardorum lib. 2. tit. 21. § 13. Liutpr. 16. (3, 2.) V. Savin. Hist. Jur. Rom. t. 1. § 121.

Judices pro Curia, Qui a Dominis feudalibus constituuntur, ut de controversiis, quæ inter ipsos et vassallos oriuntur, judicent.

Judex Dativus, Delegatus, Gall. Commissaire. Judicium inter Abbatem Farfensem et Presbyteros S. Eustachii ann. 997. apud D. Le Blanc in Dissert. Hist. pag. 89 :

Ipsa hora residebat in judicio dominus Leo Archidiaconus sacri Imperii palatii, ex parte D. Imperatoris, una cum Johanne urbis Romæ Præfecto et judicibus Romanis, Gregorio I. Deffensore, Leone, Arcario, Atrocio, Petro, Paulo, Dativis Judicibus, ex parte D. Papæ.

Non semel occurrit ibi. Vide Dativus Judex.

Judices Domnorum, interdum nude, sæpius cum addito, Domnorum regum vel imperatorum, appellati ii, qui a rege vel imperatore judices delegabantur. Placit. ann. 941. apud Murator. tom. 1. Antiq. Ital. med. ævi col. 500. post Comitem palatii subscribunt

Walpertus Judex domnorum regum. Johannes Judex domnorum regum, etc

. Chartam ann. 970. apud eumd. in Antiq. Estens. pag. 148. subscribunt Judices quinque cum hac nota :

Judex domnorum imperatorum.

Aliam ann. 1013. ibid. pag. 89. subscribit Baruzo Judex domnorum. Vide Judices Publici, et Savin. Histor. Jur. Roman. med. temp. tom. 1. § 137. not. m.

Judices Ecclesiastici, in Capitul. Caroli Magni lib. 5. cap. 14. 16. lib. 6. cap. 330. 436. Vide Curia Christianitatis, in Curia 2.

Judex Fiscalis, quem Comitem vocant, in Lege Ripuar. tit. 53. § 1. Judex fiscalis nude tit. 32. § 3. tit. 51. § 1. id est, qui jurisdictionem suam exercet in fiscis et proprietatibus Regis. Opponuntur vero Judices fiscales, Optimatibus, Majoribus domus, Domesticis, Grafionibus, Cancellariis, in judicio residentibus, tit. 88. et 89. tanquam ii fuerint Judices majoris dignitatis, respectu Judicum fiscalium, qui pedaneorum locum tenuerint. Vide Savin. Histor. Jur. Roman. med. temp. tom. 1. § 126. et infra Judices Publici.

Judices Foranei. Literæ Philippi Pulcri Fr. Regis ann. 1290. tom. 1. Ordinat. Reg. pag. 319 :

Item, quod Judices Foranei, qui vocantur Vicecomites scacariorum, amoveantur, nec deinceps ponantur ibidem.

Vide Vicecomes.

Judex Fori, qui nostris Judex nundinarum, apud Adrevaldum de Miracul. S. Benedicti cap. 35.

Judex Gladii spiritualis et claustri, in Actis Capitular. Capituli Lugdun. ann. 1345. fol. 107.

Judex Hospitii Dalphinalis, ab Humberto II. Dalphino institutus ann. 1340. Hujus jura et prærogativæ recensentur in Ordinatione pro Hospitio Dalphinali tom. 2. Hist. Dalphin. pag. 398.

Judices Inferioris Gradus, in leg. 12. Cod. Th. de Appellat. (11, 30.) qui

Judices Mediocres dicuntur Aniano ad leg. 8. Cod. Th. de Jurisdict. et ubi quis, etc. (2, 1.) Vide Savinium ibid. § 126.

Judex de Lege et de Usu, Legum peritus et in Usaticis versatus. Stat. Pistor. ann. 1107. ubi de sacram. potest. apud Murator. tom. 3. Antiq. Ital. med. ævi col. 560 :

Et habebo duos Judices, unum de Lege, et alterum de Usu, et duos advocatos pro causis ventilandis.

Judex Loci, apud Gregor. Turon. lib. 5. cap. 49.

Judices Majores appellabantur in Comitatu Provinciæ Judices supremi, antequam erectum esset Aquense Parlamentum, quorum alii Primarum, alii secundarum appellationum interdum Judices dicebantur. Horum seriem qualemcumque ex magni Peirescii schedis, in Provincialium gratiam, hic exhibemus.

Guillelmus Raimundi de Areis, major Judex Provinciæ ann. 1245.

Johannes de Bonavena, Judex Provinciæ generalis in Sententia lata viii. Idus Jun. ann. 1249. ex Schedis Præsidis de Mazaugues. Haud scio an hic Judex non sit distinguendus a Johanne de Bonamena, qui memoratur in Capitulis pacis, inter Carolum I. Andegav. et Massillienses ann. 1257. et in aliis duabus Chartis ann. 1258. et 1259. ut nos benevole monuit Præses de Mazaugues ; sed si unus et idem sit Johannes Judex major ab anno 1249. ad 1259. nullus superest locus, Bertrando de Rochavard, qui mox subjicitur. Aliud negotium facessit Spararus de Baro, quem Cangius refert ad ann. 1257. verum ut Spararus de Baro corrupte omnino scriptum videtur, ita mendum inesse suspicor in annotatione ann. 1257. et 1280.

Bertrandus de Rochavard, Juris civilis Professor, Judex major Provinciæ et Forcalquerii ann. 1254.

Spararus de Baro, Juris civilis Professor, major Judex Provinc. et Forcalq. 1257. 1280.

Fulco Harduinus, melius Aldoinus, ut apud Pittonem Annal. Eccl. Aquensis pag. 158. Judex major in Provinc. 1271.

Isnardus de Bonamena, Judex major Caroli Comitis 1277. 1279.

Petrus Ridimundi Miles, major Judex Prov. et Forcalq. in Charta ann. 1299. 23. Junii ex Schedis Præsidis de Mazaugues.

Ricardus Masain de Salerno, major et primarum f. secundarum appellationum Judex in Comitatib. Provinciæ et Forcalq. 1311.

Joannes Cabassola Miles, Judex major et Protosenescallus Provinciæ 1316. Idem dicitur

Juris civilis Professor, Comitatuum Provinciæ et Forcalquerii Major et primarum appellationum Judex

ann. 1314. ex schedis D. de Remerville ; sed pro primarum puto legendum esse secundarum.

Bernardus de Chinino, Cremonensis, Judex major primarum appellationum, 1321.

Johannes de Lando, primarum appellationum Judex 1322. Non ergo Judex major aut secundarum appellatus, nisi forte postmodum.

Bonifacius de Fara, Judex major secundarum appellationum, ejusd. Dom. Regis magnæ Regiæ Curiæ Magister Rationalis, ante ann. 1322.

Petrus Sermundus, Judex major Comitatuum Provinciæ et Forcalquerii ann. 1330. apud Pittonem Hist. Aq. pag. 519.

Franciscus Barba, Juris civilis Professor, magnæ Regalis Curiæ Magister Rationalis, et majorum et secundarum appellationum Judex Comitatus Provinciæ 1346. 10. Febr.

Johannes de Vicedominis, Judex Major. ann. 1354. in nova Gall. Christ. tom. 1. pag. 467.

Johannes Petrus de Salerno miles, major et secundarum appellationum Judex comitatuum Provinciæ et Forcalquerii, in Charta ann. 1361. 24. Jan.

Ludovicus Marchisarius de Salerno Miles, Juris civilis professor, magnæ Regalis Curiæ Magister Rationalis, Major et secundarum appellationum Judex, in Mandamento pro venditione Castri de Masalguis Galterio de Ulmeto 6. Nov. 1371.

Johannes Simeonis, Judex major, ann. 1374. apud Pittonem Hist. Aq. pag. 183.

Petrus Rainaud, in Comitatibus Provinciæ et Forcalquerii, primarum appellationum et nullitatum Judex 1377.

Magister Leonardus de Afflicto de Scalis, Juris civilis Professor, magnæ Reginalis Curiæ Magister Rationalis, major et secundarum appellationum Judex in dictis Comitat. 17. Dec. 1381.

Galterus Ulmero melius apud Pittonem pag. 228. Gualterius de Ulmeto. Miles, magnæ Reginalis Curiæ Magister Rationalis 5. Jan. 1381.

Petrus Rainaudi, in Comitatibus Provinciæ et Forcalq. primarum appellationum et nullitatum Judex 1382. 1385.

Raimundus Bernardus Flamengi, 26. Aug. ann. 1385. apud Ruffy Histor. Massil. tom. 1. pag. 228. et 10. Decemb. eodem an. in secunda Conventione urbis Arelat. pag. 50. v. Judex secundarum appellatus 1386. et in literis Mariæ Reginæ 9. Dec. 1388. Miles, Legum Professor, magnæ et Regiæ Curiæ Magister Rationalis, major et secundarum appellationum dictorum Comitatuum Judex, Collateralis, Consiliarius Regius et Fidelis. Etiam ann. 1399. ex Charta ejusd. ann. inter schedas Pr. de Mazaugues.

Joannes de Cogoli Miles, dominus de Pennis S. Juliani, magnæ Curiæ Magister Rationalis 1. Jun. 1409.

Joannes de Gencardie, Legum Doctor, magnæ Regiæ Curiæ Magister Rationalis 1413.

Ludovicus Guirain, Legum Doctor, Consiliar. Judex major in Provincia 1419.

Vitalis de Cabanis, Legum Doctor, magnæ Curiæ Magister Rationalis, ac primarum appellationum et nullitatum Comitatuum Provinciæ et Forcalq. Judex, non Major. 1427.

Jordanus Briccii Miles, Juris utriusque Professor eximius, Dom. Velaucii et Castrinovirubei. Magister Rationalis, majorque secundarum appellationum Judex, Collateralis, Consiliarius Regius 1. Febr. 1438. et jam 25. Febr. ann. 1428. ut Patet ex Præcepto Caroli Fratris Reg. Lud. Com. Prov. inter Schedas Præs. de Mazaugues.

Hieronymus de Mirabellis de Neapoli, utriusque Juris Professor, Curiæque Cameræ summariæ Regni Siciliæ Præsidens major, et secundarum appellationum et nullitatum Judex Comitatuum Provinciæ et Forcalq. Consiliarius et Fidelis Regis 12. Octobr. 1440. et 26. Octob. ann. 1443. ex Schedis Præsidis de Mazaugues.

Jacobus Guillelmi, Legum Doctor, magnæ Curiæ Magister Rationalis ann. 1448.

Johannes Bartholomæus, Judex Major, in Charta vernacula ann. 1471. 19. Aug. ex Regesto Columba Cameræ Comput. Provinciæ.

Vivaudus Bonifacii Majorum et secundarum appellationum Judex, ann. 1473. 1477. ex Schedis Præsidis de Mazaugues et 1480. apud Pittonem pag. 241.

Ludovicus de Fourbin, filius Palamedis, Judex major ann. 1481. apud Bouch. Hist. Prov. tom. 2. pag. 490.

Accursus Mainerii, Judex major 1488.

Stephanus de Puget Dominus de Tourtour, apud Louvettum in Addit. ad Historiam turbarum Provinciæ part. 1. pag. 184. et apud Abb. Robertum Nobiliar. Prov. tom. 2. pag. 522.

Nicolaus Emenjaudus Regiensis Condominus, qui post Stephanum de Puget, cujus filiam Baptissinam sibi matrimonio copulaverat, fuit ultimus Judex major, apud Louvettum part. 1. pag. 61. et Abb. Robertum tom. 2. pag. 3.

Magister Philippus Bonne institutus Judex major villæ,

civitatis et senescalliæ Tholosanensis, virtute litterarum regiarum datarum 17. Oct

. 1392. in Memor. E. Cam. Comput. Paris. fol. 276. r°.

Bertrandus Ravand Judex major senescalliæ Bellicadri et Nemausi ann. 1229. apud Menard. tom. 1. Hist. Nem. pag. 299.

Rostagnus Pererii Judex major Carcassonæ, in Charta ann. 1317. ex Reg. A. Cam. Comput. Paris. fol. 200. r°.

Petrus Isarnus Judex major et locumtenens Arnaudi de Hispania senescalli Carcassonæ et Biterris, in Charta ann. 1374. ex Tabul. Monast. Montisol.

Bernardus Guais Judex major Petragoricensis senescalliæ 24. Mart. ann. 1321. in Reg. A. 2. ejusd. Cam. Comput. fol. 38. r°.

Hugo de la Porte Judex major Aquarum mortuarum et de Lunello, ibidem.

Bartholomæus de Clusello major Judex Ruthenensis, in Lit. ann. 1315. ex Reg. B. ejusd. Cam. Comput. fol. 199. v°.

Ludovicus Balbeti

Judex major judicaturæ Agennensis per litteras datas 13. Oct

. 1357. in Memor. C. ejusd. Cam. fol. 179. v°.

Judex Medius, apud Aragonenses primum dictus, qui postmodum Justitia major, et Justitia Aragonum appellatus est, qui, ut ait Blanca, sic potestatem in Rege collocarunt, ut in Judice medio temperatio inesset : quibus ex rebus conflatur et efficitur moderatus et concors et Reip. status. Ab illo Judice medio, subdit idem Scriptor, Magistratus Justitiæ Aragonum dimanavit, adeo ut idem ipse sit intermedius Judex a Suprarbiensibus olim constitutus, qui postea Justitia major : quandoque etiam, quod ab ipso rege crearetur, Justitia Domini Regis vocari consuevit, quandoque autem Justitia in Cæsaraugusta, quod in ea urbe judicium exerceret : ac Justitia Aragonum tandem, ipsius regni nomen assumens, appellatus est. Molinus in Repertorio : Aragonenses

elegerunt unum ex seipsis in Justitiam Aragoniæ, qui esset Judex inter Regem et subditos suos super omnibus iis, quæ Rex faceret, vel peteret contra eos, vel e contra, etc

. Vetus Epitaphium in Monasterio S. Joannis Pinnatensis in Aragonia apud Martinezium lib. 1. Hist. ejusdem Cœnobii cap. 16 :

Benedictus et Marcellus Heremitæ Cæsaraugustani, viri honesti et continentes, adhuc magis ampliaverunt præsentem Ecclesiam, et duo altaria construxerunt, dedicaveruntque S. Petro et Stephano, quorum consilio Judex medius inter Regem Enecum Arestam et regnicolas Aragoniæ, Justitia vocatus, efficitur, et etiam sepulti.

Vitalis Canelis Oscensis Episcopus :

Regis est erga Judices et Justitias ordinare, et, quando sibi placuerit, revocare, et eos perpetuo ponere, vel ad tempus. Inter quos Judices Justitia semper est certus principalis in Aragonia constitutus : qui ex quo semel a domino Rege fuit constitutus, in Regis Curia commoretur, subministrandis sibi ab ipsa Curia alimentis. Ibique in præsentia domini Regis, vel de ejus imperio, sine eo, causas examinet et auscultet. Et quotiescunque interloquutoria vel diffinitiva sit sententia proferenda, dominus Rex et Barones, hoc est, Episcopi et Duces Militum, qui Rici homines appellantur, qui in Curia fuerint tunc præsentes, super illa deliberent in communi. Et quod dominus Rex et major pars Baronum, vel si dominus Rex noluerit interesse consilio, major pars Baronum, in Justitiæ os posuerit proferendum, ipse Justitia id pronuntiet sententialiter et declaret, nullam pœnam ex pronuntiatione hujusmodi metuendo. Nam non ipse, sed ipsi, quibus in hac parte eum oportet necessario obedire, ipsius sententiæ sunt latores.

Longe plura de hocce magistratu et ejus auctoritate ac jurisdictione congessit Michael del Molino in Repert. et Hieronymus Blanca in Commentario Rerum Aragon. pag. 716. 747. et 787. ubi seriem eorum, qui hac dignitate insigniti fuere usque ad sua tempora, exaravit. Consulendus præterea in Foris Aragon. lib. 1. titulus de officio Justitiæ Aragonum.

Judex Militum, Sub hoc titulo Huno Walterus ultimo loco subscribit Chartam Alardi episc. Camerac. ann. 1176. ex Tabul. ejusd. ecclesiæ.

Judex Ordinarius, hoc est, Infeudatus, in Speculo Saxon. lib. 1. art. 71. Germ. die rechte gogreve.

Judices Palatini, Qui cum Comite Palatii judicabant, in judicato, quod habetur in lib. 1. Chron. S. Vincentii de Vulturno p. 690. et in Charta Ludovici Regis Italiæ ann. 900. apud Ughellum tom. 5. pag. 1576.

Judex Palatii, apud Massilienses dicebatur Primus assessor Rectoris in Palatio sedentis pro tribunali, ut habetur in Statutis ejusdem Civitatis, lib. 1. cap. 3. ubi fuse munus hujus Judicis describitur.

Judices Privati. Dagobertus in Charta pro Monast. S. Dionysii :

Et ut ab omnibus Optimatibus nostris, et Judicibus publicis ac privatis, melius ac certius credatur.

Vide Savin. Histor. Jur. Roman. med. tempor. § 126. tom. 1.

Judex Provincialis, in Speculo Saxon. lib. 3. art. 66. § 2. Germ. des landes richter.

Judex Provincialis, In provinciam a rege deputatus, in Charta Ottachari reg. Bohem. ann. 1262. apud Pez. tom. 6. Anecd. part. 2. pag. 108. col. 2.

Judices Provinciarum : id est, Rectores, in legibus 2. 3. 7. Cod. Th. de Operib. publ. (15, 1.)

Judices Publici, regii, a Rege constituti, in Lege Longob. lib. 3. tit. 21. § 30. Lothar. I. 74.) :

Ut nullus Judex publicus sive ministri publici, etc.

Ita in Chartis Chlotarii apud Roverium in Reomao pag. 30. 72. Carlomanni apud Beslium in Regib. Aquit. pag. 41. Dagoberti apud Flodoardum lib. 2. cap. 9. et Doubletum pag. 660. Childerici apud Camusatum, et aliis passim ejus ævi, formula habetur ejusmodi :

Ut nullus Judex publicus in ipsas terras audeat ingredi, etc.

quæ ferme semper effertur, cum de Ecclesiarum immunitatibus agitur, quæ a jurisdictione sæculari eximuntur. Unde recte censuit Bignonius, his locis Judices publicos opponi Ecclesiasticis, ex Capitul. Caroli Magni lib. 5. cap. 14. 16. :

Ut omnes justitias faciant, tam Publici, quam Ecclesiastici.

Et ex lib. 6. c. 106. 107. :

Ut Episcopus Judices Publicos commoneat.

Denique ex lib. 5. cap. 237. 390. ubi Episcopus apud Judices Publicos accusari prohibetur : quod desumptum est ex Aniano ad leg. 12. Cod. Th. de Episc. et Cleric. (16, 2.) Videntur autem Publici nuncupari, quod, ut est in Lege Aleman. tit. 41. § 1. a Principe per conventionem populi constituerentur. Vide Publicus. et Savin. eodem § 126. sqq.

Judex Redemptus, pecunia corruptus, in Edicto Theodorici cap. 2.

Judex Reipublicæ, Exarchus dicitur apud Anastasium Bibl. in Deusdedit PP.

Judices Servi, Iidem qui Servi vicarii, Qui vices domini agunt in villis ejusque nomine aliis jus dicunt. Vide in Servus. Chartul. Belliloc. :

Per omnes curtes seu villas imponimus Judices servos in tali convenientia ut nullus ex illis, neque de posteris eorum, efficiatur miles, neque ullus portet excutum, neque spadam, neque ulla arma ; nisi tantum lanceam et unum esperonem : non habeant vestem scissam ante vel retro, sed tantum clausæ fiant.

Judex ad Signum Equi, Judex ad signum Galli, in Statutis Mediolan. part. 2. cap. 6. 14.

Judex Victualium, Cui victualium seu rerum victui necessarium cura et inspectio commissa est. Annal. Placent. ad ann. 1470. apud Murator. tom. 20. Script. Ital. col. 929 :

Judex victualium per quemdam macellatorem fuit interemtus.

Judex de Usu. V. supra Judex de lege.

Judices appellabant Hispani supremos suos Gubernatores ac Principes, eorumque dominatum, Judicatum. Lucas Tudensis æra 961 :

Rege Froylano vivente, nobiles de Castella contra ipsum tyrannidem sumpserunt, eum Regem habere nolentes. Elegerunt autem sibi duos Judices nobiles, id est, Nunnum Rasoiram de Catalonia, et Jamium Calvum Burgensem, qui noluit suscipere Judicatum.

Mox :

Sapienter se gessit Nunnus Rasoira in Judicatu suo, et totam Castellam usque ad flumen de Pisorga judicavit, dum vixit, etc.

Præsertim vero

Judices appellati Reguli Sardiniæ, Calaritani scilicet et Arborenses Toparchæ ; eorumque dominia, Judicatus. Chronica Pisana ann. 1165 :

Eod. anno 4. Id. Aug. Imperator Fridericus coronavit apud Papiam Parasonem in Judicem Arboreæ.

Exstat Epistola B. Marchionissæ Massæ et Judicatissæ Calaritanæ et Arboreensis, in Regesto Honorii III. PP. lib. 1. in qua sic loquitur :

Cum post decessum claræ memoriæ illustris viri domini et patris mei W. Marchionis Massæ et Judicis Calaritani omnis Clerus et universus populus terræ Calaritanæ convenissent in unum, ut me in Judicatum Calaritanum, qui jure hæreditario me contingebat, more solito confirmarent, susceptoque baculo regali, quod est signum confirmationis in regnum, de manibus vener. Fratris et Domini mei Archiepiscopi Calaritani, cum assensu et præsentia Suffraganeorum suorum et omnium nobilium terræ Calaritanæ, juravi protinus eisdem coram ipsis ante cætera et præter alia, quod Regnum Calaritanum non alienarem, neque minuerem, etc.

Ubi observandum Judicatum et Regnum Calaritanum idem esse. Judicatus Calaritani mentio est apud Gregor. in Decretal. lib. 2. tit. 26. cap. 17. Vide Gregorium VII. PP. lib. 1. Epist. 29. 41. lib. 8. Epist. 10. Acerbum Morenam in Histor. Rerum Laudens. pag. 105. Ughellum tom. 4. pag. 1203. et Annales Genuens. apud Murator. tom. 6. col. 311. et 359. Murator. t. 2. Antiq. Ital. med. ævi col. 1053. 1056. et 1060. Sic Regna Israel et Castellæ a judicibus cœpere : sic Athanaricus, qui Gothis imperabat sub Valente August. Regis nomen repudiavit, et Judicis usurpavit, ut auctor est Themistius.

Judices, Qui et Testes appellantur, Silices ad metas apponi soliti, ut metam esse probent. Hieron. de Monte Brixiano in Tract. de Fin. regund. cap. 17. num. 3. pag. 39 :

Quando ponuntur lapides pro confinibus, requiritur quod sint immobiles et affixi in modum terminorum, vel quod lapides mobiles habeant alios parvos lapides ibi affixos supra terram, qui vocantur Judices, ostendentes quem confinant.

Vide in Testis 3.

Judicatus, Judicatum, Officium seu dignitas judicis, apud Lucam Tudensem loco laudato, et apud Petrum de Vineis lib. 6. Epist. 23. necnon in Statutis Massil. lib. 1. cap. 7. § 10.

Justitiatus, Dignitas Justitiæ, apud Vitalem Oscensem, ubi de Majore domus.