![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/489c.jpg)
« Moneta baronum » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 489c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MONETA-BARONUM◊ Dicitur jus cudendæ Monetæ, quod Principes ac Barones
interdum vassallis suis concesserunt, vel quod ii usurparunt, dum bella civilia vigerent.
Vel etiam quod feudorum suorum jure
habuerunt, si fides habeatur D. Bouquet tom. 1. Jur. publ. Franc. pag.
265. Histor. Translationis S. Sebastiani, de Ludovico Pio :
Monetam etiam publicam, cum incudibus et trapezetam perpetuo famulatu, sacris ipsiusCharta Caroli Crassi ann. 887. in Tabular. Lingonensis Eccles. Ch. 5 :(Monasterii S. Medardi Suessionensis)deservituram subdit.
Obtulit præterea obtutibus Celsitudinis nostræ auctoritatem præcepti piæ recordationis avunculi nostri Caroli Imperatoris, qualiter ipse ob deprecationem Isaac venerabilis Episcopi ejusdem Lingonensis Ecclesiæ, et in eadem Lingonis civitate, et in Divione castro monetas fieri concessit, ea tamen ratione, quod absque alicujus judicis seu Comitis inquietudine ad jus sive ordinationem jam supra memoratæExstant similes Chartæ de concesso a Principibus, præsertim Ecclesiis, monetæ cudendæ jure : quod a Proceribus, qui Comitatus inclinata alterius Regii Stemmatis auctoritate sibi in proprium asseruere, deinceps usurpatum : quod simili de causa accidisse in Anglia narrat Willelmus Neubrigensis lib. 1. cap. 22 :Ecclesiæ Rectorum pertinere perpetuo debeant.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/490a.jpg)
Illis quippe diutinæ concertationis pertæsis, et mollius agentibus, Provinciales discordantium procerum motus efferbuere. Castella quippe per singulas provincias studio partium crebra surrexerant, erantque in Anglia quodammodo tot Reges, vel potius Tyranni, quot Domini Castellorum, habentes singuli percussuram proprii numismatis, et potestatem subditis regio more dicendi juris.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Ex his
aliisque monumentis quæ post Mabillonium Diplom. lib. 3. cap. 1. num. 6. D. le
Blanc Tract. de Monet. pag. 137. D. Brussel de Usu feud. tom. 1. pag. 192. et
seqq. exscribere piget, perspicuum fit jus cudendæ monetæ Ecclesiis, Monasteriisve,
quidquid contra sentient viri eruditi concessum fuisse ante Carolum Simplicem. Illud vero
in primis rem conficit quod ipse Carolus Rex Waloni Eduensis ecclesiæ Episcopo monetam ejusdem urbis, dudum ab eadem ecclesia pravitate quorumdam indebite alienatam, sua innovatione redintegrat et restituendo restaurat, in Hist. Vergiac. pag. 22.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Sed, ut quod
res fatear, id juris prius Ecclesiasticis viris concessum videtur quam laicis ; quod
majorum pietati adscribendum est : neque enim antiquius quod laicos spectet nobis occurrit
monumentum præter Chartam Rodulphi Regis qua ann. 924. Episcopo Podiensi jus cudendi
monetam asserit, quod hactenus ad dominium Comitis pertinuisse dicitur. Vide infra
Podiensium Episcoporum moneta.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Id autem jus
sæpissime Ecclesiis, ut mox dicebamus, non earum Episcopis tantum, quamvis ad eos
potissimum spectaret ejusdem jurisdictio, titulo beneficii concessum, laicis interdum
subfeodabant : primum probant Charta Philippi Meldens. Episc. ann. 1225. mox
laudanda et Diploma Alberti Roman. Reg. pro Episc. Leodiensi ann. 1299. apud Marten. tom.
1. Ampliss. Collect. col. 1405 : Permittimus ut idem episcopus monetam quam ab Imperio tenet in feodum cudere, malliare, sive fabricare debeat in sua diœcesi, in æquivalentia et pondere, in quibus viciniores episcopi...... cudi faciunt.Alterum colligitur ex Charta Burchardi episc. Meld. ann. circ. 1130. exarata apud eumdem Ibid. col. 696 :
Quod Meldensem monetam quæ episcopalis juris est, quam sicut plerique testati sunt, prædecessores nostri aliis atque aliis, qui non erant de genere Brimodi, pro commodo suo ad beneplacitum suum dederant, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Neque vero
cum laudato D. Brussel ibid. pag. 196. sentire possum monetam Episcoporum plerumque
extra episcopalis urbis mœnia in usu non fuisse : quin etiam illud contra consuetum morem,
si tamen unquam, factum existimo. Et quidem Episcopi pejoris conditionis non erant, quam
alii Barones quorum moneta in toto eorum districtu cursum obtinebat ; quidni perinde
Episcoporum in toto eorum episcopatu ? maxime si Barones intra ejusdem episcopatus limites
non essent, qui jure monetæ gauderent. Sed id apertius patebit![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/490b.jpg)
ex monumentis
infra laudandis ubi de monetis Episcoporum litterarum ordine dicetur : unum hic
exscribemus. Charta Conventionis inter Philippum Pulcrum Reg. Franc. et Episc.
Capitulumque Eccles. Vivar. ann. 1307. in 122. Cbartoph. reg. ch. 294 :
Nos non impediemus directe vel indirecte quominus moneta dicti Episcopi, quam ipse Episcopus cudi faciet in terra sua, cudatur et cursum habeat in civitate Vivarii et toto Episcopatu Vivariensi.
Extra vero episcopatum prædictum, moneta ipsa libertatem habebit illam, quam monetæ aliorum baronum regni nostri habebunt extra terras eorum. Quoad monetas ergo iisdem privilegiis, quibus laici barones, gaudebant episcopi.
◊ Cum Philippus IV. Rex cognomento Pulcher, consilium cepisset
de emendandis monetis, et ad meliorem materiam reducendis ; literas scripsit ad Franciæ
Barones, qui jure cudendæ monetæ gaudebant, quo ad Octavas Omn. SS. Legatos suos
mitterent, qui cum Magistris Cameræ Computorum, et Magistris Monetarum Regis super hac re
deliberarent, ac statuta ederent, quæ Rex ipse ac ii observarent. Ii porro ita recensentur
in primo Memoriali Cameræ Comput. Paris. fol. 27. 29 :
Archiepiscopus Remensis, Episcopi Cadurcensis, Magalonensis, Tornacensis, Podiensis, Albiensis, Dom. Comes Vadensis,Ubi observandum, non Barones omnes, qui eo jure in Francia gaudebant, tum submonitos, cum longe plures alii essent, quibus id juris competebat.(seu de Valois)Comes Autisiodorensis, Duces Burgundiæ et Britanniæ, Comes Suessionensis, Dom. Castriradulphi, Vicecomes Lemovicensis, Comites Flandriæ, Vindocinensis, Sacri Cæsaris, D. Ludovicus de Claromonte, D. Burboni, D. Comitissa Atrebatensis, Comes Tornodorensis, et Dominus Virsonis.
◊ Præterea ne qua fraus in Baronum Monetis deinceps fieret,
seu in figuris, seu in pondere, vel denique in metalli probitate, statuit Rex Philippus
Edicto dato Pontesiæ mense Junio ann. 1313. quod descriptum legitur in 1. Regesto
Memorialium Cameræ Computorum Parisiensis fol. 21. 22. et 23. ut Regii Monetarum custodes
in singulis Baronum monetis statuerentur, regiis sumptibus, qui dum ea cuderentur,
adessent ipsi, et ut Statuta regia strictius observarentur, invigilarent. Statuti ipsius
verba hic damus :
Item pource que nule monoie ne puet ne ne doit estre sans garde, nous avons ordené et ordenons que en chascune monoie de Prelats et Barons aura une Garde propre de par nous à nos propres cousts et despens, laquelle Garde porce que fraude encontre nos Ordenances ne puisse estre faite, delivrera les deniers de tel poids comme il sera ordené, et sera à tous les echez(essais)de l'argent et du billon, et ne porra l'en fondre ne mettre en fournel, se nostre dite Garde n'est presente, parquoy on ne puisse fondre nule monoie contre nos dites ordennances : et iront les Mestres de nos monoies par toutes les monoies des Prelats et Barons, et prendront des boëtes desdites monoies, et en feront essai, pour savoir si icelles monoies seront faites de tel poids et de tel loi, comme elles doivent estre. Et s'il avenoist que il fausist en la boiste de ladite monoie un grain ou deux grains de loi, que celui à qui la monoie seroit, fut tenu de faire autant large à ses despens, parquoi le profit du pueple ne venist en la bourse des Barons.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/490c.jpg)
P. , 1766.
◊ Ut fraus omnis, quæ in
monetis, tam regiis quam baronum, fieri posset, præverteretur, servientes
delegabantur a rege in provincias, qui de monetis inquirerent. Charta Phil. Pulc. ann.
1308. in Reg. 41. Chartoph. reg. ch. 36 : Servientes nostros exhibitores præsentium..... destinamus per omnia loca totius regni nostri, in quibus monetæ fiunt, ad inspiciendum, probandum et temptandum utrum prædictæ monetæ fiant eo modo quo debent fieri, vel aliter, tam monetæ nostræ, quam nostrorum etiam baronum. Et volumus insuper quod nostræ monetæ currant et capiantur in terris ipsorum baronum pro pretio monetarum suarum, valore ad valorem.
P. , 1766.
◊ Monetarum emendas, etiam
in terris baronum, ad regem pertinere, judicatum est in Scacar. S. Mich. ann. 1277. ex
Reg. S. Justi Cam. Comput. Paris. fol. 38. r°. col. 1 : De dicto comiteEt quidem monetarum abusus ad regem ita spectare opinabantur, ut solus de iis legitime judicaret. Lit. Phil. VI. ann. 1336. in Reg. B. 2. ejusd. Cam. Comput. fol. 66. v° :(de Guelles)et aliis nobilibus Normanniæ altam justitiam in sua terra habentibus, petentibus emendas monetæ. Concordatum fuit quod non haberent, immo domino regni remanerent.
Comme Jehannot Bougiers eust esté prins par nostre baillif de Lille atout certaine quantité de la monnoye du coing nostre amée et féale la dame de Neele, et ycelle monnoie eust esté aportée à Paris pardevers nos gens des Comptes et trésoriers, pour ce que nos dites gens maintenoient que elle nous devoit estre acquise,... pour ce que à nous et à nul autre appartient en nostre royaume le cognoissance du mesus de monnoies ;... l'évesque de Tournai repliquant au contraire que la cognoissance en appartenoit à li, pour ce que ce n'estoit pas monnoie fausse ne contrefaite au coing de la nostre ;... accordé est.... que la value d'icelle monnoie seroit donnée à Robert Bougier pere dudit Jehannot en pur don, sans ce que ce face ou porte préjudice à nous ne audit évesque.
◊ Si quando Barones monetam novam cudere aut mutare vellent
aut imminuere, veteri reprobata, Regem hac de re commonere tenebantur, ne subditi Regii ex
hac imminutione damnum paterentur, ut patet ex hoc Diplomate :
P. Dei gratia Meldensis Episcopus universis præsentes litteras inspecturis, salutem in Domino. Universitati vestræ notum facimus, quod cum nos fecissemus Meldis fieri novam monetam, veteri reprobata, Dominus noster Ludovicus D. G. Rex Franc. dicebat, quod homines in feodis suis manentes in locis illis, in quibus vetus moneta currere consueverat, lædebantur, eo quod ante reprobationem eis non fuerat nunciatum, ut de veteri se liberarent. Quia vero ad sacrum spectat officium proximum non lædere, et subvenire oppressis, Nos eidem concessimus, ut quotiescunque Nos et successores nostri mutabimus monetam nostram, quam tenemus ab eo, faciendo fieri novam, veterem reprobantes, Nos ei, vel successoribus suis hoc significabimus per 4. menses ante, ut hominibus in feodis suis manentibus in locis illis in quibus vetus moneta currere consueverat, faciat notificari, ut se liberent de veteri moneta. Ita tamen quod si nobilis Vir Th. Comes Campaniæ et successores sui facerent fieri novas monetas, veteribus reprobatis, Nos et successores nostri, quantum ad dominia, et feoda, et totam potestatem prædicti Comitis,
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/491a.jpg)
P. , 1766.
◊ Unde comes Britanniæ
multatur, quod de solito monetæ suæ pondere detraxerat, Aresto ann. 1274. ex Reg.
Olim parlam. Paris. : Comes Britanniæ emendavit hoc quod ipse monetam suam, quæ erat de pondere novem solidorum, minoravit et posuit ad pondus duodecim solidorum ; ac injunctum fuit dicto comiti, ut expelleret Lombardos de terra sua, juxta ordinationem domini regis.
◊ Interdum etiam certis emergentibus causis Reges monetarum
Baronum cusionem ac operationem inhibebant, ut docet sequens Charta :
Philippus Dei gratia Franc. Rex dilecto ac fideli nostro Nicolao Episcopo Meldensi S. et dilect. Cum nos super diligenti deliberatione præhabita et Reipublicæ utilitate pensata, cusionem seu operationem monetarum Prælatorum et Baronum quorumlibet Regni nostri ad manum nostram ex causa posuerimus, donec super hoc aliud duxerimus ordinandum, mandamus vobis sub fidelitatis vinculo, quo nobis astricti tenemini, firmiter injungentes quatenus ab hujusmodi monetarum cusione visis præsentibus penitus desistatis. Actum Meleduni die 22. Marcii ann. Dom. 1307.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Atque hæc
cusionis inhibitio tamdiu durabat, dum Litteras regis acciperent quibus monetam rursum
cudere ipsis liceret, ut colligitur ex laudato supra Edicto ann. 1313. num. 14. tom. 1.
Ordinat. p. 522 : Item, pour ce que la bonne monnoie que nous entendons à faire ouvrer, pour la nécessité, et les causes dessus dittes, ne soit empeschiée ou retardée, pour les monnoies de nos Barons, nous avons ordenné et ordennons, commendons et deffendons que nuls Prelats, Barons, ne autres de nostre royaume, qui ont droit de faire monnoie ouvrer en leurs terres, ne puissent ouvrer, ne commancier leur monnoies jusques à tant qu'ils aient Lettres pendants de Nous, contenants comment et quant ils devront ouvrer.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Illud
præterea erat Regis in monetas Baronum jus, ut ad se pyxides assaiarum (Gall.
boëtes des essais) ut monetariorum voce utar, deferre juberet, si qua fraus in
iis monetis fieri suspicabatur. Litteræ Philippi V. Reg. Franc. ann. 1317. tom. 1.
Ordinat. pag. 754 : Quascumque monetas Prelatorum ac Baronum et aliorum quorumcumque regni nostri, qui monetas ipsas faciebant, poni mandavimus ad regiam manum nostram, capique fecimus, et ad certam diem precepimus nobis afferri pissides assaiarum monetarum ipsarum, ut per hoc deffectus cuilibet possit plene cognosci.Eædem Litteræ Gallico idiomate habentur ibid. pag. 755.
P. , 1766.
◊ Monetarii regii cudendis
baronum, extraneorumve principum monetis operam dare non poterant, ut colligitur ex Lit.
Phil. VI. ann. 1339. in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 524 : Comme Aymeri de la Coste eust esté accusé d'avoir ouvré en aucunes monnoies des barons de nostre royaume et dehors ; c'est assavoir en la monnoie de la dame de Seuly, de Galeran, de Ligny, du conte de Namur, de la contesse de saint Pol, ou d'autres, etc.
◊ Ex hac monetarum in Regno diversitate non minima oriebantur
incommoda, quæ Regios, ipsosque Dominorum vassallos ac subditos gravabant,
adeo ut Philippus V. Rex ann. 1321. consilium ceperit, non modo de mensuris, sed etiam de
monetis ad unicam redigendis. Continuator Nangii :
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/491b.jpg)
adeo ut Philippus V. Rex ann. 1321. consilium ceperit, non modo de mensuris, sed etiam de
monetis ad unicam redigendis. Continuator Nangii : Præposuit etiam idem Rex, ut in toto Regno omnes monetæ ad unicam redigerentur ; et quoniam tantum negotium sine magnis sumptibus impleri non poterat, falso, ut dicitur, detentus(f. deceptus)consilio, proposuerat ab omnibus Regni sui quintam partem bonorum suorum extorquere : unde et propter hoc ad diversas partes solennes Nuntios misit Prælatis et Principibus, quibus ab antiquo jus diversas monetas secundum diversitatem locorum suorum et hominum exigentiam faciendi, una cum Communitatibus bonarum villarum Regni dissentientibus, infecto negotio ad Dominum sunt reversi.
◊ Verum crebræ quæ Regem inter et Barones super monetis
emergebant controversiæ, eo Barones ipsos tandem adegere, ut ultro Regibus nostris jus
monetæ cudendæ distraherent, Regesque illud ab iis compararent : unde extinctum ferme in
Francia jus istud monetæ. Exstant quippe in Chartophylacio Regio, scrinio Monnoies,
tit. 13. 14. 15. 16. 27. varia Diplomata, quæ ejusmodi juris distractiones et emptiones
iis de causis continent : ex quibus docemur a Carolo Comite Vadensi 14. Maii ann. 1319.
Monetas Carnotenses et Andegavenses pretio 50000. lib. bonorum parvorum Turon. Philippum
V. comparasse, ut a Comite Claromontensi D. Borbonii Monetam Claromontensem et Borbonensem
pretio 15. mill. libr. bonorum parvorum Turon. 27. Jan. ann. 1320. et Philippum VI.
Monetam Blesensem a Guidone de Castilione Comite Blesensi pretio 15. mill. librar. Tur. 3.
Maii ann. 1328.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Monœci
Principi jus cudendæ monetæ aureæ vel argenteæ conceditur Aresto consilii Regii 16. Oct.
1643. cujus monetæ cursus in Francia permittitur Edicto dato mense Sept. 1644. et Aresto
ejusd. Consilii 31. Jul. 1652.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Eodem jure
gaudet etiamnum Dominus de Bois-belle et d'Enrichemont, ut patet ex Litteris
10. Maii 1635. quibus Petro Freté et Claudio Minard facultatem concedit
monetam suam cudendi, dum Statuta Reg. Fr. quæ ad monetas spectant, observent : quod
egregie confirmatur Edicto dato mense Jan. 1644. Avec le pouvoir de battre monnoie d'or et d'argent. Sed et anno 1719. 6 Julii Edictum tulit Dux Sulliaci contra monetarum adulteratores, qua jurisdictione Barones, quibus jus cudendæ monetæ servatum est sub Ludovico IX. privati sunt, ut supra docuimus.
◊ Servatur in Camera Computor. Parisiensi Regestum de monetis,
signatum in 1. fol. 123. quod sic inscribitur :
Ce sont les monnoies des Barons et des Prelats du Royaume de France, qui se dient avoir droit de faire monnoie, telle comme il la doivent faire de poids, de loi et de coing, qu'ils ont faites anciennement, etc. vers Noel l'an 1315.In quo quidem Regesto describuntur figuræ earumdem monetarum. Ex eo autem et variis aliis monumentis quædam excerpsimus, quæ Baronum Francicorum ejusmodi monetas spectant, literarum serie hocce loco utcunque digesta, descriptis etiam eorum typis, præsertim iis, qui in eo volumine exarantur. Nos maluimus ex ipsis monetis typos delineare, quod summo studio perfecit supra laudatus Dom. Cartier, nummos describendos indicante V. Cl. .
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/491c.jpg)
Monetæ Baronum Francicorum, vel certe eorum, quibus in Galliis cudendæ monetæ jus fuit ab antiquo, et
quarum mentio occurrit apud Scriptores.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Acromotensis monetæ in Comitatu Urgellensi, mentio occurrit in Constit. pacis a Jacobo I. Rege
Aragon. editis ann. 1234. in Append. Marcæ Hispan. col. 1430.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Agathensium Episcoporum monetæ meminit Clemens IV. PP. in Epist. 377. apud Marten. tom. 2.
Anecd. col. 404.Agennensis monetæ, quam Episcopus in feudum a Comite
tenere dicitur in Charta ann. 1217. inter Instrumenta tom. 2. novæ Gall. Christ. col.
431. mentio fit in Charta P. Episcopi Agennensis ann. 1246. in
Regesto Tolosano Cameræ Comput. Paris. fol. 45.
L. , 1840–1850.
Airacensis moneta. Gall. d'Aire. Typus num. 1.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Albiensium Episcoporum monetæ mentio est in 1. Memoriali Cameræ Comput. Paris. fol. 27.
Monetam Albiensem uxori suæ concedit Pontius Comes Tolosanus Charta inter Instr. tom. 1.
novæ Gall. Christ. pag. 4. col. 2. Typum exhibemus, num. 1. 2.Altisiodorensis monetæ meminit Innocentius III. PP. lib. 4. Epist. 123. Typum hic damus, num. 4.
Ambianensis monetæ meminit Guibertus lib. 3. de Vita sua cap. 7. pag. 504. de qua etiam
consulendus Adrianus Morlerius in Antiquitatibus Ambian. Hic unam damus ex Gazæo Nicolai
Du Mont, Consiliariorum apud Ambianos Decani meritissimi, num. 6. et aliam argenteam num.
5.
Andegavenses Denarii, ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gran. legis argenti Regis, et
18. sol. 6. den. ponderis ad marcam Parisiensem ; Malliæ vero eorumdem denariorum,
2. den. 21. gran. legis argenti Regis, et 17. sol. 4. den. malliar. duplic. ponderis, etc.
quorum 14. den. æstimantur in eodem Regesto 12.
parvis Turon. idem fere pretium iis assignatur in Statuto S. Ludovici Reg. Franc. ann.
1265. tom. 1. Ordinat. pag. 94 : alias parva Pictavina, Gall. Poitevine. Vide supra Ordinat. Phil.
V. ann. 1329. pag. 508. col. 1.
Quinze Angevins pour douze Tournois.Scheda ann. 1308 :
La monnoie d'Angiers quieure pour Tournois, et vaut moins viij. den. la livre.Monetæ typum descripsit Thevetus lib. 15. cap. 7. ut et Hautinus lib. de Monetis Francicis pag. 57. Monetæ Andegavensis mentio est apud Ordericum Vital. lib. 12. pag. 87. Innocentium III. PP. in Epist. pag. 185. 435. Edit. Colon. in Hist. Franc. tom. 4. pag. 649. apud Beslium in Comitib. Pictav. pag. 439. et in Episcop. Pictav. pag. 124. Chopinum de Sacra Politia lib. 3. tit. 1. § 8. tit. 6. § 17. Duchesnium in Hist. Drocensi pag. 224. Typos damus, num. 7. 8. 9. Minutissimam fuisse monetam docet MS. :
:Ne me forfirent vaillant un Angevin.
Alibi :Que ja i mette vaillant un Angevin.
Chron. Bertrandi du Guesclin MS. :Si ne vos prisent vaillant un Angevin.
In nonnullis Galliæ provinciis e. g. Metensi Angevine dicebatur minutissima moneta, quæ est quadrans denarii ; eademMais on y conquesta vaillant un Angevin.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/492a.jpg)
alias parva Pictavina, Gall. Poitevine. Vide supra Ordinat. Phil.
V. ann. 1329. pag. 508. col. 1.Aquitanici, monetæ ita dictæ, apud Duchesnium in Probat. Hist. des Chastaigners pag.
88. Typi num. 10. 11. 12.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Arausiensis Principatus monetæ, in qua effictum cornu, quod insigne fuit Guillelmi primi, ut
fertur, Arausiensis Principis, typum hic delineamus. Typi num. 13. 14.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Arelatensi Ecclesiæ in gratiam Manassis Archiep. jus cudendi monetam concessit Ludovicus III.
Imper. Charta inter Instr. tom. 1. novæ Gall. Christ. pag. 95. col. 1. Ejusdem monetæ
meminit Bulla Anastasii IV. PP. ann. 1153. ibid. pag. 98. col. 1. cujus fabricam ann.
1186. Petro de Toro concessit Petrus Aynardus vel Isnardus (Eynardum vocat Saxius in
Pontif. Arelat. pag. 239.) Archiep. Charta ibid. pag. 100. col. 1. Hanc cusam interdum
fuisse in castro Bellicadri, quo jure simul cum castro cessisse Michaelem Archiep. ann.
1214. in gratiam Simonis Comitis Montisfortis discimus ex Charta ibid. edita col. 2. Vide
Altaserram de Ducib. et Comit. Prov. lib. 2. cap. 5. pag. 142. Typi num. 15. 16.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Argentinensis monetæ meminit Charta ann. 1275. in Hist. Mediani Monast. pag. 334.P. , 1766.
Arnaldensis moneta, eadem forte quæ Leomaniæ Vicecomitum Carcassonensium, aut Convenensium,
quibus perinde commune fuit Arnaldi nomen. Vide Arnaldensis.P. , 1766.
Artesiani, Artisienses, Moneta Atrebatensis. Charta Joan. dom. de Oysi ann.
1200. in Chartul. Mont. S. Mart. ch. 22 : Hanc sibi libertatem seu liberationem ecclesia comparante undecies viginti libris veteris Attrebatensis monetæ, etc.Charta S. Ludov. in Reg. 30. Chartoph. reg. ch. 527 :
Cum Thomas de Sabaudia comes singulis annis perciperet et haberet in Flandria ad vitam suam, ut dicebat, sex milia librarum Artisiensium, etc.Alia ann. 1242. in Chartul. S. Petri Insul. sign. Decanus fol. 127. v° :
Adans de le Faleske a enwagiet à l'église S. Pierre de Lisle, por sissante et dis livres d'Artisiens, trois muis de le dime k'il tient de mi en fiés.Rursus memorantur Artisienses in Charta ann. 1374. pro monast. S. Nicol. prope Tornacum ex Reg. 105. ch. 523. Arest. ann. 1270. in Reg. Olim parlam. Paris. :
Cum major et jurati Silvanectenses quosdam, qui falsos et pravos Artesianos et stellingos apud Silvanectum expendebant, cepissent, etc.Reg. Corb. 13. sign. Habacuc ad ann. 1514. fol. 217 :
La somme de huit vingt livres monnoye d'Artoys de xl. gros monnoye de Flandres pour la livre.
Atrebatensis monetæ mentio est apud Vassorium in Annalib. Noviodunens. pag. 952. et Hemeræum in
Augusta Viromand. pag. 202. Typi num. 17. 18. 19.
P. , 1766.
S.
Augendi vel Eugendi seu S. Claudii monetæ mentio fit in Lit. remiss.
ann. 1376. ex Reg. 110. Chartoph. reg. ch. 104 : Oye l'umble supplication de nostre bien amé Guillaume de Beauregart abbé de S. Oyant en l'empire, contenant que comme ja pieça en usant de son droit et des priviléges ottroyez à son église par plusieurs empereurs, lesquelz priviléges ont esté confirmez par nostre très amé oncle l'empereur, qui est à présent, ledit abbé eust fait faire et forger monnoye à son coing en sa ville de MoyrancVide Moneta Condatescensis.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/492b.jpg)
Augustodunensium Episcoporum monetæ mentio est in Hist. Fr. tom. 1. pag. 65. apud Frisonum in
Gallia Purpurata pag. 167. in Probat. Hist. Vergiacensis pag. 22. 28. et apud Johan. Munier in Disquisit. Antiquit.
Augustod. pag. 87. et 159. Exstat Charta Caroli Simplicis Regis Franc.
ann. 8. Ind. 3. qua monetam urbis Heduensis,
dudum ab Ecclesia ejusdem urbis pravitate quorundam alienatam, et quam in præfata urbe comitalis auctoritas dominabatur,eidem Ecclesiæ restituit.
Aurelianensium Episcoporum monetæ mentio est in tom. 4. Hist. Franc. pag. 338. 498.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Aurelianenses, Dominorumne an Episcoporum non mihi constat, monetæ
meminit Tabul. Dunense Ch. 30. In
voce Monetæ Redemptio, supra col. 486. item mentio est Monetæ
Aurelianensis, nullum vero hodie cognitum est exemplar Monetæ Aurelianensis nec
Ducum, nec Episcoporum. .les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Ausonensis in Catalonia monetæ meminit Charta ann. 911. in Append. Marcæ Hispan. col. 839.Auxonensium dominorum monetæ meminit Golutus in Histor. Sequanica pag. 56. 422. 593. Typi num.
20. 21.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Auxonensis monetæ solidum Stephaniensem (Sol Estevenant) sub
Philippo Audace cusum exhibet Juranus in Hist. Comit. Auxon. pag. 54. meminit ibid. pag.
63. grossi Auxon. quem cudi jussit Carolus ultimus Burgundiæ Dux. Vide infra
Burgundiæ Ducum moneta.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Barchinonensis monetæ mentio fit in Charta ann. 1299. tom. 8. Spicil. Acher. pag. 259 :
Constituo vobis eidem marito meo in dotem quatuor millia librarum Barchinonensium de terno, de qua moneta 15. solidi valent unam marcham argenti fini, recti, pensi Perpiniani.Adde Marcam Hispan. col. 1430. et Chartam ann. 1302. apud D. le Blanc de Monet. pag. 29. Moneta Barcheona, in Charta ann. 1067. inter Probat. Hist. Occit. tom. 2. col. 257.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Barensium Ducum moneta alba uno denario levior moneta Franciæ, nigra vero ejusdem legis et
ponderis cuditur ex Litteris ann. 1354. apud D. Calmet. Hist. Lotharing. tom. 2. inter
Probat. col. 623. Typos plures ibidem exhibet laudatus Auctor num. 122. et seqq. Nos unum
damus num. 22. et alterum aureum num. 23.P. , 1766.
◊ Charta Yoland. comit.
Barens. ann. 1354. inter Probat. Hist. Virdun. pag. 24 : Jofroys de Gondrecourt, maistres de nostre monnoye de Clermont(en Argonne)ha délivrez,... pour dous queues de vin achetées à Varennes, quinze escus et demey d'or des Johannes.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/492c.jpg)
Bellovacensium Episcoporum monetæ mentio habetur apud Anton. Loisellum in Hist. Bellov. pag. 29.
30. 98. 132. 267. 268. 276. 277. 317. 328. Louvetum pag. 452. Pilletum in Hist. Gerbored. inter Instr. pag. 344. in
Monastico Angl. tom. 2. pag. 978. 1008. etc. Tabular.
S. Martini Pontisar. :
Solvit unoquoque anno in festivitate S. Remigii xii. denarios Belvacenses seu xviii Parisienses, etc.Typum damus, num. 24.
Beneharnensium Vicecomitum monetæ Morlanensis meminit Marca in Hist. Beneharn. pag. 972. 308.
405. 496. 429. a quo et describitur. Vide
Morlanus. Typos damus num. 25. 26.
L. , 1840–1850.
Bergensis Monetæ typum damus num. 27.P. , 1766.
Bernardini, Moneta a Bernardo de Andusia nomen habens. Arest. ann. 1265. in Reg. Olim
parlam. Paris. : Rex in dicta terraTypus num. 29.(de Andusia)non tanquam successor dicti Bernardi, sed tanquam dominus principalis, facit monetam suam Turonensem cursualem per totum regnum, et non monetam Remundinorum et Bernardinorum, quæ erat moneta dicti Bernardi, et habebat cursum tantum in dicta terra.
L. , 1840–1850.
Bethunensis Monetæ typus num. 28.Biterrensium solidorum sub Philippo I. Rege mentio est in Tabulario Conchensi in Ruthenis Ch.
26. Charta ann. 1078. inter Probat. Hist. Occitan. tom.
2. col. 301 :
Per hanc vero dimitionem sive guirpitionem accipio de abbate d. solidos Biterrenses.
Bituricensium Ducum monetam auream descripsit Joan. Chauveau, in Hist. Bituric. lib. 6.
cap. 8. Ea vero moneta est
Brabantina ; monetam Bituricensem damus, num. 30. et 31. De
Saulcy.
Blesensium Comitum Denarii, ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gr. legis argenti
regii, et 19. sol. 7. den. ponderis ad marcam Par. Eorumdem vero Malliæ, 2. den.
21. gran. legis argenti Regis, et 17. sol. 4. den. malliar. duplic. ad marcam Par. ejusdem pretii atque
Andegavenses. Monetæ typus exstat in Regesto, quem etiam
delineavit Thevetus in Cosmogr. lib. 15. cap. 6. ut et Hautinus pag. 49. Adde Historiam
Castilionensem pag. 139. et in Probat. pag. 97. 99. Antiquiorem typum exhibet Petavius in Gnorism. veterum
nummorum. Typi num. 32. 33.
L. , 1840–1850.
Bolonensium Comitum monetam exhibemus, num. 34.P. , 1766.
Briennensis monetæ mentio fit in Reg. Cam. Comput. Paris. sign. Croix fol. 122. r°. :
Briennenses valent vj. lib. xv. sol. vj. den.
Britanniæ Ducum Denarii, ex Regesto, debent esse legis 3. den. 16. gran. argenti regii, et
pond. ad marcam Paris. 19. sol. 6. den. Malliæ, eorumdem denariorum debent esse
legis 3. den. argenti regii, et pond. 16. sol. 9. den. obol. duplic. ad marcam Par. etc.
13. ejusdem monetæ denarii 12. parvis Turon. valere
dicuntur. Monetæ typus exstat in eodem Regesto, quem descripsit
etiam Thevetus lib. 15. Cosmogr. cap. 11. ut et Hautinus in lib. de Monetis Francicis pag.
41. Adde eumdem Hautinum pag. 99. 101. 103. et Argentreum in Histor. Armoric. lib. 1. cap.
13. pag. 95. Hujus præterea meminit Monstrelletus 3. vol. p. 8. Berrius in Carolo VII.
pag. 168. et Lobinell. passim
in Hist. Britan. Vide Targa. Typos monetæ
Britanicæ damus, num. 35. 36. et 37.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/493a.jpg)
in Hist. Britan. Vide Targa. Typos monetæ
Britanicæ damus, num. 35. 36. et 37.P. , 1766.
◊ Charta ann. 1088. ex Cod.
reg. 8542. 3 : Tunc temporis currebat in Britannia moneta argentea, valente quolibet albo argenteo sex denarios Turon. et etiam parvi denarii nigri currebant etiam tunc in Britannia ; in qua si quidem moneta alba erant insculptæ duæ erminæ circa crucem et in pila tres erminæ, in cujus quidem monetæ margine seu circumferentia erat sculptum sic : Moneta Alani Britonum Ducis.Instr. ann. 1391 :
Vit trover à Nantes en la tour neuve ès trésors dou duc Jehan plusieurs especes de monnoie de Bretagne, qui estoient merchées dou coin de plusieurs et divers Ducs, et aussi en fut trouvé de monnoie noire de diverses especes, et de celles que l'en disoit qui estoit de cuir.
Brossiæ Vicecomitum, ex familia Saviniaca, Denarii, ex Regesto 123. debent esse legis 3.
den. 6. gr. argenti regii, et pond. ad marcam Paris. 20. s. Malliæ eorumdem Den.
legis 2. den. 16. gr. argenti regii, pond. 17. sol. 2. den. malliar. duplic. etc.
Adscribitur hæc moneta Andreæ de Sauvigny, Vicecomiti de Bursse, seu, ut
vulgo efferimus, de Brosse. Vide Thevetum tom. 1. pag. 547.
◊ Dom. Petri de Brossia, Dom. de Hiret, et de sainte
Severe, ex eodem Regesto, Denarii debent esse leg. 3. den. 6. gran. arg. regii,
pond. 20. sol. ad marcam Paris. Malliæ eorumdem Denariorum leg. 2. den. 16. gr.
pond. 17. sol. 2. den. obol. dupl. Utrique monetæ inscriptus merges triticeus, familiæ
insigne. Vide eumdem Thevetum pag. 550. Typum exhibemus, num. 38.
P. , 1766.
Bruxellensis Moneta. V. in hac voce.Burdegalensis monetæ meminit Chronicon Burdegalense Arnaldi sub finem. In ea tertiam partem habebant Episcopi, ex Charta Richardi Ducis Aquitan.
ann. 1186. inter Instr. tom. 2. novæ Gall. Christ. col. 285. Typus
num. 39.
P. , 1766.
◊ Reg. Cam. Comput. Paris.
sign. in Bibl. reg. 8406. ad ann. 1310. fol. 161. v° : 5. Burdegarenses valent 4. Turon.
Burgundiæ Ducum monetæ Divionensis mentio est apud Duchesnium in Hist. Ducum Burgund.
in Prob. pag. 55. 100. 101. in Hist. Vergiacensi pag. 116. 117. in Prob. pag. 170. in
Histor. Castilion, in Prob. pag. 2. Roverium in Reomao pag. 257. 264. Sammarthanos in
Gallia Christ. tom. 4. pag. 368. 369. 370. etc. Typos damus, num. 40. 41. 42. Describitur
in Tabulario Communiæ Divionensis ex Bibl. Petaviana Charta Hugonis Ducis Burgundiæ ann.
1187. qua
monetam suam Divionis non posse fortiorem facere, quam ad legem 5. denariorum, profitetur.
P. , 1766.
◊ Digenois, in
Testam. Hugon. ducis Burg. ann. 1314. ex Cod. reg. 9484. 2. fol. 155. r°. : Nous denons à ces de la chapelle d'en vaul de Noient, près de Bremur, cent souldées de terre à Digenois... Nous denons et laissons à cent pucelles, à chascune vingt livres de Digenois por elles marier.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Ejusdem
monetæ pretium colligitur ex Charta Guillelmi de Bellavaura Episc. Cabilon. ann. 1297.
inter Instr. tom. 4. novæ Gall. Christ. col. 253 : Dedit centum solidos Divionenses veteres, quorum duo valent unum Parisiensem.Ut Ducis Burgundiæ moneta cursum obtineat in Francia uti regia jubetur Edicto Caroli VI. Reg. Franc. ult.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/493b.jpg)
Maii 1419. Huc etiam revocanda duximus quæ de monetis Comitum Burgundiæ scripsit D.
Cangius sub nomine Stephanienses, ut quæ ad Burgundiam hac in re spectant simul
collecta habeat lector.Stephanienses, Monetæ Comitum Burgundiæ, a Stephano Comite dictæ, quo nomine duo potissimum
indigitantur, nempe Stephanus Guillelmi Comitis filius sub ann. 1101. et Stephanus alter
sub ann. 1147. a quo postremo cusas ejusmodi monetas probabile est, cum ante eum harum
mentio non occurrat. Vetus Regestum sub ann. 1310 :
Stephan. qui currunt in provincia Bizuntina, sunt idem qui Turonenses, quinque Burdegalenses vel 4. eodem modo Divionenses, Arnaldenses, Petragoric. Viennenses 4. Sanchez qui currunt in Navarra, vel quinque Turon. Estevenarsdicuntur in Charta Ægidii Episcopi Tullensis ann. 1255. apud Perardum pag. 482 : Trente-cinq livres d'Estevenars. Sed legendum Estevenans, ut est in Historiæ Vergiacensis Probat. sub ann. 1322. 1370. pag. 306. 396. et apud Golutum in Hist. Comitatus Burgundiæ sub ann. 1294. et 1401. lib. 7. cap. 20. lib. 9. cap. 26. Stephaniensium pretium indicat Charta ann. 1334. tom. 2. Hist. Dalphin. pag. 248 :
Valere asserit quatercentum libratas terræ annui redditus, Stephaniensi computo grosso Turonensi pro xv. den.Eorumdem mentio fit in Statutis S. Claudii ann. 1448. pag. 46.
P. , 1766.
◊ Centum et viginti
libræ Stephani, in Tabul. Morbac. Ejusdem monetæ pluries fit mentio in Testam. Joan.
de Nant episc. Paris. ex comitatu Burgundiæ oriundi ann. 1426. in Tabul. archiep.
Paris.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ A Divionensi
basilica S. Stephani dictos Stephanienses existimat Valesius in Notit. Gall. pag.
279. cui utcumque favet D. le Blanc de Monet. pag. 130. Probabilius vero a Stephano
Comite Auxonensi, quem Estevenon appellabant, sic nuncupatos censet D.
Brussel de Usu feud. tom. 1. pag. 355. Sed si conjecturis conjecturas opponere
licet, longe verisimilius mihi videtur a S. Stephano, cujus sub nomine Deo dicata ecclesia
cathedralis Vesontionis, qui Comitatus Burgundiæ caput est, nomen et originem habuisse :
præterquam enim quod antiquior celebriorque fuit Vesontionensis ecclesia quam basilica S.
Stephani Divionensis, certum est hanc ante ann. 34. Caroli Calvi, hoc est 874. jus cudendi
monetam non obtinuisse, ut liquet ex Charta ejusdem Imper. inter Probat. Hist. S. Stephani
Divion. pag. 31 : Isaac Lingonensis ecclesiæ reverendus Antistes... postulavit quatinus... ecclesiæ S. Mammetis Lingonensis, atque ecclesiæ S. Stephani Divionensis... monetam quam antea habere non consueverant, concederemus.Porro multo ante hæc tempora eo jure gaudebat ecclesia Vesontionensis, ut videre est apud Chiffletium in Vesont. part. 1. pag. 187. Ex his etiam non absurde colligitur a Burgundia potius in Comitatum Auxonensem, inter utramque Burgundiam situm, Stephanienses inductos, quam a Comitibus Auxonensibus eos accepisse Burgundiones. Ecclesiæ Vesontionensis S. Stephano dicatæ sub eodem nomine fertur moneta, cujus duos typos penes nos habemus ; in quorum uno legitur in una parte Bisontium, in altera Pthomartyr, in alio Porta nigra B. Stephani. Addit Dom. Vesontionenses denarios, qui
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/493c.jpg)
frequenter occurrant, omnes inscriptos esse
S. Stephanus Prothomartyr, indeque sine dubio monetæ nomen
exstitisse. Restat nunc opinio D. Cangii quæ eo ipso quo stabilita est
fundamento corruit : exstat enim Charta Arelate exarata in Tabular. S. Victoris Massil.
ann. 1032. ubi Stephaniensium occurrit mentio : Accepit in pretium sicut bona fide inter ipsos complacuit de denarios Stephanineos lib. vi.Erant itaque Stephanienses ante appellatos a D. Cangio Stephanos, quibus proinde nomen acceptum referri non debet ; neque enim a quoquam in dubium revocari posse arbitror eo loci de Stephaniensibus Burgundiæ agi, cum utraque provincia eidem imperio tunc temporis subjaceret ; maxime cum Arelat. Episcoporum moneta sub nomine S. Stephani percussa nusquam occurrat. A corrupta pronuntiatione nominis Stephani, quem Estevenon efferebant, dicti etiam iidem denarii.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Estevenenses, in Charta ann. 1265. apud D. Brussel de Usu feud. tom. 1. pag. 353 :
Sub pretio quinquagentarum libratarum terræ annui redditus monetæ Estevenensis.Testament. Philippi Boni Fland. Comit. ann. 1441. apud Miræum tom. 2. pag. 1260. col. 2 :
Cessimus castrum, oppidum et districtum Monevrei... cum omnibus quæ eo pertinent, cujuscumque generis sint, et reditum quingentarum librarum Estevenons dictarum producere æstimantur.Ubi denariorum ecclesiæ Metensis, qui nomine S. Stephani etiam insigniebantur, mentionem fieri opinor. Libræ Stephaniensium Burgundiæ sunt, Metenses enim monetæ numquam a S. Stephano dictæ. . Sols Estevenans, in Consuet. Burgundiæ Comitatus sub finem. Litteræ Philippi Dom. Joinvillæ ad Ararim ann. 1354. inter Ordinat. Reg. Franc. tom. 4. pag. 294 :
Paierait chascuns feux... dix solz d'Estevenonx.
Cabilonensium Comitum monetæ figuræ describuntur in nupera Historia Cabilonensi, initio tom. 1.
tab. 2. et lib. 1. pag. 100. Typum hic delineari curavimus, num. 43.
Cadurcensium Episcoporum Denarii, ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 16. gr. legis argenti
Regis, et 21. sol. 10. den. ponderis ad marcam Paris. et 1. den. amplius in 3. marcis ;
eorumdem vero Malliæ 2. den. 4. gr. legis argenti Regis, et 18. sol. 8. den.
ponderis ad marcam Paris. in eodem Regesto horum
denariorum pretium sic statuitur, ut 20. den. Cadurc. valeant 12. parvis
Turon. Monetæ typum hic damus, num. 44. dedit etiam Hautinus pag. 51.
Hujus mentio occurrit apud Cruceum in Hist. Episcop. Cadurcens. pag. 65. 121. Justellum in
Hist. Arvern. pag. 47. in Probat. Hist. Turen. pag. 38. etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Cameracensium Episcoporum monetæ mentio est in Charta Ottonis III. Imp. ann. 1001. tom. 3. novæ
Gall. Christ. inter Instr. col. 1. qua Herluino Episcopo id juris conceditur. Typos
exhibemus 45. et 46.P. , 1766.
◊ Cameracensium
Episcoporum, qui et Comitum titulo insigniuntur, monetæ mentio primum nobis occurrit in
Charta Caroli Simplicis ann. 912. ex Tabul. eccl. Camerac. : Præcipientes ergo jubemus et hujus præcepti vigore invicto firmamus, quo præfatæ locus villæ munimen Castelli nostra possideat perpetuo munificentia ac mercatum et proprii nomismatis percussuram. Monetæ officinam simili modo donamus,in alia ejusd. reg. ex
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/494a.jpg)
eod. Tabul. quam minus recte Carolo C. attribuit Miræus Diplom. Belgic.
cap. 10. Charta Ottonis reg. ann. 941. in eod. Tabul. : Concedimus præfato episcopoOrdinar. MS. ejusd. eccl. fol. 11. r°. ubi de missa in die Nativit. :(Volcberto)et successoribus ejus omne telonium, cum Moneta civitatis suæ Cameracensis.
Duo canonici, vel alii cantant Christus vincit ; quo cantato, accedunt ad episcopum, recepturi ab eo singuli duodecim denarios Cambrisienses.Inter plures hujus monetæ typos ex museo D. Mutte ecclesiæ Cameracensis decani selectos aliquot hic exponimus ; quibus duos ejusdem capituli ante annum 1440. cusos subjicimus ex eodem museo.
P. , 1766.
◊ Primus est Nicolai de
Fontanis ann. 1249. qui in altera parte exhibet caput episcopi mitratum cum inscriptione,
Nicholaus epischopus ; in altera crucem cum inscriptione in circulo exteriore
Ave Maria gratia plena. Et in crucis angulis, Cameracu.P. , 1766.
◊ 2. Guidonis de Collemedio
ann. 1297. in quo aquila expansis alis visitur, cum inscriptione : Guido epis. Cameracensis.In altera parte cum duplici Inscriptione Ave Maria gratia plena et Dominus tecum.
P. , 1766.
◊ 3. Roberti de Gebennis
ann. 1368. in quo ille eques sagatus et gladio armatus effingitur, equo vestito insidens,
cum inscriptione : Robertus Dei gra. eps. et comes Camerac.In altera parte, XPC. IMPERAT. XPC. VINCIT. XPC. RE-GNAT. Confer Tab. IX. num. 15.
P. , 1766.
◊ 4. Joannis de
Gavre, alias de Lens, ann. 1412. ubi duo scuta, unum gentilitium, alterum
comitatus Cameracensis, cum inscriptione : Johanes epus. et comes Camerac.In altera parte, Sit nomen Domini benedictum. Et in interiori circulo, Moneta fca in Cameraco.
P. , 1766.
◊ 5. Maximiliani a Bergis,
primi Cameracensis archiepiscopi ann. 1559. in quo ipsius scutum gentilitium, cum
inscriptione : M. a Bergis D. G. eps. Sd. Ca. S. Imp. P. Co. Ca.In altera parte, Nec cito, nec temere.
P. , 1766.
◊ 1. Capituli, ubi caput
mitratum cernitur, cum inscriptione : Moneta capituli.In altera, Ave Maria gratia plena. Et in crucis angulis, Cameracu. Simillimus nummo Nicolai de Fontanis.
P. , 1766.
◊ Alter typus præfert in
medio Camerc. et in circulo, Capitulum sede vac. In altera parte crux, cum
inscriptione in ambitu, Moneta duplex.Campaniæ Comitum monetæ Pruvinensis
dictæ, quod in oppido Pruvinensi
cuderetur, mentio est non semel apud Scriptores, et in veteribus
Tabulis, apud Innocentium III. lib. 14. Epist. 91. 92. 126. Roverium in Reomao pag. 231.
232. 236. 237. 297. in Hist. Castilion. in Probat. pag. 43. in Hist. Brecensi pag. 38.
in Charta ann. 1137. tom. 2. Hist. Eccl. Meld. pag.
32. Charta Johannis Valerici ann. 1231. in Tabul. Sangerm. :
Nos erga fratrem Johannem de Milliaco de 100. libris Pruviniensibus deliberetis, videlicet unoquoque solido pro 17. denariis, minus Pictavina.Hinc Libræ Pruvinensium, apud Arnulfum Lexoviensem in Epist. pag. 56. in Chron. Ceccanensi, seu Fossæ novæ ann. 1201. 1202. 1209. 1216. et alibi passim. Charta ann. 1216. apud Ughellum tom. 3. pag. 499 :
Nos profitemur mutuo recepisse... 20. libras bonorum Provesinarum Senarum.Moneta Proveniensis, in Charta ann. 1194. tom. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 81. Alia ann. 1213. ibid. pag. 127 :
Si cum la prevosté de Collomiers le contient, et siChron. MS. quod legitur in Tabul. S. Maglorii :
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/494b.jpg)
Monetæ typum describimus num. 47.L'an mil deus cent et vint troisFist Thibaut sa monnoie abatre,La viez monnoie de Prouvins,Ou l'on boit souvent de bons vins.
P. , 1766.
◊ Provisiens fors,
in Charta ann. 1268. ex Chartul. monast. de Escureio. Ad hujus monetæ exemplar denarii
Romæ cusi, appellati sunt Provenienses Senatus, perperam Senarum apud
Ughell. supra laudatum, quod eorum denariorum valor Senatus Romani decreto statueretur, ut
censet Muratorius tom. 2. Antiq. Ital. med. ævi col. 808. Charta ann. 1195. ibid. col.
810 : Pro ducentis sex libris Proveniensium Senatus, et quinque solidis, eo quod denarius Papiensis secundum statutam formam a judicibus et mercatoribus Urbis, duodecim denarii pro viginti Proveniensibus veteribus nunc computantur : et habita portione Proveniensium veterum ad Provenienses Senatus, qui nunc duodecim Provenienses veteres pro sex Proveniensibus et dimidio Senatus cambiantur.Alia ann. 1232. ibid. col. 807 :
Item et ducentas et viginti libras bonorum Proveniensium Senatus.Vide ibi col. 815. Grimaldi animadversiones in hanc ipsam monetam.
Carcassonensis monetæ mentio est in Tabulario Abbat. Conchensis in Ruthenis Ch. 85. et in Charta ann. 1069. inter Probat. Hist. Occitan. tom.
2. col. 267. Concessio ad firmam monetæ Carcasson. ann. 1159. ibid. col. 574 :
Ego Raymundus Trencavelli dono licentiam operandi vobis... in moneta mea de Carcassona... de xxiv. solidis denarios in libra, et de xxvi. solidis mealas in libra, et sexta pars sint de mealas. Item quando voluntas nostra erit habeatis licentiam minuendi unam mealam et non plus.Typum habes, num. 48.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Carentonii in pago Burbonensi diœcesis Bituric. dominorum monetæ typus infra describitur ;
quem potius ad Comites Sacricæsaris, qui et Carentonii domini erant, referendum existimo.
Vide infra Sacricæsaris. Nos typum exhibemus num. 49.Carnotensis Comitis Denarii, in Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gran. legis argenti
Regis, et 19. sol. ponderis ad marcam Paris. quorum 14.
valere dicuntur 12. parvis Turon.
Malliæ vero eorumdem Denariorum, 2. den. 21. gr. legis argenti Regis, et 17. sol.
4. den. malliar. duplic. ad marcam Paris. Monetæ typum hic damus, num. 50. et 51. Hujus
meminerunt Ordericus Vitalis pag. 581. Fulbertus Epist. 34. etc. Carnotorum nummorum mentio est apud Mabill. tom. 4. Annal. pag.
424.
P. , 1766.
Castelleti dominorum, gentis apud Sequanos nobilitate insignis, monetæ typum intra schedas
meas habeo, ubi in una parte legitur : Sit laus deo et gloria,in area crux variegata ; in altera :
Nicolaus du Chateletet in medio arx. Ejusdem Nicolai, tanquam domini Vauvillaris, monetæ typi duo exstant in Hist. geneal. domus Castelleti pag. 203.
Castrimeliandi (perperam scriptum in Regesto 123. Castrivillani) dominæ, Domini de
Sully matris, Denarii quorum 15. æstimantur 12.
parvis Turon. ex eodem Regesto debent esse 3. den. 6. gran. legis
argenti regii, et 20. s. ponder. ad marcam Paris. Malliæ eorum Denariorum 2. den.
16. gran. legis argenti regii, et 17. sol. 2. den. malliar. duplic. ponderis
ad marcam Parisiensem. Monetæ typum hic exaramus num. 52. Fuit autem illa Margareta de
Bomés, Domina Castrimeliandi, uxor altera Henrici D. de Suliaco, et mater Henrici
Franciæ Buticularii. Vide Hist. Monmorenciacam pag. 227.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/494c.jpg)
regii, et 17. sol. 2. den. malliar. duplic. ponderis
ad marcam Parisiensem. Monetæ typum hic exaramus num. 52. Fuit autem illa Margareta de
Bomés, Domina Castrimeliandi, uxor altera Henrici D. de Suliaco, et mater Henrici
Franciæ Buticularii. Vide Hist. Monmorenciacam pag. 227.Castri Rodulfi dominorum Denarii, ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 6. gran. legis argenti
Regis, et 20. sol. ponderis ad marcam Paris. Malliæ eorumdem denariorum 2. den. 16.
gr. legis argenti regii, et 17. sol. 2. den. malliar. duplic. ad marcam Paris. pretii vero ut denarii Castrimeliandi.
Monetæ typum hic describimus, num. 54. quem delineavit etiam Hautinus pag. 51. Alterum
damus num. 53.
Catalaunensium Episcoporum monetæ mentio est apud Laurentium Leodiensem pag. 327. et Hemeræum in
Augusta Viromand. pag. 174. Typum habes num. 55.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Ejusdem
typum sub Rogero II. Episc. percussum habet D. le Blanc qui Tract. de Monet. pag.
148. scribit id juris vel ejus confirmationem obtinuisse Rogerum a Philippo I. cujus
inaugurationi ann. 1060. interfuerat. Est moneta episcopi Laudunensis, quam pro Catalaunensi exhibet le
Blanc. De Saulcy.P. , 1766.
◊ Bulla Alex. III. PP. in
Chartul. Campan. fol. 17. v°. col. 2 : Bizantium auri boni et ponderis trium denariorum et oboli Cathalanensis monetæ, quem Cathalanensis ecclesia singulis annis... ecclesiæ vestræ rationabiliter debet persolvere,... vobis confirmamus.Charta ann. 1290. ex Chartul. S. Vinc. Laudun. :
Item onze Parisis sur la vigne Watin Chardon devers Bucy. Item deux Chaalons et une maille Chaalons sus la maison Gilon le boucher.
Cellenses Cornuti. Vide supra Cornutus 3.
Cenomanenses Denarii, quos Mansois vocabant, ex Regesto 123. debent esse legis 6. den.
argenti Regii, et 16. sol. ponder. ad marcam Paris. Mox additur : Cenoman. art. 4. 5. 6. etc. et apud Philippum Mouskes in Hist.
Francor. MS. :
Et ainssi vaudront les Mansois dessusdits 20. deniers moins la livre, que Tournois petits ; c'est à dire que les 13. Mansois ne vaudront que 2. sols de petits Tournois, etc.Monetæ inscriptum, Signum Dei Viv. In altera parte :
Moneta Cenoman.Ita etiam habetur apud Thevetum lib. 15. cap. 7. et Hautinum pag. 45. Est penes me denarius alter Cenomanensis, in cujus parte altera crucicula cum 2. globulis et 2. liliolis in singulis crucis lateribus, cum hac Epigraphe :
Signum Dei Vivi.In altera Comes Cenomann. Non multum absimilis denarius cujus typum describimus ; loco liliorum effictæ litteræ Græcæ A et Ω, in altera parte Comitis monogramma. Alii typi penes nos sunt qui solo monogrammate differunt. Vide Thevetum lib. 15. Cosmogr. cap. 3. Charta ann. 1315. de Cenomanensibus denariis hæc subdit :
Et avoient cours pour 20. deniers moins que la livre Tournoise du Roy composée de 240. deniers. Ladite livre de deniers Mansois valloit à cette raison, et estoit composée de 260. deniers.Cenomanensis monetæ mentio præterea occurrit apud Ordericum Vitalem pag. 579. 684. 708. Innocentium III. PP. pag. 415. Edit. Colon. etc. Apud Raymundum in Hist. Hierosol. pag. 165. Mansei dicuntur, ex Gallico Mansois, vel Mansais, quomodo appellantur in Consuetudine
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/495a.jpg)
Cenoman. art. 4. 5. 6. etc. et apud Philippum Mouskes in Hist.
Francor. MS. : Bertrandus Clericus, au Roman MS. :Fu sa raençons aramie,Fu de Bezans, et d'Estrelins,Et de Mançois, et d'Angevins,Qui li vinrent de Normandie.
Charta ann. 1280. in Chartul. S. Vandreg. tom. 1. pag. 188 :Totes nos terres nos ont si en destrois,Que nos n'i prenons vaillans deus Mansois.
Penitus dimisi Nicolao Tyebout fratri meo, pro viginti uno Mansois tres virgatas terræ.Haud scio an iidem denarii indicantur in Charta Guill. Estandardi Senescalli Provinciæ ann. 1267 :
Pro marcha Mansen. novorum dent xxvii. sol. Provinciales.Typi 56. et 57.
◊ Ut porro vel pondere, vel pretio Cenomanensis denarius
Turonensi inferior, ita Andegavensi superior erat, ut qui in veteri Statuto S. Ludovici
Regis de Re monetaria duobus Andegavensibus (deux Angevins) valere dicatur. Nec
Andegavensibus duntaxat, sed et Normannicis denariis graviores erant Cenomanenses, cum
Cenomanicus Normannico et semisse valeret : atque inde vulgo apud nostros Metalla morum
metientes, ut verbo utar Stephani Episc. Tornac. Epist. 103. in proverbium abiit,
Cenomanensem valere Normanno et semisse, quod ad utriusque gentis acutum ingenium
traducunt, quo Normannis, quantumlibet callidis ac astutis, præcellunt Cenomanenses. Ita
Cardinus Bretius lib. 2. de supremo Regis Imperio cap. 13. Metalli porro probitatem
denariorum Cenomanensium arguit lex 6. denariorum, quæ in cæterorum trium tantum fere
semper esse solet. Jus vero cudendi monetam habuisse Episcopos Cenomanenses ex concessione
Pipini Regis, colligitur ex Vita Aldrici, ejusdem urbis Episcopi pag. 100.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Antiquius
videtur jus cudendæ monetæ concessum Episcopis Cenomanensibus, cum in Præcepto Ludovici
Pii apud Baluz. tom. 3. Miscel. pag. 100. a Pipino sive a Theoderico atque anterioribus
Regibus id habere memorantur : unde an merito Charta Theoderici suspectæ sit fidei
eruditis viris nescio. Ut ut sit ex ea discimus sub nomine S. Gervasii Cenomanensis
ecclesiæ patroni, et Regis percussam fuisse ; atque adeo non ejusdem figuræ qua moneta
Comitum Cenomanensium : Aiglibertus Cenomanicæ urbis archiepiscopus, nos deprecatus est, uti monetam publicam in sua civitate, et in nomine S. Gervasii ac nostro ei concederemus,apud Mabill. tom. 3. Analect. pag. 200.
Claromontensis Episcopi et Capituli Denarii, ex Regesto 123. debent esse 3. den. 16. gran. legis
argenti Regis, et 20. sol. 6. den. ponderis ad marcam Paris. 13. ejusmodi den. valent 12. parvis Turon.
Malliæ eorumdem Denariorum 3. den. leg. arg. Regis, et 16. sol. 9. d. obol. duplic.
ponderis ad marcam Parisiensem. Monetæ typum hic damus, quem proferunt etiam Thevetus lib.
14. cap. 12. Savaro in Orig. Claromont. pag. 278. 1. Edit. ut et Hautinus pag. 45. Hujusce
monetæ mentio occurrit apud Gallandum de Franco alodio pag. 107. Justellum in Hist.
Arvern. in Probat. pag. 56. 144. 145. 146. in Probat. Hist. Turenensis pag. 57. etc. In
Charta ann. 1219. in Regesto Philippi Aug. Herouvalliano fol. 165. hæc habentur :
Levabuntur 15.Vide supra Durantingi.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/495b.jpg)
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Claromontensium Comitum in pago Bellovaco monetæ typum recentiorem, cum antiquior nobis non
occurrat, hic delineamus. Vide supra. Nos satis antiquum Episcopi exhibemus num. 58. Cluniacensium Abbatum monetæ mentio est in Bibliotheca Cluniacensi pag. 1410. 1505. 1535. et
apud Gallandum de Franco alodio pag. 57. Typus num. 59.
P. , 1766.
◊ Cluniensis, pro
Cluniacensis, in Charta ann. circ. 1150. et 1160. inter Probat. ult. Hist.
Trenorch. pag. 166 : Accepit ab eo predictus prior ccc. solidos Cluniensis monetæ.Alia Beatr. comit. Cabilon. ann. 1212. in Chartul. Cluniac. :
Ego Beatrix comitissa Cabilonensis.... Deo et ecclesiæ Cluniacensi in perpetuam elemosinam contuli, ut moneta Cluniacensis per universam terram meam amodo currat, nec alia de cetero possit currere moneta ibi, excepta solummodo in præpositura mea Cabilonensi... Si vero, quod absit, contigerit quod moneta Cluniacensis tantum pondere et lege pejorescat, quod marca argenti minus duos solidos, quam tempore meæ concessionis valebat, vel successores mei juramentum præstitum servare non tenerentur. Erat autem tunc temporis moneta Cluniacensis, videlicet xij. denarii, secundum legalem probationem in pondere argenti quinque denariorum et oboli, et cuperis sex denariorum et oboli.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Coloniensis monetæ mentio est in Charta ann. 950. apud Marten. tom. 2. Ampl. Collect. col. 45.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Condatescensis monasterii, seu S. Eugendi vel S. Claudii monetæ mentio fit in Histor. rythmica
ejusdem Monast. apud Mabill. tom. 1. Annal. pag. 608. quod quidem jus acceptum referri
debet Friderico Imper. ut patet ex Charta ann. 1175. inter Instr. tom. 4. novæ Gall.
Christ. col. 22. Vide supra
S. Augendi moneta. les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Corbeiensium Abbatum monetæ mentio occurrit in Charta Philippi Aug. ann. 1185. quam supra
retulimus inter præmissa ad monetas regias ; unde etiam colligere promptum est Abbates id
juris antiquitus obtinuisse. Penes nos est recentioris typi pars antica in qua efficta
Crux pedata inter cujus brachia binæ coronæ et bina lilia cum Inscript. Sit
Nomen, etc. alteram recuperare non licuit. Haud scio an iidem sint cunei de quibus
Mabill. tom. 3. Annal. pag. 337.P. , 1766.
Charta ann. circ. 1085.
in magn. Chartul. nig. Corb. ch. 24. fol. 48. r°. : Everardus abbas Corbeyæ scriptis retinere volumus qualiter Moneta Corbeyæ nostris temporibus agenda sit, quantave firmitate nobis viventibus sit tenenda. Constituimus autem eam ad septem denarios argenti, juxta legem et pondus Ambianensis monetæ : obolos quoque ponimus ad sex denarios, et ita ut tredecim ex illis denarii integrorum duodecim denariorum pondus efficiant, nec ad singulos centum solidos denariorum, nisi tantum viginti solidos ex eis admisceri permittimus.Typus hujus monetæ sub Joanne quodam abbate exstat in cimeliarcho D. Fauvel, in cujus antica parte efficta crux pedata cum binis coronis et binis liliis inter illius brachia, et inscriptione : Johannes ; in altera pedum pastorale inter A et ω : cum inscript. Abas Corbeien. Nos paulo diversum exhibemus num. 60.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/495c.jpg)
Crespiacensium, seu Vadensium Comitum monetæ mentio est apud Hemeræum in Augusta Viromand. in
Regesto pag. 46. 47. Moneta Crispeii, in Charta
ann. 1184. tom. 2. Histor. Eccl. Meld. pag. 72. Typus num. 61.
P. , 1766.
◊ Charta Phil. Aug. ann.
1214. in Hist. Abbavil. pag. 126 : Comes Bellimontis et de Crespeiaco et Alienor uxor ejus, quondam comitissa Viromandiæ, dederunt in perpetuam eleemosynam ecclesiæ S. Judoci supra mare decem libras de moneta patriæ Crespiacæ... Dicta comitissa dedit et concessit in perpetuam eleemosynam dictæ ecclesiæ centum solidos monetæ Crespeiacæ.Vide infra Valozius.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Delphinalium monetarum origo repetenda a Guigone II. cui ann. 1155. jus cudendi monetam
concessit Fridericus I. Imper. Bulla descripta in Diplomate Friderici II. ann. 1238. quo
idem jus Delphinis asseritur tom. 1. Hist. Dalphin. pag. 93 : Præterea potestatem condendi et fabricandi novam monetam in villa quæ dicitur Sesana, quæ sita est ad radicem montis Jani, quia ibidem monetæ fabrica non erat, a nostra Majestate impetravitGuigo Dalphinus. Aliæ etiam fuere Delphinalium monetarum officinæ, apud Oysencium videlicet, unde Libræ Oysencii, id Decis. 432. Franc. Marci part. 2. pag. 224. Avisanum, Crimiacum, Cerviam, Gratianopolim et Romanum, in quibus monetæ aureæ, argenteæ et cupreæ cudebantur, ut discimus ex Extracto Computi ann. 1339. tom. 1. Histor. Dalph. pag. 95. et Instrum. ann. 1327. ibid. tom. 2. pag. 214. 215. Jam vero de earum figura, lege et pondere paucis dicendum ; ac primo quidem
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Floreni jubentur
esse de 24. quaratis auri fini, ad remedium ligæ octavæ partis unius quarati pro qualibet marcha, et ad remedium ponderis octavæ partis 1. floreni pro qualibet marcha. Item in dictis florenis sit... ab una parte imago B. Johannis Bapt. et supra spatulam dextram ipsius imaginis sit... unus parvus Dalphinus, et circumscribatur a dicta parteSanctus Johannes Baptista.
Ab alia vero parte dicti floreni sit unus flos... de lilio, circumscribatur a dicta parteGuigo Dalphinus. Consilium ann. 1327. tom. 2. Hist. Dalph. p. 214. ejusdem legis, ponderis et figuræ ex Ordinat. ann. 1340. ibidem pag. 415. Florenum Delphinalem exhibemus num. 64. ubi circa lilium scriptum Hu. Dph. Viens. Item
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Albi denarii,
dicti Grossi Dalphinales pond. 60. ad marcam Dalph. leg. 11. den. argenti puri, ad
remedium legis 1. gr. circiter, et ad remedium ponderis sex septenarum 1. grossi, pretii
17. den. : Quilibet grossus habeat ab una parte in medio figuram seu imaginem unius hominis sedentis super duobus piscibus Dalphinis, uno ad dextram, et alio ad sinistram partem, habentis in manu dextera unam virgam, et in summitate ipsius virgæ unum florem, et habentis in capite unum circulum florum, et circum circa sint... primo supra caput dictæ imaginis una crux, et præterea litteræ continentes hæc verba, Humbertus Dalphinus Viennensis, ab alia vero parte debeat esse una magna crux in medio, et quatuor pisces Dalphini parvi, videlicet unus in quolibet quarteno seu vacuo dictæ crucis, et circumquaque, primo crux et deinde litteræ.... Grossus Dalphinalis.Item
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Oboli grossi
Dalphinales cursus 8. de d. ob. leg. 8. den. argenti puri, pond. 7. s. 4. d.
dictorum obol. ad marcam, ad remedium leg. 1. gr. et semis. et ad remedium ponderis semis.
den. : Quilibetetc.alia vero parte debet esse in medio una magna crux, et duo Dalphini, in duobus quartenis dictæ crucis et circumquaque præmissa cruce litteræ... Obolus Grossus Dalph.Item
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/496a.jpg)
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Duplices Dalphinalesleg. 4. den. pond. 15. s. 10. den. ad marcam, ad remedium legis 1. gr. circiter, et ad remedium ponderis 1. duplicis, pretii 2. den. ejusdem figuræ in antica qua oboli supra,
in alia vero parte sit quædam crux magna quæ vadat a qualibet parte usque ad summitatem circuli, et unus piscis Dalphinus in uno quatenorum dictæ crucis, et litteræ circum circa.... Duplex Dalph. Item
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Denarii nigri Dalphinalesleg. 3. den. ponderis 24. sol. ad remedium legis 1. gran. circiter, et ad remedium ponderis 2. den. pretii 1. den. in antica effictus Dalphinus ut in obolis, in altera crux cum Inscript. Denarius Dalph. Item
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Oboli nigri Dalphinalespretii 1. ob. leg. 2. d. minus 2. gr. pond. 33. sol. 4. den. ad marcam, ad remedium leg. 2. gran. circiter, et ad remedium pond. 4. ob. ejusd. figuræ in antica parte qua denarii nigri, in postica
sit in medio una crux quæ extendatur a qualibet parte usque ad summitatem circuli, et litteræ circumquaque præmissa cruce... Obolus Dalphinalis.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Dozeni pretii 12.
den. leg. 6. d. argenti puri, pond. 10. sol. ad marcam. Itemles Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Moneta alba leg.
6. d. arg. puri, pond. 6. s. ad marcam, et habeat ab una parte circulum infra quem sit unus Dalphinus, et ab alia parte sit una crux parva, prout habent Turonenses argenti regni Franciæ, ex laudato supra Computo ann. 1339. Vide Dozenus. Typos exhibemus num. 63. et 62.
P. , 1766.
◊ Ordinat. Caroli V. dalph.
ann. 1357. 8. Jun. in Reg. Cam. Comput. Paris. sign. Vienne fol. 18. r°. :
Primo(cudantur)denarii albi curribiles pro decem octo denariis ad octo denarios argenti fini, de liga et de pondere ix. sol. den. promarcha ... Et habeant dicti denarii ab una parte arma nostra dalphinalia infra compassum rotundum, et in circuitu sint hæc verba : Karolus primogenitus Francorum Regis ; et ab alia parte sit una crux longa transiens totum compassum, et inter brachia crucis sint duo flores lilium et duo pisces dalphini, et in circuitu, Dalphinus Viennensis. Item denarii nigri currentes pro sex denariis, de liga iiij. den. argenti fini, et de pondere xiij. sol. iv. den. dictæ monetæ... Et habeant ab una parte unum compassum rotundum, et in medio sint heæ litteræ, Krol, et desuper dictas litteras unum florem lilii, et a parte inferiori unum piscem dalphini, et in circuitu, K. primog. Franc. Reg. et ab alia parte sit una crux cum tribus brachiis floretatis de flore lilio et pede transeunte compassum, et in circuitu sit, Dalphinus Viennensis. Item denarii nigri curribiles pro iij. den. ad ij. den. et xij. gr. de liga, et de pond. xvj. sol. viij. den. pro qualibet marcha dictorum denariorum.... Et possunt esse in fretone duo fortes et duo debiles ; et habeant ab una parte infra compassum duos flores lilium et duos pisces dalphini, et in circuitu, K. primog. Franc. Reg. et ab alia parte infra compassum unam crucem planam, et in circuitu, Dalphinus Viennensis. Item denarii nigri curribiles pro j. den. de liga j. den. argenti fini, et de pond.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/496b.jpg)
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
S.
Deodati (S. Diey) apud Lotharingos monetæ mentio fit in
litteris Ermengardis ann. 1051. apud D. Calmet. tom. 1. Hist. Lothar. col. 441. in Chartis
ann. 1115. 1176. ibid. tom. 2. col. 261. 368. ubi monetæ typum delineavit num. 153. ejusd.
præterea meminit P. Benoist in Origin. Domus Lothar. pag. 531. Typi num. 65. et 66.L. , 1840–1850.
Diensis Civitatis nummi typum exhibemus num. 67.S. Dionysii in Francia Abbatum moneta, de qua Doubletus pag. 407.
P. , 1766.
◊ Hujus typum delineari
curavit Molinetus in Museo S. Genov. pag. 145.P. , 1766.
Dolensis monetæ mentio fit in Charta Gir. Villelud. abb. ann. 1212. ex Chartul. Bauges.
Turon. diœc. : Pax et amicabilis compositio inter partes taliter intercessit, quod dictus abbasVide Castri Rodulfi dominorum moneta.(de Baugeseio)dedit dicto Petro pro bono pacis duodecim libras dolensis monetæ.
Drocensium Comitum monetæ mentio est apud Ordericum Vital. lib. 5. pag. 576. 596. 685. Adde Vitam S. Hildeburgis tom. 2. Spicil. Acher. pag.
690.
Hujus meminit quoque Charta ann. 1287.
ex Tabul. capit. Carnot.
Typum damus num.
68.
P. , 1766.
Duacensis moneta. Charta Nic. S. Humb. Maricol. abb. ann. 1185. ex Chartul. S. Vinc. Laudun.
ch. 165 : Ecclesia Lescheriensis nobis propter hoc... duodecim solidos Duacensium in festo S. Remigii annuatim persolvet.Alia Joan. episc. Camerac. ann. 1202. ex Chartul. Mont. S. Mart. part. 3. ch. 34 :
Acceptis ab ecclesia Montis S. Martini centum libris Duach. monetæ.Census ejusd. monast. ibid. fol. 78. v° :
Nous avons à Douay une maison.... liquele doit de rente par an quatre solz de Douesiens.Charta ann. 1210. ibid. part. 6. fol. 113. r°. col. 1 :
Viginti quatuor modios frumenti et triginta libras veteris monetæ Duacensis.Typum habes num. 69.
Durenses denarii, quorum 14. dicuntur valere 12. parvis
Turon. ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gr. legis argenti
Regis, et 19. sol. 7. den. ponderis ad marcam Paris. Malliæ eorumdem denariorum 2.
den. 21. gr. legis agenti Regis, et 17. sol. 4. den. ob. duplic. ad marcam Paris. Monetæ
inscriptum, Castriduni. Figuram hic damus, quam delineavit etiam Thevetus tom.
2. Cosmogr. p. 519. ut et Hautinus p. 49. cui alterum
typum subjicimus, num. 70. et 71. Hujus mentio occurrit in Hist.
Drocensi pag. 137. et in Charta Ludovici Comit.
Blesensis ann. 1197.
P. , 1766.
◊ Horum meminit Charta
Theob. comit. Blesens. ann. 1190. in Chartul. B. Magdal. Castridun. fol. 1. Alia ann.
1320. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 471 : Robertus comes Boloniæ et ArverniæScheda ann. 1308 :(transtulit)in dictum dom. Credonio et cum ipso totum vicecomitatum Castriduni, cum mero et mixto imperio, jurisdictione alta et bassa, feudis et retrofeudis, dominiis et jure fabricationis monetæ.
La monnoie de Chasteaudun
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/496c.jpg)
P. , 1766.
Duni ad Mosam moneta. Elenchus Chart. quæ continentur in Chartul. 2. casten. Asperim.
ex Bibl. reg. 49 : Instrument comment mesires d'Aspremont ait estaubli maistre Lambert de Namur par deux ans à faire sa monnoie à Dun, blanche, noire et d'or, et de queil loi et quantité, et comment li nons monsigneur y doit i estre.Aliæ ibidem extant Chartæ ad eandem monetam spectantes.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Ebredunensium Archiepiscoporum monetæ mentio fit in Charta ann. 1147. tom. 1. Hist. Dalphin.
pag. 89. col. 1. qua id juris Willelmo Archiep. concedit Conradus II. Imper. Typus num.
72.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Egidiensis monetæ, quæ in civitate S. Egidii sub Comitibus Tolosanis cudebatur occurrit
mentio in Charta ann. 1093. inter Probat. tom. 2. Hist. Occit. col. 336. Vide
Egidienses. Typus num. 73.Exoldunensis monetæ typos sistimus num. 74. et 75.
Falcumbergensis Dominæ (Fauquenberge) Denarii ex Regesto 123. jubentur esse 4. den. 12. gr.
legis argenti Regis, et 17. sol. pond. ad marcam Paris. Monetæ nulla est Inscriptio, cujus
typum hic damus. Nos aliam exhibemus
cum inscriptione num. 76.
Flandrenses monetæ priscæ et recentiores passim habentur in libris Monetariis. Exstat in
Regestis Parlamenti fol. 84. Arestum pronuntiatum in Parlamento S. Martini ann. 1289 : quo
non obstantibus propositis a Comite Flandriæ, pronuntiatum fuit, quod non ordinatio, quam dominus Rex fecit super Monetis, in Comitatu Flandriæ tenebitur : et fuit præceptum dicto Comiti ut eam teneri faciat et servari.Typi num. 77. 78.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Forensium Comitum monetæ mentio occurrit in Charta ann. 1223. inter Instr. novæ Gall.
Christ. tom. 4. col. 28.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Fuxensium Comitum monetæ figuram hic describimus, de qua nihil mihi præterea occurrit. Hunc txpum nos ex editione D.
Benedictinorum iteramus.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
S.
Galli moneta Agnum paschalem seu vexilliferum præferebat, ex Vadiano
in Johan. Christoph. Olear. Isagog. ad Nummophyl. bracteat. pag. 24.L. , 1840–1850.
Gapiensis monetæ typus num. 80.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
S.
Gaugerici Cameracensis moneta, cujus typum descripsit D. le
Blanc pag. 127. Incertum tamen an id juris umquam habuerit istud monasterium : nullum
quippe ea de re mihi occurrit monumentum ; unde monetam regiam esse suspicor S. Gaugerici
nomine insignitam, quod in monasterio, vel Cameraci, ubi in primis colebatur, percussa
fuerit. Id autem non semel factum ex infra dicendis observare est.Genevensium Episcoporum monetæ meminit Scriptor libri, cui titulus le Citadin de
Geneve, pag. 177.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Ejusdem sub
nomine Gebennensis monetæ occurrit mentio in Charta ann. 1231. inter Instr. novæ
Gall. Christ. tom. 4. col. 30. et in Statutis S. Claudii ann. 1448. pag. 83.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Gerundensis monetæ, in qua tertiam partem habebant Episcopi, meminit Silvester II. PP. in
Epist. ann. 1002. Append. Marcæ Hispan. col. 959.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Giemensis in diœcesi Autissiodorensi monetæ mentio fit in Computo ann. 1202. apud D.
Brussel tom. 2. de Usu feud. pag. cl. Fuit autem Giemum prisci
Comitatus caput, teste Valesio
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/497a.jpg)
in Notit. Gall. pag. 234. Typus num. 81.P. , 1766.
◊ Charta ann. 1197. in
Chartul. Buxer. part. 6. ch. 6 : Hugo filius Willielmi de Quercu... vendidit fratribus de Buxeria vineam quandam.... pro xx. libris et x. solidis Giemensium.Alia Will. archiep. Bitur. ann. 1200. ex Chartul. Bauges. :
Abbas et fratres de Baugeseio dicto Archambaudo et filiis ejus lxx. libras Giemensis monetæ caritative dederunt.Alia ann. 1211. ex Lib. 1. feud. Borbon. :
Propter hoc dedit mihi dominus Guido quinquies centum libras Giemenses.Lit. remiss. ann. 1380. in Reg. 117. Chartoph. reg. ch. 137 :
L'exposant et Estienne le Jondray se prirent à jouer aux dez sur un denier, appellé Giennois, qui valoit demi blanc.
P. , 1766.
Guianensis vel Guiennensis moneta, Guiennæ scilicet seu Aquitaniæ ducum. Vide supra
voce Guianensis.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Guillelmenses, Moneta Comitum Forcalquerii, quibus commune fuit Guillelmi nomen, unde
vocis origo. Charta ann. 1202. apud Gaufridum Hist. Provinc. pag. 79 : In pace et concordia facta per Raimundum Comitem Tolosanum, inter Willelmum Comitem Forcalquerii et D. de Simiana et de Relhania, mandat dictus Raimundus ut.... haberet albergam 200. equorum, vel redemptionem pro alberga 500. solidorum Guillelmensium.Anno 1242. 58. sol. Guillel. computantur pro marca argenti puri, apud D. le Blanc pag. xxix. Libri et solidi Willelmenses, in Charta Gaufridi Episc. Apt. ann. 1146. apud Sammarth. Willelmenses solidi, in Ch. ann. 1247. inter Instr. tom. 1. novæ Gall. Christ. pag. 80. Typum damus, num. 82.
P. , 1766.
Guingampensium libræ memorantur in Charta ann. 1215. tom. 1. Probat. Hist. Britan. col. 829. Typus num.
83.Huduensis moneta. Vide supra Augustodunensium Episcop. etc.
Hugonenses, Moneta Comitum Ruthenensium, ab Hugone, ut videtur, qui ab ann. circ. 1010. usque
ad ann. 1056. Comitatum Ruthenensem obtinuit, sic dicta. Hugonenci, in Charta ann.
1095. tom. 2. Hist. Occitan. inter Probat. col. 337.
Propter 800. solidos Hugonencos de moneta octena, exhibiles et percurribiles. Hugonenci, ibidem col. 338. ex Charta ann. 1095. et in Chartis ann. 1125. col. 429. 431. Hugonenqui, in Charta ann. 1101. Vide in voce Marteror. Eorumdem mentio rursum occurrit in Charta manumissionis ann. 1251.
Inculismensis monetæ meminit Tabular. Dalonensis Abbatiæ fol.
30. Ademarus Cabanensis pag. 160. Histor. Pontific. et Comitum
Engolismensium cap. 13. et Beslius in Episcopis Pictav. pag. 79. Typi num. 84. 85.
P. , 1766.
◊ Hujus figuram regnante
Ludovico Juniore exhibet Molinetus in Museo S. Genov. pag. 147. altera exstat in
cimeliarcho Baronis de Grassier ab ea nonnihil diversa.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Indensi seu S. Cornelii monasterio prope Aquisgran. jus cudendi monetam a genitore suo
traditum confirmat Otto III. Imper. Diplomate ann. 985. apud Marten. tom. 1. Ampl.
Collect. col. 336 : Mercatum quoque ibidem habendum, una propria cum Moneta, sicut a pio genitore nostro illis traditum comperimus, ita et nos.... concedimus.
Laudunensium Episcoporum monetæ, quas Maailes Lovisiennes appellatas docet Regestum 123.
debent esse 3. den. 18. gran. legis argenti Regis, et 15. sol. malliar. duplic. ponderis
ad marcam Paris. Iis inscriptum, Ludovicus Rex... Gazo
Episcopus.
Statutum Ludovici IX. ann. 1265. tom. 1. Ordinat. Reg.
Franc. pag. 94 :
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/497b.jpg)
Paris. Iis inscriptum, Ludovicus Rex... Gazo
Episcopus.
Statutum Ludovici IX. ann. 1265. tom. 1. Ordinat. Reg.
Franc. pag. 94 : Que nuls ne prangnent en sa terre, fors purs tournois et parisis et Loevesiens, deus pour un parisis.Earum figura exstat in Regesto : hanc etiam descripsit Thevetus lib. 15. Cosmogr. cap. 3. ut et Hautinus pag. 47. Vide Guibertum lib. 3. de Vita sua cap. 7. et Hermannum Monach. de Mirac. S. Mariæ cap. 17. Typum damus num. 86. cum Inscript. Philippus rex et Rogerus Eps.
P. , 1766.
◊ Sub censu duorum
minimorum Laudunensium, in Ch. ann. 1202. ex Tabul. S. Crisp. in cavea. Pactum inter
Phil. V. et episc. Tornac. ann. 1320. ex Bibl. reg. : Pierre de Merlaing deus Loevisiens de cens à la S. Remy.... Ernouls li quens .... sis Loenois. Agnes.... douze Loviziens.Charta ann. 1343. ex Chartul. S. Vinc. Laudun. :
Nous signour de Coucy disant lesdis cent sols estre Laonnisiens, qui valent l. sols Parisis.Hujus monetæ typum sub Galtero episcopo ann. circ. 1155. profert Molinetus in Museo S. Genov. pag. 145.
Ledonensis monetæ meminit Golutus in Hist. Sequan. pag. 300. Typum damus num. 87.
P. , 1766.
◊ Charta ann. 1155. in
Chartul. Cluniac. : Fratres de Miratorio lxx. solidos Ledonensis monetæ eisAlia G. comit. Matiscon. ann. 1177. ex Bibl. reg. :(Cluniacensibus)annuatim persolvant.
Aimo Desideratus... totam moriam, quæ ei in puteo contingebat, locavit prædictæ ecclesiæ(Clarevallis)fratribus per octo annos, mille solidis fortium Ledonensis monetæ et decem libris Divionensium.
Lemovicensium Vicecomitum Denarii, quorum 13. valent 12.
parvis Turon. ex Regesto 123. debent esse 3. den. 16. gr. legis arg.
regii, et 19. sol. 6. den. ad marcam
Paris. Malliæ eorumdem denariorum 3. den. legis argenti regii, et 16. sol. 9. den.
malliar. duplic. ad marcam Paris. Eorum figura exstat in Regesto : hanc etiam descripsit
Duchesnius in Historia Castilionensi, ut et Thevetus lib. 14. cap. 8. et Hautinus pag. 47.
Ejusce monetæ mentio habetur apud Justellum in Probat. Hist. Arvern. pag. 47. et Hist.
Turen. pag. 50. ut et in Tabul. Abbatiæ Conchensis in Ruthenis ch. 56. 115. 134. et alibi
passim sub Roberto Rege, ubi Lemovicani appellantur. Adde Litteras ann. 1275. inter Ordinat. Reg. Franc. tom. 3. pag.
60. Vide Barbarini. Typos habes num. 88. 89.
P. , 1766.
◊ Scheda ann. 1308 :
La monnoie au vicomte de Limoges qui queurt en sa terre et ailleurs pour Tournois et pis vaut deux sols la livre.Vide Chron. Lemov. tom. 1. Bibl. Mss. Labb. pag. 332. et supra in voce Barbarini.
L. , 1883–1887.
◊
Recepimus ab ipsis monachis in precium solidos trecentos de Lemovicas.(Cart. Conchar. Ruthen. p. 77. an. 1025.) -
Solidi CV. de Lemoticanos.(Id. p. 89. ann. 997.)
Leodiensis moneta, seu Episcoporum Leodiensium, de qua sic in Magno Recordo Leodiensi pag.
109 :
Item des Liegeois fait doit monteir sur le marc vingt deux sols et owit deniers Liegeois, et doit avoir en les marc de Liegeois d'aloy quatre deniers et obole et dechy de chinque deniers il se passe cheyans en bourse, et se il passe chinque deniers, et un cope li monnoies, est attaint de son honneur, etc.
Lingonensium Episcoporum monetæ mentio est apud Perardum in Burgundicis pag. 48.
ubi descripta Charta Caroli Calvi qua Isaaco Lingon.
Episc. concedit jus cudendi monetam, et Claudium Robertum in Gallia
Christ. pag. 368. 369. In Regesto feodorum Ecclesiæ Lingon. fol. 14. Pactum describitur
initum ann. 1185. inter Hugonem Ducem Burgundiæ et Episcopum Lingonensem, quo cavetur,
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/497c.jpg)
mentio est apud Perardum in Burgundicis pag. 48.
ubi descripta Charta Caroli Calvi qua Isaaco Lingon.
Episc. concedit jus cudendi monetam, et Claudium Robertum in Gallia
Christ. pag. 368. 369. In Regesto feodorum Ecclesiæ Lingon. fol. 14. Pactum describitur
initum ann. 1185. inter Hugonem Ducem Burgundiæ et Episcopum Lingonensem, quo cavetur,
quod nullæ aliæ monetæ currant apud Castellionem nisi Divionenses et Lingonenses. Ibi etiam Dux promittit,
quod monetam Divionensem a lege nec a pondere mutabit in vita sua absque consensu Episcopi. In Charta ann. 1190. ex Chartul. Lingon. in Bibl. Colbert. Henricus dominus de Fouvento concedit Manassero Episc. Lingon. :
Ut moneta Lingonensis semper apud Fouventum in tota terra sua de cetero liberius currat et plenarie recipiatur.Charta alia ann. 1255. fol. 31 :
Je Richars Sirre de Passavant, salus. Cogneue chouse soit à tous que mes oncles li sires Richars de Mostriel ha reconnu qu'il est hon l'Evesque de Leingres pour 12. livres de Langoines qu'il doit panre en la vente de Leingres chascun an tousjours, etc.Vide Gaultherotium in Anastasi Lingon. pag. 388. Typus num. 90. ex Duby de monetis Baronum.
P. , 1766.
Lochiensis moneta, Eadem quæ comitum Andegavensium. Charta Fulcon. Andeg. comit. ann. 1104.
pro fundat. Belliloci : Addo præterea eis, ut habeant et faciant in ipso alodo monetam meam de Lochis.
Lodovensium Episcoporum monetæ meminit Plantavitius in Episc. Lodovens. pag. 81. 90. 97. 112.
ubi Raymundus Episc. qui et Pastor bonus nuncupatus,
dicitur ann. 1122. instituisse Bernardum Guibertum monetæ magistrum cum facultate ipsam
cudendi, vel ab aliis nomine suo cusam probandi. Pag. 96. Philippus Aug. regio Diplomat.
ann. 1188. confirmat Lodovens. Episcopis jus cudendi monetam, quæ,
ad instar monetæ regiæ, ut habetur pag. 112. ex alio Dipl. ann. 1210.
per totum Lodovesium ab omnibus acceptaretur. Adde pag. 97. et 237. ubi quævis alia moneta prohibetur præter Parisiensem et Lodovensem, ex Charta ann. 1285. Typus num. 91. ex eodem Duby.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Lotharingiæ Ducum monetarum typos quotquot reperire potuit, profert D. Calmet initio tom. 2.
Hist. Lothar. ubi de iis pluribus disserit ; unum aut alterum ex iis quos antiquiores
existimat hic delineari curavimus. Primus denarius Ferrici III. esse videtur qui ann.
1298. obtinuit ab Alberto Imper. jus cudendi monetam apud Yram : alter Theobaldi II. qui
ab ann. 1303. ad ann. 1312. Ducatum habuit. A Spatha iis efficta denarios esse
putat qui Spatharii seu Espadins dicebantur. Vide eadem de re P.
Benoist de Orig. domus Lotharing. pag. 530. et Baleicourt in Tract. Hist. de
Orig. ejusdem familiæ pag. xxvii. et cclxxvii. Typi num. 92. 93.
Librum V. C. de Saulcy, Essai sur les monnaies des ducs héréditaires de Lorraine.Lugdunensis monetæ typum ex Hautino hic exhibemus num. 94. Charta ann. 1151. in Hist. S.
Barbaræ Lugdun. :
Misit.... in gageriam pro 10. millibus solidorum Lugdunensis monetæ, cujus 20. solidi valebant marcam puri argenti.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Jus cudendæ
monetæ Archiep. Lugdunensibus concessum videtur a Friderico Imper. ann. 1157. Bulla aurea
in Instr. tom. 4. Gall. Christ. col. 17.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/498a.jpg)
P. , 1766.
◊ Jus eam cudendi ad
archiepiscopum simul et capitulum pertinebat, ut colligitur ex Actis capit. ejusd. eccl.
in Cam. Comput. Paris. ad ann. 1338. fol. 40. r°. col. 2 : Domini decanus et capitulum monetam cudendam, nomine ipsorum et dom. archiepiscopi Lugdunensis, concesserunt.Charta pro institutione monetarii ann. 1368. ex Cod. reg. 5187. fol. 74. r° :
Dicto magistro concedimus quod ipse dictas monetas... possit facere fieri... cum omnibus signis, signaculis seu caracteribus, quæ sibi placuerint,...... dum tamen in dictis monetis sit scriptum in articulo : Prima Sedes Galliarum.
P. , 1766.
Luxoviensis monasterii monetæ aureæ figuram, alii omnibus, ipsa etiam Condatescensi
antiquiorem habeo inter schedas meas descriptam ; in cujus antica parte crux monti
imposita effingitur cum inscript. Monasterio ; in altera calix seu vas sacrum
duabus ansis instructum, cui supereminet crucicula, cum inscript. Lossovio.
Hujus monetæ antiquitatem probant litera O in Lozangiam efformata et litera S.
prostrata : unde ad Walbertum Luxovii abbatem electum ann. 625. referendam opinor, quod
indicare videtur litera W. cruci supposita. Nisi moneta regia apud Luxovium cusa.Magalonensis Episcopi Denarii, quorum 13. computantur pro
12. parvis Turon. ex Regesto 123. debent esse 3. den. 16. gr. legis
argenti regii, et 19. sol. 6. den. ponderis ad marcam Paris. Malliæ eorumdem
Denariorum 3. den. legis argenti regii, et 16. sol. 6. den. malliar. dupl. ponderis ad
marcam Paris. Moneta una parte crucem præfert, crucem
hic non agnosco ; altera 4. globulos in quadrum effictos, absque ulla
Inscriptione. Typus exstat in Regesto. Habetur etiam apud Hautinum pag. 45. et Thevetum
lib. 14. cap. 8. pag. 530.
Magduni in Biturigibus (Meun sur Yevre) domini (Roberti Atrebatensis) Denarii, quorum 15. valere dicuntur 20. parvis
Turon. ex Regesto 123. debent esse 3. den. 6. gr. legis argenti regii,
et 20. sol. pond. ad Marcam Paris. Malliæ eorumdem Denariorum 2. den. 16. g. legis
argenti regii, et 17. sol. 2. den. obol. duplic. ponderis ad marcam Paris. Monetæ mentio
est præterea in Charta ann. 1177. apud Thomasserium in Consuetud. localib. Bituricensibus
pag. 73. Vide Thevetum lib. 14. cap. 15. Typum damus num. 95.
P. , 1766.
Malileonis, vulgo Mauleon, in valle Subola apud Novempopulos, moneta. Charta Honor.
PP. inter census eccl. Rom. : Honorius episcopus, etc. dilecto filio nobili viro Savarico de Maloleone crucesignato, salutem... Idem rexTypum exhibemus num. 96.(Anglorum Joannes)pensatis tuæ devotionis obsequiis, in terra tua cudendæ monetæ tibi liberam potestatem de liberalitate regia concessit... Nos concessionem hujusmodi gratam habentes, eam tibi, sicut ipsam juste obtines et quiete, auctoritate Apostolica confirmamus.
Marchiæ Comitum, ex Regesto 123. denarii debent esse legis 3. den. 6. gran. argenti regii,
et pond. ad marcam Paris. 20. sol. ejusdem pretii atque
Magduni denarii. Eorumdem Malliæ, leg. 2. den. 16. gr. argenti
regii, pond. 17. sol. 1. den. obol. duplic. Atque hi denarii Marchiones et
Marchisienses vulgo appellabantur. Chronic. S. Stephani Lemovicensis :
Libræ Marchionum ann. 1252. Marchiones veteres, in Charta ann. 1256. apud
Justellum in Probat. Histor. Turenensis pag. 47. 49. 54. 56. Solidi Marchisienses,
in Charta Willelmi Burdegal. Archiep. ann. 1227. in Tabulario S. Amantii Inculismensis.
Solidi Marchenses, in Testam. Aimerici apud
Stephanot. tom. 3. Antiquit. Pictav. MSS. pag. 756 :
Anno 1211. Hugo li Bruns Comes Marchiæ fecit novos Marchiones fieri. Libræ Marchionenses,in Charta ann. 1251.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/498b.jpg)
Libræ Marchionum ann. 1252. Marchiones veteres, in Charta ann. 1256. apud
Justellum in Probat. Histor. Turenensis pag. 47. 49. 54. 56. Solidi Marchisienses,
in Charta Willelmi Burdegal. Archiep. ann. 1227. in Tabulario S. Amantii Inculismensis.
Solidi Marchenses, in Testam. Aimerici apud
Stephanot. tom. 3. Antiquit. Pictav. MSS. pag. 756 : Pro alia marcha reddidit eidem l. solidos Marchenses.Pluries ibi. Marchienses, in Charta ann. 1251. ibid. pag. 861. Marchisanorum moneta, in Bulla Nicolai V. PP. ann. 1451. in Bullar. Carmelit. pag. 225. Ex Charta anni 1231. apud eumdem Justellum colligimus hac tempestate 13. solidos Marchionum valuisse 12. Turonensibus. Alii videntur Oboli de Marchia, in Visitatione Thesaurariæ Ædis S. Pauli Londinens. ann. 1295. in Monastico Anglic. tom. 3. pag. 312. Marchiæ Comitum denariorum figura est in Regesto : hanc etiam descripsit Thevetus in Cosmographia lib. 14. cap. 8. ut et Hautinus pag. 41. Typos damus num. 97. 98.
Marculiensis moneta. Vide infra Melgoriensium Comitum moneta.
S. Martini Turonensis Abbatum
monetæ meminit Proustius in Loduno pag. 23. 25.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ A
prædecessoribus suis Regibus id juris concessum Ecclesiæ S. Martini testatus Carolus
Simplex in Charta qua idem jus rursum eidem asserit ann. 919. apud Marten. tom. 1. Ampl.
Collect. col. 275 : ExpetiitEadem habent Diplomata Rodulfi Reg. ann. 930. apud eumdem tom. 1. Anecd. col. 65. et Hugonis Reg. ann. 987. tom. 1. Ampl. Collect. col. 341. Hujus monetæ typum hic describimus, num. 99. Frequentissimi usus fuit hæc moneta, ut pote quæ nec pretio, nec lege, nec pondere unquam mutaretur.(Robertus abbas)ut... sicut priscis temporibus, a prædecessoribus nostris Regibus concessum fore probatur, propriam Monetam et percussuram proprii numismatis nostra auctoritate concederemus.
Massiliensis monetæ, urbis, vel Vicecomitum, aut Episcoporum Massiliæ, vulgo Marseillez
dictæ, meminerunt Statuta Massiliensia confirmata ann. 1257 :
In moneta grossa, quæ vulgariter Marsellez, vel in minuta, quæ similiter appellatur Marsellez, habeat dominus Comes 12. denarios Massilienses minutos de qualibet marca argenti fini operata in dicta moneta, et idem intelligitur de moneta Millarensium.In eo Fœdere quod dictum est inter Carolum Comitem Provinciæ et Massilienses, ann. 1257. art. 20. eadem propemodum habentur ; ubi ea conditione id juris conceditur ut
in Massilia, et non alibi et per homines Massiliæcudatur hæc moneta. In illo vero quod inter eosdem sancitum est ann. 1269. statutum est, ut deinceps 14. denarii Massilienses, 12. Turonensibus valerent. Legi in Analectis Peirescianis, Raimundum Berengarii Comitem Provinciæ facultatem Massiliensibus concessisse grossam monetam cudendi, in inferiore urbis parte, dummodo moneta illa esset proba et legalis, et ut ex unaquaque marca denarii duo sibi darentur, Tabulis 17. Kal. Jan. ann. 1218. Vide Guesnaium in Massilia Gentili lib. 1. cap. 31. et supra in voce Miliarensis.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Duplex
itaque moneta Massiliis in usu fuit, minuta una, dicta solidi minuti Massilienses,
pretii 1. sol. Reg. quorum 20. libram Regalem efficiebant : altera fortior, quæ
Grossa nuncupabatur. Marseillez gros et Marseillez menus, ![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/498c.jpg)
in Comput. ann. 1251. Kal. Feb. ann. 1228. 3. libræ Massilienses
computantur pro 1. uncia auri, et 3. bezancii et medium de suria pro 2. lib. Massil. et 3. bezancii de cibo pro 1. lib. Massil. Idem legitur in Pace Comit. Provinc. et Communit. Massil. ann. 1243. In Computo ann. 1241. Florenus parvus et justus dicitur valere 12. sol. Massil. sive Regal. Plura videsis apud Ruffium Hist. Massil. 2. Edit. ann. 1696. tom. 2. pag. 323. et seqq. Minuti Massiliensis typum hic damus num. 100. ex iis qui nuper Massiliæ effosi sunt ; quem etiam descripsit Ruffius pag. 444. Histor. Massil. 1. Edit. Hujus pretium est 7. solid. hodiernæ monetæ.
Matisconensis monetæ mentio est apud Sanjulianum in Matiscone pag. 251. 290. et Thevetum lib.
14. Cosmogr. cap. 17. ubi ea describitur. Typum exhibemus num. 101.
P. , 1766.
◊ Charta ann. 1239. in
Chartul. Cluniac. : Tradiderunt ecclesiæ Cluniacensi pro xxxv. libris Matisconensium, quicquid juris... habere poterant... apud Chasoil.Alia Caroli regnum regentis ann. 1359. ex Reg. Joan. ducis Bitur. in Cam. Comput. Paris. fol. 88. v°. qua concedit Joan. Pictav. comit. fratri suo comitatum Matisconensem
cum auctoritate sive potestate faciendi et cudendi monetam auri et argenti, albam et nigram, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
S.
Maximini Trevirensis Monasterio jus cudendæ monetæ concessum ab Ottone
III. Imper. Diplom. ann. circ. 1000. apud Marten. tom. 1. Ampl. Collect. col. 361.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
S.
Medardi moneta. Huic monasterio jus cudendi monetam concessum a
Ludovico Pio supra docuimus ex Hist. Translat. S. Sebastiani. Typum profert D. le
Blanc pag. 136. in cujus altera parte inscriptum Moneta S.
Medardi, unde a monachis S. Medardi cusum certo existimat, re haud satis
perpensa ; est enim moneta palatina, seu in palatio regio S. Medardi percussa, quod fieri
solitum jam monuimus. Alterum descripsit Dormaïus initio tom. 2. Histor. Suess. quem
monetæ monasterii S. Medardi typum esse lubentius crediderim.P. , 1766.
◊ Typum hujus monetæ, si
tamen regia non est, profert Molinetus ex cimeliarcho S. Genov. pag. 146. cum inscript.
S. MedardusAlium typum damus num. 102.etCivitas Sibesis.
Meduntensium Comitum monetæ meminit Ordericus Vitalis pag. 595. 596.
Meldensium Episcoporum Denarii, quorum 14. computantur pro
12. parvis Turon. ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gran.
argenti Regis et 19. sol. 7. den. ponderis ad marcam Par. Malliæ vero eorumdem
Denariorum 2. den. 21. gr. legis argenti Regis, et 17. s. 4. den. obol. dupl. ad marcam
Paris. Monetæ typum damus ex Regesto. Nobis 103. et 104.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Eo jure
privatim a Comite, longe ante annum 1130. gaudebat Episcopus Meld. ut constat ex Charta
Burchardi ejusd. urbis Episc. eo circ. anno exarata apud Marten. tom. 1. Ampl. Collect.
col. 696 : Notum facio... quod Meldensem monetam, quæ episcopalis juris est, quam sicut plerique testati sunt, prædecessores nostri aliis... ad beneplacitum suum dederant, etc.Charta Henrici Comit. Trec. ann. 1165. ibid. col. 873 :
Juravi quod Meldensem monetam nec bonam nec falsam deinceps fieri faciam.
Melgoriensium Comitum moneta in Occitania, deinde Episcoporum Magalonensium,
seu Montispessulani, postquam idem Comitatus in eorum jus devenit ex
Innocentii III. PP. concessione ac infeudatione, ann. 1197. qui longe antea summo
Pontifici concessus fuerat a Petro Comite Melgoriensi, Godefrido Episcopatum Magalonensem
obtinente ann. 1085. ut docet Catellus lib. 5. Rerum Occitanarum pag. 987. Hujus porro
monetæ cudendæ juris partem postea vendiderunt Episcopi Magalonenses Montispessulani
Consulibus et Dominis ut habet idem Catellus pag. 991. Id tamen jus cudendæ monetæ
Magalonensibus Episcopis deinceps controversum fuit a S. Ludovico, qui super hac re
querelas suas exposuit Clementi IV. PP. ut ex Epistola ejusdem Pontificis docemur, quam
descripsit Illustriss. Episcopus Monspeliensis, in Notis ad Epistolas Innocentii III. pag.
195. ex quo idem Clemens Episcopum ob indebiti juris usurpationem objurgavit scripta alia
Epistola data Viterbii 6. Kl. Oct. ann. 2. cujus partem descripsit Dadinus Altaserra lib.
2. de Comit. Provincial. cap. 5. pag. 142. non quo Regia sibi is jura vindicaret,
quandoquidem Comitatus Melgoriensis Ecclesiæ, non Regni Franciæ, feudum erat ; sed quod id
juris Summi esset Pontificis, neque in ea quam Innocentius III. Comitatus Melgoriensis
Magalonensi fecerat concessione contineretur, nihil ad rem faciente quam proferebat,
possessione. Ubi licet advertere in binis istis Epistolis, monetam hanc Miliarensem
appellari, et ita scribi in MSS. Codd. non vero Melgoriensem, uti edidit Altaserra,
cum Miliarensis nomine species monetæ Melgoriensis intelligi debeat.
Mergoresos, quos alii Melgorienses, vocat Raimundus , seu
de Agilers, qui vixit ann. 1100. Ex Charta
ann. 1130. inter Probat. Hist. Occit. tom. 2. col. 456. discimus qua lege et quo pondere
cusi ea ætate Melgorienses :
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/499a.jpg)
seu Montispessulani, postquam idem Comitatus in eorum jus devenit ex
Innocentii III. PP. concessione ac infeudatione, ann. 1197. qui longe antea summo
Pontifici concessus fuerat a Petro Comite Melgoriensi, Godefrido Episcopatum Magalonensem
obtinente ann. 1085. ut docet Catellus lib. 5. Rerum Occitanarum pag. 987. Hujus porro
monetæ cudendæ juris partem postea vendiderunt Episcopi Magalonenses Montispessulani
Consulibus et Dominis ut habet idem Catellus pag. 991. Id tamen jus cudendæ monetæ
Magalonensibus Episcopis deinceps controversum fuit a S. Ludovico, qui super hac re
querelas suas exposuit Clementi IV. PP. ut ex Epistola ejusdem Pontificis docemur, quam
descripsit Illustriss. Episcopus Monspeliensis, in Notis ad Epistolas Innocentii III. pag.
195. ex quo idem Clemens Episcopum ob indebiti juris usurpationem objurgavit scripta alia
Epistola data Viterbii 6. Kl. Oct. ann. 2. cujus partem descripsit Dadinus Altaserra lib.
2. de Comit. Provincial. cap. 5. pag. 142. non quo Regia sibi is jura vindicaret,
quandoquidem Comitatus Melgoriensis Ecclesiæ, non Regni Franciæ, feudum erat ; sed quod id
juris Summi esset Pontificis, neque in ea quam Innocentius III. Comitatus Melgoriensis
Magalonensi fecerat concessione contineretur, nihil ad rem faciente quam proferebat,
possessione. Ubi licet advertere in binis istis Epistolis, monetam hanc Miliarensem
appellari, et ita scribi in MSS. Codd. non vero Melgoriensem, uti edidit Altaserra,
cum Miliarensis nomine species monetæ Melgoriensis intelligi debeat.
Mergoresos, quos alii Melgorienses, vocat Raimundus , seu
de Agilers, qui vixit ann. 1100. Ex Charta
ann. 1130. inter Probat. Hist. Occit. tom. 2. col. 456. discimus qua lege et quo pondere
cusi ea ætate Melgorienses : Præterea ipsam monetam de Melgorio de cætero non faciam fabricari nisi in hoc pondere et in hac lege ; videlicet denarios integros ad iv. den. argenti fini, et xxiv. denar. in uncia, et mesallas ad iii. den. argenti fini, et xxv. in uncia, et in xx. sol. habeat semper iii. sol. de medallias tantum.Eadem fere habentur in Charta ann. 1132. ibid. col. 464 :
Si vero interim moneta fuerit facta apud Melgorium, Ildefonsus comes faciat eam fieri æquo pondere et lege qua fieri debet, videlicet xii. denarios ad iv. den. argenti fini, et xii. den. medallarum ad iii. den. argenti fini et xxiv. denarios denariorum ad pondus unius unciæ, et xxv. denarios medalarum ad pondus unius unciæ, et ut in xx. sol. sint tantum iii. solidi medalarum.Adde ibid. col. 467. et 477. Eorumdem pretium ibid. col. 461. statuitur in Charta ann. 1131 :
Debemus reddere... libram de argento fino ad pensum directum de Biterris ad computum de solidis lxv. Melgoriensibus.Charta ann. 1145. ex Tabular. Arelatensi fol. 126. docet 46. sol. Melgorienses confecisse marcam argenti, ejusd. pretii ann. 1145. ex Charta inter Schedas Pr. de Mazaugues ; in Charta ann. 1150. ex Bibl. Colbert. 48. sol. Melgorienses computantur pro una marca argenti fini ; in Charta ann. 1161. 50. sol. Melgor. conficere dicuntur marcam argenti ; item in Charta ann. 1167. Plantavitius in Episc. Lodovens. pag. 96. testatur ann. 1188. 60. millia sol. Melgoriensium valuisse 24. millibus librarum Turonensium :
Valebat enim, inquit idem Scriptor, asses octo Gallicos hodierni; in Charta 8. Aug. ann. 1190. inter Schedas mox laudatas 700. marcæ argenti fini æquiparantur 35000. sol. Melgor. ibid. ex Charta ann. 1198. 50. sol. Melgor. marcam conficiunt ; ejusd. pretii ann. 1204. 1209. ex Tabul. Carcasson. ann. 1213. ex Plantavitio in Episc. Lodovens. pag. 119. solidi Melgor. ejusd. valoris atque Turonenses statuuntur in Charta 22. Jan. 1395. Ex his facile colligitur errare Pittonem cum scribit lib. 2. Hist. Aquensis pag. 100. 25000. sol. Melgorienses valuisse 26000. Scutis : nusquam enim solidi Melgor. pluris æstimati quam 11. vel 12. sol. nostræ monetæ. In Tabular. Ecclesiæ Narbonensis habetur Charta ann. 1163. in qua solidus Melgoriensis dicitur esse a lege 4. denariorum argenti, et marcam argenti fini valuisse 48. Melgoriensibus. Chartular. Montispessul. dictum Magnus Talamus fol. 19 :
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/499b.jpg)
Promittimus vobis... quod monetam nostram Melgoriensem cudi et fabricari faciemus in perpetuum ad legem 4. denar. minus picta argenti fini Montispessulani, et ad pondus 18. sol. et 9. den. in marca Montispess.Sed et etiamnum in Ecclesia Narbonensi solidis Melgorensibus rationes ineuntur. Observat præterea Catellus lib. 1. Rerum Occitan. pag. 51. in compluribus Occitaniæ tractibus fodinas exstitisse auri ac argenti, maximeque in Melgoriensi, quod potissimum ex cavernis et latumiis, quæ adhuc visuntur, colligere est : unde forte accidit, ait idem Scriptor, ut Melgoriensis monetæ officinæ præsertim inclaruerint. Id autem juris erat Dominis Montispessulani in hasce monetas, ut pro quacumque libra quæ cuderetur, tres denarios percipere eis liceret. Guillelmus cognomento de Tortosa, quod ejusce urbis in Hispania dominus esset, filius secundogenitus Guillelmi Domini Montispessulani et Sibyllæ, tres hosce denarios in hæredi sortem a patre obtinuit, quos Guillelmo Domino Montispessulani fratri donavit Diplom. ann. 1157. quod in Camera Computor. Parisiensi asservatur. Adde Gariellum pag. 128. 133. 149. Alio deinde mense Mart. ann. 1188. scripto, Guillelmus Dominus Montispessulani filius Ducissæ Mathildis, professus est tenere se in feudum a Raimundo Comite Tolosano, et Melgoriensi Comite,
illos tres denarios Melgorienses, quos habebat et percipiebat in moneta Melgoriensi in singulis libris ipsius monetæ sicut in Chartis exinde factis continetur. Eodemque Diplomate pollicetur Guillelmus Raimundo et ejus successoribus Comit. Melgor. :
quod monetam Melgoriensem non faciet contrafacere, nec aliam monetam aliatam argento non faciet fieri in Montepessulo, nec extra in toto Comitatu Sustantionensi contra istam, nec aliam monetam discurrere faciet in Montepessulo, nec in toto posse suo, nisi istam monetam Melgoriensem, quamdiu erit ejus legis et ponderis qua statuta sunt, sicut in Chartis ipsius monetæ inter eos factæ continetur.Descripsit Gariellus in Episcopis Magalonensibus pag. 100. Edit. ann. 1652. Diploma Honorii PP. II. qua Melgoriensem monetam alibi quam Melgorii cudi, eamque adulterari vetat. Ad Monetas denique Dominorum Montispessulani pertinet, quod in veteribus schedis sub ann. 1320. scriptis legitur :
Ce sont ceus qui vont contre ces establissemens dessusdiz des monnoies. Li Rois d'Arragon fait faire une monnoie en la terre de Monpellier qui court pour 12. tournois par toute la terre le Roy qui
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/499c.jpg)
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Eædem jam
tum ante hæc tempora expositæ querelæ, ut discimus ex Concordia inter Petrum Comit.
Melgor. et Guillelmum dom. Montispess. ann. circ. 1080. tom. 2. Hist. Occit. inter Probat.
col. 311 : Manifestum est quia Petrus comes interpellavit et rancuravit de hominibus de Montepessulano, et de aliis hominibus de Guillelmo de Montepessulano, de ipsas cogocias, et de ipsos raptus et de ipsis homicidiis, et de ipsis arquintars, et de ipsa Moneta de ipso auro, etc.Typum monetæ Melgoriensis habes num. 106.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Margulienses, ut
Melgorienses, in Charta ann. 1113. ex Chartul. Aptensi fol. 15.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Melgiorenses, in
Charta ann. 1109. inter Probat. tom. 2. Hist. Occit. col. 373.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Melgurenses, in
Charta Raimbaldi Archiep. Arelat. apud D. Chanteloup in Hist. Montis Majoris MS.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Malgoyrenses, apud
la Faille tom. 1. Hist. Tolos. pag. 37. ex Charta ann. 1271. Melgoryenses,
in Statutis Arelat. MSS. art. 76.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Milgorienses.
Annal. Genuens. Oberti Cancell. apud Murator. tom. 6. col. 308.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Milgurisi Denarii,
in Charta xi. sæculi ex Chartul. Aptensi fol. 72.Metensium Episcoporum monetæ mentio est apud Valaderium in S. Arnulfi Basilica pag. 2. et
apud Meurissium in Episc. Metens. pag. 333. 476. 529. 624. Charta ann. 1206. in Hist. Mediani Monast. pag. 314 :
Invadiavit tertiam partem decimarum sub summa xv. lib. Metensis monetæ, quando xxvi. solidi valebant marcham puri argenti.
P. , 1766.
◊ Reg. Cam. Comput. Paris.
sign. Croix fol. 122. r°. : vijC. xxxv. lib. Mettensium currentium in provincia Remensi valent m. iiijC. lxx. lib. vj. sol. Tur.Hujus monetæ typum delineari curavimus, in cujus antica parte crux efficta cum duplici inscriptione :
benedictum sit nomen Domini nostri Jesu Christi. Grosus Metis ;in aversa Episcopus benedicens cum inscriptione in circulo,
Theodorus eps. Metis. num. 105.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Id jus
cudendæ monetæ Consulibus civitatis a prædecessoribus suis venditum redemit Cardinalis
Lenoncurtius 7. Oct. 1553. quod Henrico II. Reg. Franc. cessit Cardinalis a Lotharingia
ann. 1556. ut scribit D. Calmet. tom. 3. Hist. Lothar. col. 42. qui ejusd. monetæ typos
descripsit ibid. tom. 2. num. 130. et seqq. Vide præterea P. Benoist de Orig. Domus
Lothar. pag. 530.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
S.
Michaelis Ecclesiæ (S. Mihiel) jus cudendi monetam concessum a
Richero Virdunensi Episc. docet Charta ann. 1099. apud D. Calmet. ibid. tom. 1. col. 512.Mimatensis Episcopi monetæ mentio est in Charta ann. 1265. in Regesto 31. S. Ludovici ex
Tabulario Regio, in qua hæc habentur :
Nec valuit præterea Rex quod cursus monetæ Episcopalis, si quam habebat,Ejusdem mentio fit in Charta ann. 1306. ex Tabular. Mimat. Vide Moneta Contaminata supra pag. 483. col. 3. Typus num. 107.(Episcopus Gabalitanus)impediretur in tota diœcesi sua.
P. , 1766.
◊ Arest. ann. 1266. in Reg.
Olim parlam. Paris. : Cum episcopi Mimatenses
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/500a.jpg)
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Mosomensis monetæ meminit Mabillonius tom. 4. Annal. pag. 442.P. , 1766.
◊ Charta Widon. archiep.
Rem. ann. circ. 1040. ex Chartul. S. Viton. Virdun. : Habito consilio cum clericis, fidelibus et laicis nostris pro restauratione monetæ Mosomensis, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Nannetensis monetæ occurrit mentio in Statuto S. Ludovici ann. 1265. tom. 1. Ordinat. reg.
Franc. pag. 94 : Et commande, pource que le pueple cuide qui ne soit mie assez de monnoie tournois et de parisis, que l'en prange Nantois à l'Ecu et angevins, quinze pour douze tournois.
Narbonensis monetæ meminit Catellus in rebus Occit. pag. 77. 587. et Charta ann. 1007. inter Probat. Hist. Occit. tom. 2. col. 165. Charta
ann. 1098 :
Aut de moneta de Biterris, aut de Narbona quæ octena esset, aut plata bona et fina ad computum libræ per solidos 34.Adde Testam. Vicecom. Agathens. apud Marten. tom. 1. Anecd. col. 180. Typum num. 108.
P. , 1766.
◊ Charta Amalr. vicecom.
Narbon. in Reg. 13. Chartoph. reg. ch. 22 : Retinemus... jus cudendi Narbonæ et cudi faciendi monetam auream, argenteam et ære contaminatam.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Nemetensis monetæ mentio est in Diplom. Dagob. Reg. apud Trithem. Annal. pag. 52.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Niortensem monetam Cluniacensibus concedit Guillelmus Dux Aquitaniæ Charta apud Acher. tom.
6. Spicil. pag. 459. Niortum in Pictonibus castrum nobile appellant Gesta
Ludovici VIII. ut observat Valesius in Notit. Gall. pag. 376.Nivernensium Comitum denarii ex Regesto 123. debent esse legis 3. den. 16. gran. argenti regii,
et pond. ad marcam Paris. 19. sol. 6. den. Eorumdem denariorum Malliæ debent esse
legis 3. den. pond. ad marcam Paris. 16. sol. 9. den. obol. duplic. Mox hæc adduntur :
Et ne porront faire que le dixiéme de maailes, c'est à dire, 900. liv. de deniers, et 100. liv. de maailes doubles ; et ainsi vaudront les deniers et maailes dessusdites avalué l'un parmi l'autre, à petits Tournois et à maailes Tourn. 20. den. moins la livre que petits Tournois : c'est à sçavoir, que les 13. den. de la monnoie dessusdite ne vaudront que 12. petits Tournois.Typus habetur apud Thevetum lib. 14. cap. 14. et Hautinum in lib. de Monetis Franciscis pag. 441. Monetæ Nivernensis mentio est in Hist. Autissiod. cap. 63. pag. 500. Typi num. 109. 110.
Novi Castelli dominorum monetæ mentio occurrit apud Vignerium in Orig. Alsatic. pag. 155. Typus
num. 111.
P. , 1766.
◊ Charta Phil. IV. ann.
1300. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 45 : Ottroions qu'il (Thiebaus de Lohereine sire de Rumillei) puisse avoir et tenir Lombars et Juis à Nuefchastel,... et qu'il puisse faire en sa terre monnoies accoustumées, qui courront en l'empere, et non ou royaume de France.
Noviomensium Episcoporum monetæ meminit Vassorius in Novioduno pag. 913. 914. et Dormaïus in Hist. Suession. lib. 5. cap.
2. Typus num. 112.
S. Pauli Comitum Denariorum
figura habetur in Historia Castilionensi pag. 279. et apud Hautinum pag. 47.
Describitur etiam in Regesto 123. Typus num. 113.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/500b.jpg)
etiam in Regesto 123. Typus num. 113.P. , 1766.
Peronensis moneta. Charta Radulphi comit. Peron. ann. 1159 : Ecclesia Aylcurtensis... sexaginta libras Peronensis monetæ Petro persolvit.Chartul. prior. Lehun. ch. 28 :
Sub tali tamen pactione, quod censuali redditu per annos singulos octo Peronensis monetæ solidos... nobis Lehuni persolvant.
Perticensium Comitum monetæ meminit Ægidius Bry in Hist. Pertic. pag. 208. Typus num.
114.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Petrocoriensium Comitum monetæ mentio et in Scheda ann. 1308. infra laudanda.P. , 1766.
◊ Reg. Cam. Comput. Paris.
sign. Croix fol. 122. r°. : xx. libræ Petragoricensium valent xvj. lib. Tur.
Pictavensium Comitum Denarii, quorum 14. computantur pro 12.
parvis Turon. ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gr. legis
argenti Regis, et 19. sol. 6. d. ponderis ad marcam Paris. Eorumdem vero Malliæ, 2.
den. 21. gr. legis argenti Regis, et 17. sol. 4. den. obol. duplic. ad marcam Paris. Charta ann. circ. 1105. apud Besalium in Comit. Pictav.
inter Probat. pag. 393 :
Dedit... propter hoc ccc. solidos Pictavenses veteres, et cc. alios solidos minutarum optimæ monetæ. Poitevins,in Statuto S. Ludovici ann. 1265. tom. 1. Ordinat. pag. 95. Monetæ typum descripsit Thevetus lib. 14. cap. 6. ut et Hautinus pag. 49. Nos damus 115. Vide in Picta 3. et supra Andegavenses.
P. , 1766.
◊ Pictavenses bruni et
optimi, in Chartul. S. Joan. Angeriac. Charta Alf. comit. Pictav. ann. 1269. in Reg.
11. Chartoph. reg. fol. 23. r°. : Et doivent estre faites les malles à trois deniers de loi, ausint comme li deniers sont à quatre deniers, poniaise mains, et se doivent délivrer les malles de dis et vint sols et deus deniers à celui marc, auquel li deniers sont délivrés.
P. , 1766.
Pinchoniensis monetæ mentio fit in Charta Garn. abb. ann. 1300. ex Chartul. 23. Corb. ubi inter
privilegia dominorum Pinchonii recensetur illud, de faire monnoye propre et de faire le courre en leurs terres et en leurs fiefs.
Podiensium Episcoporum moneta. Id juris Adelardo Episc.
Podiensi concessit Radulphus Charta ann. 924. inter Probat. tom. 2. Histor. Occitan.
col. 62 :
Concedentes ei... universa quæ ibidem ad dominium et potestatem Comitis hactenus pertinuisse visa sunt ; forum scilicet, teloneum, Monetam et omnem districtum.Quod confirmavit Lotharius Charta ann. 954. ibid. col. 97. Ejusdem monetæ mentio est in Chron. Podiensi ad ann. 1077. et 1102. ibid. col. 8. 9. in Chartis Ludovici VII. Reg. Franc. ann. 1146. 1158. inter Instr. tom. 2. Gall. Christ. col. 231. 232. in Tabular. Casæ Dei et Piperac. non semel. Vide Pogesia.
P. , 1766.
◊ Lit. remiss. ann. 1447.
in Reg. 178. Chartoph. reg. ch. 246. Ung moyne de l'ordre de Grantmont, nommé frere Pierre Roy ; lequel faisoit d'une monnoye, nommée Nodes ; en laquelle estoit l'enseigne de Nostre Dame du Puy, qui avoit cours en la ville et dyocese du Puy.
Pontesiensis monetæ meminit Ordericus Vitalis pag. 576. 596. 685.
P. , 1766.
◊ Charta ann. 1112. ex
Tabul. S. Petri Carnot. : Acceptis a monachis lj. sol. nummorum Pontesiorum, eidem ecclesiæ hospitem unum... dedi.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Sed hæc
Pontesiensis seu Pontisarensis moneta Palatinis monetis, quæ Pontisaræ in palatio regio
cudebantur, ![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/500c.jpg)
videtur accensenda, ut ex denario Ludovici VI. vel VII. cujus
typum descripsit D. le Blanc pag. 154. colligitur.Pontivi Comitum monetæ mentio est in Hist. Comitum Pontivi pag. 32. et in Hist. Eccl.
Abbavill. pag. 49. 50. 90. 465. ubi et describitur. Typus num. 116.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Popelicani Denarii, Moneta Comitum Redonensium, apud Lobinell. tom. 2. Hist. Britan. pag.
200. ex Tabul. Majoris Monast. : ccxxv. libras veterum denariorum Redonensium, qui fuerunt ante Popelicanos denarios eiIncomperta mihi vocis origo : an huc spectat Manichæorum aut Valdensium hæreticum nomenclatura, qui Popelicani interdum appellabantur, ut videre est in Populicani.(Radulfo de Filgeriis)præstitimus.
Provinciæ Comitum monetas, earumque figuras delineavit Anton. Ruffius in Hist. Comitum
Provinciæ pag. 61. 150. 214. 244. 274. etc. et Honorat.
Bouche tom. 2. Hist. Provinc. pag. 144. 306. 337. et 357.
etc. Vide Regales. Typos exhibemus num. 117. et 118.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Provinciæ
Comitum nomine et typo tum primum insigniri cœperunt monetæ Provinciales, cum ann. 1146.
Raymundus de Baucio Comitatum obtinuit a Conrado III. Imperatore, ut ex Charta hujusce
concessionis conficit Gaufridus lib. 3. Hist. Provinc. pag. 78 : Tradimus tibi vir nobilis Raimunde de Baucio,... jus habendi percussuram monete et cudendi proprie figure denarios, qui in toto regno nostre Provincie, ubi jam a longis retro temporibus nulla propria et specialis moneta fuit, legitimum et auctoritate regia confirmatum cursum... habeant ; exclusis ab ejusdem terræ commerciis et omni facultate dandi aliorum regnorum monetas, quam monetam præcepto in æternum valituro a regia munificentia nostra acceptam, apud Arelatem metropolim et apud Aquis metropolim, et in castro de Trinquatalis, si sibi commodum fuerit fabricari facies, remota inde tam in puritate quam in pondere totius falsitatis fraudulentia.Id quidem mirum videtur, cum in eo jure Ecclesiis, Baronibusve, qui Comitibus Provinciæ longe inferiores erant, concedendo perfaciles fuerint Imperatores. Ut ut sit sub Raimundo Berengario cui, retracta Conradi III. traditione, Comitatum Provinciæ contulerat Fridericus I. Imperat. primum occurrit solidorum Provincialium mentio, quos paulo post Regales vel Coronatos appellavere a corona in iis efficta, ubi Ildefonsus Aragonum Rex Comitatui Provinciæ præfuit. Horum typi plures exstant apud Bouche. Provenceaux, in Statuto S. Ludovici ann. 1265. tom. 1. Ordinat. pag. 95. Regales coronati memorantur in Charta ann. 1197. ex Tabul. Cartusian. Montisrivi diœc. Massil. ad rationem lx. sol. pro marcha argenti fini. In Chartular processuum Clavar. ann. 1200. 424. lib. 15. solid. 4. den. Provinciales valere dicuntur 500. lib. 9. sol. 14. den. Regal. Ibid. ad ann. 1209. libra Regal. minor statuitur libra Provinciali 3. sol. 4. den. Anno 1229. 4. Id. Jan. ex Tabul. S. Vict. Massil. 58. sol. Regal. coronatorum conficiunt marcam argenti puri. In Chartul. mox laudato ad ann. 1320. libræ 80. Provinciales monetæ tunc currentis computantur pro 64. lib. reforciatorum. Ex Charta ann. 1325. in lib. viridi Episcopat. Massil. fol. 69. denarii 16. coronatorum valent uno Turon. grosso argent. cum O rotundo. in Litt. Senescalli Provinc. 19. Sept. 1330. 5. Provinciales ad 4. coronatos reducuntur. In Computo
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/501a.jpg)
ann. 1344. 102. lib. 8. sol. coronat. computantur pro 160. Florenis de
Florentia, quorum unus valet 16. sol. Provinc. parvis. Ex Charta 27. Maii 1346. in lib.
rub. Tabul. Capit. Aquens. fol. 213. 1. sol. Provinc. pro 10. den. computantur ; ejusd.
pretii 26. Mart. 1348. ex eod. lib. pag. 270. Anno 1364. 20. Dec. ex Charta inter Schedas
Peiresc. 150. lib. coronat. valent 140. lib. 12. sol. 6. den. In Testam. ann. 1390. ex
lib. rub. supra cit. 16. sol. Provinc. æquiparantur 1. floreno auri ; ejusd. pretii 17.
Jun. 1408. ex Charta inter Schedas Peiresc. Anno 1433. in lib. process. antiq. ex Schedis
Pr. de Mazaugues 20. grossi computantur pro 26. sol. 8. den. Provinc. Anno 1484.
ult. Jul. ex lib. rub. supra cit. florenus de Rege valet 16. sol. Provinc. Statuta
Aquensis Cur. submiss. ann. 1559. pag. 50 : Et tam actor quam reus dent pignora aut fidejussores Curiæ ad rationem 3. sol. pro libra.Ubi in margine scriptum :
Solidum accipe ex valore 9. den. Regal. pro unoquoque solido, sive valant chescun trois liars.
P. , 1766.
Renati regis, comitis
Provinciæ monetæ argenteæ typus exstat in cimeliarcho Pr. d'Aigrefeuille, in cujus
antica parte effictum scutum gentilitium ejusdem regis, cum inscript. Renatus ex
liliis Sicilie coronatus ; in postica vero crux duplex, cui in circulo supereminet
monstri genus, Provincialibus Tarasque nuncupatum, quo Tarascone cusam fuisse
significatur, cum inscript. O. Crux ave spes unica. Altera cuprea extat in
eodem museo, in qua ex utraque parte prostant Neapolis et Hungariæ insignia.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Prumiensi monasterio jus cudendi monetam concessum a Lothario Reg. Charta ann. 861. apud
Marten. tom. 1. Ampliss. Collect. col. 158.P. , 1766.
S.
Quintini Viromanduensis monetæ typum exhibet Molitenus ex Cimeliarcho
S. Genov. pag. 146. Charta capit. S. Quint. ann. 1181. in Chartul. Mont. S. Mart. part. 6.
fol. 98. v°. : Prædictam silvam ex omni exactione liberam in perpetuum possideat, ita tamen ut in constitutione novi abbatis tres solidos monetæ sancti Quintiniensis nobis præfata persolvat ecclesia.Alia ann. 1193. ibid. :
Tribus solidis pro forestel de Nouroi sancti Quintiniensis monetæ, xij. denariis pro Booni ejusdem monetæ.Charta Elien. comit. Virom. ann. 1197. ibid. part. 1. ch. 6 :
Hugo Sotus ecclesiæ Montis S. Martini persolvit ducentas libras monetæ sancti Quintini.Vide Viromandensium Comitum moneta.
Raimundensis, in nuncupata moneta Comitum Tolosæ, apud quos Raimundi nomen frequens
fuit, (nam ad septem recensentur in eorum stemmate.) Raimundenci solidi, sub
Henrico et Philippo I. Regib. Franc. occurrunt non semel in Tabul. Conch. Abb. in Ruthenis
ch. 68. 268. 269. 412. etc. In Charta ann. 1077. inter
Probat. Hist. Occit. tom. 2. col. 296. computantur 8. den. Raimundenses pro 1.
multone. Hujusce monetæ præterea mentio est apud Innocentium III.
PP. lib. 15. Epist. 186. in Charta ann. 1205. apud
Gaufridum lib. 3. Histor. Prov. pag. 78. in Charta ann. 1212. apud Chanteloup in
Histor. MS. Montis major. ubi Raimundenses novi dicuntur esse
ad legem 3. den. cujus moneta 88. sol. valent marcam argenti; ibid. in Charta ann. 1222. et in Charta ann. 1232. ex Tabul. Vallis-bone descripta a D. Luca Acherio ad Guibertum pag. 635 :
Item dat dicta JordanaQuinetiam extincta Comitum Tolosæ stirpe, ipsoque Comitatu ad Regiam Coronam delapso, mansit eidem monetæ ipsum idem Raimundensium nomen. Quippe exstat in Regesto 19. Tabularii Regii ch. 146. continens compositionem super moneta Raimundensium, Albiensium inter R. Comitem Tolosæ, Durandum Episcopum Albiensem et Sicardum Alamanni, super eo quod eorum quisque habebat pleno jure tertiam partem in dicta moneta, et in omnibus redditibus ex ea provenientibus, in qua convenerunt, quod prædicta moneta cuderetur, et fabricaretur, quandocunque eam cudi vel fabricari contingeret, in Castro novo de Bonafos, et non alibi, quod Castrum Sicardus Alemanni tenebat in feudum a Dn. Comite et Dn. Comes ab Episcopo Albiensi. Convenerunt insuper, quod dicta moneta curreret, et reciperetur communiter ab omnibus in civitate Albiensi, et in omnibus terris et diœcesibus Albiensi, Ruthenensi et Caturcensi constitutis. Act. 11. Kal. Jul. ann. 1248. in Castro Narbonensi. Describitur præterea in Tabulario Regio, scrinio Monetarios, Charta 8. Kal. Junii ann. 1278. quo B. Episcopus Albiensis et Philippus de Furcis pro Philippo Rege Franciæ,
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/501b.jpg)
vendiderunt, concesserunt et tradiderunt ad cudendum, fabricandum, et faciendum in civitate Albia monetam suam Raimundensem Albiensem Navarro Casa-forti burgensi Mars. ad duos annos,
sub modis et pactis inferius comprehensis, scilicet quod ipsi Navarrus et Joannes cudant et fabrificent ipsam monetam ad tres denarios legis, ad tale argentum, et ita bonum et finum, sicut Turonenses sunt ad quatuor denarios, minus pieça, et ad pondus 18. sol. et 8. denariorum ad pondus marchæ, ad quam marcham dictus dominus Rex deliberat et expedit pecuniam sive monetam suam. Ibidem præterea statuitur,
ut oboli cudantur et fabricentur ad legem prædictorum denariorum superius designatam, et sint ipsi oboli ad 19. sol. et 2. den. ad marcham prædictam. Remondensiumdenique mentio occurrit in Aresto Parlam. Paris. dato penult. Januar. 1319. Typus num. 119.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Celebrior
est solidorum Raimundensium æstimatio cui præfuit Præses ann. 1711.
cum enim judicio 7. Oct. 1251. statutum fuerat solidum Raimundensem semisse Turonico
valere, appenso Turonico qui iis temporibus vel circiter in usu fuerat, effecit
Eruditissimus Præses 50. sol. Turon. marcam argent. confecisse ann. 1233. unde solidi
Turon. tum pretium erat 11. sol. 2. den. 1. ob. et 3/25 ob. atque adeo solidus
Raimundensis, qui Turonici media pars erat, valebat 5. sol. 7. den. 1. pict. 3/25. quod
Aresto 18. Jul. 1711. confirmatum fuit. Raimundensium rursus mentio occurrit in
Charta ann. 1253. et in Statutis Arelat. MS. art. 60. Errat Pittonus, ut obiter moneamus,
cum scribit pag. 100. Hist. Aquens. solidos Raimundenses aureos fuisse ; argentei erant,
uti apud omnes certum est.P. , 1766.
◊ Reg. Cam. Comput. Paris.
sign. 8406. in Bibl. Reg. : ix. lib. ix. den. Raimundensium, valent vj. lib. xv. sol. vj. den. Tur.
Ita præterea dicta moneta Vicomitum Turenensium, apud quos
pariter Raimundi nomen familiare fuit, cum ad sex recenseantur ; in cujus
facie altera crux, cum voce Raymundus, describitur, in altera binæ cruciculæ, cum
voce Turenne. Alia Vicecomitum Turenensium insignia præfert cum voce
Raymundus, in altera facie crucem cum hisce characteribus :
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/501c.jpg)
nomen familiare fuit, cum ad sex recenseantur ; in cujus
facie altera crux, cum voce Raymundus, describitur, in altera binæ cruciculæ, cum
voce Turenne. Alia Vicecomitum Turenensium insignia præfert cum voce
Raymundus, in altera facie crucem cum hisce characteribus : Mon. Vicecom.apud Justellum lib. 1. Hist. Turen. cap. 14. qui has monetas Raimundo I. Vicecomiti, qui expeditioni Hierosolymitanæ interfuit, adscribit : sed viri doctissimi fidem nolim omnino hac in re præstare, cum familiarum insignia monetis ea tempestate, qua et forte neque fixa erant, minime apponerentur. Præterea Charta anni 1252. ab eodem relata pag. 54. Raimundenses fuisse monetas Vicecomitum Turenensium diserte innuit :
Quinquaginta libras Marchionum, vel Raimundensium de Turena.Anni 1312. pag. 38. docet ejusdem fuisse ponderis, quo fuit Cadurcensis, et 20. solidos cum semisse confecisse Raimundensium Marcam. Hujus monetæ typum exhibemus num. 141. Occurrit præterea mentio Raimundensium Turenensium in Chartis ab eodem Justello descriptis pag. 66. 70. 154.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Fuit etiam
Comitum Provinciæ ejusdem nominis moneta, si fides Gaufrido lib. 3. Histor. Prov. pag. 78.
quæ a Raimundis Berengariis sic nuncupabatur. Fucum fecit erudito viro Raimundi
nomen, quo tamen nulla moneta Comitum Provinciæ insignita occurrit : unde Raimundenses
Tolosanos in Provincia usum obtinuisse certum videtur ; maxima quippe erat inter utrumque
Comitatum societas.P. , 1766.
Raymonetus, Remundinus, ut Raimondensis Tholosanus. Testam. Romei de
Villanova ann. 1250. ex Tabul. D. Venciæ : Item confiteor me debere Bertrando de Garda militi meo de equis, quos ab eo habui, tres mille solidos Raymonetos.Moneta Remundinorum, in Arest. ann. 1265. ex Reg. Olim parlam. Paris.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Redonensis monetæ mentio est in Epist. civium Redonensium, apud Marten. tom. 1. Anecd. col.
603. Vide supra Popelicani.P. , 1766.
◊ Charta ann. 1184. ex
Tabul. S. Juliani Turon. : Prior spopondit se redditurum eis decem solidos Redonensis monetæ.
Regitestensium Comitum Denarii, quorum 13. valere dicuntur 12.
parvis Turon. ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 16. gr. legis
argenti Regis, et 19. sol. 6. denar. ponderis ad marcam Paris. Malliæ vero eorumdem
Denariorum, 3. den. legis argenti Regis, et 16. sol. 9. den. malliar. duplic. ponderis,
etc. Monetæ typum delineavit Thevetus tom. 2. Cosmogr. pag. 569. ut et Hautinus pag. 47.
Alium typum damus num.
210.
Remensium Archiepiscoporum Denarii, ex Regesto 123. debent esse leg. 4. den. 12. gr. argenti
regii, pond. ad marcam Paris. 17. sol. 8. d. Malliæ eorumdem denariorum leg. 2.
den. 18. gr. argenti regii, ponder. ad marcam Paris. 15. sol. 5. den. obol. dupl. Mox hæc adduntur : Charta Hugonis Comitis Regitestensis et Felicitatis ejus uxoris, pro villa
de Machau :
Et ne porra faire que le disieme partie de maailes doubles ; et ainsi vaudront les deniers et les maailes dessus dites autant, plus ne moins, come les Parisis petitz et les maailes Parisies.Monetæ typum descripsit Thevetus lib. 15. Cosmogr. cap. 2. Remensis monetæ mentio est apud Alexandrum III. PP. Epist. 56. ex iis quas Sirmondus edidit, Duchesnium in Hist. Castilion. pag. 682. etc. Videtur olim appellata Rancien, in
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/502a.jpg)
Charta Hugonis Comitis Regitestensis et Felicitatis ejus uxoris, pro villa
de Machau : Que chacuns chevaus traihens paiera 3. sestiers de blé, et 3. sols de Ranciens.Infra :
Dis oit deniers Ranciens.Vide præterea Marlotum in Metropoli Remensi lib. 4. cap. 16. Typos exhibemus num. 121. 122.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Id juris
Artoldo Episcopo una cum Comitatu Remensi concessit Ludovicus Transmarinus, ut ex
Flodoardo lib. 4. cap. 27. docemur. Consule Altaserram de Comit. Provinc. pag. 141.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
S.
Remigii monetæ mentio est in Focagio civit. Aquensis inter Schedas Pr.
ubi Turonus S. Remigii dicitur valere 13. den. pro 14. den.
computantur in Ration. Clavarii Avenion. ann. 1315. ibid.L. , 1840–1850.
Riomensis monetæ typum damus num. 123.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Rossilionensis monetæ meminit Charta ann. 1102. inter Probat. Hist. Occit. tom. 2. col. 359.Rotomagensis monetæ meminerunt Alexander Celesinus Abbas lib. 3. cap. 8. lib. 4. cap. 1. et
Ordericus Vitalis fol. 495. 583. Typos damus 124. 125.
Rupellensis monetæ meminit Froissart. 1. vol. pag. 394. et Hist. Rupellensis pag. 39. 88.
Edit. in 8.
Ruthenensis monetæ sub Roberto et Henrico Regibus crebra est mentio in Tabular. Conchensi in
Ruthenis. Ch. 14. 53. 83. 141. 257. etc. Solidi Rodenesi in Ch. 349. Typum dedit
Thevetus lib. 14. cap. 8. Vide supra
Hugonenses. In moneta Ruthenensi 12. nummos singulis septimanis habebat
Episcopus, ex Charta ann. 1161. inter Instrumenta tom. 1. novæ Galliæ Christianæ pag.
51. col. 1. Typum damus num. 126.
P. , 1766.
◊ Reg. Cam. Comput. Paris.
sign. 8406. in Bibl. reg. : vj. lib. xiiij. sol. j. den. Ruthenensium, valent iiij. lib. ij. sol. ij. den. Tur.
Sabaudiæ Comitum ad Ducum monetas aureas ac argenteas omnes veteres ac novas collegit ac
descripsit Guichenonus in Histor. Sabaud. lib. 1. cap. 15. a pag. 142. ad pag. 160.
Sacri Cæsaris Comitum Denarii, quorum 15. computantur pro 12.
parvis Turon. ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 6. gran. legis
argenti Regis, et 20. sol. ponderis ad marcam Paris. Eorumdem vero Malliæ 2. den.
16. gran. legis argenti Regis et 17. sol. 2. den. malliar. duplic. ponderis ad marcam
Paris. Monetæ binos typos descripsit Hautinus pag. 49. et 51. Vide Thomasserium in
Historia Bituricensi lib. 6. cap. 41. et 76. Typos damus 127. 128.
Santonensis monetæ meminit Tabularium Deipar. Santon. :
Moneta Santonensis civitatis est Comitis propria : et si quis refutaverit eam, justitia est Comitis.Ibid. :
Willelmus Comes filius Guidonis fecit fundare monetam suam, quæ dicebatur de Goilart.Typus 129.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Id tamen
juris cessit aliquando percelebri S. Mariæ Santonensis parthenoni, ut discimus ex Charta
Gaufridi Comit. ann. 1047. inter Instr. tom. 2. novæ Gall. Christ. col. 480 :
Adjunximus autem donis nostris Monetam et monetagium, per cambitum totius episcopatus Xantonensis... Congregatis autem monetariis, monetam qui facerent, ex diversis civitatibus, fecimus eos facere fidelitatem et securitatem S. Mariæ, in abbatissæ manu Constantiæ, et omnibus sub castimoniæ jugo sibi parentibus. Dedimusque ad Monetam fabricandam domum juxta arcam pontis sitam.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/502b.jpg)
Sauviniacensis moneta fuit Dominorum Borbonii et prioris ejusdem Prioratus, ex variis Pactis
utrimque initis, quorum meminit Historia ejusdem Monasterii pag. 340. seqq. Hujus Denarii,
qui ejusd. pretii dicuntur atque Turon.
parvi, ex Regesto 123. jubentur esse legis 3. d. 16. gran. argenti
regii, et pond. 19. sol. 6. den. Malliæ, leg. 3. den. argenti regii, et pond. 16. sol. 9.
den. malliar. dupl. ad marcam Paris. Monetæ inscriptum in eo Regesto, S. Maiolus,
cujus vultus effingitur, in altera parte, De Saviniaco. Typum damus nobis 130. ubi
Silviniaco. qui habetur etiam apud Hautinum pag. 41. et
Thevetum tom. 2. pag. 547. Ejusdem monetæ 35. solidi
marcam argenti puri conficiebant, ut colligitur ex Charta Archembaldi dom. Borbonii apud
D. le Blanc pag. xxix :
Persolventur autem vel in nummis, vel in argento, ita ut Sylviniacensis marca argenti puri pro xxv. solidis accipiatur.
P. , 1766.
◊ Recte Molinetus in
Cimeliarcho S. Genov. pag. 143. emendat Silviniacensis, legendumque censet
Silviniaco ; atque adeo non Sauvigni, sed Souvigni, Cluniacensis
prioratus in Arvernia, ubi S. Maiolus obiit, sepultusque est, hic intelligendus : quod
mire probat diploma Hugon. Capeti ann. 995. t. 10. Collect. Histor. Franc. p. 565 :
Cum essemus Silviniaco villa, et adiremus ecclesiam S. Petri, ubi gloriosus confessor Christi et dilectus noster quondam Maiolus abba in corpore requiescit,... concedimus ut malias de bona lege, cum nomine et imagine confessoris memorati Maioli, possit facere Odilo abbas venerandus et successores sui, nomine ecclesiæ Silviniacensis : et current maliæ S. Maioli omni tempore, et valoris perpetui erunt in terra Archimbaldi comitis cum maliis nostris in perpetuum.Id rursus confirmat Charta Joan. comit. Catal. ann. 1232. ex Reg. comitat. Clarimont. ubi denarii hujus monetæ Silviniens, non Sauviniens, appellantur :
Pour la procuration que je ay en le terre et ès homes de Bragny, je dois avoir tant seulement sept livres de fors Silviniens chascun an.
P. , 1766.
Secusiensis moneta, pro Segusiensis, id est, Lugdunensis. Charta ann. 1150. in Chartul.
Cluniac. : Placuit... ut ab Anguisone priore Contaminiæ mille quadringentos solidos Secusienses eo pacto et tenore acciperent, etc.
Stampensis, moneta Dominorum Stamparum, in agro Aurelianensi. Le Roman d'Aubery le Bourguignon MS. :
Ervis son frere maintint mult bien ses drois,Qu'il n'en perdi vaillant un Estampois.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Exstat
Charta Ludovici VII. Reg. Fr. ann. 1137. apud Basilium Fleureau in Antiquit.
Stampens. cap. 27. pag. 103. ubi hæc habentur : Concessimus quod præsentem Stamparum monetam, quæ ibi a patris nostri decessu habebatur, nos omnibus diebus nostræ vitæ neque mutabimus, neque lege, neque pondere alleviabimus, neque alleviari ab aliquo patiemur.Ex quibus verbis non absurde efficitur id tantum Stampensibus concessum fuisse, ut moneta regia quæ Stampis percuteretur Regis nomine ejusdem semper esset legis et ponderis ; neque aliud innuunt typi, de quibus ibidem mentio fit. Sed illud in primis rem conficit quod plurimæ exstent eadem de re Regum nostrorum Chartæ, quibus aliis civitatibus pollicentur nusquam se monetam mutaturos, quamdiu certam præstationem exsolvent. Id ergo unum
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/502c.jpg)
ex laudata Charta sequitur, Stampenses scilicet jus
quod monetagium vocabant, præstitisse. Vide D. le Blanc pag. 156.Suessionensium Comitum Denarii, quos appellant Noirés, ex Regesto 123. debent esse 3. den.
12. gr. legis argenti regii, et 23. sol. pond. ad marcam Paris. Mox subditur :
Et vaudront les Deniers dessusdits avaluez à Parisis petits et à Maailles Parisies les 20. Noirés 7.12. Parisis petits. Monetæ figuram descripsit Thevetus lib. 15. Cosmogr. cap. 3. ut et Hautinus pag. 45. Mentio habetur Suessionensis monetæ in Histor. Suession. passim, in tom. 2. Hist. Francor. pag. 335. etc. Typum habes num. 131.
Tolosani, Gall. Tolosans, moneta Comitum Tolosanorum, quorum cursus
interdictus in Statuto S. Ludovici Regis Franciæ ann. 1265. intra regni limites, hoc est,
intra Dominica Regia. In Chartophylacio Regio, scrinio Monetarios, est
Charta Alphonsi Comitis Tolosani pro locatione Monetæ suæ Tolosanæ, in qua sequentia
habentur :
Simplices Tolosani debent esse legis et ponderis Turonensium, hoc est sciendum, ad quatuor Pougeesses minores legales, sicut debet fieri moneta domini Regis apud Carcassonam et Nemausum : dicti enim simplices Tolosani debent deliberare de pondere 18. solidorum unius denarii ad marcam Trecensem. Oboli vero debent esse de eadem lege, de qua sunt Tolosani simplices, et ponderis 18. solidor. et 10. denar. ad marcam Trecensem. Et Grossi Tolosani debent esse legis et ponderis Cenomanensium, videlicet de lege ad 6. denar. et obolum, et de pondere 14. sol. et dimid. ad marcam Turonensem, etc.Charta alia ejusdem Alfonsi ann. 1265 :
Debent autem facere dicti burgenses infra dictos duos annos apud Tolosam 25. millia grossa Tholos. alborum ad 7. den. de lege, ad bonum argentum de Montepessulano : qui dicti Tolosani debent esse de pondere 18. sol. ad marcham Tolosanam, etc.Vide Historiam Abbatiæ Condomensis tom. 13. Spicilegii pag. 460. 481. Typos exhibemus num. 132. 133.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Hujus monetæ
præterea mentio fit in Charta ann. 1095. inter Probat. Histor. Occitan. tom. 2. col. 337.
Charta ann. 1098. ibidem col. 348. in Charta ann. iiii. ibid. col. 378. etc. Ex
Charta ann. 1212. apud D. le Blanc pag. xxx. 26. sol. Tolos. marcam
argenti puri conficiunt. Deniers Toulsas, in Charta ann. 1286. apud la
Faille Annal. Tolos. tom. 1. pag. 17. quem rursus consule inter Probat. ejusd. tom.
pag. 13. 14. 15. et 37. Moneta exstat a D. Cangio in Dissertat. 14. ad Joinvillam Raimundo
a S. Egidio minus bene adscripta, cum in expeditionem Hierosolymitanam ann. 1097.
profectus ibi mortem obierit : sed ea tempestate, ut supra monuit vir doctissimus,
familiarum insignia monetis minime apponebantur ; unde Raimundo V. alterius Raimundi
nepoti, qui et Palatini nomenclatura insignis fuit, tribuendum censeo.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Nec sanior
videtur eorum opinio, qui Consules Tolosanos una cum Comitibus jus cudendi monetam
habuisse arbitrantur : nullum quippe ea de re exstat monumentum præter Litteras Alphonsi
II. Comitis apud Catellum de Comitibus Tolos. pag. 382. ex quibus id inferre difficillimum
est : Certos nuntios nostros videbitis, qui vobis..... super confirmatione monetæ quam petitis, secundum vestrum beneplacitum taliter respondebunt.
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/503a.jpg)
Quod de monetarum imminutione accipiendum existimo.P. , 1766.
◊ Solidi Tholosani cum
flore, in Charta ann. 1308. ex Tabul. B. M. Deauratæ Tolos. Reg. Cam. Comput. Paris.
sign. 8406. in Bibl. reg. : i. den. Tholosanus, valet ij. den. Turon. Tholosains,in Stat. ann. 1265. tom. 1. Ordinat. reg. Franc. pag. 95. art. 3. Thelouzain et Thelouzin, in Lit. remiss. ann. 1483. ex Reg. 207. Chartoph. reg. ch. 299.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Tornacensium Episcoporum monetæ mentio fit in 1. Memoriali Cameræ Comput. Paris. fol. 27. et
apud Acher. tom. 11. Spicileg. pag. 351.P. , 1766.
◊ Charta Mich. episc.
Tornac. ann. 1286. in Suppl. ad Miræum pag. 421. col. 1 : Nous evesques de Tournay..... ferons batre et forgier monnoye en la chité de Tournay,..... dont li doi deniers vauront un Parisi bien et loialment.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Tornodorensium Comitum monetæ ibid. mentio est fol. 29. Typus num. 134.Trecensis monetæ meminit Innocentius III. lib. 13. Epist. 45. pag. 36. 442. Hujus typum hic
damus num. 135.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Trenorchiensi monasterio jus cudendi monetam ab Odone Rege obtinuit Blitgarius Abbas ann. 889.
ut patet ex Charta edita apud Chiffletium in Hist. ejusd. loci pag. 270. Id confirmavit
Carolus Simplex ibid. pag. 272. Charta ann. 915. ex qua discimus in ea moneta effictum
fuisse regium monogramma : Concedimus quoque ut trapezetas locus prædictus habeat, qui nostri nominis signum singulis imprimant nummis.Et quidem in eo, quem hic describimus, num. 136. typo inesse monogramma videtur, sed cujus sit non satis agnosco : in una facie inscriptum Scs. Valerianus, qui Trenorchiensium est apostolus et patronus ; in altera Tornucio Castro. Vide laudatum Chiffletium cap. 24. Alterum ejusdem monetæ typum videre licet apud Petavium in Gnorism. vett. nummor. unde idem jus cudendæ monetæ Trenorchiensibus a Lothario confirmatum, forte et amplificatum ex ipsa in primis Inscript. Lotharii Regis Permissione colligitur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Trevirensi Ecclesiæ jus cudendæ monetæ restituit Ludovicus Rex ann. 902. apud Brower. Annal.
Trevir. tom. 1. pag. 443. Hujus monetæ typos delineari curavit D. Calmet. initio tom. 2.
Hist. Lothar. n. 127. 128.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Trevoltii Dominorum moneta, quæ ab ann. 1310. cudi cœpit, ad hæc usque ferme tempora
obtinuit, ut ex variis monumentis constare testatur D. Aubret eruditus Dumbarum
historiographus. Typi 137. 138.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Tricastinensis monetæ tam auri quam argenti, arma regis Delphini, et crossam communiter habentis, cujus
emolumenta inter delphinum et episcopum communiasunt, mentio est in Pariagio ann. 1409. tom. 1. novæ Gall. Christ. inter Instr. pag. 123. col. 2. Typi 139. 140.
Tullensis, moneta Episcoporum Tullensium, Toullois, in Charta Theobaldi Ducis
Lotharingiæ ann. 1312. interdicta in Francia sub nomine Thoulais, legitur in
Statuto Regis Philippi dato Pissiaci Sabbato post Theophaniam ann. 1313. cum
Pillevillis, et Venetianis (Pilles Vuilles et Veniciens) propter defectum.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Id erat
Episcoporum Tullensium jus ex Charta Udonis Episc. ann. 1069. apud D. Calmet. tom. 1.
Hist. Lothar. col. 467. ut monetam suam mutare possint sine consilio Comitis. Hanc
apud Liberdunum cudi concessit Fridericus ![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/503b.jpg)
I. Imper. Charta ann. 1168. ibid.
tom. 2. col. 364. Vide P. Benoist cap. 7. Hist. Tullens.P. , 1766.
◊ Tullois, in Charta
Feder. III. ducis Lothar. ann. 1285. Toloiz, in Lit. ann. 1357. tom. 6. Ordinat.
reg. Franc. pag. 632. art. 12. Reg. Cam. Comput. Paris. sign. Croix fol. 122. r°. :
viij. lib. xvj. sol. Tullensium currentium ibidem(in provincia Remensi)valent xj. lib. xv. sol. ij. den. Turon.
Turenensium Vicecomitum monetæ mentio occurrit apud Justellum in Histor. Turenensi pag. 31.
37. et in Prob. pag. 40. 53. 62. 63. 64. 88. 95. 98. 104. 105. 110. Vide supra
Raimundensis. Typum num. 141.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Turicino parthenoni jus cudendi monetam concessit Carolus Crassus : cujus monetæ typos
adhuc reperiri quibus una facie vultus mulieris velatæ, altera scriptum Carolus
Imper. refert Guilliman. lib. 3. Rer. Helvet.P. , 1766.
Valenensis, Valentiana, Vallencenensis, Valentianarum, vulgo
Valenciennes, in Hannonia moneta, Gall. Valentiennois. Charta Buch. episc.
Camerac. ann. 1119 : Statuimus ut præfata S. Mariæ ecclesia priori et fratribus S. Salvii quotannis decem Vallentianensis monetæ solidos pro rebus parochialibus....... persolvat.Alia Nic. S. Humb. Maricol. abb. ann. 1185. ex Chartul. S. Vinc. Laudun. ch. 165 :
Ecclesia Lescheriensis nobis propter hoc octo solidos alborum Valentianorum aut xij. solidos Duacensium in festo S. Remigii annuatim persolvet.Lit. Jac. dom. Gusiæ ann. 1189. apud Vales. in Not. Gall. pag. 260. col. 2 :
xl. solidos alborum Valecenensium in vinagio meo de Landreciis.Charta ann. circ. 1200. in Chartul. Mont. S. Mart. part. 6. fol. 104. r°. col. 2 :
Singulis annis Ehamensis ecclesia xxx. solidos Valenensis monetæ ecclesiæ Montis S. Martini in festo B. Lucæ Cameraci persolvet.Alia Guich. prior. S. Salvi ann. 1202. ex Tabul. S. Gauger. Camer. :
Memoratum hospitale singulis annis die Natalis Domini talentum unum septem solidorum Vallencenensis monetæ censualiter nobis persolvet.Ordinat. Phil. III. reg. Franc. ann. 1282 :
Nous avons de nouvel ordenné que quiconques aura en nostre roiaume baudekins, ou Valentiennois, ou autre blanche monnoye ou noire de hors du roiaume, quele que ele soit, fors que esclins, et ne l'aura fete percier dedens un mois après ce que cestes ordenance aura esté criée, soit changeur, soit autre, il l'aura desores-en-avant perdue et forfete.Typum damus num. 145.
Valentinensium monetæ Comitum, vel Episcoporum Valentinensium, in Delphinatu provincia Franciæ,
meminit Raimundus in Histor. Hierosol. pag. 165. et Charta Hugonis
Episcopi Gratianopolit. descripta a Jacobo Petito pag. 601. Occurrit præterea non semel in
Tabulario Prioratus Dominæ in Delphinatu. Typus num. 143.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Valentinensi
Ecclesiæ concessam facultatem cudendi monetam a Friderico I. Imper. confirmavit Fridericus
II. Diplomate ann. 1238. Solidi Valentinenses, apud Spon. tom. 3. Itiner. pag. 17.
Valenciani, in Tabular. Prioratus Dominæ. Typum episcopalis monetæ hic delineamus
num. 142.P. , 1766.
Vauvillarensium dominorum monetæ typus ann. 1555. exstat in Tabulario abbatiæ Luxoviensis. Vide
supra Moneta Castelleti dominorum. Typum monetæ antiquioris damus num. 144.P. , 1766.
Uceticensis moneta Episcopo ejusdem![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/503c.jpg)
civitatis concessa a Ludovico Juniore Charta
ann. 1156. tom. 6. Gall. Christ. col. 299.Vesuntionensium Archiepiscoporum monetæ figuram delineavit Jo. Jacobus Chiffletius in Vesontione
part. 1. cap. 4. Hujus etiam meminit Golutus in Hist. Sequanica pag. 593. Typum damus num.
146.
Viennensis monetæ mentio in Tabulario ejusdem Ecclesiæ pag. 25. in Hist. Franc. tom. 1. pag.
21. in Hist. Episcopor. Bellicensium pag. 46. in Hist. Beneharn. pag. 838. apud Justellum
in Hist. Arvern. pag. 177. in Prob. pag. 51. 81. 139. in Spicilegio Acheriano tom. 13.
pag. 284. in Hist. Dalphin. tom. 2. pag. 185. et
253. apud Jacob. Petitum post Pœnitentiale Theodori pag. 601. etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Hujus
monetæ typum damus num 147. cum Inscript. S. M. (Mauritius) Vienna
Maxima Gall. qua uti solitos Viennenses Archiepiscopos testatur Gervasius
Tilber. in Otiis Imper. apud Leibnit. tom. 1. Script. Brunsvic. pag. 915 :
Viennensis Burgundiæ Archiepiscopus et Regis cancellarius, cujus numismatis inscriptio habet : Maxima Sedes Galliarum.
P. , 1766.
◊ Reg. Cam. Comput. Paris.
sign. 8406. in Bibl. reg. : Quinque Viennenses valent quatuor Turonenses.Terrear. Bellijoc. :
Unum denarium Viennensis monetæ, cujus decem octo solidi valent et ponuntur pro viginti octo solidis Turon.Legendum esse viginti solidis certum videtur ex pluribus aliis locis ibidem.
Vindocinensium Comitum Denarii, quorum 14. computantur pro 12.
parvis Turon. ex Regesto 123. jubentur esse 3. den. 10. gr. legis
argenti regii, et 19. sol. 7. d. ponderis ad marcam Paris. Malliæ eorumdem
Denariorum, 2. den. 21. gran. legis argenti Regis, et 17. sol. 4. den. malliar. duplic.
ponderis ad marcam Paris. etc. Monetæ typum descripsit Thevetus lib. 15. Cosmogr. cap. 6.
Ejusce monetæ mentio est in Tabul. B. Magdal.
Castrodun. apud Beslium in Comitib. Pictav. pag. 428. et Gallandum
de Franco alodio pag. 283. Typi num. 148. 149.
Virdunensium Episcoporum monetæ meminit Laurentius Leodiensis pag. 327.
Viromandensium Comitum, seu S. Quintini monetæ mentio est apud Vassorium in Novioduno 1. vol.
pag. 26. et Hemereum in Augusta Virom. pag. 34. 35. 154. 162. Vide supra S. Quintini
moneta. Typus num. 150.
Virsionensis Dominæ in Biturigibus Denarii, quorum 15.
dicuntur valere 12. parvis Turon. ex Regesto 123. jubentur esse 4.
den. 6. gr. legis argenti Regis, et 20. solid. ponderis ad marcam Paris. Eorumdem
Malliæ, 2. den. 16. gr. legis argenti Regis, et 16. sol. 2. den. malliar. duplic.
ponderis ad marcam Paris. Monetæ typum descripsit Hautinus. Alios damus num. 151. 152.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Vivariensium Episcoporum monetæ mentio est in Charta ann. 1307. quam supra retulimus inter
præmissa ad Monetas Baronum. Typus num. 153.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Wisimburgensi monasterio diœcesis Spirensis jus cudendæ monetæ concessit Dagobertus Rex
Diplomate ann. 23. ejus regni, apud Trithemium Annal. pag. 52.◊ Complura habentur monumenta de Baronum nostrorum monetis, ex
quibus sequentia excerpsimus ex Regesto Cameræ Computor. Paris. signato Qui est in
cælis, fol. 159. et ex signato Croix fol. 122. et ex signato Noster f.
212. 213 :
![[]](http://media.enc.sorbonne.fr/ducange/jpg/M/504a.jpg)
Ad Nativit. B. Mariæ 1306. incepit fortis moneta.
Ad Candelosam 1310. inceperunt Burgenses et finierunt ad Nativ. B. Mariæ 1313.
Burdegalenses currunt Burdegalæ.
In diœcesi Petragor. currunt Petragoric. Lemovic. et Marchiens. et Engolism. qui debent valere 2. den.
In diœcesi Engol. currunt Engolism. et Marchiens.
In Agenno currunt Arnald. Chapoten. et Petragoric.
150. Stephan. qui currunt in Provinc. Bisunt. valent. 150. Tur.
20. libr. Divion. val. 16. lib. Tur.
5. Burdegal. valent 4. den. Tur.
5. Arnaldi et Chipotois valent 4. den. Tur.
20. libr. Petragor. valent 16. lib. Turon.
20. libr. Viennens. valent 16. lib. Tur.
1. denar. Tholos. valet 2. denar. Tur.
16. lib. 13. sol. 1. den. Ruthen. et Caturc. valent 4. lib. 2. sol. 2. den.
9. lib. 9. de Rnd. et Brienn. valent 6. lib. 15. s. 6. d.
5. Morlan. valent 8. den. Tur. nisi in diœcesi Baionensi, ubi 3. Morlan. valent 4. den. Tur.
40. Lemovic. et March. valent....
7260. Marchisi 15. s. 1. d. Leod. valent 1141. lib. 2. s. 7. den. obol. Tur. parvorum.
Marcha pro 10. stelling. vidi alibi quod quilibet... valet 4. den. Tur.
100. lib. Melegon. (Melgor.) in diœcesi Uticensi valent....
119. lib. 16. sol. Tur. de tempore Burg. (Burgensium) valent 95. lib. 16. s. 9. den. Bonorum Tur.
666. lib. 2. sol. Divionens. debilium cum Burgenses currebant per Paris. valent 500. lib.
32. lib. 17. s. 7. d. Divionens. fortium et bonorum.
350. lib. Tur. delilis monetæ valent 54. sol. 8. d. monetæ Burgensium parvorum. 735. lib. Metensis currentis in Provincia Remensi valent 1470. lib. 6. sol. Turonensium.
8. lib. 16. sol. Tullensis currentis ibidem valet 11. lib. 15. sol. 2. den. Tur.
◊ Scheda alia ann. 1308 :
La monnoie au Vicomte de Limoges qui queurt en sa terre et ailleurs pour Tournois, et pis vaut 2. sols la livre. La monnoye au Vicomte de Turenne et celle du Comte de Pierregort queurent 15. den. pour 12. den. Tourn. dont les 16. ne vallent que 12. Tournois. La monnoie de Bretagne, d'Angiers et du Mans quieurent pour Tournois, et vallent moins 18. den. la livre. La monnoie de Vandosme et de Chasteaudun, queurent pour Tournois, et vallent pis 4. sols la livre. La monnoie au Comte de Nevers queurent pour Tournois, et vaut moins 12. den. à la livre.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Hæc sane est
præcipua nostri Glossarii pars, quæ diligentiorem exigere curam et accurationem
videbatur : sed res est nimii laboris quam, ut, ea qua par esset diligentia,
petractaremus. Qui enim poteramus tot tantisque rebus distenti in evolvendis historiis, in
Gazophylaciis invisendis et perscrutandis, in exquirendis undequaque nummis tempus, quod
necessarium erat, ponere ? opus certe non unius anni. Quantacumque igitur sit hac in re
Cangii nostraque lucubratio, multis adhuc augeri posse ultro agnoscimus : quæ omnia, ut
spes est, abunde præstabit Vir pereruditus, cum operi quod jamdiu incœpit, ultimam tandem
manum adhibere voluerit.
