![[]](img/image.png)
ABERDIOSUS. Planta dicta barba Jovis. .
L. , 1883–1887.
Abere pour Habere avoir Aut in taxato post me Abuissim (de
Rozières, formul.)Qui in sanctis Habet jurare, hoc jejunus faciat, etc.Rupertus Abb. in Vita S. Heriberti Archiep. Colon. n. 23 :
Currens affer illum ad me, ego enim eum Habeo baptizare.Num. 26 :
Ipse enim, quia ægrotat, Habeo eum visitare.Fulbertus Carnot. Epist. 102 :
Rex proximo rugitu, ut dicitur, venire Habet in silvam Legium, etc.Phrasis Gallica :
J'ay à le baptizer, à le visiter, à aller à la chasse.Leges Luithprandi Regis Longob. tit. 108. § 1. 138. (6, 85.) :
Veni et occide dominum tuum, et ego libi facere Habeo bonitatem, quam volueris.Mox :
Feri eum adhuc, nam si non feriveris, ego te ferire Habeo.Statuta Ordinis S. Gilberti :
Omnes Canonici, qui Sacerdotes non fuerint, omni die Dominica Habent communicare,id est, tenentur. Occurrit ibi pluries : formula loquendi a veteribus etiam usitata. Vide Pœnitentiale Theodori cap. 3. Juretum ad Symmachum lib. 1. Epist. 26. et Cerdam in Adver. Sacr. cap. 17. num. 3. Vide Glossar. med. Græcit. in Ἔχειν. et Semler. Indic. Latin. Tertull. voce Habere.
Inquisivit... utrum essent aliqui Habentes circa nos in foresta, qui possent libere esse parochiani hujus cimiterii, quod benedicerevolebat... Designavit nobis parochiam quotquot erant inhabitantes, vel habitaturi erant, in tota foresta illa, etc.
A patria Cathaloniæ se absentare Habuerunt, et in fugam se constituerunt, ne justitia de ipsis fieret. Habervero, pro Occupare vel Destruere, usurpari videtur in Chron. MS. Bertr. Guescl. :
Furent tout mors ou pris et les chasteaux Habez.
Quod equa, quam ille, cujus fuerit, quis teneri seu calcari fecerit per equum aut roncinum nostrum, nequeat pro debito, vel quavis alia causa seu occasione pignorari seu capi, nec etiam interim donec ad Habendum apta fuerit.
Quoniam aliqua sunt Monasteria, in quibus jam pauci sunt Monachi, qui prædicti Patris regulam suis Abbatibus Habeant promissam, i.qui promiserint. Guidonis Disciplina Farfensis lib. 1. cap. 16 :
Cum autem orationem Habuerint factam, pueri incipiant, etc.Lib. 2. cap. 2 :
Sed tamen ante Habeant ipsi omnia sua facinora patefacta.Capitulare Aquisgran. ann. 789. cap. 79 :
Nec in publico vestimenta lavare, nec berbices tondere Habeant licitum.Additio altera ad Capitulare Theodulfi :
Et nulli extra parvulos et infirmos, licet Missam auditam Habeant,.... edere et bibere præsumat, ante publicum peractum officium.Capitulare Noviomagense ann. 806. cap. 7 :
Auditum Habemus, qualiter, etc.Phrasis Gallica : Nous avons oui.
Tentabant quatenus Pragenses Haberent Se ad defendendum.Bartholomæi Scribæ Annal. Genuens. lib. 6. ad ann. 1244. apud Murator. tom. 6. col. 509 :
Qui ad defensionem exercitus Mediolanensis et offensionem exercitus domini Friderici Se mirabiliter Habuerunt.Lanfranci Pignoli Annal. Genuens. lib. 7. ad ann. 1266. ibid. col. 539 :
Quia vero dictus Admiratus et consiliarii et comiti ejus male Se Habuerunt, adeo quod præsumptum fuit eos fuisse proditores.
Idem exponens respondit quod revera ipse satis Habuerat agere, et multum passus fuerat in solvendo suam partem ; adeo quod non posset ipsum juvare ad solvendum suam partem antedictam.Phrasis Gallica :
Qu'il avoit eu assez à faire,id est, non sine magno negotio.
Idem Petrus Marc-d'argent, malo imbutus spiritu, dixit eidem Stephano, quod contra ipsum volebat Habere agere.Aliæ ann.
Indignatus Petrus dixit Johanneto : Garcifere vilissime, tecum habere facere volo ego... Percussit dictum Petrum de quodam cutello, etc.Charta ann. 1300. in Chartul. Sabaud. fol. 133. v° :
Dominos antiquiores ipse tenetur sequi ratione ligietatis antequam comitem Sabaudiæ, si forsitan ipsi Haberent facere cum dicto domino comite vel ejus hæredibus.
Nisi essent peregrini, vel aliæ personæ, quæ Haberent facere extra regnum, quibus gentes regiæ permittant portare parvos Turonenses.Stat. Astæ collat. 11. cap. 78. pag. 33 :
Insuper quilibet Habens facere prope dictum beale, etc.
Et in terra erat major pars hominum animum Habens cum domino Paduæ.
Pactum inter se fecerunt et ordinaverunt, quod Haberent bonum os, id est, quod istud non revelarent.
In diocesi Meldensi habeant(monachi S. Martini Pontisar.)quoddam manerium, in quo deberent esse monachi ; sed episcopus loci Habebat illud ad dies suos, et archidiaconus Meldensis similiter Habebat unum aliud manerium ipsorum ad dies suos.
Iterum quæsivit michi terram de la Reversaria,.... et injustitiam Habens defecit.
Item die adorato piscatus fuit stagnum de Vilalaur : unde domini stagni quæsierunt mihi rectum, sed ego Hycterium non potui eis Habere ad justitiam.Alia Alfonsi comit. Tolos ann. 1138. inter Probat. tom. 2. Hist. Occit. col. 482 :
Ad justitiam vobis Habebo, et si illos ad justum vobis Habere non possemus, adjuvabo vos de eis, sine vestro inganno.
Unde pro malo non Habeatis, nec ingratitudini imputetis, etc.
Et primo solverunt... Raymundo de Guerra et Petro de Rodis, capitaneis gentium armorum... ad finem ne Haberent materiam faciendi malum per gentes suas, etc.
Voyant icellui suppliant qu'il n'avoit pas du meilleur, etc.
Et de hoc Habebat curiam in testimonium.
Non oportet judices Ecclesiæ Habere Personam in judicio, quia non est acceptio personarum apud Deum.
Habet ibi silva quæ habet in totum leguam 1. et dimid.
Totum quidem Habere, quod in civitate inventum fuerit, a quolibet duci debet, et poni in commune, etc.Tabularium S. Florentii :
Hic ob salvationem animæ suæ omnes redhibitiones prædictæ villæ Monachis condonavit, et de Habere eorum lx. solidos accepit.Occurrit passim in Statutis Venetis ann. 1242. lib. 1. cap. 43. 46. 53. etc. ut Avoir in Scriptis Gallicis medii ævi. Hinc Guillelmus sine Habere, apud Guibertum, qui Alberto Aq. et Tyrio, Sans avoir nuncupatur. Vide Glossar. ad Villharduinum.
Animos eorum Habentia inflarat.Hist. Novient. Monast. apud Marten. tom. 3. Anecd. col. 1150 :
Anni duo necdum fluxerant, et Habentia Monasterii sic est exhausta, quod retroactæ copiæ nullum vestigium invenitur.Plautus in Truculento :
Utitur etiam Quadrigarius apud Nonium.Ad se cum anima ejus Habentiam averterit.
Et si post tres testationes in scriptis habitas, et idoneos homines Habentes, invenerit eum, quem contestatus est cum uxore sua, etc.Ubi Græca habent ἀξιοπίστους μάρτυρας. Charta Cenulfi Regis Merciorum ann. 821. in tom. 1. Monastici Angl. pag. 100 :
Nec Rex suum pastum requirat, vel Habentes homines, quos nos dicimus Fæstingmen, etc.
Improbus placitator, licet non habeat Rectum, tamen propter improbitatem suam veniens ad placitum, hoc, quod est injustum, justum ; et, quod est justum, vult ostendere injustum.Tabularium Celsiniacense :
Id circa cedimus... et unum dimidium campum, et medium decimum de Codoin, et omne Rectum et sinistrum, quod requirebamus in ea, etc.Tabular. Abb. Belliloci num. 32 :
Dono et absolvo illud Rectum,Fleta lib. 6. cap. 1. § 1 :sive illam rationem, quam in Ecclesia S. Steph... possideo.
Quod in jure scripto jus appellatur, id in lege Angliæ Rectum esse dicitur.Hinc variæ formulæ apud Practicos, et in veteribus Tabulis :
Et volumus ut sciatis quia nos fidelibus nostris Rectum consentire volumus, et contra rationem eis facere non volumus : et similiter vos et fideles nostros admonemus, ut vos vestris hominibus Rectum consentiatis, et contra rationem illis non faciatis.
Satisfactionem illam, quam jus vel Rectum facere vulgariter appellant, Capitulo præstarent.Vide Leges Edwardi Confess. cap. 18. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 49. Baldricum Noviomensem lib. 3. cap. 75. Vitam Lietberti Episcopi Camerac. cap. 54. veteres Chartas apud Beslium in Comitib. Pictav. pag. 496. Marcam in Hist. Beneharnensi lib. 4. cap. 8. n. 1.
Plenarium rectum facere,apud Ordericum Vitalem lib. 8. pag. 715.
Facere plenum Rectum coram judice,in Legibus Burgorum Scoticor. cap. 61. § 1.
Plenarium jus facere,ibid. § 3.
Manu super altare imposita Rectum facere,in Chronico Besuensi pag. 682. Vetus Charta Nobiliacensis apud Stephanotium tom. 3. Antiq. Pictav. MSS. pag. 577 :
Misit ei Abba convenientiam, ut qualiter omne Rectum faceret ei ex omnibus quæcumque voluisset, quod judices veridici judicassent.Ibid. pag. 578 :
Super hæc omnia fecit eis Abbas omnes Rectos quoscumque requisierunt ; ipsi vero duo fratres nullum Rectum ei fecerunt, sed perrexerunt sine ullo respecto, quod Abbas eis dedisset, et avunculus eorum Arbertus Truant multum eis blasphemavit, quod ita sine respecto ullo, quod Abbas eis dedisset, pergebant.Charta vetus apud Lobinell. tom. 2. Hist. Britan. col. 241 :
Monachi... Guigonem adierunt rogantes ut eis Rectum de Judicali Petit faceretur.Vide Directum.
Si plegios standi ad Rectum invenire possunt.
Ita tamen quod stent Recto in curia nostra, si quis alius versus eos loqui voluerit de præmissis.Eadem habentur in Charta Henrici IV. ann. 1408. apud eumdem Rymer. tom. 8. pag. 527. col. 2.
Si quis sibiCap. 10 :Rectum roget coram aliquo Schirmanno, vel alio judice, et habere non possit, etc.
Si quis vindicet, antequam sibi Rectum postulet, etc.Adde Leges Alvredi cap. 48. Leges ejusdem Alvredi et Godrini cap. 1.
Advocatus S. Mariæ et S. Juniani ex Nobiliaco monasterio, Gualdo nomine, proclamans Rectum judicium coram domino Comite et principibus suis de Aldeberto Lemovicensi, qui cupiditatis face et seculari rabie silvam S. Mariæ..... injuste tollebat, etc.
Monachorum Rectum, quod in ipsis (Ecclesiis) habent, recognoscens, solide et perpetualiter habendum donavi.
Vadium Recti denegare,cap. 52.
Ego Ricardus dictus le Pouletier vendidi viris religiosis domino Abbati et Conventui S. Vandregisili unam pechiam terræ... xi. lib. Turon. tenendam et habendam... et per Rectum adveniens feodi jure hæreditario possidendam.Alias Recti species affert Thomas Blount in Nomolexico.
Quo judicio deducendi sunt illi, qui Rectati sunt de latrocinio, murdro, incendio, et his similibus.Rogerus Hovedenus pag. 655 :
Si autem per appellationem Rectati sint, etc.Inquisitio Justitiariorum itinerantium apud Gervasium Dorobernensem ann. 1170 :
Et si forestarii vel ballivi eorum aliquem acceperint, vel attacaverint per vadium, vel Rectaverint, et postea sine justitia per se relaxaverint.Infra :
Et omnes qui Rectati fuerint de quocumque recto, etc.Idem ann. 1153 :
Clerici Rectati et accusati de quacumque re, etc.Vide Leges Burgor. Scoticor. cap. 80. § 1. Bractonum lib. 3. tract. de Corona cap. 1. § 3. et alibi passim.
Salvo honore suo in hoc, quod Retari non poterit de murtro, neque de proditione, etc.Occurrit præterea in Assisis Henrici II. Regis Angliæ apud Clarendum, apud Hovedenum pag. 783. Bractonum lib. 4. Tract. 5. cap. 8. § 1. in Fleta lib. 1. cap. 26. § 2. in Monastico Anglic. tom. 1. pag. 763. etc. Breve Regium apud Spelmannum in Glossario v. Atia :
Rex VicecomitiIta Reter, pro Rectare usurparunt nostri. Leges Willelmi Nothi vernaculæ art. 47 :salutem. Præcipimus tibi quod... inquiras, utrum A. captus et detentus in prisona nostra de L. pro morte W. unde Rettatus est, Rettatus sit de morte illa odio et atia, etc.
Ne nuls ne lait sun hum de li partir, pusque il est Reté.Petrus de Fontanis in Consilio cap. 5. § 2 :
Il ne m'est mie avis keMS. :cil ki fist deus contremans, ou trois, ou quatre, et Retés en est, ki se doie passer par un seul sacrement.
MS. :De quanque Ysangrin l'a Reté,Itel amande li fera.
Ibidem :Que soit mes Sires de traïson Retez.
Idem :Se vo voi hui de traïson Reté,Je me ferai d'un coutel aceré,En la poitrine, ou en lonc ou en lé.
MS. :De vilonie ne fu onque Reté.
Philippus Mouskes in Histor. Francor. MS. in Philippo Augusto :Et là faites à tos de traïson Reter.
Infra :Quant li Rois sot la verité,Que pour tolir son ireté,Vienent sor lui li faus Reté, etc.
Pour le Roi ki de tort res Raité.
Si quis in Curia a seniore suo coram principe Reptatus fuerit de baudia, debet se de illa expiare per judicium, etc.Cap. 117 :
Miles postquam fuerit a seniore suo de bauzia Reptatus, non debet ei respondere de aliis querimoniis, donec a Reptamento sit se expiatus, nisi senior ei dimiserit Reptamentum.Adde cap. 24. Rodericus Toletanus lib. 7. de Reb. Hispan. cap. 16 :
Quod audiens Rex Fernandus doluit, reputans se delusum, et misit quendam Militem Comiti Amalarico, qui eum de infidelitate et perjurio appellaret, qui... nuncium, qui ad Reptandum venerat, jocose delusum sine responso alio remiserunt.Charta Aldefonsi Regis Aragonum æræ 1153. apud Blancam :
Et illos infançones, qui habuerunt et tenuerunt honore de seniore, si fuerit Reptato, non faciat directum, nisi in illa honore stando.Constitutiones Jacobi I. Regis Arag. ann. 1234. Marcæ Hispan. col. 1429 :
Item constituimus quod nullus Reptatus de bausia sustineatur in nostra curia vel alibi, nisi se purgare voluerit de bausia secundum usaticum Barchinonæ.Vide Excondicere.
Et debet dare fidanciam de la spera, et petere per Reptatorem dari fidanciam de la torna.
Arretati de crimine aliquo, qualitercumque magno et enormi, etc.Hinc nostrum Arêter, pro Sistere, detinere, retinere, quod ei, qui in jus appellatur, recedere non liceat, quousque Rectum fecerit parti, a qua impeditur. Sed et forte inde etiam vox Arrêt, pro judicio lato in eum, qui arretatur, seu in jus vocatur.