« Nummus » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 623a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/NUMMUS
NUMMUS, Denarius, minutior moneta, in Codice Theod. non semel. Papias :
Numi, Folles dicuntur a sacculo quo conduntur.Fulbertus Carnot. Epist. 9 :
Unum caballum a famulo nostro Deodato debuit comparare 32. solidis, pro arrabone datis 12. Nummis.Epist. 15 :
Dabit vobis pro hoc negotio mille libras denar. et centum palleas, et dominæ Reginæ quingentas libras Nummorum.Ubi denarii et nummi, idem sunt. Pelagius Diaconus de Vitis SS. Patrum cap. 12. num. 9 :
Quando permansero tota die laborans, et orans corde vel ore, facio plus minus sedecim Nummos, et pono ex eis ad ostium duos, et ex residuo manduco, et qui acceperit illos duos denarios, orat pro me tempore quo ego manduco vel dormio.Vide Denarius. Matth. Westmonast. ann. 1095 :
Cum vero essent plus quam 300. armatorum milliaVetus Charta Anglica :(in Terra Sancta,)tanta eis suppetebat copia, ut aries uno Nummo, bos vix 12. Nummis venderentur.
Dedi... 12. Nummos reditus in Westfrel... quicunque hanc tenuram tenet post obitum illius super altare in die festi sanctæ Mariæ Magdalenæ annuatim reddat 12. denarios.Ita etiam usurpat Historia Rotonensis Monasterii lib. 1. cap. 7. Vide Dissertationem nostram de Nummis Imp. Constantinop.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Nummus Abrenuntiationis, Quem quis rei alicui abrenuntians, seu illius possessionem dimittens, in
symbolum tradit ei, cui rem illam dimittit. Diploma S. Annonis Archiep. Colon. ann. 1065.
apud Tolnerum in Probat. Hist. Palat. pag. 31 : Mihi vero reliquum dedit, ut in quocumque monasterio sepeliretur, ejus monasterii præfatum prædium esset. Sed cum ab Abbate istius loci et Palatino Comite sæpius inquietaremur, pro nummo abrenuntiationis monachis dedimus viii. arpennas vinearum in Clotteno, et iv. in Segewel, et calicem aureum et gemmatum.Charta ann. 1057. apud Freder. Schannatum Vindem. Litter. pag. 43 :
Quoddam prædium injuste invasit, pro quo jam pridem eodem Imperatore vivente, Nummum abrenuntiationis accepit.Vide Investitura.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Nummi Bracteati, Qui constabant ex tenuissimis laminis seu bracteis et in uno tantum latere
signabantur. De iis agunt Scriptores Germanici, Jacobus a Mellen in Epistola de
quibusdam Nummis German. ad D. Gasp. Sagittarium Jenæ ann. 1678. Joh. Christoph. Olearius
in Isagoge ad Numophylacium Bracteatorum ibid. ann. 1694. et alii.P. , 1766.
Nummi pro Capitibus, Census quatuor denariorum, quem homines de corpore vel de capite
quotannis domino debebant præstare. Vide Capitale 5.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Nummi Cavi, Schyphati et in modum Scutellæ fabricati, præ minori densitate,
apud eosdem Germanos. Aurei fuere pauciores, plures vero argenti, ænei, aut argento et ære
mixti. Incogniti fuerunt ante tempora Ottonis Magni. Passim videntur cusi typis Abbatum,
Abbatissarum atque Monasteriorum Germaniæ, ac præsertim Helvetiæ,
plurimique nominibus, ipsis etiam imaginibus Episcoporum aliorumve Præsulum insigniti.
Vide Othonem Sperlingium in Epistola de Nummis Bracteatis et Cavis ad
Jacobum a Mellen. Si plura cupis de variis Germanorum Nummis consulere potes
Christiani Schlegelii Epistolam ann. 1696. de Nummis Altemburgensibus, Schediasma ann.
1697. de Nummis Salfeldensibus, Arnstadiensibus et Jenensibus, Dissertationem ann. 1717.
de Nummis antiquis Gothanis, Cygneis, Coburgensibus, Vimariensibus et Merseburgensibus, in
qua simul obiter agitur de quibusdam Nummis prisci ævi Altemburgensibus, Augustanis,
Halensibus, Francofurtensibus, Noribergensibus, et Ulmensibus ; Schediasma Joh. Andr.
Schmidii de Nummis Numburgocizensibus et Pegaviensibus ann. 1695. etc.les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Nummus Confirmationis, Qui datur ad confirmandam donationem vel rei alicujus abdicationem. Notitia ann.
1052. apud Schannatum Vindem. Litter. pag. 42 : Legitima professione abjecit et Nummum confirmationis ut lex postulabat, accepit.
P. , 1766.
Nummi pro Crocea, Pensio, quæ ab ecclesiis episcopo quotannis exsolvitur in signum
subjectionis, idem quod Cathedraticum. Vide in hac voce. Charta ann. 1224.
in Chartul. Maurign. ch. 95 : Confessus est in jure abbas Maurigniacensis, quod recepit pluries episcopum Carnotensem in domo sua, et solvit expensas ejus, et credit quod quando ipse receptus fuit, servientes ejus habuerunt ea, quæ de consuetudine solent habere, quando episcopus alibi recipit procurationem, videlicet Nummos pro crocea, etc.
P. , 1766.
Nummi de Dominica, Oblatio, quæ Dominica die a fidelibus fit inter Missarum solemnia, idem quod
Offerenda. Charta Manas. episc. Aurel. ann. 1168. ex Chartul. Miciac. :
Duas partes habetis... in omnibus oblationibus, quocumque modo fiant, tam pro vivis quam pro mortuis, exceptis Nummis de Dominica die, qui Charitas appellantur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Nummus de Legibus, Legitimus, in cujus metallo ea probitas est, quæ a lege requiritur ; de
quo supra in Lex pag. 86. col. 3. Narratur tom. 5. Annal. Benedict. pag. 76.
Drogonem Militem de damnis illatis satis fecisse Ecclesiæ S. Caloceri, seque ejus custodem
deinceps fore promisisse, duodecim Nummis de legibustraditis Odolrico Præposito Ecclesiæ Rem. quos
in præsentia illius perforatosidem Odolricus
secum detulit ipsius placiti conservandos.
P. , 1766.
Nummi super Librum positi in sponsalibus. Charta ann, 1163. tom. 1. Probat. Hist. Brit. col. 647 :
De sponsalibus est statutum, quod Nummos a sponso et sponsa oblatos, et eos qui super librum positi fuerint, capellanus accipiat.Alia ibid. col. 648 :
De sponsalibus, quidquid ponitur super librum ad portam monasterii, inter monachos et presbyterum per medium dividetur.
P. , 1766.
Nummus Lucosus, Qui pro administratione sacramentorum in extremis sacerdoti offertur. Vide supra
Denarius Lucosus.P. , 1766.
Nummus Missalis, Qui pro Missa celebranda sacerdoti datur. Vide supra Missalis nummus.P. , 1766.
Nummi Pentecostales, Præstatio, quæ a parrochianis ad festum Pentecostes curioni, vel ab inferioribus
ecclesiis matrici seu episcopo exsolvebatur. Charta ann. 1213. inter Probat. Hist. Autiss.
pag. 43. col. 2 : Duodecim libras Autissiodorensis monetæ in Nummis Pentecostalibus de Varziaco. Nummi qui ad Pentecosten nobis redduntur,in Charta Regin. Carnot. episc. ann. 1196. ex Tabul. B. M. de Josaphat. Vide Pentecostalia.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Nummi Runici, Runis seu literis Gothicis insigniti, de quibus non semel Eruditi
Septentrionales, maxime Dani et Sueci. De his nummis Commentationem edidit Nic. Kederus
Holmiensis Lipsiæ ann. 1704.Nummata, Pretium rei per nummos, ut Denariata, per denarios ; Librata, per
libras, etc. Regestum Philippi Augusti Herouvallianum f. 69 :
Quisque piscator habet singulis annis unum furcum arboris, et exinde reddet in Rogationibus sex Nummatas piscium. Nummatas panis,apud Vincentium Belvac. lib. 26. cap. 39. et in Libertatibus Moirenci ann. 1164. tom. 1. Hist. Dalphin. pag. 17. col. 1. Nummata carnium, in Bulla Alexandri III. ann. 1178. et alia Innocentii III. Paparum, e Chartulario Latiniac. Nummata ciborum, in Tabulario Monasterii Tiron. Nummata vini ad celebrationem Missarum, in Miraculis S. Bernwardi Episc. Hildesheim. sæc. 6. Benedict. part. 1. pag. 236. Nummata candelæ, in Archivo Majoris-Monasterii. Numata terræ, in Statutis Vercell. fol. 30. recto. Tabul. Brivatense ann. 1306 :
De cera Nummatas 4. super altare ipsius S. Juliani deportemus.Monast. Anglic. tom. 2. pag. 21 :
Sciatis me dedisse et concessisse Ecclesiæ sanctæ Mariæ... in perpetuum eleemosynam 40. Nummatas terræ in Walsingham, etc.Quatuor Nummatas terræ, in Censuario S. Amatoris circa 1290. exarato. Adde Formulare Anglic. Thomæ Madox pag. 155.
Nummata, Nummus ipse, vel valor nummi ac pretium. Consuetudines Prioratus de Capella in
Diœcesi Bituricensi ex ejusdem Tabulario :
Si quis bovem, vel porcum ad vendendum occiderit, de porco Nummatam, de bove vero duas dabit.Liber Chirographorum Absiæ :
Ut ille pistor Abbati et Monachis Absiæ consuetam vendam de pane suo, duas scilicet Nummatas de unaquaque coctione in perpetuum reddat.Charta Roberti I. Bethuniæ Domini circa ann. 1000. pro Ecclesia S. Bartholomæi, apud Miræum tom. 2. pag. 446. col. 1 :
Dedit duos modios frumenti et xl. Nummatas et octo panes.
Nummatæ, Merces ipsæ, ut Denariatæ, seu Denrées : nam nummi et
denarii, idem sunt. Libertates villæ S. Paladii in S. Biturigib. :
Quilibet Mercerius, qui Nummatas suas vendet in dicta villa solvet unum denarium Turonensem qualibet septimana, qua ipse vendet. Nummata vini,ibidem. Chronicon Petri Azarii apud Murator. tom. 16. col. 340 :
Facere tesseras et vendere pestivinum et alias Nummatas. De omnibus Nummatis et mercaturis, que venduntur,in Literis ann. 1354. tom. 4. Ordinat. Reg. pag. 150.
Nummata, Neutrius generis in plurali. Charta Ludovici Franc. Reg. ann. 1315. pro
Normannis :
Item, quod illis qui nostro nomine Nummata quæcunque pro nostris munitionibus, aut necessariis, ubilibet capere voluerint, non parcatur impune, nisi literas apertas deferant et ostendant super hoc confectas, etc.... et etiam dum sic hujusmodi literas nostras, vel dicti Magistri nostri detulerint, loci Justitiarium vocare teneantur, et per fide dignos Nummata facere appretiari pretio legitimo secundum temporis et loci qualitatem, et pretium sic taxatum solvere, antequam Nummata permittantur deferre.Antiqua versio Gallica, quam exhibet tom. 1. Ordinat. Reg. pag. 590. habet :
Item, aucun ne obeisse à ceux, qui en nostre nom auront voullu prendre Denrées quelconques, pour nos garnisons et necessitez, si il n'apportent lettres patentes scellées de nostre scel, ou du maître de nostre hostel, etc.Vox Nummata plurali numero occurrit in aliis ejusdem Regis Literis ann. 1314. eodem tom. pag. 552.